SUY GIẢM CHẤT LƯỢNG CON GIỐNG CÁ TRA

Chia sẻ: Sunshine_2 Sunshine_2 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Thêm vào BST

Báo xấu

87
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ sau năm 1997, các nhà khoa học thủy sản đã ứng dụng kết quả sinh sản nhân tạo cá Ba Sa vào sản xuất giống cá Tra thành công với quy trình sản xuất đơn giản và hiệu quả, cùng với việc ương cá Tra bột 24 giờ tuổi thành con giống với tỷ sống từ 30 - 70 %.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SUY GIẢM CHẤT LƯỢNG CON GIỐNG CÁ TRA

SUY GIAÛM CHAÁT LÖÔÏNG CON GIOÁNG CAÙ TRA Hi n tr ng và gi i pháp Vương H c Vinh * Tñãsaungnăm ng k t các nhà khoan hnhân t oscá d 1997, qu sinh s c thu n ch t lư ng con gi ng cá Tra? ð tr l i chính xác câu h i trên c n ph i có Ba Sa vào s n xu t gi ng cá Tra thành công v i nh ng nghiên c u ñi u tra và phân tích ADN di quy trình s n xu t ñơn gi n và hi u qu , cùng v i truy n; và câu tr l i ch c s có trong vài năm t i. vi c ương cá Tra b t 24 gi tu i thành con gi ng Có m t th c t ñang x y ra r t nhi u cơ s s n v i t s ng t 30-70%. Vi c này ñã m ra cho xu t gi ng t vài năm g n ñây là: ngh cá ðBSCL m t bư c ngo t m i. Các cơ s s n xu t cá Tra gi ng hi n nay (trên 80 tr i An * Nuôi v cá b m m t cách c m ch ng, Giang, ð ng Tháp...) ñã s n sàng cung c p ñ s th m chí không cho cá b m ăn. lư ng cá b t, cá gi ng cho yêu c u s n xu t c a xã Trong chăn nuôi ai cũng bi t n u con b m h i. Tuy nhiên, có m t thách th c l n cho các nhà không ñư c nuôi và chăm sóc t t thì ch t lư ng s n xu t gi ng và ngư i nuôi cá, ñó là: con gi ng c a th h sau s kém. M t th c t ñang di n ra ñ i v i ñàn cá Tra b m m t s cơ s s n xu t gi ng hi n nay là cho ăn c m ch ng, th m chí c t m i (không cho ăn su t m t th i gian dài) vì v i giá bán cá Tra b t hi n nay (th trư ng ch ch p nh n t 1-3 ñ ng/con) ngư i s n xu t ch ñ ti n mua thu c kích d c t , tr ti n thuê công nhân, ñi n nư c,… Vì v y, càng ñ u tư nuôi v cá b m bao nhiêu thì càng l b y nhiêu. Như v y các nhà s n xu t cá Tra b t ñang lâm vào “vòng l n qu n”. Giá bán Không nuôi v cá b t gi m cá b m Sinh saûn nhaân taïo caù tra + Giá thành cá Tra b t 24 gi tu i s t gi m nghiêm tr ng (n u năm 1998, giá cá b t 24 gi tu i có giá thành t 50-80 ñ ng /1 con mà ngư i Ch t lư ng con gi ng không t t mua ph i ñăng ký trư c ho c ph i ñ u giá m i có ñư c, thì ngày nay ch giá thành ch còn 1-3 ñ ng * C n huy t trong di truy n m t con và các cơ s cũng không có nhi u ngư i ñ n ñ t hàng như trư c ñây n a). Thông thư ng, ñ ng v t thư ng t n t i nh ng th ñ t bi n mang các alene l n có h i, khi có s Ch t lư ng con gi ng ngày nay ñã “có v n ñ ”. giao ph i gi a các cá th có quan h huy t th ng N u như t nh ng năm 1998-2000, t l ương cá g n gũi (cùng huy t th ng) các alene ñ t bi n này Tra b t lên cá gi ng ñ t t 30-70% thì ñáng l v i s chuy n qua tr ng thái ñ ng h p t làm gi m s c nh ng kinh nghi m ương tích lu t nhi u năm, s ng, t l ch ng ch u môi trư ng, b nh t t,… các ti n b k thu t m i ng d ng vào s n xu t, t Chính vì hi n tư ng này (con ngư i cũng là m t l s ng trong khâu ương gi ng t t ph i tăng lên ñ ng v t b chi ph i b i qui lu t trên, nên pháp lu t nhi u l n nhưng hi n nay ch có m t s ít h ương các nư c thư ng nghiêm c m s k t hôn trong cá ñ t t 10-25% và th m chí có nhi u ñ t uơng b h hàng ph m vi b n ñ i…) Trong sinh s n nhân “m t tr ng” hay ch còn 1-2%. ðó là chưa k trong t o t l c n huy t c a m t qu n ñàn r t thư ng quá trình ương, ngư i nuôi cá ph i s d ng nhi u x y ra (do chúng ta vô tình không chú ý ho c có s lo i thu c phòng và tr b nh hơn. h n ch v ñàn cá b m ). Câu h i ñ t ra có ph i ñang có s suy thoái v T l c n huy t trong chăn nuôi ñư c tính như sau: * Gi ng viên BM Thu s n, Khoa Nông nghi p- TNTN . E-mail: vhvinh@agu.edu.vn Thoâng tin khoa hoïc S 26 5 ð i h c An Giang 4/2006
1 1 + Ch t lư ng con gi ng c a tr i ñã ñư c ∆F = + “kh ng ñ nh” là t t, giá bán cao hơn các tr i khác 8 Nm 8 Nf t 15-30%. Trong ñó: Caù caùi F1 F : t l c n huy t coù heä soá Nm: s lư ng con ñ c trong qu n ñàn tham gia thaønh sinh s n thuïc > 10% Nf: s lư ng con cái trong qu n ñàn tham gia sinh s n V i nh ng k t qu trên cho th y ưu th lai Di truy n ch n gi ng ñóng m t vai trò quan trong di truy n ch n gi ng. Tr i này ñã tr thành tr ng ñ nâng cao ch t lư ng v t nuôi th h sau. m t trong nh ng cơ s s n xu t cá Tra b t “uy tín” Có nhi u phương pháp ch n gi ng: ch n l c cá th hàng ñ u ð ng b ng sông C u Long. (individual selection), ch n l c gia ñình (family selection), ch n l c k t h p (combined selection). Tuy nhiên xét góc ñ c n huy t trong di truy n c a th h F1 tr i. Trên cơ s ch n gi ng Ngư i vi t có “may m n” tham gia t nh ng (cá ñ c 10 con; cá cái 5 con ban ñ u năm 1997) ngày ñ u sinh s n nhân t o cá Tra và th c hi n chúng ta có công th c tính t l c n huy t như sau: công vi c ch n gi ng cá Tra b m m t Tr i nghiên c u th c hi n t tháng 6/1997 1 1 ∆F = + = Chúng tôi ñã ch n 500 cá gi ng 60 ngày tu i 8 Nm 8 Nf vư t ñàn t 5 ñ t ương (5 b y – gia ñình g m 2 1 1 3 con ñ c và 1 con cái). + = ≈ 0,037 = 3,7% 80 40 80 Năm 1998, sau 12 tháng nuôi ch n l i 50% V i t l 3,7% c n huy t n u l y th h con c a trong t ng ñàn là 250 con (cá l n, không d hình...) ñàn cá này làm ñàn cá b m thì ñ c tính t t c a Năm 1999 ch n l n 2, 150 con (60 cá ñ c, 90 ñàn F2 s gi m 3,7% so v i F1 ñó là chưa k các cá cái) làm ñàn cá b m h u b cho tr i. nh hư ng x u khác do các alene l n g p nhau thành ñ ng h p t mang l i mà chúng ta chưa K t qu t công tác tuy n ch n gi ng ñư c bi t. Năm 2000, s d ng cá ñ c F1 tháng 10-11 Nhưng n u tính theo phương pháp th ng kê thì dương l ch (dl) khi ñàn cá ñ c có ngu n g c hoang v i t l t t là 96,3% t c ñ tin c y trên 95% thì dã không còn tinh trùng cu i v sinh s n. vi c làm gi ng cũng không có gì ph i lo l ng. Tuy Năm 2001, ñàn cá h u b ñã tham gia sinh s n nhiên n u ti p t c s d ng cá th h ti p theo ñ 17 tri u cá b t. làm ñàn b m thì nh ng v n ñ v c n huy t, … khó có th tránh ñư c. Năm 2002, ñàn cá trên ñã phát tri n thành ñàn cá ch l c, tham gia sinh s n 49 tri u con cá b t. ðây ch là m t ñơn v mà chúng tôi có ñi u ki n theo dõi t ñ u năm 1997, còn các cơ s s n Năm 2003, ñàn cá này ñã tham gia sinh s n xu t gi ng khác (s lư ng ñàn cá b m ban ñ u, ñư c 55 tri u cá b t. cách l a ch n cá h u b , …) v n có th có nh ng (Chưa k s cá b t th a do giao không h t, tr i có ñi u ki n t t hơn nhưng n u nh ng nơi ho c cho thêm các h nuôi) không chú ý vi c ch n gi ng t ñ u thì hi n tư ng c n huy t, n i ph i (inbreeding) là ñi u không M t s k t qu khác v m t k thu t: tránh kh i. + H s thành th c cá cái ñ t >8% Có m t th c t trong năm 2005 m t s h + 15% cá cái tái thành th c trong mùa sinh s n nuôi cá thương ph m, cá ñ c 7-8 tháng tu i tr ng ñ t t 2-3 l n lư ng 500-600gr/con khi vu t xoang b ng có s + Cá thành th c s m (tháng 2) và th i gian sinh tr ng ñ c ch y ra và cá cái có tr ng lư ng 1kg s n kéo dài (ñ n tháng 11) hơn cá có ngu n g c ñang mang tr ng giai ño n III. hoang dã 3 tháng/ năm. Thành th c s m th tr ng nh là m t trong + Cá có hi u ng kích d c t t t hơn cá có nh ng tiêu chí c a hi n tư ng c n huy t. ngu n g c hoang dã (v i cùng m t li u thu c, cá Nhưng ñ k t lu n ñàn cá gi ng là ñ ng huy t có ngu n g c sinh s n nhân t o r ng tr ng ñ ng hay chưa thì chưa ñ cơ s khoa h c mang tính lo t và ñúng th i gian hơn). thuy t ph c. Như ñã trình bày ph n trên trong Thoâng tin khoa hoïc S 26 6 ð i h c An Giang 4/2006
khâu ương mà t l s ng th p, cá nhi u b nh t t trùng cá ñ c t t ñ trao ñ i gi a các tr i hay các trong quá trình nuôi (t t nhiên có nhi u nguyên Trung Tâm Gi ng th y s n... nhân khác) nhưng ñó là m t trong nh ng hi n Ngoài ra, nên tuy n ch n nghiêm nh t l i ñàn tư ng báo ñ ng v suy thoái ch t lư ng con gi ng cá hi n có (lo i các cá sinh s n không t t, có nguy cá Tra. cơ v ñ ng huy t...) và nuôi v cá b m . Caù caùi coù theå Bên c nh ñó vi c m r ng qui mô tr i theo troïng nhoû d ng khép kín hoàn ch nh t sinh s n nhân t o, mang tröùng ôû ương cá gi ng, nuôi cá thương ph m,... ñ l y ng n giai ñoaïn III nuôi dài, ñ ng th i gi i thi u, ch ng minh “thương - IV hi u” s n ph m c a mình là m t vi c c n thi t nên suy nghĩ và th c hi n. Mùa v sinh s n cá Tra năm 2005 ñã k t thúc 2 - ð i v i Tr i gi ng th y s n mà chúng tôi ñã trong khi ch ñ i các k t lu n khoa h c c a các gi i thi u ph n trên thì ñàn cá b m n y v n nhà khoa h c, các ñ tài nghiên c u c a các Vi n, ñang tham gia sinh s n t t. Nhưng có m t tr ng i Trư ng, v n ñ c p bách hi n nay là nh ng gi i là cá trong ñàn ñã tương ñ i l n (trung bình > 10 pháp mang tính khoa h c giúp cho các cơ s s n kg/con) trong quá trình sinh s n nhân t o các thao xu t gi ng, ngư i nuôi cá có v nuôi t i th ng l i, tác cũng có tr ng i và ñi u chúng ta chưa kinh m t h th ng s n xu t mang tính b n v ng và hi u nghi m ñ ñoán bi t là ñàn cá còn tham gia sinh qu ... s n t t bao nhiêu năm n a. Tuy nhiên, v i ưu th V i mong ư c ñó chúng tôi có nh ng gi i pháp v cơ s v t ch t và l c lư ng cán b khoa h c k ñ ngh như sau: thu t; chúng tôi tin tr i s th c hi n t t công tác ch n gi ng trong di truy n. M t v n ñ c n thông 1- ð u tiên là v i các cơ s s n xu t gi ng: ðã tin thêm là tr i ñang còn lưu gi ñàn cá b m có qua r i th i “hoàng kim” mà các cơ s sinh s n ngu n g c hoang dã, và ñây là ngu n v n qúi ñ nhân t o cá Tra (năm 1998 – 2000) ch c n vài chúng ta có th th c hi n công tác ña d ng hoá trăm m2 di n tích v i vài mươi b n ch a cá b m , ngu n gen trong di truy n sau này. m t h th ng c p, l c nư c, p tr ng gi n ñơn... m t “tr i” có th cung cho th trư ng t vài mươi 3 – ð i v i các nhà ương gi ng cá Tra nên ch n ñ n trăm tri u cá Tra b t , thu v t trăm tri u ñ n nh ng cơ s s n xu t gi ng ñ m b o v ch t t ñ ng/ trong mùa sinh s n. Tuy nhiên, trong th i lư ng; ñ ng so ño v giá b i vì n u như giá mua ñ i kinh t th trư ng c nh tranh “kh c li t” hi n cá b t có tăng thêm 5 ñ ng/con mà t l s ng trong nay thì năng l c s n xu t và ch t lư ng s n ph m... khâu ương tăng 5% thì chúng ta ñã lãi trong s n là v n ñ s ng còn c a ñơn v .Trên cơ s khoa h c xu t, hơn n a v i cá gi ng ch t lư ng t t thì uy v c n huy t trong di truy n. ð gi m t l c n tín, thương hi u t t s tăng theo, ñó là chưa k ñ n huy t trong di truy n ch n gi ng m t cách ñơn nh ng l i ích khác cho ngư i nuôi cá thương ph m gi n nh t là tăng s lư ng cá b m trong qu n ñàn và xã h i. (tăng m u s c a phép chia). Nhưng trong tình hình hi n nay v i giá cá Tra b t 1-3 ñ ng/con, vi c tăng s lư ng cá b m trong ñàn là m t gi i pháp không kh thi (b i vì trong khi các ñàn cá b m các tr i s n xu t ñang b c t m i thì vi c mua thêm cá là ñi u không tư ng). M t gi i pháp khác là trao ñ i gi ng gi a các tr i (ña d ng hoá ngu n gen di truy n) là ñi u nên làm ñ s n xu t b n v ng, nhưng khi th c hi n ph i t n chi phí v n chuy n, hao h t... Vì v y gi i pháp chúng tôi cho là kh thi nh t là s d ng tinh Thoâng tin khoa hoïc S 26 7 ð i h c An Giang 4/2006