zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Y khoa - Dược

Suy giảm nhận thức nhẹ, sa sút trí tuệ và các yếu tố liên quan ở người cao tuổi điều trị nội trú tại khoa Lão học Bệnh viện Nhân dân Gia Định

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Báo xấu

9
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Già hóa dân số kéo theo sự gia tăng tỉ lệ bệnh nhân mắc sa sút trí tuệ. Sa sút trí tuệ là một hội chứng mạn tính gây suy giảm nhận thức, rối loạn hành vi và ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, tạo gánh nặng cho gia đình và xã hội. Bài viết trình bày xác định tỉ lệ suy giảm nhận thức nhẹ, sa sút trí tuệ ở người cao tuổi điều trị nội trú tại khoa Lão Học, Bệnh viện Nhân dân Gia Định và khảo sát các yếu tố liên quan.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Suy giảm nhận thức nhẹ, sa sút trí tuệ và các yếu tố liên quan ở người cao tuổi điều trị nội trú tại khoa Lão học Bệnh viện Nhân dân Gia Định

HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT NĂM 2023 - BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH SUY GIẢM NHẬN THỨC NHẸ, SA SÚT TRÍ TUỆ VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở NGƯỜI CAO TUỔI ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ TẠI KHOA LÃO HỌC BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH Lê Minh Tường Vân1, Vũ Dương Tuyết Lan1, Chu Cát Uyên1, Phạm Thị Ngọc Thủy Tiên1, Nguyễn Thu Minh Tâm1 TÓM TẮT 13 23,3% (n = 70) và 45,3% (n = 136). Tuổi và trình Đặt vấn đề: Già hóa dân số kéo theo sự gia độ học vấn là yếu tố liên quan đến đồng thời suy tăng tỉ lệ bệnh nhân mắc sa sút trí tuệ. Sa sút trí giảm nhận thức nhẹ và sa sút trí tuệ. Các yếu tố tuệ là một hội chứng mạn tính gây suy giảm nhận khác có liên quan đến sa sút trí tuệ bao gồm: tình thức, rối loạn hành vi và ảnh hưởng rất lớn đến trạng hôn nhân và đột quỵ cũ. chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, tạo gánh Kết luận: Suy giảm nhân thức nhẹ và sa sút nặng cho gia đình và xã hội. trí tuệ là tình trạng phổ biến ở người cao tuổi Mục tiêu nghiên cứu: Xác định tỉ lệ suy điều trị nội trú tại khoa Lão Học. Do đó, cần tiến giảm nhận thức nhẹ, sa sút trí tuệ ở người cao hành tầm soát và chẩn đoán sớm suy giảm nhận tuổi điều trị nội trú tại khoa Lão Học, Bệnh viện thức nhẹ và sa sút trí tuệ ở người bệnh cao tuổi Nhân dân Gia Định và khảo sát các yếu tố liên điều trị nội trú, để có chiến lược điều trị kịp thời quan. và hiệu quả, giúp cải thiện chất lượng sống, cũng Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt như giảm gánh nặng của bệnh cho người cao ngang mô tả tiến hành từ tháng 11/2022 đến tuổi, gia đình và xã hội. tháng 1/2023. Dân số chọn mẫu là người cao tuổi Từ khoá: người cao tuổi, suy giảm nhận thức (≥ 60 tuổi) nhập viện điều trị nội trú tại khoa Lão nhẹ, sa sút trí tuệ, bệnh viện Nhân dân Gia Định Học, Bệnh viện Nhân Dân Gia Định. Người bệnh được chẩn đoán suy giảm nhận thức nhẹ và sa sút SUMMARY trí tuệ theo tiêu chuẩn của “Sổ tay chẩn đoán và MILD COGNITIVE IMPAIRMENT, thống kê các loại rối loạn tâm thần, tái bản lần DEMENTIA AND RELATED FACTORS thứ 5” (DSM 5) từ đó xác định tỉ lệ suy giảm IN THE OLDER INPATIENTS AT THE nhận thức nhẹ và sa sút trí tuệ. DEPARTMENT OF GERIATRICS, Kết quả nghiên cứu: Nghiên cứu thu thập NHAN DAN GIA DINH HOSPITAL được 300 người cao tuổi với độ tuổi trung bình là Background: Aging population leads to an 79 ± 9 tuổi, trong đó nữ chiếm 65%. Tỉ lệ suy increase in the proportion of patients with giảm nhận thức nhẹ và sa sút trí tuệ lần lượt là dementia. Dementia is a chronic syndrome that causes cognitive impairment, behavioral disorders and greatly affects the patient's quality 1 Bệnh viện Nhân dân Gia Định of life, creating a burden on families and society. Chịu trách nhiệm chính: BS.Vũ Dương Tuyết Lan Objectives: To determine the prevalence of Email: tuyetlan91@gmail.com mild cognitive impairment and dementia in the Ngày nhận bài: 31/3/2023 older inpatient at the Department of Geriatrics, Ngày phản biện khoa học: 31/5/2023 Ngày duyệt bài: 7/7/2023 108
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 Nhan dan Gia Dinh Hospital and survey related trong đó có sa sút trí tuệ (SSTT). SSTT là factors. một trong những nguyên nhân gây tàn phế, Methods: A cross-sectional study was phụ thuộc, tăng tần suất nhập viện và ảnh conducted between November 2022 and January hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống ở 2023. The sample population was older người cao tuổi (NCT) [7]. Trong khi đó, suy inpatients (≥ 60 years old) at the Department of giảm nhận thức (SGNT) nhẹ là những thay Geriatrics, Nhan dan Gia Dinh Hospital. Patients đổi về nhận thức đủ để người bệnh hoặc were diagnosed with mild cognitive impairment người thân nhận thấy được nhưng không gây and dementia according to the criteria of the ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các hoạt "Diagnostic and Statistical Manual of Mental động chức năng hằng ngày của người bệnh Disorders, 5th Edition" (DSM 5), thereby [4]. Tuy nhiên, SGNT nhẹ nếu không được determining the prevalence of mild cognitive chẩn đoán sớm và hỗ trợ kịp thời có thể diễn impairment and dementia. tiến thành sa sút trí tuệ. Với khoảng một Results: The study collected 300 elderly phần ba người bệnh SGNT nhẹ do Alzheimer people with an average age of 79 ± 9 years old, tiến triển thành SSTT trong vòng 1 năm [4]. in which women was 65%. The prevalences of Cứ mỗi 3 giây sẽ có một trường hợp mới mild cognitive impairment and dementia were mắc SSTT trên toàn cầu, tổng số người mắc 23.3% (n = 70) and 45.3% (n = 136), SSTT được dự đoán sẽ lên đến 82 triệu respectively. Age and educational attainment are người vào năm 2030. Tỉ lệ ước tính của dân associated with concomitant mild cognitive số từ 60 tuổi trở lên bị SSTT là 5 – 8% [7]. impairment and dementia. Other factors Trong đó 58% người bệnh SSTT sống ở các associated with dementia include: marital status nước có thu nhập thấp hoặc trung bình và and history of stroke. theo dự báo số người mắc SSTT ở các nước Conclusions: Mild cognitive impairment and đang phát triển sẽ tăng nhanh hơn ở các nước dementia are common conditions among elderly đã phát triển. Tại Việt Nam, tỉ lệ SSTT của inpatients in the Department of Geriatrics. NCT trong cộng đồng dao động 4,8% – 9,4% Therefore, it is necessary to conduct screening [5]. Đặc biệt, tại bệnh viện, tỉ lệ người bệnh and early diagnosis of mild cognitive impairment SSTT cao hơn rất nhiều, do NCT có SSTT and dementia in elderly inpatients, in order to thường có nguy cơ nhập viện cao hơn gấp have a timely and effective treatment strategy to 1,4 – 3,6 lần so với NCT không mắc SSTT. improve quality of life, as well as reducing the Một số nghiên cứu được tiến hành tại khoa burden of disease on the elderly, their families lão của các bệnh viện lớn ở Thành phố Hồ and society. Chí Minh cho thấy tỉ lệ SGNT nhẹ là 14,4% - Keywords: elderly, mild cognitive impairment, dementia, Nhan dan Gia Dinh 20,4% và tỉ lệ SSTT là 23% - 36,3% [1-3]. Tỉ Hospital lệ này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi, trình độ học vấn, tiền căn bệnh tim mạch, đái I. ĐẶT VẤN ĐỀ tháo đường, đột quỵ,... Vì vậy, việc xác định Do già hoá dân số nên mô hình bệnh tật tỉ lệ và các yếu tố liên quan đến SGNT và cũng thay đổi, với sự gia tăng nhanh chóng SSTT là quan trọng. Do đó chúng tôi thực của các bệnh mạn tính, các bệnh lí thoái hoá, hiện nghiên cứu với hai mục tiêu: 109
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT NĂM 2023 - BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH - Xác định tỉ lệ SGNT nhẹ và SSTT tại khoa Lão học thỏa tiêu chuẩn nhận vào sẽ khoa Lão Học, Bệnh viện Nhân dân Gia Định được giải thích và mời tham gia nghiên cứu. - Khảo sát các yếu tố liên quan đến Nếu người bệnh hoặc người đại diện hợp SGNT nhẹ và SSTT pháp đồng ý tham gia nghiên cứu sẽ được ký giấy đồng thuận tham gia nghiên cứu. Sau II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU đó, chúng tôi tiến hành thu thập thông tin về Thiết kế nghiên cứu: đây là nghiên cứu nhân khẩu, thông tin liên quan SGNT/SSTT cắt ngang mô tả. và chẩn đoán SGNT/SSTT theo tiêu chuẩn Cỡ mẫu: có 300 người cao tuổi điều trị DSM 5. nội trú được chọn Xử lý số liệu: Tiêu chuẩn chọn mẫu: người cao tuổi ≥ Số liệu được phân tích bằng phần mềm 60 tuổi, điều trị nội trú tại khoa Lão Học Stata 15.1. Trình bày dưới dạng tần số (tỉ lệ trong khoảng thời gian nghiên cứu, đồng ý tự %) và sử dụng phép kiểm Chi bình phương nguyện tham gia nghiên cứu. (χ2) hoặc Fisher exact đối với các biến định Tiêu chuẩn loại trừ: các trường hợp tính. Trình bày dưới dạng trung bình ± độ sảng, đột quỵ cấp, trầm cảm, tâm thần phân lệch chuẩn và sử dụng phép kiểm T-test đối liệt hoặc đang mắc các bệnh lí nội khoa với các biến số định lượng. Mô hình phân nặng. tích hồi quy logistic đa thức (Multinomial Biến số nghiên cứu chính logistic regression) đơn biến và đa biến được Sa sút trí tuệ: Được chẩn đoán bởi bác sĩ dùng để khảo sát các yếu tố liên quan đến chuyên khoa Lão theo theo Cẩm nang chẩn SGNT và SSTT. Sai lầm α là 0,05. đoán và thống kê các rối loạn tâm thần lần Y đức: thứ 5 (Diagnostic and Statistical Manual of Đề tài đã được Hội đồng đạo đức trong Mental Disorders, DSM 5). nghiên cứu y sinh học bệnh viện Nhân dân Suy giảm nhận thức nhẹ: Được chẩn Gia Định chấp thuận theo giấy chứng nhận đoán theo tiêu chuẩn DSM 5 số 38/CN-HĐĐĐ năm 2020 Các biến số nghiên cứu phụ gồm tuổi, giới, trình độ học vấn, nghề nghiệp, nơi sinh III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU sống, tình trạng hôn nhân, tình trạng sinh Tỉ lệ suy giảm nhận thức nhẹ và sa sút sống, nguồn thu nhập, bệnh mạn tính đi kèm, trí tuệ hoạt động chức năng cơ bản hằng ngày Tổng cộng có 300 NCT tham gia nghiên (Activities of Daily Living, ADL), hoạt động cứu, đặc điểm dân số nghiên cứu được trình chức năng sinh hoạt hằng ngày (Instrumental bày trong Bảng 1. Activities of Daily Living, IADL), đa bệnh, Tỉ lệ SGNT nhẹ và SSTT theo tiêu chuẩn đa thuốc. DSM 5 ở NCT điều trị nội trú tại khoa Lão Tiến hành nghiên cứu: Học, Bệnh viện Nhân dân Gia Định, từ Chọn mẫu liên tục cho đến khi đủ số 11/2022 đến 01/2023 lần lượt là 23,3% (n = lượng mẫu. Người bệnh điều trị nội trú tại 70) và 45,3% (n = 136). 110
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 Bảng 1. Đặc điểm dân số theo chẩn đoán sa sút trí tuệ (N = 300) Toàn bộ Không SGNT SGNT nhẹ SSTT Đặc điểm p (N = 300) (n = 94) (n = 70) (n = 136) Tuổi, TB ± ĐLC 79 ± 9 73 ± 8 78 ± 9 83 ± 8
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT NĂM 2023 - BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH Suy giảm ADL, n (%) 106 (35,3) 10 (10,6) 15 (21,4) 81 (59,6)
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 Suy giảm ADL Không 1 1 Có 2,29 (0,96 – 5,46) 0,062 12,37 (5,90 – 25,92)
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT NĂM 2023 - BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH IV. BÀN LUẬN khảo sát các yếu tố liên quan đến tình trạng Tỉ lệ suy giảm nhận thức nhẹ và sa sút SGNT nhẹ. Nghiên cứu của chúng tôi cho trí tuệ thấy tuổi và trình độ học vấn có liên quan Tỉ lệ SGNT nhẹ và SSTT trong nghiên đến cả SGNT nhẹ và SSTT. Kết quả này cứu của chúng tôi khá cao, với gần ¼ người tương đồng với y văn và hầu hết các nghiên bệnh có SGNT nhẹ và gần ½ người bệnh có cứu trước đây [1-3, 6]. SSTT. Tuổi được biết đến là một yếu tố nguy cơ Kết quả nghiên cứu của chúng tôi tương của SSTT, theo thời gian của quá trình lão đồng với nghiên cứu của tác giả Sampson E hóa, có những biến đổi từ góc độ sinh học L nghiên cứu trên người bệnh điều trị nội trú phân tử đến tế bào làm lão hóa hệ thống thần tại Anh [6]. Tỉ lệ SGNT nhẹ và SSTT của kinh, phá hủy hệ thống DNA và cấu trúc tế chúng tôi cao hơn so với các nghiên cứu bào, chết tế bào theo chương trình, do đó tuổi trước đây được tiến hành tại các khoa lão ở càng cao càng làm tăng nguy cơ SSTT. Thành phố Hồ Chí Minh [1-3], sự khác biệt Người bệnh có trình độ học vấn thấp có tỉ này có thể do sự khác nhau về đặc điểm dân lệ SGNT nhẹ và SSTT cao hơn so với nhóm số nghiên cứu, người bệnh trong nghiên cứu người bệnh có học vấn cao. Dựa trên khái của chúng tôi có độ tuổi trung bình cao với ½ niệm “dự trữ nhận thức”, các yếu tố góp người bệnh thuộc nhóm đại lão (≥ 80 tuổi), phần tăng dự trữ nhận thức bao gồm: giáo tuổi cao là một yếu tố nguy cơ của SSTT. dục, trí thông minh, hoạt động nghề nghiệp, Qua đây cho thấy, tỉ lệ SGNT nhẹ và hoạt động xã hội,… có thể kích thích cơ chế SSTT ở NCT điều trị nội trú đặc biệt ở khoa bù trừ chức năng nhận thức, điều này có thể lão cao hơn rất nhiều so với NCT sống trong giải thích tỉ lệ SGNT và SSTT thấp hơn ở cộng đồng, điều này đặt ra thách thức trong nhóm có trình độ học vấn cao. điều trị toàn diện NCT, ngoài việc tập trung Đối với SSTT, các yếu tố liên quan khác điều trị các bệnh lí cấp tính khác cần chú ý bao gồm: tình trạng hôn nhân và đột quỵ cũ. tầm soát và chẩn đoán sớm SGNT nhẹ và Chúng tôi tìm thấy có mối liên quan giữa SSTT để có kế hoạch điều trị kịp thời, giúp SSTT và đột quỵ cũ. Kết quả này tương đồng nâng cao chất lượng điều trị, chất lượng cuộc với nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước [1- sống của người bệnh, giảm gánh nặng cho 3, 6]. Phần lớn người bệnh đột quỵ cũ gia đình và xã hội. thường mắc SSTT mạch máu hoặc SSTT hỗn Yếu tố liên quan đến suy giảm nhận hợp. Sự phối hợp của tổn thương não do đột thức nhẹ và sa sút trí tuệ quỵ và các bệnh lí thoái hóa não có thể là cơ Khác biệt so với các nghiên cứu trước sở cho sự phát triển SSTT trên nhóm người đây được tiến hành tại các khoa lão ở Thành bệnh này. Ngoài ra, người bệnh từng mắc đột phố Hồ Chí Minh, ngoài khảo sát các yếu tố quỵ có nhiều yếu tố nguy cơ gần như tương liên quan đến SSTT, chúng tôi còn đồng thời đồng với các yếu tố nguy cơ của SSTT, vì 114
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 vậy tỉ lệ SSTT trí tuệ ở nhóm này khá cao. Sa sút trí tuệ ở bệnh nhân cao tuổi và nhu cầu Do đó, bác sĩ lâm sàng cần nhận diện các yếu hỗ trợ của gia đình tại khoa Lão bệnh viện tố nguy cơ có thể thay đổi được của đột quỵ, Nguyễn Trãi. Tạp chí Y học thành phố Hồ lựa chọn phương pháp can thiệp thích hợp Chí Minh. 2017;21(2):tr. 194 - 198. nhằm góp phần giảm tỉ lệ SSTT ở NCT. 3. Trần Thị Thanh Thảo, Nguyễn Trần Tố Trân, Nguyễn Văn Trí, Nguyễn Minh Phụng. Tỷ lệ sa sút trí tuệ và các yếu tố liên V. KẾT LUẬN quan ở bệnh nhân cao tuổi tại khoa lão bệnh Tỉ lệ SGNT nhẹ và SSTT ở NCT điều trị viện Nhân Dân Gia Định. Tạp chí Y học nội trú tại khoa Lão Học, Bệnh viện Nhân thành phố Hồ Chí Minh. 2017;21(2):tr. 184 - dân Gia Định lần lượt là 23,3% và 45,3%. 188. Các yếu tố liên quan đến SGNT nhẹ và SSTT 4. Association As. Alzheimer’s Disease Facts bao gồm: tuổi và trình độ học vấn. Tình trạng and Figures. Alzheimers Dement. hôn nhân và đột quỵ có liên quan với SSTT. 2022;18:84. SGNT nhẹ và SSTT là tình trạng phổ biến ở 5. Khanh DVD, Van Thang V, Dung H, người cao tuổi điều trị nội trú tại khoa Lão BinhThang T. Prevalence of dementia Học. Do đó, cần tiến hành tầm soát thường among the elderly and health care needs for quy và chẩn đoán sớm SGNT nhẹ và SSTT ở people living with dementiain an urban người bệnh cao tuổi điều trị nội trú. community of central Vietnam. Vietnam J Public Health. 2015;3(1):16-23. TÀI LIỆU THAM KHẢO 6. Sampson EL, Blanchard MR, Jones L, 1. Chiêm Thị Ngọc Minh, Nguyễn Trần Tố Tookman A, King M. Dementia in the acute Trân, Thân Hà Ngọc Thể. Tỉ suất sa sút trí hospital: prospective cohort study of tuệ của bệnh nhân cao tuổi và nhu cầu hỗ trợ prevalence and mortality. The British journal của người chăm sóc tại khoa Lão bệnh viện of psychiatry : the journal of mental science. Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh. Tạp Jul 2009;195(1):61-6. chí Y học thành phố Hồ Chí Minh. 7. World Health Organization. Dementia. 2017;21(2):tr. 199 - 203. Accessed January 17,2021, 2. Phạm Huỳnh Quế Thanh, Nguyễn Trần https://www.who.int/news-room/fact- Tố Trân, Thân Hà Ngọc Thể và cộng sự. sheets/detail/dementia. 115

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.