Tài liệu ngữ văn, lịch sử, địa lý Phú Yên

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:153

Thêm vào BST

Báo xấu

151
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Về phương pháp giảng dạy, theo yêu cầu của Bộ GD – ĐT phải kết hợp giảng dạy lí thuyết với các hoạt động thực tiễn như tham quan, dã ngoại, thực hành…nhưng hiện nay hầu như chỉ mới tiến hành dạy lí thuyết, các hoạt động thực hành chưa triển khai được do thiếu thời gian, khó khăn về kinh phí, và cả sự thiếu mặn mà của nhà trường, GV. Việc đưa các môn thể thao truyền thống vào nhà trường cũng chưa thực hiện được bao nhiêu do nhiều nguyên nhân....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu ngữ văn, lịch sử, địa lý Phú Yên

2
LÔØI GIÔÙI THIEÄU Phuù Yeân coù truyeàn thoáng lòch söû, vaên hoùa laâu ñôøi. Nhaân daân Phuù Yeân ñaõ vieát neân nhöõng trang söû veû vang veà thôøi môû ñaát, veà xaây döïng queâ höông, veà tinh thaàn yeâu nöôùc, anh duõng choáng giaëc ngoaïi xaâm. Trong quaù trình hoøa nhaäp vôùi thieân nhieân, lao ñoäng saûn xuaát vaø choáng giaëc ngoaïi xaâm, con ngöôøi Phuù Yeân ñaõ saùng taïo ra nhieàu giaù trò vaên hoùa mang ñaäm baûn saéc rieâng, ñoù laø nhöõng caâu ca dao, ñieäu hoø, ñieäu haùt daân gian, nhöõng taùc phaåm vaên hoïc hieän ñaïi. Beân caïnh caùc tieàm naêng veà con ngöôøi, Phuù Yeân coøn coù tieàm naêng veà caùc ñieàu kieän töï nhieân, khoaùng saûn ñaát ñai… ÔÛ moãi loaïi hình, con ngöôøi Phuù Yeân ñaõ bieát tìm ra phöông thöùc toát nhaát ñeå khai thaùc vaø phaùt trieån. Moãi ngöôøi daân Phuù Yeân coù quyeàn töï haøo, ñoàng thôøi phaùt huy nhöõng giaù trò tinh thaàn aáy trong coâng cuoäc xaây döïng queâ höông ñaát nöôùc. Chính vì theá vieäc giaûng daïy Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñòa lí ñòa phöông Phuù Yeân ôû tröôøng phoå thoâng laø moät nhieäm vuï quan troïng goùp phaàn naâng cao nhaän thöùc cuûa hoïc sinh veà nhöõng thaønh töïu vaên hoïc, truyeàn thoáng ñaáu tranh choáng giaëc ngoaïi xaâm vaø xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi, veà ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Phuù Yeân. Ñoàng thôøi taïo cho hoïc sinh nhaän thöùc ñöôïc moái lieân heä giöõa Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñòa liù ñòa phöông Phuù Yeân vôùi Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñòa lyù daân toäc. Vieäc daïy hoïc Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñòa lí ñòa phöông Phuù Yeân coù vò trí quan troïng trong vieäc hình thaønh cho theá heä treû loøng yeâu nöôùc yeâu chuû nghóa xaõ hoäi, loøng töï haøo veà ñaát nöôùc, daân toäc Vieät Nam, töï haøo veà nhöõng thaønh töïu kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa ñòa phöông töø tröôùc tôùi nay, ñaëc bieät laø trong thôøi kì xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi. Töø ñoù hoïc sinh seõ xaùc ñònh roõ nghóa vuï baûo veä, giöõ gìn vaø phaùt trieån truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa ñòa phöông. Töø yù nghóa giaùo duïc, giaùo döôõng cuûa vieäc daïy hoïc Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñòa lyù ñòa phöông, chuùng ta thaáy roõ hôn söï caàn thieát phaûi taêng cöôøng, ñaåy maïnh vieäc daïy hoïc Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñòa lí ñòa phöông trong nhaø tröôøng phoå thoâng hieän nay. Theá nhöng vieäc giaùo duïc truyeàn thoáng lòch söû, vaên hoùa, ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Phuù Yeân trong thôøi gian qua coøn haïn cheá. Coâng taùc nghieân cöùu, bieân soaïn vaø giaûng daïy Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñòa lí Phuù Yeân trong tröôøng phoå thoâng chöa ñöôïc tieán haønh ñuùng möùc, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu thöïc tieãn ñaët 3
ra. Ñeå thöïc hieän chöông trình cuûa Boä Giaùo duïc – Ñaøo taïo veà vieäc daïy caùc tieát Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñòa lí ñòa phöông, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa coâng taùc giaùo duïc hieän nay; vieäc bieân soaïn taøi lieäu giaûng daïy vaø tham khaûo phaàn Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñòa lí Phuù Yeân duøng trong tröôøng THCS laø heát söùc caáp thieát. Chuùng toâi xin giôùi thieäu vôùi giaùo vieân vaø hoïc sinh tænh nhaø “Taøi lieäu Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñòa lí Phuù Yeân” duøng trong nhaø tröôøng do Sôû Khoa hoïc vaø Coâng ngheä Phuù Yeân chuû quaûn, Sôû Giaùo duïc – Ñaøo taïo Phuù Yeân laø cô quan chuû trì vaø ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng khoa hoïc tænh nghieäm thu. Maëc duø nhoùm bieân soaïn taøi lieäu ñaõ coù nhieàu coá gaéng nhöng khoâng sao traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Chuùng toâi raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù cuûa caùc thaày, coâ giaùo vaø caùn boä quaûn lyù giaùo duïc ñeå taøi lieäu Ngöõ vaên, Lòch söû, Ñiaï lí Phuù Yeân duøng trong nhaø tröôøng taùi baûn laàn sau ñöôïc hoaøn chænh hôn. Chuû nhieäm ñeà taøi Thaïc só LEÂ NHÖÔØNG 4
PHAÀN I NGÖÕ VAÊN ÑÒA PHÖÔNG (DUØNG TRONG CAÙC TRÖÔØNG TRUNG HOÏC CÔ SÔÛ) Chuû nhieäm: Th.só LEÂ NHÖÔØNG Coäng taùc vieân: Th.só NGOÂ NGOÏC THÖ CN PHAÏM NGOÏC TRAÂM Th.só LYÙ THÔ PHUÙC Th.só LEÂ XUAÂN HOAØNG 5
CHÖÔNG TRÌNH NGÖÕ VAÊN ÑÒA PHÖÔNG LÔÙP 6 (CAÊN CÖÙ VAØO CHÖÔNG TRÌNH NGÖÕ VAÊN THCS CUÛA BOÄ GD&ÑT NGAØY 24/1/2002) I/ Toång soá tieát: 05 tieát Trong ñoù: - Hoïc kyø I: 03 tieát * Tieát 69: Vaên hoïc ñòa phöông * Tieát 70: Tieáng Vieät ñòa phöông * Tieát Taäp laøm vaên – chöông trình ñòa phöông (tìm hieåu ôû nhaø) - Hoïc kyø II: 03 tieát * Tieát 87: Tieáng Vieät ñòa phöông: Reøn luyeän chính taû * Tieát 139: Vaên hoïc ñòa phöông * Tieát 140: Taäp laøm vaên (chöông trình ñòa phöông ) II/ Noäi dung: * Tieát 69: Vaên hoïc ñòa phöông: Tìm hieåu moät truyeän coå ñòa phöông: Truyeän “Hoäi thi hoùt” (truyeän coå tích cuûa ñoàng baøo daân toäc EÂ-Ñeâ). * Tieát 70: Tieáng Vieät ñòa phöông: Reøn luyeän chính taû: Ñoïc vaø vieát ñuùng caëp phuï aâm ñaàu deã laãn loän: v/qu; vieát ñuùng caëp thanh ñieäu deã laãn loän: ngaõ/hoûi. * Tieát Taäp laøm vaên – chöông trình ñòa phöông: Söu taàm vaø keå truyeän coå ñòa phöông (laøm ôû nhaø) * Tieát 87: Tieáng Vieät ñòa phöông: Reøn luyeän chính taû. (theo yeâu caàu cuûa saùch giaùo khoa – trang 143): Vieát ñuùng moät soá nguyeân aâm deã maéc loãi: i/ieâ/eâ; uoâ/u; öô/ö; eâ/ô; o/oâ. * Tieát 139: Vaên hoïc ñòa phöông: Tìm hieåu moät baøi vaên vieát veà di tích lòch söû, vaên hoùa hoaëc danh lam thaéng caûnh noåi tieáng cuûa ñòa phöông: Baøi “Chuyeán veà Tuy Hoøa” cuûa Voõ Hoàng. * Tieát 140: Taäp laøm vaên (chöông trình ñòa phöông ): Mieâu taû, keå truyeän, thuyeát minh, giôùi htieäu veà moät di tích lòch söû, vaên hoùa hoaëc danh lam thaéng caûnh noåi tieáng cuûa ñòa phöông. 6
VAÊN HOÏC LÔÙP 6 TIEÁT 1 VAÊN BAÛN HOÄI THI HOÙT (Truyeän coå tích cuûa ñoàng baøo daân toäc EÂ-Ñeâ) Ngaøy xöûa, ngaøy xöa caùch ñaây laâu laém. Luùc aáy treân traùi ñaát nhieàu caùi chöa hình thaønh nhö baây giôø. Ngay caû ñaù cuõng coøn meàm. Taát caû caùc loaøi chim thuù, caây coái ñeàu bieát noùi… Naêm ñoù trôøi xaáu quaù. Naéng to, gioù lôùn, nöông raãy ôû treân cao ñeàu bò khoâ chaùy. Chæ coù nhaø chò chuoät coøn laïi moät vaøi caây luùa nöôùc. Theá laø chò chuoät ñöôïc muøa vaø ñöùng ra toå chöùc moät cuoäc thi gioïng haùt. Ai haùt toát seõ ñöôïc khen thöôûng. Nghe ñöôïc tin aáy caùc loaøi chim ñeàu bay ñeán. Nhaø chò chuoät chaúng maáy choác raát ñoâng khaùch. Khaùch cao to nhaát laø chò coâng, chò tró (1), coøn nhoû nhaát laø chim ngoùi, chim cuùt… Buoåi saùng khi maët trôøi leân vöøa ñuùng taàm vôùi thì cuoäc thi taøi ôû nhaø chò chuoät baét ñaàu. Khaùn giaû tôùi döï raát ñoâng treân saân nhaø chò chuoät. Sau lôøi giaûi thích cuûa chuû nhaø, moãi loaøi cöû moät ñaïi bieåu ra haùt thi. Vöøa döùt lôøi cuûa chò chuoät thì chò coâng ñi ra. Chò coâng laø moät khaùch döï thi cao to, quaàn aùo loäng laãy maøu saéc vaø nhöõng haøng kim tuyeán (2) oùng aùnh. Chò coâng khoâng nhöõng coù quaàn aùo ñeïp laïi coøn coù ñoâi chaân nhaûy muùa khaù deûo. Ai cuõng hy voïng raèng nhaát ñònh chò coâng seõ daønh ñöôïc giaûi thöôûng. Chò coâng böôùc nhòp nhaøng ba voøng trong saân ñeå chaøo vaø laáy hôi. Sau ñoù chò röôùn (3) coå vaø hoùt leân: - Choá voøng, coàng coác... Choá voøng, coàng coác... Ruûi thay, tieáng haùt cuûa chò quaù to laøm cho nhieàu ngöôøi giaät mình ngaõ nghieâng. Maáy ñöùa treû ñòu treân löng meï khoùc theùt leân, sôï haõi. Nghóa cuûa baøi haùt cuõng khoâng roõ raøng. Sau khi chò coâng hoùt, chò chuoät noùi ngay: - Caùc anh, caùc chò nghe chò coâng hoùt nhö vaäy coù ñöôïc khoâng? Theo toâi, chò coâng khoâng nhöõng hoùt quaù to maø lôøi hoùt laïi toái nghóa, coù yù khoe khoang vôùi moïi ngöôøi: “Voi chöa mua ñaõ keâu goïi laøm baønh (4), chöa laøm raãy ñaõ voäi baéc noài côm” (5). Coù ñuùng nhö vaäy khoâng? - Ñuùng ! ñuùng ! – Nhieàu tieáng traû lôøi. - Vaäy thì caùc anh, caùc chò haõy giuùp keùo theâm coå chò coâng cho daøi ra, cho tieáng haùt dòu daøng hôn. Töø coå coâng daøi cho ñeán ngaøy hoâm nay. Baây giôø ñeán löôït con chim ngoùi ra saân. Con chim ngoùi ñi thì ñeïp nhöng quaàn aùo maëc ñoäc moät maøu naâu nhaït. Chim ngoùi cuõng ñi ba voøng nhö chò coâng. Ñeán choã moâ ñaát cao chim ngoùi döøng laïi vaø caát leân tieáng hoùt: - Cuùc cuø cu... cuùi cuùi! – Chim ngoùi hoùt ba laàn. Sau tieáng hoùt, nhieàu tieáng traàm troà khen. Chò chuoät nhaän xeùt: - Tieáng hoùt cuûa chò chim ngoùi raát hay, raát aám aùp, khieâm toán, coù phaûi khoâng caùc anh, caùc chò? 7
- Phaûi, phaûi! – Nhieàu tieáng traû lôøi. - Vaäy thì ta khen taëng cho chò chim ngoùi nhöõng voøng cöôøm (6) traéng. Môøi chò chim ngoùi leân nhaän voøng cöôøm naøy. Töø ngaøy ñoù, treân boä quaàn aùo naâu nhaït giaûn dò cuûa chò chim ngoùi môùi coù theâm moùn ñoà trang söùc (7). Ñoù laø chieác voøng cöôøm traéng maø chim ngoùi coøn mang ñeán ngaøy nay. Taát caû caùc loaøi chim tieáp tuïc thi gioïng haùt, con naøo cuõng ñöôïc nhaän quaø taëng. Cuoäc thi ñang nhoän nhòp, vui veû thì boãng thaáy coù moät choù xoàng xoäc chaïy ñeán. Con choù thaáy ñoâng töôûng coù thöù gì ñeå aên neân chöa heát meät ñaõ caát tieáng hoûi: - Laøm gì maø ñoâng vaäy? - Chuùng toâi ñang thi gioïng hoùt. - Thi roài ñöôïc caùi gì? - Seõ nhaän ñöôïc moät thöù quaø. Töôøng quaø laø thöù gì aên ñöôïc, choù haêng haùi: - Vaäy thì cho toâi thi vôùi. - Xin môøi ! Theá laø choù ta chaïy vaøo saân. Choù khoâng hoùt maø caát leân tieáng suûa: - Du du vi lay, caâu cang tôø leân (nghóa laø: haõy cheát cho nhieàu ñeå toâi ñöôïc gaëm xöông). Nghe vaäy caùc vò khaùch khoâng baèng loøng. Ñang ngaøy vui maø choù laïi muoán cho chuùng mình cheát! Caùc vò khaùch lieàn caàm gaäy ñuoåi ñaùnh con choù. Cöù moãi nhaùt ñaùnh, con choù laïi keâu aúng moät tieáng. Töø ñoù choù cöù giöõ maõi tieáng aúng cho ñeán ngaøy nay. Ngaøy hoäi cuûa chò chuoät keát thuùc trong caùi loän xoän aáy. Caùc loaøi chim voäi vaøng bay ñi boû queân maát tieáng noùi. Moãi loaøi chæ giöõ laïi ñöôïc cho mình moãi tieáng hoùt thi hoâm aáy. Tieáng noùi trong saùng nhaát, hay nhaát chæ loaøi ngöôøi môùi coù maø thoâi. Y ÑIEÂNG söu taàm Vaên ngheä Phuù Khaùnh soá 1 naêm 1984 I/ CHUÙ THÍCH 1/ Xuaát xöù Hoäi thi hoùt do Y Ñieâng söu taàm vaø bieân soaïn töø caâu chuyeän coå tích “Ngaøy hoäi chuoät” cuûa ñoàng baøo daân toäc EÂ-Ñeâ thuoäc huyeän Soâng Hinh, tænh Phuù Yeân. Truyeän ñaêng treân baùo Vaên ngheä Phuù Khaùnh soá 1/1984. 2/ Töø ngöõ (1) Tró: Moät loaïi chim coù loâng ñuoâi daøi tha thöôùt vaø raát ñeïp. (2) Kim tuyeán: Ñöôøng chæ vaøng, saùng laáp laùnh. (3) Röôùn: Coá vöôït qua söï caûn trôû ñeå ñi tôùi, coá cho cao leân. (4) Baønh: Khung baèng goã hoaëc baèng caùc vaät duïng khaùc ñaët leân löng voi duøng laøm choã ngoài. 8
(5) Chöa laøm raãy ñaõ voäi baéc noài côm: Chæ söï voäi vaøng, khoaùc laùc khoe khoang. (6) Cöôøm: Haït nhoû baèng thuûy tinh, ñaù, boät… thöôøng coù maøu saéc ñeïp, xaâu thaønh chuoãi laøm vaät trang söùc hoaëc trang trí (theo Töï ñieån Tieáng Vieät - Vieän Ngoân ngöõ hoïc - NXB Ñaø Naüng - 2004). (7) Trang söùc: Laøm toân veû ñeïp hình thöùc cuûa con ngöôøi baèng caùch ñeo theâm nhöõng vaät quí, ñeïp (theo Töï ñieån Tieáng Vieät - Vieän ngoân ngöõ hoïc - NXB Ñaø Naüng - 2004). II/ ÑOÏC VAØ HIEÅU VAÊN BAÛN 1/ Ñoïc vaên baûn. Duøng ngoân ngöõ cuûa mình keå laïi truyeän. 2/ Tìm hieåu yù nghóa cuûa truyeän naøy. (Gôïi yù: Giaûi thích caùc ñaëc ñieåm naøo cuûa loaøi vaät? Ca ngôïi nhöõng ñöùc tính ñeïp naøo cuûa con ngöôøi?) 3/ Töø truyeän naøy, em ruùt ra ñaëc ñieåm gì cuûa truyeän coå tích loaøi vaät? 4/ Söu taàm nhöõng truyeän coå coù noäi dung töông töï nhö truyeän naøy. II/ GHI NHÔÙ Baèng loái keå giaûn dò, trong saùng, ñaäm baûn saéc daân toäc, truyeän coå tích Hoäi thi hoùt cuûa ñoàng baøo daân toäc EÂ-Ñeâ ôû Phuù yeân ñaõ hoàn nhieân giaûi thích ñaëc ñieåm cuûa caùc con vaät gaàn guõi trong cuoäc soáng vôùi con ngöôøi ñoàng thôøi qua ñoù, ca ngôïi ñöùc tính toát ñeïp cuûa con ngöôøi nhö: giaûn dò, chaân thaät, pheâ phaùn thoùi töï cao, khoe khoang, ích kyû. II/ LUYEÄN TAÄP Cho hoïc sinh söu taàm truyeän coå tích cuûa Phuù Yeân. Naém noäi dung chính ñeå keå laïi. TIEÁT 2 VAÊN BAÛN CHUYEÁN VEÀ TUY HOØA Xe nheï nhaøng xuoáng ñeøo. Ñaây laø Phuù Yeân roài. Nuùi, ñaù, laù coû, buïi caây nhö coù khoaùc beân ngoaøi moät maøu saéc, moät voùc daùng ñaëc bieät naøo, bôûi chöng chuùng laø Phuù Yeân. Deã thöông hôn. Nhu mì hôn. Caàn cuø vaø mô moäng hôn. Toâi boû rôi caâu chuyeän cuûa ngöôøi ñaøn baø ñeå cho taâm hoàn traøn ngaäp nhöõng hình aûnh ñang hieän ra ngoaøi khung cöûa xe. Xe ñang chaïy treân ñoàng Hieáu Xöông (1). Nhöõng ñuïn rôm. Nhöõng buïi chuoái. Nhöõng ruoäng luùa xanh. Chôï Xeùo (2). Baøn Thaïch (3). Phuù Laâm (4)… Phuù laâm coù caùi daùng laøm ñoûm cuûa moät coâng töû quaän lî. Nhöõng cöûa hieäu taïp hoùa nho nhoû ñöôïc trang söùc loøe loeït nhôø maáy choàng thau, lon, cheùn baùt baèng nhöïa deûo. Haøng baùn göông vaø söûa ñoàng hoà vôùi ngöôøi thôï luùi huùi sau moät caùi baøn döïng thuûy tinh bao quanh. Moät tieäm mì, huû tieáu daøi vaø heïp nhö moät caùi haønh lang ñen chaïy hun huùt. Toâi nghe teân Phuù Laâm ñaàu tieân vaøo naêm 1943 khi phong traøo theå thao Ducoroy (5) taïo neân nhöõng côn loác nhoû ôû caùc thò traán nhoû. Hoài ñoù Soâng caàu (6) laø tænh lî nhöng phaàn ñaát xöông xaåu ñoù cuûa huyeän Ñoàng Xuaân (7) chæ ñuû söùc taïo neân moät thaønh phoá saïch seõ, 9
ngay ngaén, yeân tónh vaø thô moäng. Söï saïch seõ ngay ngaén vaø yeân tónh ñaõ khieán thaønh phoá gioáng y moät moâ hình trieån laõm, y nhö moät caùi baøn côø ñaët caïnh bôø bieån, döôùi nhöõng raëng döøa. Coù leõ ñeå taïo moät caûm töôûng phoàn vinh giaû doái ngöôøi Phaùp phoùng nhieàu con ñöôøng khoâng caàn thieát. Töø tröôøng Tieåu hoïc vaø Ñoàn Khoá Xanh (8) ñeán Ty Böu ñieän, Ty Coâng chaùnh, Toøa Kho baïc, Toøa Söù (9) naèm saùt bieån chæ coù moät khoaûng ñaát ñaày coû xanh vaø caây keo caây baøng roäng khoâng tôùi boán traêm thöôùc theá maø hoï phoùng raát nhieàu con ñöôøng ngang doïc, keû thaønh oâ vuoâng baøn côø. Phuû Tuy Hoøa (10) khoâng coù neùt ñeïp thanh lòch ñoù nhöng coù nhieàu ruoäng neân daân ñoâng vaø daân giaøu. Caùc xaõ ñua nhau laäp saân vaän ñoäng, laäp hoäi boùng troøn vaø trong kyø tranh giaûi tuùc caàu toaøn tænh naêm ñoù, toâi thaáy moät haøng caàu thuû ñöùng sau laù côø maøu xanh laù caây theâm haøng chöõ Phuù Laâm Sports (11) bao quanh moät ngoâi sao ñoû. Söï chuù yù cuûa toâi ñoái vôùi ñoäi caàu naøy laø do hoâm ñoù vieân Giaùm binh Khoá xanh Faugeøre ñoùng vai Tröôûng ban toå chöùc cöù phaùt loa keâu goïi nhieàu laàn thuû quaân (12) cuûa Phuù Laâm Sports ra saân coû trình dieän ñoaøn caàu cuûa mình. Phuù Laâm - Phuù Laâm - Caùi teân ñoù töï nhieân quen thuoäc vaø hoâm nay toâi nhìn boä maët cuûa Phuù Laâm keùo daøi treân moät quaõng ñöôøng vaøi traêm thöôùc cuûa Quoác loä soá 1. Caàu Ñaø Raèng (13) moät maøu ñen nghieâm nghò. Nhöõng doi caùt naèm raûi raùc giöõa maët soâng, xanh maøu laù döa haáu, laù möôùp, ñieåm nhöõng ñoùa hoa maøu vaøng… Böõa aên tröa ôû Tuy Hoøa gioáng y nhö nhöõng böõa aên ôû caùc thaønh phoá khaùc. Thòt boø. Caûi suùp lô. Haønh taây. Gioø luïa. Thòt gaø. Toâi nhôù ngaøy xöa ñöôïc aên baùnh canh con caù lieät (14) nôi ñaây khieán trong kyù öùc cuûa toâi luoân luoân con caù lieät ñi keøm thaønh phoá Tuy Hoøa. Moät moùn thöù hai nöõa laø baùnh beøo raéc nhaân ñaäu xanh. Töø nhoû toâi chæ quen maét vôùi baùnh beøo nhaân toâm maøu ñoû neân nhìn caùi baùnh nhaân ñaäu xanh ñaàu tieân troâng laï vaø quí. Nhöõng thaønh phoá nhoû thöôøng coù moät con ñöôøng chaïy daøi töø ñaàu treân xuoáng ñaàu döôùi, y nhö caây luïi (15) xieân qua mình moät con gaø ñaët treân loø quay, xuyeân qua moät xaâu thòt ñaët treân loø nöôùng. Caùi caây luïi cuûa Tuy Hoøa laø ñöôøng Traàn Höng Ñaïo. Caây luïi cuûa Qui Nhôn laø ñöôøng Gia Long. Caây luïi cuûa Phan Rang laø ñöôøng Thoáng Nhaát… Naèm ôû saân thöôïng nhaø Phaùi, toâi ñöa maét nhìn veà nuùi Nhaïn. Hôõi ngoïn nuùi coâ ñôn, chöùng nhaân cuûa bao nhieâu trieàu höng pheá! Mi ñaõ nhìn bieát maáy lôùp ngöôøi noái tieáp nhau quaàn tuï döôùi chaân mi, töø nhöõng thieáu nöõ Chaøm aùo daøi xanh loøe loeït ñeán nhöõng thöông gia sô mi Montagut (16) ngoài sau tay laùi cuûa nhöõng chieác Toyota (17) sôn traéng. Nhöõng ngöôøi giaøu hoâm tröôùc ñaõ ngaõ xuoáng nhöôøng saân khaáu cho ngöôøi giaøu hoâm nay. Raïp haùt Bang Höng roän ròp tieáng keøn troáng hoài naøo, nay nhöôøng choã cho nhöõng hí vieän Höng Ñaïo, hí vieän Ñaïi Nam. Phuû ñöôøng cuõ, moät daõy nhaø ngoùi thaáp vaø moûng, vôùi ñoaøn Toång Lyù khaên ñen aùo daøi, baøi ñoàng luûng laúng hôn khuy aùo… ngaøy nay ñöôïc moät soá ngöôøi nhaéc ñeán vôùi chuùt hoaøi nieäm ngöôøi ta vaãn daønh cho loaøi khoång töôïng. Ñoù laø thôøi cuûa nhöõng Thuû Saùu Moïi, Duõ Kyù, Baàu Nuïi. Thôøi cuûa nhöõng tri phuû Nguyeãn Khoa Phong, Nguyeãn Vaên Thô, cuûa oâng Taây sôû ñöôøng Ñoàng Boø Hunguenoltz, cuûa oâng AÁn kieàu bao thaàu mua boâng vaûi Kitchanassami. Ñoù laø thôøi cuûa nhöõng ngöôøi ñaøn baø nhoå toùc con taïo thaønh ñöôøng chaân toùc thaúng nôi traùn, thôøi cuûa nhöõng chieác aùo daøi trang ñaàm roài tieáp theo laø aùo daøi luïa maøu môõ gaø, aùo daøi maøu xanh hoà thuûy. Toâi möôøng töôïng thaáy hai daõy phoá cuõ naëng neà moät kieåu 10
kieán truùc coå Trung Hoa, nhöõng daõy maùi hieân, nhöõng teân hieäu vieát baèng chöõ Nho lôùn pheát vaøng, nhöõng böùc töôøng cao treân caém tua tuûa meû chai. Moät khuoân maët ñaøn baø hieän ra trong oùc toâi, neùt ñeïp dòu daøng, maùi toùc chaûi möôït, gioïng noùi eâm vaø chaäm, moät ngöôøi quen cuûa cha toâi. Toâi coøn nhôù roõ nuï cöôøi laøm loùe moät chieác raêng nanh bòt vaøng xinh xaén. “OÂng Hoäi Naêm! ÔÛ ngoaõi môùi voâ chôi haû? Ñi baèng xe Staca hay baèng xe Naêm Maàu?” Nhöõng hình aûnh nhö boùng ma! Bôûi vì ngöôøi ñaøn baø ñoù, caùi xe Staca vaø oâng Naêm Maàu, vaø caên phoá ñoà soä, vaø caû caùi thaønh phoá coå kính naëng neà ñeàu ñaõ ngaõ xuoáng tan vuïn heát roài. Caùi thaønh phoá roän ròp hoâm nay vaø nhöõng ngöôøi khoûe maïnh ñang hôùn hôû laøm chuû noù hoâm nay laø nhöõng traùi caây ñang tô, laø nhöõng caønh hoa ñang nôû, moïc vaïm vôõ treân nhöõng caønh laù uû muïc cuûa nhöõng thaân caây ñaõ ngaõ xuoáng… Voõ Hoàng (Trích trong taäp truyeän ngaén Traàm maëc caây röøng, xuaát baûn naêm 1971) I/ CHUÙ THÍCH Taùc giaû Voõ Hoàng sinh ngaøy 5 thaùng 5 naêm 1921 beân doøng soâng Ngaân Sôn thuoäc xaõ An Thaïch, huyeän Tuy An, tænh Phuù Yeân. OÂng coøn coù caùc buùt danh khaùc nhö Ngaân Sôn, Voõ An Thaïch. Gioáng nhö nhöõng nhaø vaên cuøng theá heä, Voõ Hoàng ñeán vôùi vaên chöông töø nieàm ñam meâ vaên hoïc coå ñieån Trung Hoa vaø vaên hoïc Phaùp, keá ñeán laø truyeän cuûa caùc taùc giaû trong nöôùc ñaàu theá kyû XX nhö Nguyeãn Chaùnh Saét, Hoà Bieåu Chaùnh, roài tieåu thuyeát cuûa caùc nhaø vaên Töï löïc Vaên ñoaøn, Tieåu thuyeát thöù baûy, Thô Môùi… Söï nghieäp vaên chöông cuûa Voõ Hoàng khôûi ñaàu baèng truyeän ngaén “Muøa gaët” ñaêng treân tuaàn baùo “Tieåu thuyeát thöù baûy” naêm 1939 ôû Haø Noäi vôùi buùt hieäu Ngaân Sôn. 1959 ñaõ xuaát baûn taäp truyeän ngaén ñaàu tay “Hoaøi coá nhaân” ñöôïc nhieàu ngöôøi chuù yù. Ngoaøi taäp “Hoaøi coá nhaân”, oâng coøn vieát raát nhieàu truyeän ngaén, tieåu thuyeát, tuøy buùt, thô nhö: Laù vaãn xanh (Taäp truyeän ngaén, 1963); Veát haèn naêm thaùng (Taäp truyeän ngaén, 1965); Con suoái muøa xuaân (Taäp truyeän ngaén, 1966); Khoaûng maùt (Taäp truyeän ngaén, 1966); Hoa böôm böôùm (Tieåu thuyeát, 1966); Nhaùnh rong phieâu baït (tieåu thuyeát, 1970); Traàm maëc caây röøng (Taäp truyeän ngaén, 1971); Hoàn nhieân tuoåi ngoïc (Thô thieáu nhi, 1993); Traàm tö (Ñoaûn vaên, 1995); Thöông ngaùt höông cau (Taäp truyeän ngaén, 2001)… Hieän nay oâng ñang soáng taïi thaønh phoá Nha Trang, tænh Khaùnh Hoøa. OÂng laø Hoäi vieân Hoäi nhaø vaên Vieät Nam. (1) Hieáu Xöông: Teân cuûa huyeän Tuy Hoøa tröôùc naêm 1975. (2) Chôï Xeùo: Chôï Baøn Thaïch thuoäc xaõ Hoøa Xuaân, huyeän Tuy Hoøa. (3) Baøn Thaïch: Teân cuûa moät thoân thuoäc xaõ Hoøa Xuaân, huyeän Tuy Hoøa. 11
(4) Phuù Laâm: Teân cuûa moät thoân cuûa quaän Hieáu Xöông, nay laø thò traán Phuù Laâm, huyeän Tuy Hoøa. (5) Phong traøo theå thao Ducoroy: Moät phong traøo theå thao ñöôïc chính quyeàn thöïc daân, phong kieán daáy leân tröôùc naêm 1945. (6) Soâng Caàu: Tænh lî Phuù Yeân thôøi thuoäc Phaùp. (7) Ñoàng Xuaân: Huyeän Ñoàng Xuaân cuõ goàm caû huyeän Soâng Caàu. (8) Khoá xanh: Teân moät loaïi lính tay sai cuûa Phaùp laø ngöôøi Vieät Nam. (9) Toøa söù: Nôi quan cai trò caáp tænh cuûa thöïc daân Phaùp ôû. (10) Phuû Tuy Hoøa: Tænh lî Phuù Yeân thôøi kyø sau naêm 1945 (Tænh lî Phuù Yeân töø 1898 ñeán 1945 ñaët taïi huyeän Soâng Caàu) (11) Phuù Laâm Sports: Theå thao Phuù Laâm. (12) Thuû quaân: Ñoäi tröôûng cuûa ñoäi boùng. (13) Caàu Ñaø Raèng: Chieác caàn baéc qua soâng Ñaø Raèng, noái lieàn quoác loä 1A. (14) Caù lieät: Loaïi caù bieån nhoû, nhieàu xöông, reû tieàn nhöng thòt caù raát ngoït. (15) Caây luïi: Que nhoû baèng tre duøng xieân thòt ñeå nöôùng. (16) Montagut: Teân moät loaïi aùo raát ñöôïc öa chuoäng thôøi ñoù. (17) Toyota: Teân moät loaïi xe oâtoâ cuûa Nhaät Baûn. II/ ÑOÏC - HIEÅU VAÊN BAÛN Ñaây laø moät ñoaïn vaên vieát veà vuøng ñaát Phuù Yeân vaøo nhöõng naêm Phaùp thuoäc. Döôùi ngoøi buùt cuûa taùc giaû, töøng vuøng ñaát, quang caûnh chaïy suoát töø Ñeøo Caû ñeán Thò xaõ Tuy Hoøa cuûa moät thôøi ñaõ qua chæ coøn trong kyù öùc cuûa con ngöôøi döôøng nhö soáng laïi. Neùt ñeïp cuûa ñaát vaø ngöôøi, ñaëc bieät laø nhöõng neùt rieâng cuûa “xöù naãu” moät thôøi laøm daâng leân moät chuùt hoaøi coå, baâng khuaâng trong loøng ngöôøi ñoïc, giöõa moät thôøi ñaïi môùi vôùi nhieàu thay ñoåi lôùn lao. 1/ Caûnh cuûa Phuù Laâm, ñoàng Hieáu Xöông ngaøy xöa ñöôïc löu giöõ trong taâm trí cuûa taùc giaû qua nhöõng chi tieát naøo? 2/ Caûnh Thò xaõ Tuy Hoøa vaøo nhöõng naêm ñaàu cuûa thôøi kyø canh taân ñoåi môùi ñöôïc hoaøi nieäm thoâng qua nhöõng chi tieát naøo? 3/ Neùt “deã thöông hôn. Nhu mì hôn. Caàn cuø vaø mô moäng hôn” ñöôïc caûm nhaän trong töøng chi tieát cuûa caûnh vaø ngöôøi nhö theá naøo? 4/ Theo em nhöõng neùt xöa naøo cuûa “xöù naãu” ñöôïc löu giöõ ñeán baây giôø trong ñaát vaø ngöôøi Phuù Yeân? 5/ Taïi sao taùc giaû laïi nhôù ñeán moùn baùnh canh caù lieät vaø cho raèng: “Trong kí öùc cuûa toâi luoân luoân coù con caù lieät ñi keøm thaønh phoá Tuy Hoøa…” 6/ Tìm caùc chi tieát tieâu bieåu theå hieän söï ñan xen raát töï nhieân giöõa caùc yeáu toá keå, taû vaø bieåu caûm. 12
III/ GHI NHÔÙ Ñoaïn vaên ñaõ taùi hieän trong taâm trí ngöôøi ñoïc vuøng ñaát vaø ngöôøi xöa vôùi nhöõng neùt ñeïp rieâng. Qua ñoù ngöôøi ñoïc coù theå thaáy ñöôïc taám loøng, söï gaén boù cuûa taùc giaû ñoái vôùi queâ höông, moät chuùt hoaøi coå baâng khuaâng giöõa thôøi ñaïi môùi vôùi nhieàu thay ñoåi lôùn lao. IV/ LUYEÄN TAÄP Tìm ñoïc caùc baøi vieát khaùc veà danh lam thaéng caûnh hoaëc di tích lòch söû ñòa phöông. Vieát baøi giôùi thieäu veà danh lam thaéng caûnh hoaëc di tích lòch söû ñòa phöông. TIEÁNG VIEÄT LÔÙP 6 TIEÁT 1 REØN LUYEÄN CHÍNH TAÛ I/ NOÄI DUNG LUYEÄN TAÄP 1/ Ñoïc vaø vieát ñuùng caëp phuï aâm ñaàu deã laãn loän: v/qu. 2/ Vieát ñuùng caëp thanh ñieäu deã laãn loän: ngaõ/hoûi. II/ LUYEÄN TAÄP 1/ Choïn v hoaëc qu ñeå ñieàn vaøo choã troáng vaø taäp phaùt aâm ñuùng: ...aây caù, ...aây ...aàn, ...aùy aùo, ...ay ñaàu, ...ay möôïn, ...aàn thô, ...ang ñaõng, aâm ...ang, ñaáu ...aät, toùc ...aên, ...aát ...aû, caây ...aát. 2/ Choïn hoûi hoaëc ngaõ ñeå theâm caùc chöõ in ñaäm: ve tranh, bieâu quyeát, deø biu, buûn run, töông töôïng, ngaøy gioâ, coå loâ, ngaâm nghó, ña kích, bao veä, leâu loâng, thöïc tieân, bao hoøa, ngaùn ngaâm, ki thuaät, ki luaät. 3/ Choïn v hoaëc qu ñeå ñieàn vaøo choã troáng cho thích hôïp: “Thaân coï vuùt thaúng trôøi hai ba chuïc meùt cao, gioù baõo khoång theå ...aät ngaõ. Laù coï xoøe ra nhieàu phieán nhoïn daøi, troâng xa nhö moät röøng tay ...aãy. Cuoäc soáng ...eâ toâi gaén boù vôùi caây coï. Cha toâi laøm cho toâi chieác choåi coï ñeå ...eùt nhaø, ...eùt saân. Chieàu chieàu chaên traâu, chuùng toâi ruû nhau nhaët nhöõng traùi coï rôi ñaày ...anh goác ...eà om, aên vöøa beùo vöøa buøi”. 4/ Choïn hoûi hoaëc ngaõ ñeå theâm vaøo nhöõng chöõ in ñaäm cho thích hôïp: “Con soâng chay giöa nhöng bai mía, bôø daâu xanh ngaét. Luùc naøo, maët soâng cung thöôøng ño maøu gaïch non cua ñaát phuø sa. Doøng soâng ñeïp nhö moät dai luïa ñaøo, ña gaén lieàn tuoâi thô aáu cua chuùng em...” 5/ Chöõa loãi chính taû coù trong nhöõng caâu sau ñaây: - Luùc trôøi saép noãi baûo, Haûi aâu caøng bay nhieàu hôn vaø veà toã muoän hôn vì chuùng caàn kieám moài saún cho luû con aên trong nhieàu ngaøy. 13
- Nhöõng chieác xe vaän taõi nheï voäi vaû chôû haøng hoùa vaø thöïc phaãm töø vuøng ngoaïi oâ veà caùc chôï, ñaùnh thöùc caû thaønh phoá daäy bôõi nhöõng tieáng maùy noã gioøn giaû. - Ñeâm naøo cuõng quaäy, toâi thöôøng vaán vít beân baø, nhìn maùi toùc baïc vaø ngaém quaàng traùn cao cuûa baø. - Caûnh ban ñeâm ôû ñaây thaät laø ñeïp: quaàng traêng quaèng quaëc chieáu saùng khaép maët soâng... 6/ Vieát chính taû Chôï Hoøn Gai buoåi saùng la lieät toâm caù. Nhöõng con caù song khoûe, vôùt leân haøng giôø vaãn giaõy ñaønh ñaïch, vaûy xaùm hoa ñen loám ñoám. Nhöõng con caù nhuï beùo nuùc, traéng loáp, boùng möôït nhö ñöôïc queùt moät lôùp môõ ngoaøi vaûy. Nhöõng con toâm he troøn, thòt caêng leân töøng ngaán nhö coå tay cuûa treû leân ba, da xanh aùnh, haøng chaân choi choi nhö muoán bôi. (Theo THI SAÛNH) TIEÁT 2 REØN LUYEÄN CHÍNH TAÛ I/ NOÄI DUNG LUYEÄN TAÄP 1/ Vieát ñuùng moät soá nguyeân aâm deã maéc loãi: - i/ieâ/eâ; uoâ/u; öô/ö - eâ/ô; o/oâ 2/ Vieát ñuùng moät soá vaàn deã maéc loãi: - oai/oi - oat/ot; oan/on II/ LUYEÄN TAÄP 1/ Ñieàn aâm vaøo choã troáng: a) Ñieàn i, ieâ hoaëc eâ vaøo choã troáng: luùa ch...m, con ch...m, rong r...u, buoàn th...u, th...u ñoát, th...u khaên, ch...u chuoäng, khoùc m...u, laêng m...u, keâu ch... ch...p. b) Ñieàn u hoaëc uoâ vaøo choã troáng: con m...i, loã m...i, quaû ch...i, may r...i, t...i thaân, ng...i laïnh, tieác n...i, haét h...i, laàm l...i, m...i böôûi. c) Ñieàn ö hoaëc öô vaøo choã troáng: haït c...m, loø s...i, ch...i maéng, quaû m...p, chín h...m, ng...i muøi, töùc t...i, n...m nöôïp. d) Ñieàn eâ hoaëc ô vaøo choã troáng: laøm thu..., ôû ñ..., chaùn ch..., taùi t..., b... söõa, b... soâng, ñam m..., quay t..., kính n..., b... v... 14
e) Ñieàn o hoaëc oâ vaøo choã troáng: con c...ng, chôø m...ng, taøn kh...c, côn l...c, n...c nhaø, tr...ng traûi, ñ...c aùc, h...ng haùch, noùi ng...ng. 2/ Ñieàn vaàn vaøo choã troáng: a) Ñieàn vaàn oai hoaëc oi vaøo choã troáng: baø ng..., soâng ng..., ueå ...i, khoan kh..., ch... chang, laïc l..., t... nguyeän, kh... löûa, huûy h..., baûi h... b) Ñieàn vaàn oat hoaëc ot vaøo choã troáng: haøng l...t, soät s..., l... vaøo, löu l..., taõ l..., h... baùt, sô s..., raø s... c) Ñieàn vaàn oan hoaëc on vaøo choã troáng: ng... mieäng, haân h..., chaêm ng..., phaán s..., ñoû h..., h... laïi. 3/ Ñieàn töø (tieáng) thích hôïp vaøo choã troáng: a) Rieâu, riu, reâu: rong ..., teùp ..., buùn ..., ...rao. b) Loaøi, loøi, loài: ... loõm, ... ngöôøi, caây kim ... ra ngoaøi. c) Thueá, thôù, theá: söu ..., ... goã, ... gian, ... chaáp. 4/ Chöõa loãi chính taû trong caùc caâu sau; - Chaám coù moät thaân thôû neå nang raát caân ñoái. - Ñoâi long maøy moäc loøa xoøa töï nhieân, chính laïi laøm cho ñoâi maét saéc saûo cuûa Chaám dieäu daøng ñi. - Nöôùc chaûy ñoû ngoàm boán bôø saân, loaït vaøo caùc coùng raûnh, ñoå xuoáng ao chum. 5/ Vieát chính taû: (nghe ñoïc) Luõy giöõa cuõng toaøn tre nhöng laø loaïi tre thaúng. Luõy trong cuøng, tre caøng thaúng hôn. Tre oùng chuoát vöôn thaúng taép, ngoïn khoâng daøy vaø raäm nhö tre gai. Suoát naêm tre xanh rôøn ñaày söùc soáng. Vaø ñeán muøa ñoåi laù thì toaøn boä taùn xanh chuyeån thaønh moät maøu vaøng nhaït… Muøa laù môùi oøa nôû, thöù maøu xanh luïc, naéng sôùm chieáu vaøo trong nhö maøu ngoïc, ñeïp nhö loaïi caây caûnh quaàn theå, baùo hieäu moät muøa heø soâi ñoäng. (Theo NGOÂ VAÊN PHUÙ) TAÄP LAØM VAÊN LÔÙP 6 TIEÁT 1 SÖU TAÀM VAØ KEÅ TRUYEÄN COÅ DAÂN GIAN ÑÒA PHÖÔNG 1/ Hoïc sinh söu taàm, ghi cheùp qua lôøi keå cuûa oâng, baø, cha meï, qua vieäc ñoïc saùch baùo… caùc truyeän coå daân gian Phuù Yeân (coù theå laø truyeän coå tích loaøi vaät töông töï nhö truyeän ñaõ hoïc hoaëc caùc truyeän coù noäi dung khaùc). Chuù yù loaïi tröø nhöõng truyeän keå mang tính chaát meâ tín dò ñoan coù raát nhieàu trong nhaân daân. 15
2/ Hoïc sinh keå laïi truyeän mình söu taàm ñöôïc tröôùc lôùp. Neâu yù nghóa cuûa truyeän. Caùc hoïc sinh khaùc nghe vaø nhaän xeùt. 3/ Löu yù ngheä thuaät keå: Roõ raøng, ngoân ngöõ phuø hôïp vôùi noäi dung, nhaân vaät vaø tình tieát ôû moãi phaàn cuûa truyeän. 4/ Giaùo vieân ñaùnh giaù coâng vieäc söu taàm vaø caùch trình baøy truyeän cuûa hoïc sinh. Bieåu döông, khen thöôûng cho nhöõng hoïc sinh xuaát saéc. TIEÁT 2 MIEÂU TAÛ MOÄT DANH LAM, THAÉNG CAÛNH HOAËC MOÄT DI TÍCH LÒCH SÖÛ CUÛA ÑÒA PHÖÔNG 1/ Hoïc sinh chuaån bò ôû nhaø vaø seõ trình baøy tröôùc lôùp baøi vieát cuûa mình. 2/ Baøi vieát neân trieån khai theo caùc noäi dung sau: - Neâu teân, ñòa ñieåm, yù nghóa cuûa danh lam, thaéng caûnh, di tích lòch söû seõ mieâu taû. - Mieâu taû cuï theå veû ñeïp cuûa danh lam, thaéng caûnh hoaëc trình baøy roõ yù nghóa lòch söû cuûa di tích. 3/ Ngoân ngöõ roõ raøng, troâi chaûy, coù caûm xuùc. PHAÀN ÑOÏC THEÂM CAÙC TRUYEÄN COÅ HOAËC CAÙC BAØI VIEÁT VEÀ DANH LAM THAÉNG CAÛNH, DI TÍCH, LÒCH SÖÛ CUÛA PHUÙ YEÂN 16
CHÖÔNG TRÌNH NGÖÕ VAÊN ÑÒA PHÖÔNG LÔÙP 7 (CAÊN CÖÙ VAØO CHÖÔNG TRÌNH NGÖÕ VAÊN THCS CUÛA BOÄ GD&ÑT NGAØY 24/1/2002) I/ Toång soá tieát: 06 tieát Trong ñoù: - Hoïc kyø I: 02 tieát * Tieát 69: Vaên hoïc ñòa phöông * Tieát 70: Taäp laøm vaên (chöông trình ñòa phöông) - Hoïc kyø II: 04 tieát * Tieát 133: Vaên hoïc ñòa phöông * Tieát 134: Taäp laøm vaên – chöông trình ñòa phöông * Tieát 137: Tieáng Vieät ñòa phöông * Tieát 138: Tieáng Vieät ñòa phöông II/ Noäi dung: 1/ Tieát 69: Ñoïc hieåu ca dao – daân ca Phuù Yeân. 2/ Tieát 70: Söu taàm vaø phaùt bieåu nhaän xeùt veà ca dao – daân ca Phuù Yeân. 3/ Tieát 133: Ñoïc hieåu baøi thô “Haønh Quaân” cuûa Vaên Coâng. 4/ Tieát 134: Vieát baøi vaên chöùng minh cuoäc soáng ñaäm nghóa naëng tình ngöôøi cuûa ngöôøi daân Phuù Yeân qua ca dao – daân ca. 5/ Tieát 137: Söûa loãi chính taû cho hoïc sinh: Vieát ñuùng caùc tieáng coù phuï aâm cuoái deã maéc loãi: t/c vaø n/ng. 6/ Tieát 138: Söûa loãi chính taû cho hoïc sinh: tieáp tuïc reøn luyeän caùc vaàn coù caëp phuï aâm cuoái deã laãn loän: t/c, n/ng. VAÊN HOÏC LÔÙP 7 TIEÁT 1 VAÊN BAÛN CA DAO – DAÂN CA PHUÙ YEÂN Ñoïc vaø tìm hieåu caùc baøi ca dao – daân ca sau ñaây: 1/ Ngoïn Choùp Chaøi (1) cao chi laém baáy Troâng huõy troâng hoaøi chaúng thaáy ngöôøi thöông 17
Hay laø löu laïc boán phöông Hay laø lieät chieáu, lieät giöôøng nôi ñaâu Giaû ñoø daïo xoùm mua daàu Hoûi thaêm ngöôøi baïn nhöùc ñaàu bôùt chöa. 2/ Muoán aên hoät neáp Vöôøn Traàu (2) Sôï e taùt nöôùc keùo gaøu khoâng leân. 3/ Ngoù leân Ñaát Ñoû (3) nhieàu baép nhieàu khoai Ngoù xuoáng Ñoàng Daøi (4) nhieàu luùa, nhieàu tranh Ngoù voâ Ñoàng Coï (5), Baïch Canh (6), AÙo giaø (7) Myõ Trung (8), Myõ Phuù (9), Myõ Hoøa (10) Myõ Ñieàn (11), Myõ Ñònh (12) thieät laø nhieàu cau Vinh Ba (13) ñan coùt, ñan gaøu Phuù Dieãn (14) chaèm noùn, xoùm Baøu (15) vôùt rong. 4/ Leû loi nhö cuïm nuùi Saàm (16) Thaûn nhieân nhö maët nöôùc ñaàm OÂ Loan (17). Töø ngaøy giaëc Myõ keùo sang Nuùi Saàm löûa daäy, OÂ Loan soùng traøo. I/ CHUÙ THÍCH (1) Choùp Chaøi: Teân moät ngoïn nuùi ôû thò xaõ Tuy Hoøa. (2) Vöôøn Traàu: Moät ñòa danh thuoäc xaõ Bình Kieán, thò xaõ Tuy Hoøa. (3) Ñaát Ñoû: Moät ñòa danh thuoäc xaõ Sôn Thaønh, huyeän Tuy Hoøa. (4) Ñoàng Daøi: Laø vuøng ñaát keùo daøi döôùi khu Ñoàng Boø, töø Hoøa Phong - Hoøa Myõ - Hoøa Thònh cuûa huyeän Tuy Hoøa. (5) Ñoàng Coï: Teân goïi daân gian vuøng Hoøa Thònh, huyeän Tuy Hoøa tröôùc naêm 1946. (6) Baïch Canh: Teân moät gioáng luùa ñöôïc gieo troàng ôû Phuù Yeân tröôùc ñaây. (7) AÙo giaø: Teân moät gioáng luùa ñöôïc gieo troàng ôû Phuù Yeân tröôùc ñaây. (8) Myõ Trung: Moät ñòa danh thuoäc xaõ Hoøa Thònh, huyeän Tuy Hoøa. (9) Myõ Phuù: Teân moät thoân thuoäc xaõ Hoøa Thònh. (10) Myõ Hoøa: Teân moät thoân thuoäc xaõ Hoøa Thònh, huyeän Tuy Hoøa. (11) Myõ Ñieàn: Teân moät thoân thuoäc xaõ Hoøa Thònh. (12) Myõ Ñònh: Teân moät thoân thuoäc xaõ Hoøa Thònh. (13) Vinh Ba: Teân moät thoân thuoäc xaõ Hoøa Ñoàng, huyeän Tuy Hoøa. (14) Phuù Dieãn: Moät thoân thuoäc xaõ Hoøa Ñoàng, huyeän Tuy Hoøa. (15) Xoùm Baøu: Thuoäc thoân Phuù Phong, xaõ Hoøa Ñoàng, huyeän Tuy Hoøa. (16) Nuùi Saàm: Teân moät ngoïn nuùi ôû xaõ Hoøa Trò, huyeän Phuù Hoøa. (17) OÂ Loan: Teân moät caùi ñaàm ven bieån thuoäc huyeän Tuy An. 18
II/ ÑOÏC – HIEÅU VAÊN BAÛN 1. Ñoïc vaø neâu chuû ñeà cuûa töøng baøi ca dao treân. 2. Caùc chuû ñeà treân ñöôïc theå hieän saâu saéc nhö theá naøo trong töøng baøi ca dao? Haõy phaân tích caùc chi tieát tieâu bieåu ñeå laøm roõ (töø ngöõ, hình aûnh, bieän phaùp tu töø, caùch dieãn ñaït…) 3. Theo em thì yeáu toá ñòa phöông deã nhaän bieát trong nhöõng baøi ca dao ñoù laø gì? (ñòa danh, töø ngöõ, gioïng ñieäu…). Neâu ví duï cuï theå. III/ GHI NHÔÙ Baèng caùch noùi moäc maïc, giaûn dò, nhöng heát söùc trong saùng, mang neùt rieâng cuûa ngöôøi Phuù Yeân, ca dao – daân ca Phuù Yeân theå hieän nieàm töï haøo veà queâ höông ñaát nöôùc giaøu ñeïp, no aám, thanh bình, nhöõng tình caûm toát ñeïp, tinh thaàn caàn cuø lao ñoäng, anh huøng quaät khôûi trong khaùng chieán choáng ngoaïi xaâm cuûa nhaân daân. IV/ LUYEÄN TAÄP Söu taàm caùc baøi ca dao – daân ca Phuù Yeân. PHAÀN ÑOÏC THEÂM VEÀ CA DAO – DAÂN CA PHUÙ YEÂN NIEÀM TÖÏ HAØO VEÀ QUEÂ HÖÔNG, ÑAÁT NÖÔÙC GIAØU ÑEÏP, NO AÁM, THANH BÌNH 1/ Ruû leân Ñaù Traéng (1) aên xoaøi Muoán aên töông ngoït Thieân Thai (2) thieáu gì. 2/ Muoán aên baùnh ít laù gai Laáy choàng Ñoàng Coï sôï daøi ñöôøng ñi. 3/ Muoán ra Myõ AÙ (3) aên döøa Sôï côn gioù lôùn noù ñuøa loän voâ. 4/ Soâng Kyø Loä (4) vöøa saâu vöøa heïp Nöôùc Kyø Loä vöøa maùt vöøa trong Thuyeàn anh bôi ngöôïc doøng soâng Tìm em cho thoûa taám loøng nhôù thöông 19
I/ CHUÙ THÍCH 1/ Ñaù Traéng: Töùc chuøa Ñaù Traéng ôû An Daân, huyeän Tuy An, ôû ñaây coù loaïi xoaøi raát ngon. 2/ Thieân Thai: Thuoäc thoân Xuaân Phöôùc, xaõ Xuaân Phöông, huyeän Soâng Caàu. 3/ Myõ AÙ: Thuoäc xaõ An Phuù, huyeän Tuy An. 4/ Soâng Kyø Loä: Thuoäc huyeän Ñoàng Xuaân. II/ CAÂU HOÛI TÌM HIEÅU BAØI 1/ Nieàm töï haøo veà queâ höông ñaát nöôùc giaøu ñeïp, no aám, thanh bình ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo trong nhöõng baøi ca dao treân? 2/ Caùc ñieäp töø “ngoù”, “muoán”, “sôï” coù yù nghóa nhö theá naøo trong vieäc theå hieän noäi dung? 3/ Nhöõng chi tieát naøo theå hieän ñaëc tröng dieãn ñaït cuûa ngöôøi Phuù Yeân? TÌNH YEÂU THÖÔNG GIA ÑÌNH 1/ Moät mai con caù hoùa roàng Ñeàn ôn cha meï boõ coâng sinh thaønh. 2/ Toân raèn (1) loät voû boû ñuoâi Gaïo giaõ cho traéng em nuoâi meï giaø. 3/ Moät mai ai chôù boû ai Chæ theâu neân gaám saét maøi neân kim. 4/ Ba naêm loøng nguyeän vôùi chaøng Ai trao neùn baïc, neùn vaøng cuõng khoâng. 5/ Khoai lang Suoái Mít (2), ñaäu phoäng Hoøn Vung (3) Chaøng ñaøo, thieáp moùt (4) ñoå chung moät guøi Baây giôø nhaân nghóa suït suøi Laáy chaân ñaù haát caùi guøi laên chieâng (5). I/ CHUÙ THÍCH 1/ Toâm raèn: Moät loaïi toâm ngon, voû coù soïc vaèn veän. 2/ Suoái Mít: Thuoäc xaõ Sôn Ñònh, huyeän Sôn Hoøa. 20
3/ Hoøn Vung: Thuoäc xaõ An Xuaân, huyeän Tuy An. 4/ Moùt: Nhaët saûn phaåm coøn soùt laïi sau khi thu hoaïch. 5/ Laên chieâng: Ñoå ngöûa ra. II/ CAÂU HOÛI TÌM HIEÅU 1/ Caùc baøi ca dao treân dieãn ñaït nhöõng tình caûm gì? Tình caûm aáy ñöôïc dieãn ñaït nhö theá naøo? (Chuù yù ñeán töø ngöõ, hình aûnh, loái noùi aån duï…). 2/ Töï söu taàm caùc baøi ca dao noùi veà noäi dung naøy. 3/ Theo em caùi hay cuûa baøi ca dao soá 5 laø ôû choã naøo? TÌNH YEÂU ÑOÂI LÖÙA VAØ KHAÙT VOÏNG HAÏNH PHUÙC 1/ Ngoù ra Hoøn Yeán (1) ba laàn Thaáy anh ôû traàn trong buïng xoùt xa Em trôû veà mua luïa ñaäu ba (2) Caét aùo coå giöõa maø tra nuùt vaøng Khoâng coù ai ñem gôûi cho chaøng Ñeâm khuya chaøng baän cô haøn naéng möa. 2/ Böõa nay laø böõa anh veà Anh ñöa baâu aùo em ñeà caâu thô Caâu thöông, caâu nhôù, caâu ñôïi, caâu chôø Ba boán caâu daën heát anh ñaët thô trong loøng Mai sau ñoùi raùch cô haøn Tröôùc khoå cha vôùi meï sau thieáp vôùi chaøng khoå chung. 3/ Ñeøo naøo cao cho baèng ñeøo Phuù Coác (3) Doác naøo ngöôïc baèng doác Xuaân Ñaøi (4) Ñeøo cao doác ngöôïc truoâng daøi Anh coøn qua ñöôïc huoáng chi vaøi laïch soâng. 4/ Hoøn ñaù döôùi soâng rong reâu reàu ñoùng Ngoïn coû treân bôø chòu nhöõng söông sa Em gaëp anh cuõng muoán dang ca Sôï meï baèng bieån, sôï cha baèng trôøi Em gaëp anh ñaây cuõng muoán trao lôøi 21