Tài liệu Quản trị học - Chương 3

Chia sẻ: Little Duck | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

200
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương III. CHỨC NĂNG HOẠCH ĐỊNH I- HOẠCH ĐỊNH HỮU HIỆU 1. Khái niệm hoạch định Có nhiều khái niệm khác nhau về hoạch định: - Hoạch định là làm kế hoạch, là chức năng đầu tiên và quan trọng nhất của quản trị. - Hoạch định là làm kế hoạch, là tiến hành ấn định mục tiêu và biện pháp tốt nhất để thực hiện các mục tiêu đó. - Hoạch định làm quyết định trước xem phải làm cái gì, làm như thế nào, khi nào làm và ai làm việc đó, … - Hoạch định là nghiên cứu...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu Quản trị học - Chương 3

Chöông III. CHÖÙC NAÊNG HOAÏCH ÑÒNH I- HOAÏCH ÑÒNH HÖÕU HIEÄU 1. Khaùi nieäm hoaïch ñònh Coù nhieàu khaùi nieäm khaùc nhau veà hoaïch ñònh: - Hoaïch ñònh laø laøm keá hoaïch, laø chöùc naêng ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát cuûa quaûn trò. - Hoaïch ñònh laø laøm keá hoaïch, laø tieán haønh aán ñònh muïc tieâu vaø bieän phaùp toát nhaát ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu ñoù. - Hoaïch ñònh laøm quyeát ñònh tröôùc xem phaûi laøm caùi gì, laøm nhö theá naøo, khi naøo laøm vaø ai laøm vieäc ñoù, … - Hoaïch ñònh laø nghieân cöùu quaù khöù ñeå laøm quyeát ñònh trong hieän taïi veà coâng vieäc phaûi laøm trong töông lai nhaèm thöïc hieän caùc muïc tieâu ñaõ ñònh cuûa toå chöùc. Duø coù khaùi nieäm nhö theá naøo ñi chaêng nöõa thì baûn chaát cuûa hoaïch ñònh laø söï quyeát ñònh tröôùc nhöõng vieäc caàn phaûi laøm trong töông lai. Ví duï: qöyeát ñònh trong tuaàn tôùi, thaùng tôùi, naêm tôùi, … phaûi laøm nhöõng vieäc gì? Döï aùn naøo caàn ñaàu tö? nhöõng chöông trình bieän phaùp naøo caàn ñöôïc thöïc hieän?, … nhaèm ñaûm baûo caùc muïc tieâu ñöôïc thöïc thi vôùi hieäu quaû cao nhaát coù theå ñöôïc. Ñeå quyeát ñònh tröôùc nhöõng vieäc phaûi laøm trong töông lai, nhaø quaûn trò phaûi thoâng qua phöông phaùp döï ñoaùn, döï baùo treân cô sôû caùc döõ lieäu, thoâng tin ñaùng tin caäy trong quaù khöù vaø hieän taïi. Vì vaäy, chaát löôïng caùc döõ lieäu, thoâng tin quyeát ñònh chaát löôïng hoaïch ñònh. 2. YÙ nghóa cuûa hoaïch ñònh Hoaïch ñònh laø chöùc naêng ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát. Baát cöù moät loaïi hình toå chöùc naøo vôùi qui moâ lôùn hay nhoû, hoaïch ñònh luoân coù yù nghóa to lôùn ñoái vôùi doanh nghieäp. Tröôùc heát, noù giuùp cho nhaø doanh nghieäp tö duy moät caùch coù heä thoáng nhöõng vaán - ñeà coù lieân quan ñeán saûn xuaát – kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Tö duy coù heä thoáng laø giai ñoaïn cao cuûa quaù trình nhaän thöùc ñi saâu vaøo baûn chaát vaø phaùt hieän ra tính qui luaät cuûa söï vaät baèng nhöõng hình thöùc nhö bieåu töôïng, khaùi nieäm, phaùn ñoaùn vaø suy lí moät caùch coù heä thoáng, khoâng chaép vaù rôøi raïc. Heä quaû cuûa noù laø:  Giuùp cho nhaø quaûn trò chuû ñoäng ñoái phoù vôùi caùc tình huoáng toát hôn. Khaéc phuïc ñöôïc nhöõng hoaït ñoäng thuï ñoäng, coù theå daãn ñeán nhöõng toån thaát cho doanh nghieäp.  Coù nhöõng chính saùch, bieän phaùp nhaát quaùn. Caùc chính saùch vaø bieän phaùp ñoù khoâng maâu thuaãn, laøm trieät tieâu ñoäng löïc cuûa nhau.  Taäp trung ñöôïc caùc nguoàn löïc hoaøn thaønh nhöõng coâng vieäc troïng taâm cuûa toå chöùc trong moãi thôøi kyø khaùc nhau. Khaéc phuïc tình traïng daøn ñeàu traûi moûng cho taát caû, keát cuïc khoâng hoaøn thaønh ñöôïc nhieäm vuï cô baûn naøo cuûa doanh nghieäp.  Cho pheùp caùc nhaø quaûn trò phoái hôïp caùc nguoàn löïc vôùi chi phí thaáp nhaát, mang laïi hieäu quaû kinh teá cao nhaát. Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- Thöù hai laø, hoaïch ñònh höõu hieäu seõ laøm tieàn ñeà cho caùc chöùc naêng khaùc. Vì, yeâu caàu tieân quyeát cuûa quaûn trò laø laøm ñuùng ngay töø ñaàu. Hoaïch ñònh toát laø cô sôû ñeå laøm toát caùc chöùc naêng coøn laïi. Ví duï: hoaïch ñònh höõu hieäu caùc chieán löôïc phaùt trieån cuûa coâng ty cho caùc thôøi kyø laø cô sôû toát ñeå hình thaønh caùc boä phaän vaø boá trí nhöõng con ngöôøi phuø hôïp vôùi yeâu caàu nhieäm vuï do hoaïch ñònh vaïch ra; ñoàng thôøi cuõng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong coâng taùc laõnh ñaïo, kieåm tra – kieåm soaùt. “Trong kinh doanh neáu baïn khoâng laäp keá hoaïch, ñieàu ñoù coù nghóa laø baïn ñang chuaån bò moät keá hoaïch ñeå thaát baïi – CRWFORD H.GREENEWALT” (trích: “Lôøi vaøng cho caùc nhaø kinh doanh” – nhaø xuaát baûn treû naêm 1994) 3. Caùc loaïi hoaïch ñònh 3.1 Hoaïch ñònh chieán löôïc Laø quaù trình ra nhöõng quyeát ñònh daøi haïn, xaùc ñònh ra con ñöôøng phaùt trieån cuûa coâng ty trong nhöõng khoaûng thôøi gian nhaát ñònh, nhaèm lieân keát caùc noå löïc cuûa coâng ty höôùng tôùi muïc tieâu. Coù nhieàu loaïi chieán löôïc: chieán löôïc taàm coâng ty, chieán löôïc taàm kinh doanh vaø chieán löôïc caáp chöùc naêng. a. Caùc chieán löôïc taàm Coâng ty. Bao goàm coù caùc loaïi sau: Chieán löôïc hôïp nhaát veà phía tröôùc (Chieán löôïc hôïp nhaát vôùi khaùch haøng – ngöôøi - mua). Laø chieán löôïc xaâm nhaäp vaøo caùc lónh vöïc kinh doanh chieán löôïc cuûa khaùch haøng – ngöôøi mua. Chieán löôïc naøy thuùc ñaåy söï hôïp taùc chaët cheõ giöõa coâng ty vaø caùc khaùch haøng chuû yeáu. Treân thöïc teá caùc coâng ty thöôøng söû duïng caùc hình thöùc lieân doanh, lieân keát vôi khaùch haøng cuûa mình, nhaèm toái thieåu hoaù ruûi ro töø phía ngöôøi mua. Chieán löôïc hôïp nhaát veà phía sau (chieán löôïc hôïp nhaát vôùi ngöôøi cung caáp). Laø chieán - löôïc xaâm nhaäp vaøo caùc lónh vöïc kinh doanh chieán löôïc cuûa ngöôøi cung caáp. Chieán löôïc naøy thuùc ñaåy söï hôïp taùc giöõa coâng ty vôùi ngöôøi cung caáp chuû yeáu. Hieän caùc coâng ty thöôøng söû duïng caùc hình thöùc lieân doanh, lieân keát vôùi ngöôøi cung caáp, nhaèm toái thieåu hoùa ruûi ro töø phía ngöôøi cung caáp. Chieán löôïc hôïp nhaát theo chieàu ngang (Chieán löôïc hôïp nhaát vôùi ñoái thuû caïnh tranh). - Laø chieán löôïc phaùt trieån theo chieàu höôùng saùt nhaäp caùc ñoái thuû ñang caïnh tranh vôùi nhau. Chieán löôïc naøy daãn ñeán nguy cô ñoäc quyeàn, laøm thieät haïi cho ngöôøi tieâu duøng. Laø chieán löôïc ñang ñöôïc xem laø “Model” thôøi thöôïng hieän nay. Chieán löôïc ña daïng hoùa ñoàng taâm (Chieán löôïc ña daïng hoùa baèng caùc saûn phaåm hay - dòch vuï lieân keát). Chieán löôïc naøy nhaèm môû roäng caùc saûn phaåm hoaëc dòch vuï coù lieân quan chaëc cheõ tôùi caùc saûn phaåm cuûa coâng ty, hoaëc coù qui trình coâng ngheä töông töï, hoaëc coù cuøng nhoùm khaùch haøng hoaëc cuøng chung thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm cuûa coâng ty; baèng caùch lieân keát, saùt nhaäp, mua laïi hoaëc thaønh laäp ñôn vò môùi. Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- Chieán löôïc ña daïng hoùa keát khoái (Chieán löôïc môû roäng kinh doanh sang lónh vöïc khaùc). Nhaèm ña daïng hoùa ngaønh ngheà kinh doanh, töông töï nhö chieán löôïc ña daïng hoùa kinh doanh ôû taàm kinh doanh. Ñeå thöïc hieän chieán löôïc naøy, caùc coâng ty thöôøng aùp duïng caùc bieän phaùp hoaëc thoân tính coâng ty khaùc, hoaëc ñaàu tö vaøo döï aùn môùi. b. Caùc chieán löôïc taàm Kinh doanh - Chieán löôïc xaâm nhaäp thò tröôøng. Laø chieán löôïc tìm kieám caùc cô hoäi phaùt trieån trong caùc thò tröôøng maø danh nghieäp ñang hoaït ñoäng vôùi nhöõng haøng hoaù vaø dòch vuï hieän coù. Hay noùi caùch khaùc doanh nghieäp tìm kieám phöông caùch ñeå laøm taêng thò phaàn nhö: giaûm giaù baùn, khuyeán maõi, thay ñoåi quaûng caùo, quaûng baù, khuyeách tröông caùc cöûa haøng giôùi thieäu vaø baùn saûn phaåm, môû theâm ñaïi lyù baùn haøng, … Chieán löôïc môû roäng thò tröôøng. Bao haøm vieäc tìm kieám thò tröôøng môùi cho nhöõng saûn - phaåm hieän coù nhö: tìm nhöõng khu vöïc thò tröôøng môùi maø laâu nay doanh nghieäp chöa bao giôø ñeán ñoù; tìm nhöõng thò tröôøng muïc tieâu môùi; tìm nhöõng ngöôøi tieâu duøng môùi, … - Chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm. Bao goàm phaùt trieån saûn xuaát nhöõng saûn phaåm môùi hoaøn toaøn maø laâu nay doanh nghieäp chöa heà saûn xuaát; hay caûi tieán nhöõng saûn phaåm hieän coù baèng caùc caûi tieán veà chaát löôïng, maãu maõ, tính naêng söû duïng cuûa saûn phaåm, thay ñoåi bao bì, qui caùch vaø kích côõ ñoùng goùi bao bì, … Chieán löôïc ña daïng hoùa kinh doanh. Goàm kinh doanh nhieàu haøng hoùa vaø dòch vuï - treân nhieàu lónh vöïc khaùc nhau nhaèm phaân taùn nhöõng ruûi ro do quaù taäp trung ôû moät hoaëc moät soá maët haøng hoaëc dòch vuï khi coù söï taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng kinh doanh baát lôïi laøm cho doanh nghieäp bò thua loã khoâng theå chuyeån ñoåi kòp. Chieán löôïc caáp chöùc naêng. Bao goàm chieán löôïc cuûa caùc boä phaän thöïc hieän caùc chöùc - naêng quaûn trò nhö: chieán löôïc boä phaän saûn xuaát, marketing, quaûn trò nguoàn nhaân löïc, quaûn trò taøi chính, boä phaän kyõ thuaät vaø nghieân cöùu, … b- Nhöõng chieán löôïc toång loaïi. Do giaùo sö M. Peter cuûa tröôøng ñaïi hoïc Harward (Myõ) ñeà xöôùng moät phöông phaùp coù theå thay theá cho ma traän phaùt trieån vöøa neâu treân. Noäi dung chuû yeáu 3 chieán löôïc toång loaïi cuûa giaùo sö M. Perter ñöôïc trình baøy nhö sau: Chieán löôïc daãn ñaàu haï giaù (hay chieán löôïc caïnh tranh veà giaù). Chieán löôïc naøy ñoøi hoûi - caùc doanh nghieäp phaûi tìm moïi caùch haï giaù thaønh saûn phaåm ñeå baùn vôùi giaù luoân thaáp hôn ñoái thuû caïnh tranh. Ñaây laø chieán löôïc caïnh tranh phoå bieán maø chuùng ta thöôøng baét gaëp ôû baát kyø ôû nôi naøo trong thöïc teá. Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
Chieán löôïc vöôït troäi (hay coøn goïi laø chieán löôïc caïnh tranh veà chaát löôïng, maãu maõ, - tính naêng môùi). Noù ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp luoân caûi tieán chaát löôïng, maãu maõ vaø tính naêng môùi cuûa haøng hoùa mình phaûi khaùc bieät vôùi ñoái thuû caïnh tranh. Chieán löôïc taäp trung (hay chieán löôïc öu tieân cho loaïi khaùch haøng hay saûn phaåm). - Chieán löôïc taäp trung öu tieân cho moät hoaëc moät soá khaùch haøng theo tieâu thöùc phaân chia theo quoác tòch, ñòa lyù, keânh phaân phoái hay moät phaàn rieâng bieät cuûa maët haøng. 3.2 Hoaïch ñònh taùc nghieäp Laø quaù trình ra caùc quyeát ñònh ngaén haïn, chi tieát veà noäi dung caùc coâng vieäc; caùc bieän phaùp, phöông phaùp tieán haønh, nhaèm cuï theå hoaù caùc chieán löôïc neâu treân. Theo J.Storner, heä thoáng hoaïch ñònh cuûa doanh nghieäp bao goàm: Caùc muïc tieâu Caùc keá hoaïch chieán löôïc Caùc keá hoaïch hoaït ñoäng. Caùc KH chuyeân bieät Caùùc keá hoaïh tieâu chuaån - Caùc chöông trình - Caùc chính saùch - Caùc döï aùn - Caùc phöông phaùp, thuû tuïc - Caùc ngaân saùch - Caùc ñieàu luaät Heä thoáng hoaïch ñònh doanh nghieäp. Nhö vaäy, theo J. Storner hoaïch ñònh ñöôïc xem laø moät loaïi coâng vieäc quaûn trò bao haøm moät heä thoáng caùc keá hoaïch. Tröôùc heát laø xaùc ñònh caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc, treân cô sôû ñoù xaây döïng caùc keá hoaïch daøi haïn (Hoaïch ñònh chieán löôïc); xaây döïng caùc keá hoaïch ngaén haïn, caùc döï aùn, chöông trình haønh ñoäng, caùc chính saùch, caùc keá hoaïch cuï theå cho töøng lónh vöïc (Hoaïch ñònh taùc nghieäp), nhaèm cuï theå hoùa caùc keá hoaïch daøi haïn ñaõ xaùc ñònh. 3.3 Ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi hoaïch ñònh Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
Nhöõng daáu hieäu döôùi ñaây cho ta phaân bieät giöõa caùc loaïi hoaïch ñònh. Caùc tieâu thöùc Hoaïch ñònh chieán löôïc Hoaïch ñònh taùc nghieäp 1-Tính chaát cuûa quyeát Chi phoái toaøn dieän vaø trong Chi phoái cuïc boä vaø trong ñònh (QÑ). thôøi gian ngaén. thôøi gian daøi. 2-Tính chaéc chaén. Ruûi ro (xaùc suaát chuû quan) Ruûi ro (xaùc suaát khaùch quan) vaø töông ñoái chaéc vaø ít chaéc chaén. chaén. Thöôøng laø Quaûn trò vieân Thöôøng laø quaûn trò vieân 3-Caáp quyeát ñònh. caáp cao caáp thaáp Daøi haïn (>1naêm). 4-Thôøi gian söû duïng Ngaén haïn (
cöù söï sai bieät naøo cuõng ñieàu chænh, daãn ñeán söï thay ñoåi thöôøng xuyeân vaø tuøy tieän caùc keá hoaïch, laøm cho caùc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp luoân ôû trong tình traïng baát oån ñònh, tính muïc tieâu khoâng ñöôïc kieân trì laø nguy cô daãn ñeán söï thaát baïi chaéc chaén. II. LAØM HOAÏCH ÑÒNH 1. Tieán trình hoaïch ñònh Thöïc hieän moät tieán trình hoaïch ñònh chaët cheõ laø moät yeáu toá quan troïng laøm cho hoaïch ñònh höõu hieäu. Coù nhieàu caùch saép xeáp vaø trình baøy caùc böôùc cuûa tieán trình hoaïch ñònh, nhöng nhìn chung coù 8 böôùc cô baûn nhö sau (Xem hình 9). (a) (b) (c) (d) X/döïng Nhaän thöùc Xaây döïng caùc Xem xeùt caùc caùc c/ löôïc nhöõng vaán ñeà tieàn ñeà cuûa muïc tieâu phaùt trieån chung H/ñònh a. Nhaän thöùc nhöõng vaán ñeà chung. Ñieàu chænh,u vaán ñeà Kieåm tra, ñeán hoaït ñoäaäp caùn xuaát kinh doanh caùc phaûi ñöôïc Coù raát nhieà lieân quan L ng saûc X/döïng caàn nhaän thöùc ñuùi g. Chung nhaáñ,aùnhn ñaùnh giaù moäthöông chính xaùc nhöõng ñieåm maïnh, yeáu Laëp laïntieán t caà giaù c caùch trình KH cuûa ta trình H/ñònh c cô hoäi vaø tnguy cô ñang vaø aønh ñoäng nhöõng taùc nghieäphoaëc baát lôïi cuõng nhö caù seõ dieãn ra, thuaän lôïi keá quaû h naøo ñoái vôùi doanh nghieäp. Ñaùnh giaù ñieåm maïnh, ñieåm (g) u cho pheùp caùc nhaø quaûn trò xaùc ñònh vò trí cuaû doanh (h) (f) (e) yeá - nghieäp ñang coù vaø nhaän dieâïn nhöõõng khaû naêng chuû yeáu cuûa doanh nghieäp. Söï ñaùnh giaù naøy bao truøm treânHÌNH lónh vöïcN TRÌNH c nhö: CH ÑÒNH. tranh treân thò tröôøng; nhieàu 9: TIEÁ cuûa toå chöù HOAÏ vò theá caïnh caùc nguoàn löïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp chuû yeáu ñaùnh giaù ôû caùc maët: naêng löïc quaûn trò nhö theá naøo? Voán cuûa ta maïnh hay yeáu? Trình ñoä kyõ thuaät vaø coâng ngheä tieân tieán hay ñang laïc haäu? Ñoäi nguõ coâng nhaân coù laønh ngheà khoâng?, … Ñaùnh giaù caùc cô hoäi vaø nguy cô töø nhieàu phía cho pheùp caùc nhaø quaûn trò nhaän bieát - ñöôïc caùc yeáu toá thuaän lôïi cuõng nhö ruûi ro coù theå xaûy ra. Caùc yeáu toá taïo ra moâi tröôøng kinh doanh cuûa doanh nghieäp laø raát nhieàu, nhöng coù theå chia chuùng thaønh hai nhoùm: a1. Caùc yeáu toá moâi tröôøng vó moâ, bao goàm: Caùc yeáu toá kinh teá nhö: laõi suaát Ngaân haøng, caùc chính saùch kinh teá vaø chính saùch taøi - chính tieàn teä cuûa chính phuû, caùn caân thanh toaùn quoác teá, söï bieán ñoäng thò tröôøng taøi chính vaø thò tröôøng tieàn teä trong vaø ngoaøi nöôùc, … coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Caùc yeáu toá chính trò vaø phaùp luaät nhö: söï bieán ñoäng chính trò trong vaø ngoaøi nöôùc, - tình hình an ninh quoác gia, luaät phaùp ñang caûn trôû hoaëc thay ñoåi baát lôïi, … Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- Caùc yeáu toá xaõ hoäi nhö: phong tuïc, taäp quaùn, truyeàn thoáng, thoùi quen, vaên hoaù xaõ hoäi, … Caùc yeáu toá töï nhieân nhö: khí haäu, ñaát ñai, ñòa lyù, haàm moû, … - - Caùc yeáu toá kyõ thuaät nhö: kyõ thuaät saûn suaát hieän ñaïi, cô giôùi, nöûa cô giôùi hay thuû coâng - Söï thay ñoåi nhanh choùng cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, ngaøy nay ñaõ laøm cho nhieàu doanh nghieäp caùc nöôùc ngheøo vaø ñang phaùt trieån tuït haäu haøng traêm naêm so caùc nöôùc phaùt trieån, laøm cho chi phí do hao moøn voâ hình taêng raát nhanh, khoâng theå caïnh tranh vôùi caùc nöôùc phaùt trieån, … a2. Caùc yeáu toá moâi tröôøng vi moâ, bao goàm: Caùc ñoái thuû caïnh tranh, caùc ñoái thuû tieàm aån, ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn, haøng thay theá. a3. Caùc yeáu toá moâi tröôøng kinh doanh quoác teá nhö: söï thay ñoåi saûn löôïng cumg öùng, söï bieán ñoäng giaù giaù caõ, söï bieán ñoäng thò tröôøng taøi chính – tieàn teä, söï bieán ñoäng chính trò, söï thay ñoåi taâm lyù tieâu duøng ôû caùc nöôùc treân theá giôùi, … Söï ñaùnh giaù chuaån xaùc ñeán ñaâu, ngoaøi khaû naêng tö duy vaø kinh nghieäm cuûa ngöôøi hoaïch ñònh, coøn phuï thuoäc phaàn lôùn vaøo chaát löôïng cuûa coâng taùc tieáp thò (Marketing). Ñaây laø tieàn ñeà, ñieàu kieän quan troïng ñeå laøm toát caùc böôùc tieáp theo. b- Xaây döïng caùc muïc tieâu. b1. Khaùi nieäm muïc tieâu: laø traïng thaùi mong ñôïi, traïng thaùi coù theå coù vaø caàn phaûi coù ñoái vôùi moät toå chöùc taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Coù ngöôøi thöôøng nhaàm laãn giöõa muïc tieâu vaø muïc ñích. Neáu muïc tieâu laø ñieåm ñeán thì muïc ñích laø höôùng ñeán. Kinh doanh ñeå kieám lôøi laø muïc ñích cuûa caùc nhaø doanh nghieäp chöù khoâng theå noùi ñoù laø muïc tieâu cuûa caùc nhaø doanh nghieäp; coøn lôøi bao nhieâu ôû thôøi ñieåm naøo laø muïc tieâu chöù khoâng noùi laø muïc ñích. Tuy nhieân söï phaân bieät treân cuõng chæ töông ñoái vì trong thöïc teá cuõng coù nhöõng muïc tieâu khoâng xaùc ñònh ñöôïc soá löôïng vaø thôøi ñieåm cuï theå. b2. Caùc loaïi muïc tieâu. Ngöôøi ta thöôøng phaân muïc tieâu coù hai loaïi: muïc tieâu ñònh löôïng vaø muïc tieâu ñònh tính. b1. Muïc tieâu ñònh löôïng: laø muïc tieâu coù xaùc ñònh roõ soá löôïng vaø thôøi gian caàn ñaït ñöôïc, vì chuùng coù theå ño löôøng ñöôïc nhö: lôïi nhuaän, doanh thu cuûa moät doanh nghieäp; thu nhaäp quoác daân bình quaân ñaàu cuûa moät quoác gia trong naêm. b2. Muïc tieâu ñònh tính: laø muïc tieâu khoâng xaùc ñònh roõ soá löôïng vaø thôøi gian caàn ñaït ñöôïc, vì chuùng khoâng theå ño löôõng ñöôïc nhö: muïc tieâu ñoåi môùi maùy moùc thieát bò, naâng cao trình ñoä tay ngheà coâng nhaân cuûa moät doanh nghieäp; hay ”Muïc tieâu daân giaøu nöôùc maïnh xaõ hoäi coâng baèng vaên minh”, … Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
b3. Vai troø cuûa muïc tieâu trong quaûn trò. Muïc tieâu thöôøng bieåu hieän ôû hai traïng thaùi: ñoäng hoaëc tónh. - Xeùt veà maët tónh, muïc tieâu gaén vôùi moác thôøi gian nhaát ñònh vaø phaûn aûnh baèng moät hay nhieàu chæ tieâu soá löôïng cuï theå; noù laø caên cöù ñeå hoaïch ñònh, toå chöùc, laõnh ñaïo vaø kieåm tra. - Xeùt veà maët ñoäng, muïc tieâu khoâng coù moác thôøi gian, khoâng bieåu hieän baèng caùc chæ tieâu soá löôïng cuï theå, khi ñaït leân möùc naøy ngöôøi ta phaùt trieån noù leân moät möùc khaùc cao hôn; noù laø caên cöù cuûa tieán trình quaûn trò: ñeà ra quyeát ñònh – toå chöùc thöïc hieän quyeát ñònh – kieåm tra thöïc hieän quyeát ñònh vaø tieáp tuïc ñeà ra quyeát ñònh, … - Ngoaøi ra trong quaûn trò hoïc hieän ñaïi ngaøy nay muïc tieâu coøn coù nhieàu vai troø, yù nghóa khaùc trong quaûn trò. Noù ñöôïc söû duïng nhö moät chöông trình “Quaûn trò baèng muïc tieâu” (Management by Objective) vieát taét laø MBO coù nhöõng noäi dung: Moãi thaønh vieân trong toå chöùc töï nguyeän raøng buoäc vaø töï cam keát haønh ñoäng trong  suoát quaù trình quaûn trò theo muïc tieâu töø: Hoaïch ñònh – Toå chöùc - Ñieàu khieån – Kieåm tra. MBO hôïp nhaát caùc yeâu caàu cuûa toå chöùc (haøi hoøa giöõa muïc tieâu vaø toå chöùc) vaø  chöông trình quaûn trò theo muïc tieâu ñaõ ñònh. Vai troø quan troïng cuûa noù taêng daàn:  Luùc ñaàu, MBO ñoùng vai troø ñaùnh giaù söï hoaøn thaønh nhieäm vuï.  Sau ñoù, MBO laø phöông tieän thuùc ñaåy hoaït ñoäâng.  Gaàn ñaây, MBO laø coâng cuï hoaïch ñònh chieán löôïc.  Hieän nay, MBO ñoùng vai troø chính trong tieán trình quaûn trò thay vì phuï trôï nhö tröôùc ñaây. c- Xaùc ñònh caùc tieàn ñeà cuûa hoaïch ñònh. Trong heä thoáng quaûn trò ñöôïc chia thaønh nhieàu caáp. Trong moät coâng ty thöôøng chia thaønh 3 caáp: caáp cao, caáp trung vaø caáp thaáp. Muoán xaây döïng keá hoaïch cuûa moãi caáp phaûi döïa treân caùc caên cöù quan troïng: keá hoaïch cuûa caáp treân; keá hoaïch cuûa doanh nghieäp caùc naêm tröôùc vaø thò tröôøng. c1. Keá hoaïch caáp treân. Keá hoaïch cuûa caáp treân ñöôïc hieåu laø caáp treân gaàn nhaát. Ví duï: muoán xaây döïng keá hoaïch cuûa caáp thaáp phaûi caên cöù vaøo keá hoaïch caáp trung; xaây döng keá hoaïch cuûa caáp trung phaûi caên cöù vaøo keá hoaïch cuûa caáp cao; xaây döïng keá hoaïch caáp Coâng ty phaûi caên cöù keá hoaïch Toång coâng ty, … Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
Trong neàn kinh teá thò tröôøng, keá hoaïch caáp treân mang tính chaát höôùng daãn nhieàu hôn laø tính baét buoäc nhö trong cô cheá taäp trung quan lieâu bao caáp tröôùc ñaây. Moïi söï thieân leäch veà moät phía hoaëc quaù nhaán maïnh tính baét buoäc hoaëc khoâng baét buoäc (tham khaûo) ñeàu daãn ñeán söï thieät haïi cho neàn kinh teá noùi chung vaø cho doanh nghieäp noùi rieâng. c2. Caùc keá hoaïch tröôùc ñoù. Cuõng laø moät caên cöù khoâng keùm phaàn quan troïng, bôûi vì khi xem xeùt caùc soá lieäu keá hoaïch cuûa nhieàu naêm tröôùc cho pheùp ta bieát nhöõng khaû naêng cuûa doanh nghieäp hieän coù vaø xu höôùng phaùt trieån cuûa söï vieäc trong töông lai. c3. Caên cöù vaøo nhu caàu thò tröôøng. Coù nhieàu loaïi: thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn, thò tröôøng baùn ñoäc quyeàn vaø thò tröôøng ñoäc quyeàn, moãi loaïi coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng. Tuy nhieân, caùc doanh nghieäp quan taâm nhaát vaãn laø löôïng caàu cuûa thò tröôøng vaø xu höôùng cuûa ngöôøi tieâu duøng, laø caên cöù quan troïng baëc nhaát maø caùc nhaø hoaïch ñònh caàn nhaém tôùi. Cuõng caàn phaân bieät nhu caàu vaø löôïng caàu; nhu caàu phaûn aùnh xu höôùng cuûa ngöôøi tieâu duøng noùi chung, coøn löôïng caàu laø löôïng haøng hoaù vaø dòch vuï maø ngöôøi mua muoán mua vaø coù khaû naêng thanh toaùn trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Nhö vaäy, doanh nghieäp vöøa phaûi bieát veà soá löôïng haøng hoaù vaø dòch vuï caàn ñaùp öùng vöøa phaûi bieát xu höôùng phaùt trieån nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng trong töông lai ñeå thoûa maõn, bôûi vì caùc nhaø saûn xuaát khoâng theå baùn nhöõng gì mình coù. “Moài caâu phaûi hôïp khaåu vò cuûa caù chöù khoâng phaûi vôùi khaåu vò cuûa ngöôøi ñi caâu – KHUYEÁT DANH” (trích: “Lôøi vaøng cho caùc nhaø kinh doanh” – Nhaø xuaát baûn treû naêm 1994). Töø caùc caên cöù treân vôùi phöông phaùp döï ñoaùn, döï baùo doanh nghieäp ñi ñeán nhöõng quyeát ñònh veà caùc chieán löôïc phaùt trieån; xaây döïng caùc keá hoaïch trong töông lai, trong ñoù phaûn aùnh: soá - chaát löôïng saûn phaåm; kyõ thuaät vaø coâng ngheä; caùc chi phí; löông boãng; thueá khoaù; ñaàu tö môùi, … d-Xaây döïng caùc chieán löôïc phaùt trieån. Ñeå ñaûm baûo caùc muïc tieâu ñöôïc thöïc hieän, böôùc tieáp theo raát quan troïng laø nhaø quaûn trò phaûi tìm kieám ñöôïc caùc chieán löôïc phaùt trieån phuø hôïp vôùi caùc tieàn ñeà (ñieàu kieän) cho pheùp. Ñieàu ñoù, baét buoäc doanh nghieäp phaûi xaây döïng nhieàu phöông aùn chieán löôïc khaùc nhau ñeå löïa choïn, vì trong moãi phöông aùn ñeàu chöùa ñöïng nhöõng öu, nhöïc ñieåm nhaát ñònh. Phöông aùn toái öu khoâng ñöôïc hieåu laø phöông aùn hoaøn haûo maø neân hieåu laø phöông aùn coù nhieàu öu ñieåm nhaát so vôùi caùc phöông aùn trong ñieàu kieän cho pheùp. Söï löïa choïn phöông aùn toái öu coù theå tieán haønh baèng caùc phöông phaùp sau: d1. Phöông phaùp phaân tích: Phaân tích nhöõng öu nhöôïc ñieåm cuûa phöông aùn, treân cô sôû ñoù choïn phöông aùn coù nhieàu öu ñieåm nhaát. Phöông phaùp naøy töông ñoái deã laøm, chi phí thaáp. Vì theá, thöôøng ñöôïc aùp duïng trong thöïc teá. Tuy nhieân vieäc choïn phöông aùn coù toái öu chính xaùc hay khoâng phaàn lôùn phuï thuoäc vaøo khaû naêng cuûa ngöôøi phaân tích vaø coâng cuï duøng ñeå phaân tích. Neáu khaâu phaân tích chính xaùc thì vieäc löïa choïn phöông aùn toái öu laø khoâng coù gì khoù khaên, phöùc taïp. Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
d2. Phöông phaùp thöïc nghieäm: Laø vieäc thöû nghieäm trong thöïc teá, sau ñoù toång keát ruùt kinh nghieäm tìm ra öu nhöôïc ñieåm cuûa chuùng. Phöông phaùp naøy toû ra chaéc chaén hôn caùc phöông phaùp khaùc nhöng phaûi coù thôøi gian vaø toán keùm nhieàu. d3. Phöông phaùp theo kinh nghieäm: Laø phöông phaùp döïa vaøo kinh nghieäm quaù khöù cuûa baûn thaân vaø cuûa ngöôøi khaùc. Phöông phaùp naøy deã thöïc hieän, chi phí thaáp, nhöng thieáu chính xaùc, vì thöôøng bò sai laàm ñi vaøo loái moøn coù saün, trong khi ñoù caùc ñieàu kieän môùi ñaõ thay ñoåi khoâng coøn phuø hôïp vôùi chuùng. e. Xaây döïng caùc keá hoaïch taùc nghieäp. Bao goàm nhieàu keá hoaïch, noù quyeát ñònh nhieàu vaán ñeà treân nhieàu lónh vöïc khaùc nhau nhö : saûn xuaát, chaát löôïng, taøi chính, vaät tö thieát bò, thueá khoùa, ñaøo taïo nhaân vieân, tieáp thò, nghieân cöùu vaø phaùt trieån, … nhaèm trieån khai caùc keá hoaïch chieán löôïc. f. Laäp caùc chöông trình haønh ñoäng cuï theå. Caùc chöông trình haønh ñoäng cuï theå ñöôïc laäp ra ôû taát caû caùc caáp trong toå chöùc. Trong ñoù qui ñònh boä phaän laõng ñaïo; caùc phoøng, ban, toå coâng taùc, … laøm nhöõng nhieäm vuï gì vôùi thôøi löôïng bao nhieâu cho moãi coâng vieäc cuï theå. Ví duï: Baûn phöông höôùng coâng taùc cuûa ñôn vò X naêm 2000; baûn chöông trình coâng taùc cuûa boä phaän N thaùng 1; baûn phaân coâng coâng taùc cuûa toå M trong tuaàn; baûn thieát keá thi coâng nhaø xöôûng môùi, … g. Kieåm tra ñaùnh giaù keát quaû. Kieåm tra, ñaùnh giaù laø moät hoaït ñoäng ñaëc tröng cuûa quaûn trò. Kieåm tra, ñaùnh giaù phaûi tieán haønh thöôøng xuyeân vaø lieân tuïc, nhaèm bieát ñöôïc nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc ñoàng thôøi phaùt hieän nhöõng sai soùt, khieám khuyeát ñeå kòp thôøi khaéc phuïc ñieàu chænh. h. Ñieàu chænh, laäp laïi quaù trình hoaïch ñònh. Ñieàu chænh laø moät hoaït ñoäng taát yeáu, bôûi vì sai soùt vaø khieám khuyeát ôû moät khaâu naøo ñoù trong quaù trình thieát laäp vaø toå chöùc thöïc hieän keá hoaïch thöôøng xaûy ra khaù phoå bieán. Coù theå ñieàu chænh khaâu keá hoaïch hoaëc khaâu toå chöùc thöïc hieän, nhöng duø ñieàu chænh ôû khaâu naøo cuõng nhaèm taïo ra traïng thaùi oån ñònh vaø phaùt trieån cuûa toå chöùc chöùc, khoâng vì muïc ñích thaønh tích hoaëc caù nhaân naøo khaùc. Hoaïch ñònh laø moät tieán trình kheùp kín, töø böôùc ñaàu tieân ñeán böôùc cuoái vaø tieáp tuïc cöù nhö vaäy cho suoát quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa moät toå chöùc. Söï laäp laïi quaù trình hoaïch ñònh coù theå do hoaøn thaønh xong moät keá hoacïh, laäp laïi voøng môùi, nhöng cuõng coù theå do keá hoaïch tröôùc bò phaù saûn hoaøn toaøn phaûi laäp laïi ngay töø böôùc ñaàu. Tröôøng hôïp Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
naøy gaây ra khoâng ít toán keùm, nhöng baét buoäc phaûi laøm nhö vaäy maø khoâng coøn con ñöôøng naøo khaùc thì vaãn phaûi laøm. “Muïc tieâu cuûa quaù trình keá hoaïch hoaù chieán löôïc laø xaùc ñònh moät caùch coù heä thoáng nhöõng ñe doïa vaø thôøi cô coù theå aûnh höôûng ñeán töông lai cuûa xí nghieäp. Söï xaùc ñònh ñoù, daãn tôùi nhöõng quyeát ñònh khai thaùc nhöõng thôøi cô vaø traùnh nhöõng ñe doïa. Quaù trình keá hoaïch hoaù laø moät hoaït ñoäng töï chuû ñeå xí nghieäp höôùng tôùi töông lai cuûa mình chöù khoâng phaûi chòu ñöïng töông lai – LOUIS DUBOIS” (trích: “Lôøi vaøng cho caùc nhaø kinh doanh” – Nhaø xuaát baûn treû naêm 1994). III. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP VAØ COÂNG CUÏ HOAÏCH ÑÒNH CHUÛ YEÁU 1. Caùc phöông phaùp hoaïch ñònh Hoaïch ñònh laø ñònh tröôùc nhöõng vieäc caàn phaûi laøm trong töông lai. Vì laø söï öôùc ñònh neân phöông phaùp chung cuûa hoaïch ñònh laø döï baùo, döï ñoaùn treân cô sôû coù ñieàu tra, phaân tích nhöõng döõ lieäu quaù khöù vaø hieän taïi ôû beân trong vaø ngoaøi toå chöùc moät caùch thöôøng xuyeân, ñaày ñuû vaø coù heä thoáng nhaèm naâng cao chaát löôïng trong coâng taùc hoaïch ñònh. Xaây döïng caùc loaïi keá hoaïch hoaït ñoäng trong moät toå chöùc luoân laø khaâu troïng taâm vaø mang tính ñaëc tröng nhaát cuûa hoaïch ñònh. Ñeå caùc keá hoaïch mang tính hieän thöïc vaø khaû thi, caùc doanh nghieäp thöôøng söû duïng caùc phöông phaùp chuû yeáu sau: 1.1 Xaây döïng keá hoaïch töø treân xuoáng Ñaây laø hình thöùc laøm keá hoaïch thöôøng thaáy ôû caùc doanh nghieäp quoác doanh trong thôøi bao caáp. Vôùi caùch laøm naøy, caùc quaûn trò vieân caáp cao nhaát xaây döïng keá hoaïh hoaït ñoäng cho caáp mình, sau ñoù gôûi keá hoaïch naøy cho caáp keá tieáp laøm caên cöù ñeå xaây döïng keá hoaïch cho caáp mình vaø cöù nhö vaäy cho ñeán caáp thaáp nhaát. Phöông phaùp naøy coù nhöõng öu, nhöôïc ñieåm chuû yeáu nhö sau: Öu ñieåm: Noù ñaûm baûo tính thoáng nhaát trong keá hoaïch, giöõ vöõng caùc ñònh höôùng vaø - cuûng coá vai troø ñieàu tieát cuûa caáp treân ñoái vôùi caáp döôùi thoâng qua phaân phoái chæ tieâu keá hoaïch. - Nhöôïc ñieåm: Keá hoaïch thöôøng khoâng saùt vôùi thöïc teá, vì vaäy khoù thöïc hieän ñöôïc vaø phaûi tieán haønh ñieàu chænh keá hoaïch thöôøng xuyeân laøm maát ñi tính muïc tieâu cuûa toå chöùc; ít kích thích tính naêng ñoäng saùng taïo cuûa caáp döôùi, hoaït ñoäng moät caùch thuï ñoäng, keùm hieäu quaû. 1.2 Xaây döïng keá hoaïch töø döôùi leân Ñaây laø phöông phaùp laøm keá hoaïch ngöôïc laïi vôùi caùch laøm thöù nhaát, thöôøng thaáy trong moät soá cô quan haønh chính söï nghieäp, caùc toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi. Ñoù laø vieäc caáp döôùi laøm keá hoaïch göûi leân caáp treân, vaø caáp treân xaây döïng keá hoaïch gôûi leân caáp treân keá Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
tieáp vaø cöù nhö vaäy cho ñeán caáp cao nhaát. Hình thöùc naøy coù nhöõng öu, nhöôïc ñieåm chính nhö sau: Öu ñieåm: Keá hoaïch thöôøng saùt vôùi thöïc teá, phaùt huy tính chuû ñoäng saùng taïo cuûa caáp - döôùi, khai thaùc ñöôïc nhöõng tieàm naêng ôû cô sôû. - Nhöôïc ñieåm: Khoâng ñaûm baûo tính thoáng nhaát trong keá hoaïch, khoù giöõ vöõng caùc ñònh höôùng chung vaø laøm suy giaûm vai troø ñieàu ñieàu tieát cuûa caáp treân ñoái vôùi caáp döôùi thoâng qua keânh keá hoaïch. 1.3 Xaây döïng keá hoaïch theo qui trình hai xuoáng moät leân Ñaây laø phöông laäp keá hoaïch phoå bieán nhaát ôû caùc doanh nghieäp trong heä thoáng quoác doanh ôû nöôùc ta hieän nay. Vaøo cuoái naêm tröôùc cuûa naêm keá hoaïch, caáp treân xaây döïng keá hoaïch cho caáp mình vaø göûi baûn keá hoaïch naøy cho caáp döôùi. Caáp döôùi caên cöù vaøo keá hoaïch höôùng daãn cuûa caáp treân vaø caùc caên cöù khaùc ñeå xaây döïng keá hoaïch cho mình vaø göûi cho caáp treân xem xeùt, quyeát ñònh; sau ñoù caáp treân göûi traû laïi cho caáp döôùi toå chöùc thöïc hieän. Caùch laøm naøy coù raát nhieàu öu ñieåm. Noù ñaûm baûo vieäc laäp keá hoaïch ñöôïc thöïc hieän thoáng nhaát, giöõ vöõng caùc ñònh höôùng cuûa caáp treân nhöng ñoàng thôøi cuõng khoâng haïn cheá tính chuû ñoäng saùng taïo cuûa caáp döôùi, laøm cho keá hoaïch saùt vôùi thöïc teá hôn. 2. Caùc coâng cuï hoaïch ñònh chuû yeáu Nhaèm giuùp cho coâng vieäc ñieàu tra, phaân tích trong coâng taùc hoaïch ñònh ñöôïc thuaän tieän, deã daøng vaø töông ñoái chính xaùc, caùc nhaø quaûn trò vaø caùc coâng ty tö vaán quaûn trò haøng ñaàu theá giôùi haøng naêm ñaõ cho ñôøi nhieàu coâng cuï hoaïch ñònh. Sau ñaây laø moät soá coâng cuï chuû yeáu, môùi nhaát vaø ñang söû duïng phoå bieán trong coâng taùc hoaïch ñònh chieán löôïc ôû caùc coâng ty lôùn hieän nay. 2.1 Coâng cuï BCG (Boston Consulting Group). CAO THAÁP 3 4 CAO  NT 5 2 1 THAÁP Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín 7 8 6 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
Do nhoùm tö vaán Boston (Boston Consulting Group) moät coâng ty tö vaán quaûn trò haønhg ñaàu treân theá giôùi xaây döïng coâng cuï hoaïch ñònh chieán löôïc ôû caùc coâng ty lôùn döïa treân sô ñoà, hay coøn goïi laø ma traän phaùt trieån (Growth Share Matrix) nhö sau: Truïc hoaønh chæ phaàn chieám lónh thò tröôøng, noù bieåu hieän tieàm naêng taïo ra tieàn trong - hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. - Truïc tung chæ möùc taêng tröôûng cuûa thò tröôøng, noù cho pheùp döï ñoaùn möùc ñaàu tö môùi cuûa doanh nghieäp. Söï keát hôïp giöõa truïc tung vaø truï c hoaønh taïo thaønh 4 goùc phaàn tö vôùi nhöõng ñaëc tröng giaû ñònh nhö sau: ÔÛ oâ daáu hoûi (Question marks), doanh nghieäp ñang coù 3 ñôn vò kinh doanh chieán löôïc - vieát taét laø SBU (Strategic Business Units) ñang saûn xuaát kinh doanh treân 3 lónh vöïc khaùc nhau. Vôùi caùc ñaëc tröng chuû yeáu: phaàn chieám lónh thò tröôøng thaáp, khaû naêng taêng tröôûng cao, ôû ñoù chuùng caàn coù moät löôïng tieàn nhieàu ñeå thuùc ñaåy söï taêng tröôûng vaø chieám lónh thò tröôøng cao trong töông lai. Tuy nhieân, tröôùc maét do nhöõng SBU naøy phaàn chieám lónh thò tröôøng thaáp neân khoâng taïo ra nhieàu tieàn cho doanh nghieäp. ÔÛ oâ caùc ngoâi sao (Stars), doanh nghieäp ñang coù 2 SBU, saûn xuaát kinh doanh treân hai - lónh vöïc khaùc nhau. Vôùi caùc ñaëc tröng chuû yeáu: phaàn chieám lónh thò tröôøng cao vaø taêng tröôûng cao. ÔÛ ñoù chuùng ñoøi hoûi coù nhieàu voán ñeå thuùc ñaåy söï taêng tröôûng, nhöng do caùc SBU naøy chieám lónh thò tröôøng cao neân chuùng ñang cho ta nhieàu tieàn. Vì vaäy, coù theå noùi nhöõng SBU ôû oâ naøy taïo nhieàu thuaän lôïi nhaát cho doanh ngheäp. ÔÛ oâ boø sinh lôïi (Cash Cow), doanh nghieäp ñang coù 1 SBU. Vôùi caùc ñaëc tröng chuû yeáu: - chieám lónh thò tröôøng cao, taêng tröôûng thaáp. ÔÛ ñoù caùc SBU cho doanh nghieäp gaët haùi nhieàu lôïi nhuaän, nhöng chuùng khoâng theå taêng tröôûng ñöôïc vaø coù nguy cô baõo hoøa. Vì vaäy, doanh nghieäp caàn phaûi thaän troïng, khoâng neân ñaàu tö môû roäng seõ gaây nhieàu khoù khaên cho doanh nghieäp trong töông lai. ÔÛ oâ caùc con choù (dogs), doanh nghieäp naøy ñang coù 2 SBU. Vôùi caùc ñaëc tröng chuû yeáu: - phaàn chieám lónh thò tröôøng thaáp vaø taêng tröôûng thaáp. Nhöõng SBU ôû ñoù ñang vaø seõ gaây nhieàu khoù khaên cho doanh nghieäp caàn phaûi nhanh choùng ra khoûi thò tröôøng naøy caøng sôùm caøng toát. Muõi teân voøng cung chæ voøng ñôøi cuûa caùc SBU. - Treân cô sôû phaân tích caùc SBU ôû caùc gai ñoaïn, nhoùm naøy ñeà nghò coù 4 bieän phaùp chieán löôïc cuûa coâng ty nhö sau: Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
Xaây döïng (Build), ñoù laø bieän phaùp nhaèm taêng thò phaàn cuûa caùc SBU, noù chæ thích hôïp  vôùi caùc SBU ôû oâ daáu hoûi (Question Marks), phaàn tham gia phaân chia thò tröôøng phaûi taêng leân neáu muoán chuùng trôû thaønh caùc ngoâi sao (Stars). Duy trì (Hold) laø bieän phaùp nhaèm giöõ gìn thò phaàn ñaõ coù cuûa caùc SBU, noù chæ thích  hôïp ôû caùc SBU maïnh ôû oâ “BOØ SINH LÔÏI” (Cash Cows), neáu muoán chuùng tieáp tuïc ñem laïi nhöõng moùn tieàn lôùn cho coâng ty. Gaët haùi (Harvest). Bieän phaùp naøy nhaèm taêng cöôøng tieàn maët ngaén haïn cuûa caùc SBU,  baát chaáp caùc haäu quaû taùc ñoäng laâu daøi, noù chæ thích hôïp vôùi caùc SBU yeáu ôû oâ “BOØ SINH LÔÏI” coù töông lai môø nhaït vaø bieän phaùp naøy cuõng coù theå aùp duïng cho caùc SBU ôû caùc giai ñoaïn khaùc, neáu thaáy chuùng khoâng theå vöôït qua khoûi nhöõng khoù khaên, thöû thaùch vaø coù nguy cô yeáu theá trong caïnh tranh. Loaïi boû (Disvest). Bieän phaùp naøy nhaèm baùn hoaëc thanh lyù taøi saûn, loaïi boû caùc hoaït  ñoäng kinh doanh ôû SBU naøy chuyeån sang caùc SBU khaùc, vì ôû caùc SBU naøy söû duïng caùc nguoàn löïc cho saûn xuaát kinh doanh keùm hieäu quaû. Noù thích hôïp vôùi caùc SBU ôû oâ “CHOÙ” (Dogs) hoaëc coù theå ôû caùc oâ khaùc, neáu xeùt thaáy nhöõng tình traïng neâu treân xaûy ra. 2.2 Nhöõng khuoân maãu chu kyø ñôøi soáng saûn phaåm (Lifecyle Pattens). Do coâng ty tö vaán quaûn trò Arthur D. Little Inc Hoa kyø ñeà xöôùng, vôùi bieåu ñoà sau: Toác ñoä phaùt trieån cuûa saûn phaåm Thôøi gian (1) (2) (3) (4) ÔÛ giai ñoaïn phoâi thai (1). Saûn phaåm naøy coù toác ñoä phaùt trieån cao, caïnh tranh thaáp, - tham gia thò tröôøng thaáp vaø moãi thò phaàn nhoû vì coù ít ngöôøi tham gia. Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
ÔÛ giai ñoaïn phaùt trieån (2). Saûn phaåm coù toác ñoä phaùt trieån raát cao, caïnh tranh gay gaét, - tham gia thò tröôøng cao vaø moãi thò phaàn lôùn vì ñaõ coù moät soá thaát baïi trong caïnh tranh ñaønh boû cuoäc. ÔÛ giai ñoaïn tröôûng thaønh (3). Saûn phaåm coù toác ñoä phaùt trieån thaáp, söï phaùt trieån thò - tröôøng thaáp, tham gia thò tröôøng cao vaø moät soá doanh nghieäp ñoäc chieám thò tröôøng do thaéng theá trong caïnh tranh. ÔÛ giai ñoaïn suy thoaùi (4). Saûn phaåm coù toác ñoä phaùt trieån suy giaûm, tham gia thò tröôàng - thaáp. Treân cô sôû phaân tích döïa vaøo chu kyø ñôøi soáng saûn phaåm maø caùc doanh nghieäp tieán haønh hoaïch ñònh caùc chieán löôïc phaùt trieån. Noäi dung caùc chieán löôïc töông töï nhö phaàn IV. OÅN ÑÒNH – ÑOÅI MÔÙI COÂNG TAÙC HOAÏCH ÑÒNH 1. OÅn ñònh OÅn ñònh laø ñieàu kieän caàn thieát trong coâng taùc hoaïch ñònh ñaëc bieät laø caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc. Vì khoâng kieân trì caùc muïc tieâu ñaõ ñònh, thöôøng hay thay ñoåi seõ laøm cho chuùng ta maát phöông höôùng, laõng phí thôøi gian tieàn baïc vaø nhaát laø laøm maát loøng tin vöõng chaéc cuûa nhaân vieân ñoái vôùi coâng ty. Trong baøi vieát cho baùo chí Myõ thaùng 8/1995 noùi veà bí quyeát thaønh coâng cuûa ngöôøi giaøu nhaát theá giôùi hieän nay, OÂng Bill Gate cho bieát” Naêng löïc taäp trung vaøo caùc muïc tieâu daøi haïn vaø thoaùt khoûi söï quyeán ruû cuûa nhöõng lôïi ích tröôùc maét. Ñieàu naøy khoâng ñoøi hoûi moät taøi naêng ñaëc bieät maø ñoøi hoûi söï toaøn taâm toaøn yù vaø söï kieân trì vôùi muïc tieâu ñaõ ñeà ra”. Tuy nhieân, khoâng coù gì laø baát bieán “Vaän ñoäng laø phöông thöùc toàn taïi cuûa vaät chaát”. Vì theá, söï ñoåi môùi laø caàn thieát. 2. Ñoåi môùi 2.1 Nhu caàu ñoåi môùi Ñoåi môùi laø nhu caàu phaùt trieån cuûa toå chöùc, moät phaùt trieån töï nhieân mang tính qui luaät, - söï phaùt trieån ñoøi hoûi phaûi ñoåi môùi. Doanh nghieäp toàn taïi vaø phaùt trieån trong moâi tröôøng luoân bieán ñoäng. Söï ñoåi môùi trong - coâng taùc hoaïch ñònh ñaûm baûo tính phuø hôïp vôùi moâi tröôøng, ñieàu kieän môùi laø söï caàn thieát. Caùc doanh nhaân coù nhieàu thaønh coâng treân theá giôùi ñaõ cho ta nhöõng baøi hoïc quí baùu: Theo Bill Gate: “ Ñieàu khoù khaên nhaát vôùi moät nhaø kinh doanh laø ngay trong luùc  coâng vieäc laøm aên troâi chaûy, thuaän lôïi, hoï phaûi nhaän thaáy tröôùc nhu caàu phaûi thay ñoåi cho thích nghi vôùi xu theá tieán boä nhanh choùng cuûa khoa hoïc kyõ thuaät”. Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
Caûi tieán (ñoåi môùi) quaûn trò ngaøy nay ñaõ trôû thaønh moät lyù thuyeát. Lyù thuyeát Kaizen  (caûi tieán) cuûa Masaaiimai Nhaät baûn laø moät minh chöùng. 2.2 Dieãn trình ñoåi môùi Ñoåi môùi laø moät quaù trình dieãn ra bao goàm töø khaâu nhaän thöùc cho ñeán xaùc ñònh laïi muïc tieâu, caùc phöông aùn, caùc giaûi phaùp thöïc hieän muïc tieâu, … Theo kinh nghieäm cuûa Cha Kyung Koo, Chuû tòch taäp ñoaøn LG cho bieát thì muoán toàn taïi vaø phaùt trieån thì khoâng khoâng phaûi chæ ñoåi môùi trong caùch laøm maø coøn “Ñoåi môùi töø trong suy nghó”. 2.3 Ñoåi môùi moät dieãn trình ñi ñeán oån ñònh Ñoåi môùi laø taïo ñieàu kieän cho cho toå chöùc phaùt trieån, chöù khoâng phaûi xoaù boû saïch trôn, ñoåi môùi bao giôø cuõng treân neàn taûng caùi cuõ, keá thöøa caùi cuõ, caûi tieán nhöõng yeáu toá khoâng phuø hôïp, caûn trôû söï phaùt trieån cuûa toå chöùc ñeå nhaèm laøm cho toå chöùc oån ñònh vaø phaùt trieån trong ñieàu kieän môùi cao hôn. 2.4 Phí toån ñoåi môùi - Quaù trình ñoåi môùi trong hoaïch ñònh aûnh höôûng ñeán nhieàu maët hoaït ñoäng trong toå chöùc, phaûi toán keùm nhieàu thôøi gian tieàn baïc vaø keå caû yeáu toá taâm lyù. Chính vì vaäy trong quaù trình ñoåi môùi caàn caân nhaéc kyõ löôõng veà maët phí toån vaø aûnh höôûng cuûa chuùng ñeå ñaûm baûo chaéc chaén cho muïc tieâu cuoái cuøng ñoù laø hieäu quaû kinh teá vaø hieäu quaû xaõ hoäi cuûa toå chöùc do ñoåi môùi mang laïi. - Phí toån cho ñoåi môùi hoaïch ñònh bao goàm: Chi phí ñieàu tra, nghieân cöùu, thí nghieäm vaø caùc chi phí “aån” khaùc, … Ñeå cho phí toån nhoû nhaát caàn phaûi löïa choïn phöông phaùp, coâng cuï hoaïch ñònh phuø hôïp vôùi qui moâ, taàm quan troïng cuûa töøng lónh vöïc. - Thöïc hieän keá hoacïh ñoåi môùi thöôøng gaëp nhöõng khoù khaên khoâng nhoû do voán ñaàu tö quaù lôùn, trong khi ñoù khaû naêng taøi chính cuûa doanh nghieäp coù haïn. ÔÛ nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam thì neân thöïc hieän nhöõng böôùc caûi tieán nhoû, tieán haønh thöôøng xuyeân vaø vöõng chaéc theo phöông höôùng cuûa caùc coâng ty Nhaät (ñaõ trình baøy ôû chöông 2) laø hôïp lí hôn caû. Biên Soạn : Thân Tôn Trọng Tín Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn