tại sao tôi bị người ta ghét (những kỹ năng xây dựng tình bạn giúp trẻ thành công trên đường đời): phần 2

Phần 3<br /> 25 vấn đề quan trọng về quan hệ tình bạn và cách giải quyết<br /> Vấn đề quan hệ tình bạn 1<br /> Cãi nhau<br /> Cách ứng xử hàng ngày: Luôn gây sự; thái độ gắt gỏng; làm bạn bè xa<br /> lánh<br /> Xây dựng kỹ năng quan hệ tình bạn: Giải quyết mâu thuẫn để mọi trẻ<br /> đều bằng lòng.<br /> “Dĩ nhiên con tức điên lên. Nó chẳng can cớ gì!”<br /> “Tại sao con phải xin lỗi trước? Nó gây chuyện.”<br /> “Thế là – Nó khỏi đến đây luôn. Chúng con hết còn cãi nhau.”<br /> CHUYỆN GÌ KHÔNG ỔN?<br /> Cãi nhau. Gây chuyện. La hét. Đóng sầm cửa. Khóc lóc. Làm tổn thương<br /> tình cảm. Cãi nhau là một phần nổi cộm khiến tại sao trẻ không hòa nhập được<br /> và do đâu tình bạn của chúng đổ vỡ. Tất nhiên mâu thuẫn cũng là một phần<br /> trong cuộc sống. Một khảo sát toàn quốc cho thấy 43 phần trăm trẻ trung học<br /> cơ sở cho biết trẻ xung khắc với nhau ít nhất một ngày hơn một lần.<br /> Một trong những kỹ năng tối cần thiết để xây dựng kỹ năng quan hệ tình<br /> bạn, bạn cần hướng dẫn con mình cách giải quyết các mâu thuẫn để trẻ có thể<br /> tiếp tục tồn tại trong đời sống giao tiếp xã hội đa dạng. Học cách ứng xử với tất<br /> cả các vấn đề nổi lên bất ngờ là một phần quan trọng của quá trình phát triển và<br /> là kỹ năng sống cần thiết. Điểm then chốt là con bạn phải học không những<br /> cách giải quyết các vấn đề mà còn học cách thực hiện được những điều đó êm<br /> suôi, biết cách bình tĩnh để tất cả các trẻ có liên quan đều cảm thấy mình không<br /> bị thua thiệt. Điều đó gọi là viễn tưởng thắng cuộc và là cách tốt nhất để giảm<br /> thiểu cãi nhau và khôi phục lại tình bạn. Việc học kỹ năng này không những<br /> làm tăng đáng kể hiệu số tình bạn của con bạn mà còn cải thiện sự hài hòa về<br /> bộ mặt của gia đình. Phải chăng điều đó từng là một điểm son?<br /> TẠI SAO ĐIỀU NÀY XẢY RA?<br /> Để hình dung tại sao con bạn thường hay cãi nhau với bạn bè, bạn cần đi<br /> sâu vào gốc rễ chuyện gì đang diễn ra. Tại sao con bạn và bạn bè của nó luôn<br /> luôn mâu thuẫn với nhau? Sau đây là những điều cần xem xét. Đánh dấu xác<br /> định điều có thể áp dụng.<br /> - Có phải đây là thái độ mới mẻ của trẻ? Nếu đúng vậy, có những thay đổi<br /> nào nổi cộm gần đây trong cuộc sống của trẻ không?<br /> - Con bạn có cãi nhau với tất cả bạn bè của nó hay chỉ một vài trẻ thôi?<br /> Chuyện gì có vẻ tạo ra nhiều rắc rối nhất?<br /> - Con bạn có thể bị ganh tị hay ác cảm của đứa bạn này không? Tại sao?<br /> <br /> - Con bạn có ích kỉ hoặc chỉ đặt nặng vật chất không? Có phải những cuộc<br /> cãi nhau này luôn luôn là về những thứ con bạn muốn mà đứa trẻ kia có?<br /> - Nó có tức giận hoặc khó tự lấy lại bình tĩnh không? (Nếu có, xin xem <br /> thêm vấn đề Nóng Nảy.)<br /> - Con bạn có quá nhạy cảm và dễ bị chọc tức không? (Nếu có, xem thêm<br /> vấn đề Quá Nhạy Cảm hoặc Bị Chọc Ghẹo.)<br /> - Có phải các cuộc cãi nhau thường xảy ra bất chợt khi con bạn và đứa bạn<br /> này đang ganh nhau không? Có phải trẻ quá ganh đua, sợ thua, trẻ là người cầu<br /> toàn, hoặc đơn giản là một kẻ thua kém. (Nếu có, xem thêm mục Trẻ Thua Kém<br /> và vấn đề Quá Ganh Đua.)<br /> - Có phải trẻ luôn cần đến bạn hoặc người nào khác để giải quyết vấn đề<br /> ấy không?<br /> - Vấn đề này có phải liên quan đến sức mạnh hay muốn nắm quyền kiểm<br /> soát không? Trẻ có tỏ ra trịch thượng hay kẻ cả không? (Nếu có, xem thêm vấn<br /> đề Hống Hách.)<br /> - Tình bạn này có nguy cơ bị xụp đổ không? Có phải chuyện cãi nhau này<br /> chỉ đơn thuần là một cách phá bĩnh không? (Nếu có, xem thêm vấn đề Xích<br /> Mích.)<br /> - Có phải chuyện cãi nhau bắt đầu khi một đứa bạn khác tham gia vào<br /> không? Có thể đó là vấn đề vốn dĩ “Ba trẻ thành sinh chuyện.”<br /> - Bạn có để ý thấy các cuộc cãi nhau này thường xảy ra vào thời điểm nào<br /> trong ngày hay trong tuần không? Các cuộc cãi nhau có thể nổ ra bởi đói, mệt,<br /> căng thẳng hoặc thất vọng không?<br /> - Chuyện cãi vã thường về điều gì? (Đồ chơi, đi đâu, làm gì?) Có giải<br /> pháp dễ dàng nào không?<br /> Suy đoán nào của bạn là thích hợp nhất về lý do tại sao con bạn luôn luôn<br /> cãi vã? Viết ra đây.<br /> __________________________________________________<br /> __________________________________________________<br /> __________________________________________________<br /> XÂY DỰNG KỸ NĂNG QUAN HỆ TÌNH BẠN<br /> Giải quyết xung khắc để mọi trẻ đều hài lòng<br /> Một bí quyết quan trọng để hòa nhập với bạn bè của trẻ là học cách giải<br /> quyết vấn đề giữa các bạn bè của trẻ với nhau. Nếu bạn không thể dàn xếp ổn<br /> thỏa chuyện cãi vã, điều này có nghĩa là không trẻ nào chịu nghe và bằng lòng.<br /> Vì vậy sau đây là những bước giúp giải quyết mâu thuẫn mà bạn có thể hướng<br /> dẫn con bạn.<br /> 1. Dừng lại và lấy bình tĩnh. Ngay khi con cảm thấy chuyện cãi nhau sẽ<br /> chẳng đi tới đâu, hãy hòa theo tâm trạng của bạn con. Có phải tình cảm của bạn<br /> <br /> con sẽ bị tổn thương không? Nếu con hoặc bạn con có giọng nói hoặc sắc mặt<br /> tỏ ra căng thẳng, cần phải có thời gian nghỉ. Con hít một hơi thật sâu, gợi ý là<br /> hai con dừng lại để lấy bình tĩnh, uống một ly nước mát hay bỏ đi một lúc rồi<br /> quay lại. Chỉ khi nào con và bạn của con bình tĩnh thì hai đứa mới có thể nói về<br /> những gì đang làm hai bên căng thẳng.<br /> 2. Đưa ra một số quy tắc nói chuyện. Đồng ý lần lượt có người nói có<br /> người nghe để nghe mỗi khía cạnh vấn đề của nhau. Không ngắt lời. Không bỏ<br /> ngang. Không đả động đến tên bố mẹ của nhau, chửi tục hoặc đổ lỗi cho nhau.<br /> Giữ bình tĩnh. Nói lên sự thật và luôn luôn tôn trọng. Nên nhớ là cả hai con đều<br /> chịu một phần trách nhiệm.<br /> 3. Lắng nghe kỹ. Nghe rõ quan điểm của bạn con.<br /> 4. Dùng “lời lẽ diễn cảm”. Khi con nói, hãy cho biết con cảm thấy như thế<br /> nào. Cho biết tại sao con cảm thấy như vậy. Cho biết con muốn gì hoặc cần<br /> điều gì cho công bằng. Đừng nói “Bạn đã làm điều này” hoặc “Bạn đã nói thế<br /> kia.” Việc của con là bác bỏ vấn đề chứ không phải khích bác bạn con.<br /> 5. Đồng ý xét xem đó là vấn đề gì. Cả hai đứa đều cần xác định các con<br /> thực sự đang cãi nhau về vấn đề gì?<br /> 6. Giải pháp động não thay thế. Tìm một giải pháp công bằng cho cả hai<br /> đứa.<br /> 7. Đồng ý làm và tiếp tục. Nếu có bất cứ tình cảm nào bị tổn thương, hãy<br /> cố gắng bỏ qua cho nhau và tiếp tục đi tới.<br /> TÔI NÊN NÓI GÌ?<br /> - Bày tỏ cảm thông. Các cuộc cãi nhau giữa bạn bè là điều gay cấn đối với<br /> mọi người, nhưng đặc biệt giữa các trẻ với nhau. Các khả năng xảy ra là con<br /> bạn, bạn của nó hoặc cả hai đều bị tổn thương. Nhớ là mục tiêu của bạn không<br /> phải là giải quyết vần đề – đó là chuyện tùy thuộc các trẻ – nhưng bạn có thể<br /> nhận biết sự tổn thương ấy – “Bác biết tại sao con thấy khó chịu.” “Các cuộc cãi<br /> nhau chẳng bao giờ vui vẻ. Chúng làm ai nấy đều cảm thấy bị xúc phạm.”<br /> - Đừng hỏi tại sao, hãy hỏi chuyện gì. Đặt các câu hỏi thích hợp có thể<br /> giúp trẻ nhìn ra chuyện gì nổ ra cãi nhau và ngay cả có thể ngăn chặn lần cãi<br /> nhau kế tiếp. Hỏi các câu hỏi “tại sao” (“Tại sao con cãi nhau?” “Tại sao con<br /> không thể hòa hợp với bạn ấy?”) gần như chắc chắn làm cho con bạn bị bối rối<br /> và trả lời “Con không biết.” Thay vào đó, cố gắng hỏi “Các con cãi nhau về<br /> điều gì?” “Bạn con nói gì?” “Con đã làm gì?” “Các con muốn xảy ra cái gì bây<br /> giờ?”<br /> - Cần phải có thời gian ngưng lại. Thậm chí chỉ vài giây cũng có thể đủ<br /> ngăn chặn một cuộc cãi vã lớn chuyện, vì thế giúp con bạn nghĩ được một vài<br /> chuyện gì đó để nó gợi ra nhằm đẩy lùi một cuộc tranh cãi sắp bùng lên. “Khi<br /> con cảm thấy như con và bạn con sắp bắt đầu cãi nhau, cố gắng đấu dịu tình<br /> <br /> trạng đó. Con có thể nói ‘Bạn biết, mình tức điên lên đến nỗi phải nói toẹt ra<br /> ngay bây giờ,’ ‘Cho mình một lúc để bình tĩnh lại.’ ‘Mình cần đi dạo một lúc,’<br /> hoặc ‘Chúng mình đi ném vòng đi.’”<br /> - Khuyến khích các trẻ tự giải quyết vấn đề. Hỏi các trẻ có liên quan xem<br /> chúng có định làm gì để giải quyết vấn đề “của chúng.” Xét cho cùng, luyện<br /> tập trong cuộc sống thực tế là cách tốt nhất cho các trẻ học các kỹ năng. “Bác<br /> biết hai con có thể giải quyết vấn đề này. Nhưng nếu các con cần bác, bác ở<br /> phòng bên, nhưng đừng rời khỏi cái bàn ấy cho tới khi các con có thể dàn xếp<br /> thỏa đáng.” “Để xem hai đứa có thể giải quyết vấn đề này êm xuôi trong vòng<br /> ba phút hay không. Các con là bạn của nhau đã lâu rồi mà không giải quyết<br /> được điều này sao.”<br /> - Khuyến khích học hỏi. Nếu đến giờ con bạn có được bất cứ sự thành công<br /> nào trong việc chấm dứt một cuộc cãi nhau, hãy giúp trẻ nhớ cách ấy để giải<br /> quyết vào lần sau. “Đó quả là một ý kiến hay. Con nên cố cố gắng làm như vậy<br /> cho lần tới.”<br /> - Nhắc trẻ thấy được bên đối diện. Trẻ em thường bị cuốn hút vào quan<br /> điểm riêng của mình đến nỗi không còn thấy được bạn chúng đến từ đâu. Bạn<br /> có thể giúp chúng thay đổi tiêu điểm: “Patrick cảm thấy như thế nào?” “Con có<br /> nghe đúng những gì nó đã nói không?” “Nó nghĩ thế nào là không thiên vị?”<br /> TÔI NÊN LÀM GÌ?<br /> - Tìm ra nguyên nhân thật. Thông thường có những vấn đề liên quan sâu<br /> xa hơn: Chuyện gì thực sự dẫn đến các cuộc cãi nhau này? Có phải trẻ kia được<br /> quan tâm nhiều hơn, được quí mến hơn hoặc bị ức hiếp? Trẻ ấy có những điều<br /> gì đáng nói hơn? Có ai cảm thấy trẻ không được lắng nghe và đang bị lợi dụng<br /> không? Trẻ kia có thích cãi nhau khi con bạn chỉ cố giữ lập trường của nó<br /> không? Con bạn có quá nhạy cảm, vội đưa ra kết luận là nó bị lợi dụng và đối<br /> xử thiên vị không? Hỏi ý kiến của bạn bè trẻ, các giáo viên, những người huấn<br /> luyện để biết rõ về con bạn. Hãy so sánh các nhận xét, tìm về căn nguyên của<br /> vấn đề, sau đó quyết tâm làm điều gì đó bạn nghĩ mình có thể bắt đầu thay đổi<br /> được tình hình.<br /> - Dạy cách giải quyết xung khắc. Sử dụng Xây Dựng Kỹ năng quan hệ<br /> Tình bạn: Giải quyết các xung khắc để tất mọi trẻ đều bằng lòng, nhưng đừng<br /> trông chờ phép mầu trong vòng một sớm một chiều. Tìm hiểu xem cần tập<br /> luyện kỹ năng nào, vì thế hãy tìm những cơ hội trong cuộc sống thực tế để tập<br /> kỹ năng ấy, rồi lặp đi lặp lại. 45% trẻ em trung học cấp hai đều có xung khắc<br /> một ngày hơn một lần và 80% trẻ cho biết chúng thấy các trẻ cãi nhau hoặc<br /> đánh nhau hàng ngày.<br /> - Đưa bạn trẻ vào chiến lược mới. Khuyến khích con bạn cho bạn của nó<br /> biết là gần đây nó biết bạn nó hay cãi nhau, và không muốn tiếp tục như vậy<br /> <br /> nữa, vì điều đó làm tổn thương đến mối quan hệ của chúng. Cuối cùng, sẽ đưa<br /> hai đứa trẻ đến vũ điệu tango.<br /> - Khuyến khích tính trung thực. Nhiều trẻ cãi nhau vì chúng chưa bao giờ<br /> tập cách bày tỏ những sự thất bại của chúng bằng tính cách lành mạnh. Bí quyết<br /> ở đây là hòa hợp qua từ ngữ, gợi ra được cảm xúc để trẻ biết cách diễn tả trẻ<br /> cảm nhận như thế nào khi trẻ bắt đầu tức giận, khó chịu, âu lo, bực bội, nản chí<br /> hay bị căng thẳng. Nhưng nhắc trẻ dùng “lời lẽ diễn cảm” và đừng nói “bạn...<br /> bạn... bạn.”<br /> - Chỉ can thiệp nếu cần. Nếu bạn nghe thấy nhen nhúm cãi nhau, ở vị trí có<br /> thể nghe được, chỉ can thiệp khi cảm thấy quá căng thẳng, nhưng trước khi<br /> cuộc cãi nhau bùng lên. Có thể có lời nhắc nhở nhẹ nhàng, chẳng hạn như, đưa<br /> ra một dấu hiệu riêng đã dược thỏa thuận trước (như kéo tai của bạn). Với trẻ<br /> nhỏ tuổi hơn, bạn nói, “Bác thấy hai trẻ giận nhau cần phải bình tĩnh. Con vào<br /> phòng bên kia, còn con vào nhà bếp, cho tới khi các con có thể nói chuyện với<br /> nhau bình tĩnh và tình hình được giải quyết.”<br /> - Khuyến khích sửa sai. Nếu tình cảm bị tổn thương và con bạn là nguyên<br /> nhân gây ra, khuyến khích con bạn sửa sai. Trẻ có thể gọi điện cho bạn của nó,<br /> đề nghị bỏ qua cho nó, hoặc xin lỗi bạn nó và cho bạn nó biết là nó rất lấy làm<br /> tiếc, hoặc đưa ra cách giúp hai trẻ vượt qua được rào cản và chắp lại mối quan<br /> hệ với nhau.<br /> - Nhấn mạnh đến đức kiên nhẫn. Con bạn phải hiểu sự thay đổi không phải<br /> dễ. Cần thời gian để con bạn thay đổi các thói quen của nó. Và cũng cần đôi<br /> chút điều chỉnh để bạn nó nhận ra con bạn đang cố gắng có được thái độ cư xử<br /> mới. Do đo tiếp tục khuyến khích con bạn – đồng thời cũng phải giúp con bạn<br /> luôn phải nhận thức thực tế. Điều này sẽ có tác dụng, nhưng cần có thời gian.<br /> LỜI KHUYÊN VỀ TÌNH BẠN<br /> Nguồn phát xuất chính các cuộc cãi nhau<br /> Naomi Drew, tác giả cuốn “ Hướng Dẫn Trẻ Giải Quyết Xung Khắc.”<br /> Khảo sát các nguồn phát xuất chính các cuộc cãi nhau ở học sinh cấp hai. Sau<br /> đây là thứ tự xảy ra theo tần xuất.<br /> Những xung khắc nổi cộm nổ ra đối với trẻ trai:<br /> 1. Ai đúng ai sai<br /> 2. Khoe khoang khoác lác<br /> 3. Hơn thua nhau trong thể thao hoặc trong học tập<br /> 4. Luật chơi<br /> 5. Gọi tên bố mẹ ra hoặc lăng mạ<br /> Những xung khắc nổi cộm nổ ra đối với trẻ gái:<br /> 1. Bép xép, đồn thổi<br /> 2. Tiết lộ bí mật<br /> <br />