Tạo cây bưởi tam bội từ các hạt nhỏ của bưởi Da Xanh và bưởi đỏ Năm Dù

VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> TẠO CÂY BƯỞI TAM BỘI TỪ CÁC HẠT NHỎ CỦA BƯỞI DA XANH<br /> VÀ BƯỞI ĐỎ NĂM DÙ<br /> Trần Thị Oanh Yến, Nguyễn Thị Nga và Đào Thị Bé Bảy<br /> Viện Cây ăn quả miền Nam<br /> TÓM TẮT<br /> Quả bưởi không hạt luôn là một trong những mục tiêu chủ yếu trong chương trình chọn tạo<br /> giống bưởi. Bưởi Da xanh và bưởi Đỏ Năm Dù là hai giống bưởi thương phẩm có giá trị kinh tế cao,<br /> tuy nhiên, quả vẫn có hạt. Một trong những phương pháp tạo quả không hạt ổn định là tạo dòng tam<br /> bội và phương pháp tạo dòng tam bội đơn giản nhất trên cam, bưởi là tạo cây từ hạt nhỏ. Trong<br /> nghiên cứu này, 286 hạt nhỏ từ quả bưởi Da xanh và 243 hạt nhỏ từ quả bưởi Đỏ Năm Dù được chọn<br /> lựa và gieo ươm; chăm sóc cây trong vườn ươm và ngoài đồng; tới thời điểm 15 tháng sau khi ra<br /> đồng có 17 cây bưởi Da xanh và 46 cây bưởi Đỏ Năm Dù; kết quả khảo sát nhiễm sắc thể có 5 cây<br /> bưởi Da xanh và 2 cây bưởi Đỏ Năm Dù tam bội. Kết quả cho thấy môi trường thích hợp cho tỉ lệ cây<br /> hạt nhỏ sống cao nhất là bông thấm vô trùng.<br /> Từ khóa: bưởi Da xanh, bưởi Đỏ Năm Dù, cây tam bội, hạt nhỏ<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Bưởi là một trong các chủng loại cây ăn<br /> quả phổ biến ở Việt Nam và là loại cây có giá<br /> trị thương phẩm cao ở thị trường trong và<br /> ngoài nước. Giống bưởi Da xanh là một trong<br /> số giống bưởi ngon của Việt Nam và giống<br /> bưởi Đỏ Năm Dù có hình dạng quả đẹp, thịt<br /> quả đỏ đậm chứa hàm lượng lycopene cao, tuy<br /> nhiên, các giống bưởi này nếu trồng xen với<br /> các cây có múi khác sẽ cho nhiều hạt. Một<br /> trong những mục tiêu chính cho chương trình<br /> chọn tạo giống bưởi là quả không hạt. Hầu hết<br /> các giống bưởi sẽ không hạt trong điều kiện<br /> trồng chuyên canh và sẽ chứa nhiều hạt khi có<br /> sự hiện diện của giống bưởi khác hay các<br /> chủng loại cây có múi khác. Một trong những<br /> <br /> nguyên nhân tạo ra quả bưởi không hạt ổn định<br /> là giống bưởi đó hiện diện ở dạng tam bội, có<br /> bộ nhiễm sắc thể 3x = 27. Phương pháp tạo<br /> dòng tam bội đơn giản nhất là tạo cây từ hạt<br /> nhỏ đã có thành công ở quýt (Aleza et al.,<br /> 2010). Mục đích của nghiên cứu này là tạo<br /> dòng tam bội từ giống bưởi Da xanh và giống<br /> bưởi Đỏ Năm Dù phục vụ cho công tác tạo<br /> giống bưởi Da xanh và bưởi Đỏ Năm Dù<br /> không hạt.<br /> II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> 2.1. Vật liệu<br /> Hạt nhỏ, hạt lép ở tuổi chín sinh lý được<br /> chọn lọc từ quả của hai giống bưởi Da xanh và<br /> bưởi Đỏ Năm Dù (hình 1).<br /> <br /> Hình 1: Hạt nhỏ so với hạt thường của bưởi Da xanh và đỏ Năm Dù<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> Tách trích và chọn hạt: Hạt được trích<br /> từ quả, chọn các hạt có kích thước nhỏ (bằng<br /> 1/6-1/3 kích thước hạt bình thường), có phôi<br /> phát triển tốt; hạt lép là hạt có kích thước nhỏ<br /> và phôi kém hay không phát triển.<br /> <br /> 586<br /> <br /> Gieo ươm hạt: Hạt nhỏ được gieo ươm<br /> trong 3 loại môi trường: Môi trường MS có bổ<br /> sung thạch agar 8 g/lít và NAA 1mg/lít môi<br /> trường; Môi trường đất và môi trường hữu cơ<br /> dùng cho ươm hạt; Môi trường bông thấm<br /> nước: bông y tế thấm nước đã thanh trùng và<br /> đạt ẩm độ từ 80 - 90%.<br /> <br /> Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai<br /> <br /> Các chỉ tiêu theo dõi: Tỷ lệ hạt nảy<br /> mầm (%), tỷ lệ cây sống (%) vào các giai đoạn<br /> ra ngôi, trồng ra đồng và sau khi trồng ra đồng.<br /> Hình dạng bất thường của thân lá, khả năng<br /> sinh trưởng của cây.<br /> Xác định cây tam bội: Các cây được phát<br /> triển từ hạt nhỏ sẽ được tiến hành khảo sát số<br /> lượng nhiễm sắc thể bằng phương pháp nhuộm<br /> nhiễm sắc thể (thực hiện theo Nguyễn Nghĩa<br /> Thìn, 2006 và Võ Thị Thanh Phương, 2012).<br /> Đánh giá đặc tính nông học của cây<br /> hạt nhỏ hạt lép sau khi trồng ra đồng<br /> Các cây từ gieo ươm hạt nhỏ khi đạt độ<br /> cao 20-30 cm tiến hành trồng ra đồng. Cây<br /> được trồng theo khoảng cách: hàng cách hàng<br /> 1,5 m; cây cách cây 0,4 m.<br /> Các chỉ tiêu theo dõi: Khả năng sinh<br /> trưởng của cây (chiều cao cây, đường kính tán,<br /> đường kính gốc và cấp phân cành); Dạng bất<br /> thường của cây, lá,…<br /> Phương pháp xử lý số liệu: Số liệu<br /> được thu thập, nhập vào phần mềm Excel, tính<br /> tỉ lệ phần trăm, trị trung bình và độ lệch chuẩn.<br /> III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> 3.1. Kết quả thu thập hạt nhỏ, hạt lép trên<br /> bưởi Da xanh và bưởi Đỏ Năm Dù<br /> <br /> - Những quả bưởi đủ dinh dưỡng, quả<br /> phát triển tốt, dạng quả tròn đầy, múi đều, ít<br /> hoặc không có hạt nhỏ. Hạt nhỏ có nhiều ở các<br /> quả có nhiều múi lép.<br /> - Tỷ lệ hạt nhỏ có liên quan nhiều đến<br /> thời gian thu quả và giống. Kết quả bảng 1 cho<br /> thấy trung bình một quả bưởi Đỏ Năm Dù có<br /> từ 1-4 hạt nhỏ và trên quả bưởi Da xanh có từ<br /> 1-3 hạt nhỏ.<br /> - Ở quả bưởi đỏ Năm Dù: quả có khối<br /> lượng trung bình 1012 g, số hạt trung bình<br /> 29,9±8,0; số hạt nhỏ trung bình là 1,8±1,0 hạt/<br /> quả; tỷ lệ hạt loại này trên quả đạt 6,07±2,94%.<br /> - Ở quả bưởi Da xanh: quả có khối lượng<br /> trung bình 830 g, số hạt trung bình 24,4±7,5; số<br /> hạt nhỏ, hạt lép trung bình là 1,3±0,7 hạt/ quả;<br /> tỷ lệ hạt loại này trên quả đạt 5,89±3,60 %.<br /> 3.2. Ảnh hưởng của môi trường gieo ươm<br /> đến khả năng nảy mầm của hạt nhỏ trên<br /> bưởi Da xanh và bưởi Đỏ Năm Dù<br /> Các hạt nhỏ của hai giống bưởi Da xanh<br /> và bưởi Đỏ Năm Dù được thực hiện gieo ươm<br /> trong 3 loại môi trường khác nhau: MS, đất tơi<br /> xốp và bông thấm vô trùng. Kết quả được trình<br /> bày ở bảng 1.<br /> <br /> Kết quả thu thập hạt nhỏ từ quả của giống<br /> bưởi Da xanh và bưởi Đỏ Năm Dù cho thấy:<br /> Bảng 1: Ảnh hưởng của môi trường gieo ươm đến khả năng nảy mầm của hạt nhỏ hạt lép của<br /> hai giống bưởi Da xanh và bưởi đỏ Năm Dù<br /> Số hạt gieo<br /> ươm<br /> 111<br /> 63<br /> 112<br /> 286<br /> <br /> Tỷ lệ hạt nảy<br /> mầm (%)<br /> 85,59<br /> 53,85<br /> 91,96<br /> 71,13±20.41*<br /> <br /> Số cây ra<br /> ngôi (cây)<br /> 94<br /> 23<br /> 103<br /> 220<br /> <br /> Tỷ lệ ra ngôi<br /> (%)<br /> 98,9<br /> 65,7<br /> 100,0<br /> 88,2±19.49*<br /> <br /> MS<br /> 48<br /> Đất tơi xốp<br /> 32<br /> Bông thấm<br /> 163<br /> Tổng cộng<br /> 243<br /> Ghi chú: *: trung bình các số trong cột<br /> <br /> 68,75<br /> 31,25<br /> 82,21<br /> 60,74±26.41*<br /> <br /> 31<br /> 10<br /> 134<br /> 175<br /> <br /> 93,9<br /> 100,0<br /> 100,0<br /> 97,97±3.52*<br /> <br /> Tên giống<br /> Bưởi Đỏ<br /> Năm Dù<br /> <br /> Môi trường<br /> MS<br /> Đất tơi xốp<br /> Bông thấm<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Bưởi Da<br /> xanh<br /> <br /> Tỷ lệ nảy mầm (%): Trong 3 loại môi<br /> trường được sử dụng cho gieo ươm hạt nhỏ thì<br /> môi trường cho tỉ lệ hạt nảy mầm cao nhất là<br /> môi trường bông thấm (91,96% ở giống bưởi<br /> Đỏ Năm Dù và 82,21% ở giống bưởi Da xanh);<br /> <br /> kế đến là môi trường MS (85,59% ở giống<br /> bưởi Đỏ Năm Dù; 68,75% ở giống bưởi Da<br /> xanh); môi trường đất cho tỉ lệ cây nảy mầm<br /> thấp nhất ở cả 2 giống bưởi (bưởi Đỏ Năm Dù<br /> 53,85% và bưởi Da xanh 31,25%). Hạt nhỏ của<br /> <br /> 587<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> bưởi Đỏ Năm Dù có tỉ lệ nảy mầm cao hơn hạt<br /> nhỏ của giống bưởi Da xanh (bảng 1).<br /> Tỉ lệ cây ra ngôi (%): Ở giống bưởi Đỏ<br /> Năm Dù; hai loại môi trường là môi trường MS<br /> và bông thấm đều cho tỉ lệ cây sống đến khi ra<br /> ngôi cao (98,9-100,0%), tuy nhiên, môi trường<br /> đất có tỉ lệ sống thấp nhất (65,7%). Ở giống<br /> bưởi Da xanh, cả ba loại môi trường đều cho tỉ<br /> lệ cây sống đến khi ra ngôi cao đạt 93,9100,0%.<br /> Môi trường gieo ươm không chỉ ảnh<br /> hưởng đến khả năng nảy mầm và sinh trưởng ở<br /> giai đoạn ươm đến khi ra ngôi mà còn ảnh<br /> hưởng đến sinh trưởng của cây ở giai đoạn sau<br /> khi ra ngôi. Đến thời điểm 15 ngày sau khi ra<br /> ngôi, trên cả 2 giống bưởi Da xanh và bưởi Đỏ<br /> Năm Dù, cây con từ môi trường MS có tỉ lệ<br /> cây sống thấp hơn cây con từ môi trường bông<br /> thấm (bảng 2). Tỉ lệ cây sống tiếp tục giảm cho<br /> đến 60 ngày sau ra ngôi chỉ còn dưới 33,7 % ở<br /> bưởi Đỏ Năm Dù và 22,6% ở bưởi Da xanh<br /> (cây từ cây môi trường MS). Các cây từ môi<br /> <br /> trường đất có tỉ lệ cây sống cao nhất ở giống<br /> bưởi Đỏ Năm Dù và ở giống bưởi Da xanh<br /> (cây gần như không chết, đạt 100% cây ra ngôi<br /> sống đến 60 ngày sau ra ngôi). Điều này có thể<br /> khi gieo trong môi trường đất cây có bộ rễ<br /> khoẻ hơn, quen với việc hút dinh dưỡng từ đất.<br /> Ngoài ra, dựa vào chỉ tiêu sinh trưởng có thể<br /> thấy cây con từ môi trường MS phát triển chậm<br /> hơn so với cây con từ 2 môi trường còn lại<br /> (bảng 2).<br /> Như vậy, hạt nhỏ gieo ươm trên môi<br /> trường MS mặc dù khả năng hạt nảy mầm khá<br /> cao nhưng cây con đến khi ra ngôi và trồng ra<br /> đồng có tỷ lệ chết cao, cây sinh trưởng chậm.<br /> Hạt nhỏ gieo ươm ở môi trường đất tơi xốp thì<br /> tỉ lệ cây nảy mầm thấp nhưng tỉ lệ cây sống sau<br /> khi ra ngôi rất cao. Gieo hạt trong điều kiện<br /> bông thấm vô trùng có tỉ lệ nảy mầm và tỉ lệ<br /> cây sống sau khi ra ngôi cao. Từ các kết quả<br /> trên cho thấy môi trường bông thấm vô trùng<br /> thích hợp gieo ươm hạt nhỏ.<br /> <br /> Bảng 2: Ảnh hưởng của môi trường đến khả năng sống và sinh trưởng của cây từ hạt nhỏ trong<br /> điều kiện vườn ươm<br /> Tỷ lệ cây sống (%)<br /> 15*<br /> 30*<br /> 60*<br /> MS<br /> 75,8<br /> 57,9<br /> 33,7<br /> Đất<br /> 65,7<br /> 65,7<br /> 65,7<br /> Bông thấm<br /> 91,3<br /> 79,6<br /> 61,2<br /> Trung bình<br /> 77,6<br /> 67,7<br /> 53,5<br /> MS<br /> 54,8<br /> 51,6<br /> 22,6<br /> Da<br /> Đất<br /> 100,0<br /> 100,0<br /> 100,0<br /> xanh<br /> Bông thấm<br /> 74,6<br /> 65,7<br /> 59,0<br /> Trung bình<br /> 76,5<br /> 72,4<br /> 60,5<br /> Ghi chú:- (*): ngày sau khi ra ngôi<br /> Tên<br /> giống<br /> Năm<br /> Dù<br /> <br /> Môi trường<br /> <br /> 3.3. Khả năng sống, sinh trưởng và phát<br /> triển của cây con từ hạt nhỏ bưởi Da xanh<br /> và Đỏ Năm Dù giai đoạn trồng ra đồng<br /> Cây bưởi từ hạt nhỏ được trồng ra đồng<br /> và được đánh giá sinh trưởng và phát triển của<br /> cây. Kết quả cho thấy: hầu hết các cây đều có<br /> thân lá mảnh, khả năng sinh trưởng trong vườn<br /> ươm kém. Khi ra đồng giai đoạn từ trồng đến 3<br /> tháng sau trồng tỷ lệ cây chết trên giống bưởi<br /> Đỏ Năm Dù chiếm gần 15% và tỷ lệ này tăng<br /> lên 23% vào giai đoạn 6 tháng sau trồng. Từ 9<br /> tháng về sau cây sống tốt và tỷ lệ hao hụt<br /> không đáng kể. Trên giống bưởi Da xanh tỷ lệ<br /> <br /> 588<br /> <br /> 90*<br /> 33,7<br /> 65,7<br /> 61,2<br /> 53,5<br /> 16,1<br /> 90,0<br /> 25,4<br /> 43,8<br /> <br /> Chỉ tiêu sinh trưởng 60 *<br /> Chiều cao (cm)<br /> Số lá (lá)<br /> 24,60<br /> 3,6<br /> 30,72<br /> 6,7<br /> 31,17<br /> 5,1<br /> 28,8±3,67<br /> 5,1±1,6<br /> 19,34<br /> 2,2<br /> 23,47<br /> 5,3<br /> 22,28<br /> 4,8<br /> 21,7±2,1<br /> 4,1±1,7<br /> <br /> hao hụt giảm mạnh từ 1-3 tháng sau trồng giảm<br /> gần 40%. Tuy nhiên sau 6 tháng trồng cây bắt<br /> đầu sống và sinh trưởng tốt. Sau trồng 15 tháng<br /> đa số cây đã phân cành cấp 2 trên giống bưởi<br /> Da xanh. Chiều cao cây trung bình là 88,9 cm,<br /> đường kính tán rộng 51,9 cm và đường kính<br /> gốc đạt 130,4 mm. Trên bưởi Đỏ Năm Dù cây<br /> phân cành chậm, có nhiều cây vẫn giữ nguyên<br /> cành cấp 1 chưa phân cành cấp 2. Chiều cao<br /> cây trung bình 98,6 cm, đường kính tán 54,2<br /> cm, đường kính gốc 117,8 mm.<br /> Nhìn chung, cây nuôi cấy từ hạt nhỏ, hạt<br /> lép tỷ lệ hao hụt nhiều chỉ ở giai đoạn từ gieo<br /> <br /> Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai<br /> <br /> ươm và thời gian đầu sau trồng. Số liệu ghi<br /> nhận được ở bảng 3 cũng cho thấy cây có tốc<br /> độ tăng trưởng tương đối đều ở các chỉ tiêu<br /> trên cùng cây. Tuy nhiên, sức sống và khả năng<br /> sinh trưởng của cây hạt nhỏ, hạt lép không<br /> tương đồng nhau giữa các cây khi trồng ra<br /> <br /> đồng, độ lệch chuẩn càng lớn khi thời gian cây<br /> sinh trưởng ngoài đồng càng lâu, điều này cho<br /> thấy có hai hướng phát triển, một theo hướng<br /> sinh trưởng mạnh và một theo hướng chậm<br /> sinh trưởng (bảng 3).<br /> <br /> Bảng 3. Khả năng sống sau ra đồng của cây hạt nhỏ hạt lép bưởi Đỏ Năm Dù sau khi trồng ra<br /> đồng qua các giai đoạn<br /> Tên<br /> Tháng<br /> Số cây<br /> Tỉ lệ cây<br /> giống sau trồng sống (cây) sống (%)<br /> 1<br /> 70<br /> 100,0<br /> Bưởi Đỏ<br /> 3<br /> 60<br /> 85,7<br /> Năm Dù<br /> 6<br /> 47<br /> 77,1<br /> 9<br /> 46<br /> 65,7<br /> 12<br /> 46<br /> 65,7<br /> 15<br /> 46<br /> 65,7<br /> 1<br /> 30<br /> 100,0<br /> Bưởi Da<br /> 3<br /> 18<br /> 60,3<br /> xanh<br /> 6<br /> 17<br /> 56,7<br /> 9<br /> 17<br /> 56,7<br /> 12<br /> 17<br /> 56,7<br /> 15<br /> 17<br /> 56,7<br /> <br /> Chiều cao Đường kính<br /> cây (cm)<br /> tán (cm)<br /> 15,3±4,9<br /> 6,3±2,3<br /> 21,4±6,0<br /> 11,4±4,9<br /> 27,5±11,4<br /> 14,8±12,1<br /> 59,3±28,1<br /> 22,0±14,4<br /> 82,4±31,7<br /> 44,3±16,3<br /> 98,6±46,2<br /> 54,2±21,4<br /> 11,5±3,3<br /> 7,7±3,2<br /> 22,4±10,8<br /> 9,2±2,7<br /> 33,7±9,2<br /> 15,7±7,9<br /> 59,8±26,1<br /> 24,5±12,4<br /> 71,3±32,9<br /> 30,5±17,7<br /> 88,9±29,0<br /> 51,9±27,9<br /> <br /> 3.4. Xác định cây tam bội từ cây nuôi cấy<br /> hạt nhỏ, hạt lép bằng phương pháp nhuộm<br /> nhiễm sắc thể<br /> Theo Trần Nhân Dũng và ctv (2011) thì<br /> nhóm bưởi (Citrus maxima) mang nhiễm sắc<br /> thể lưỡng bội 2n=2x. Ngoài ra với kết quả<br /> nghiên cứu của Saryawada Rama Rao và ctv<br /> (2011) số lượng nhiễm sắc thể của họ cây có<br /> múi (citrus) là 2n=2x=18. Kết quả khảo sát<br /> nhiễm sắc thể (NST) cho thấy:<br /> <br /> Đường kính<br /> gốc (mm)<br /> 47,9±8,5<br /> 48,0±8,3<br /> 55,3±13,0<br /> 70,8±17,8<br /> 98,6±34,6<br /> 117,8±52,5<br /> 44,2±5,8<br /> 56,5±6,5<br /> 66,3±11,7<br /> 78,1±15,5<br /> 92,8±20,9<br /> 130,4±44,2<br /> <br /> cấp phân<br /> cành<br /> 0,4±0,5<br /> 0,7±0,5<br /> 0,8±0,5<br /> 1,2±0,4<br /> 1,5±0,5<br /> 1,6±0,5<br /> 0,3±0,5<br /> 0,6±0,5<br /> 0,7±0,5<br /> 1,4±0,5<br /> 1,8±0,5<br /> 1,9±0,4<br /> <br /> Trên bưởi Da xanh số mẫu cây quan sát<br /> là 17 cây hạt nhỏ trong đó có 9 cây có số lượng<br /> nhiễm sắc thể 2n =18 và 5 cây được xác định là<br /> tam bội với 3x =27 NST. Bên cạnh đó cũng ghi<br /> nhận được 3 trường hợp mẫu cây có số lượng<br /> NST dị bội dưới 18 hoặc trên 18 (2n= 2x ±n,<br /> với n= 1-3). Tương tự như bưởi Da xanh, trên<br /> bưởi Đỏ Năm Dù, khảo sát 46 cây từ hạt nhỏ,<br /> hạt lép có 39 cá thể là nhị bội, 2 cá thể là tam<br /> bội và 5 trường hợp dị bội (bảng 4).<br /> <br /> Bảng 4: Kết quả khảo sát nhiễm sắc thể trên cây nuôi cấy từ hạt nhỏ, hạt lép của bưởi Da xanh và<br /> bưởi Đỏ Năm Dù<br /> TT<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Tên giống<br /> Số cây quan sát<br /> 2n=2x<br /> 2n (3x)<br /> Khác (*)<br /> Da xanh<br /> 17<br /> 9<br /> 5<br /> 3<br /> Đỏ Năm dù<br /> 46<br /> 39<br /> 2<br /> 5<br /> Ghi chú: (*): thể dị bội không thuộc nhị bội (2n= 2x=18) hoặc tam bội (3x=27)<br /> <br /> Những trường hợp dị bội thể được ghi<br /> nhận như trên gần với kết quả nghiên cứu của<br /> Nguyễn Thị Lan Hương (2010) khi lai cây tứ<br /> bội với nhị bội cho kết quả thể dị bội có số<br /> lượng NST ngẫu nhiên từ 10 đến 31. Ngoài ra<br /> theo Xui-Xin Deng và ctv (2009) cũng cho<br /> thấy trên cây có múi tồn tại những cá thể dị bội<br /> <br /> gần lưỡng bội (2n = 21=2x +3) hoặc gần tam<br /> bội (2n = 25 = 3x-2; 2n =24=3x-3). Điều này<br /> cho thấy cần những nghiên cứu sâu hơn về cây<br /> nuôi cấy từ hạt nhỏ, hạt lép nhằm phát hiện<br /> những yếu tố có lợi cho công tác chọn tạo<br /> giống trong tương lai.<br /> <br /> 589<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> Khác (*)<br /> <br /> 2x<br /> <br /> 3x<br /> <br /> Hình 2: Nhiễm sắc thể cây nuôi cấy từ hạt nhỏ hạt lép bưởi Da xanh<br /> 3.5. Một số ghi nhận những bất thường về<br /> hình thái ở cây hạt nhỏ<br /> Trên cây từ hạt nhỏ của cả 2 giống bưởi<br /> các biểu hiện bất thường được ghi nhận từ khi<br /> phôi mọc mầm là sự biến dị của 2 lá phôi, trụ<br /> hạ diệp to bất thường giống như triệu chứng<br /> hạt có xử lý colchicine. Cây chậm mọc chồi,<br /> chồi xanh đậm. Lá giai đoạn cây trong vườn<br /> ươm mảnh mai, giai đoạn cây ra đồng lá nhỏ<br /> dạng tròn. Cây phân tán dạng ngang.<br /> <br /> Tóm lại, cây nuôi cấy từ hạt nhỏ, hạt lép<br /> có sức sống kém, tỉ lệ chết rất cao nhất là trên<br /> giống bưởi Da xanh. Tuy nhiên, số cây tam bội<br /> trên giống bưởi này lại cao hơn trên bưởi Đỏ<br /> Năm Dù và chiếm tỉ lệ 29,41% cây tam bội.<br /> Trên giống bưởi Đỏ Năm Dù số cây sống cao<br /> nhưng khả năng xuất hiện cây tam bội là rất<br /> thấp, chỉ chiếm 4,35%.<br /> <br /> Bảng 5: Những bất thường của hạt nhỏ hạt lép qua các giai đoạn từ gieo ươm đến sau khi trồng<br /> ra đồng trên cả 2 giống bưởi Da xanh và bưởi Đỏ Năm Dù<br /> TT<br /> 1<br /> <br /> Bộ phận<br /> Hạt<br /> <br /> 2<br /> <br /> Lá<br /> <br /> 3<br /> <br /> Thân<br /> <br /> Triệu chứng<br /> Kích thước nhỏ từ 1/3 đến 1/6 so với đa số hạt<br /> trên quả. Hoặc lép (hạt không phôi)<br /> Kích thước nhỏ, phiến lá dày, màu xanh đậm,<br /> dạng bầu tròn<br /> Đoạn cành dài, phân cành dạng ngang, chậm<br /> phân cành<br /> <br /> Trạng thái khi quan sát<br /> Ngay khi còn trên vách ngăn,<br /> hoặc sau khi tách ra đĩa petri<br /> Trên cây xác định là tam bội<br /> Trên cây xác định là tam bội<br /> <br /> IV. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> <br /> 4.1. Kết luận<br /> <br /> Chúng tôi xin cảm ơn Bộ Khoa học và<br /> Công nghệ, Chương trình KC06 đã cấp kinh<br /> phí cho chúng tôi thực hiện nghiên cứu này.<br /> <br /> - Môi trường thích hợp cho gieo ươm hạt<br /> nhỏ là môi trường bông thấm vô trùng.<br /> - Kết quả nuôi cấy hạt nhỏ đã thu được<br /> cây tam bội và đang chăm sóc ngoài đồng 5<br /> cây bưởi Da xanh và 2 cây bưởi Đỏ Năm Dù<br /> tam bội.<br /> 4.2 Đề nghị<br /> Tiếp tục theo dõi và đánh giá các chỉ tiêu<br /> nông học, phẩm chất quả khi cây mang quả của<br /> cây tam bội đã được xác định.<br /> <br /> 590<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Nguyễn Nghĩa Thìn, 2006. Thực vật có hoa.<br /> NXB ĐH Quốc gia Hà Nội: 78 - 100.<br /> 2. Nguyễn Thị Lan Hương, 2010. Nghiên cứu<br /> một số đặc điểm sinh học và khả năng tạo<br /> đa bội thể ở cây cam quýt (Rutaceae). NXB<br /> Đại học Sư Phạm.<br /> <br />