Tập bài giảng Thuế nhà nước

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÒA BÌNH<br /> TRƯỜNG TRUNG HỌC KINH TẾ - KỸ THUẬT<br /> <br /> TẬP BÀI GIẢNG<br /> THUẾ NHÀ NƯỚC<br /> (Lưu hành nội bộ)<br /> <br /> 1<br /> <br /> Chương 1 : NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ<br /> 1.1. Thuế và vai trò của thuế trong nền kinh tế<br /> 1.1.1. Sự ra đời và tính tất yếu khách quan của thuế<br /> Thuế là phạm trù có tính chất lịch sử và là một tất yếu khách quan xuất phát từ nhu cầu đáp ứng<br /> chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Thuế phát sinh, tồn tại và phát triển cùng với sự phát triển của<br /> quan hệ hàng hoá - tiền tệ, các hình thức thuế ngày càng phong phú hơn, công tác quản lý thuế ngày<br /> càng hoàn thiện hơn và thuế đã trở thành công cụ quan trọng, có hiệu quả của Nhà nước để tác động<br /> đến đời sống kinh tế - xã hội.<br /> 1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của thuế<br /> * Khái niệm:<br /> - Thuế là một khoản đóng góp bắt buộc từ các thể nhân và pháp nhân cho Nhà nước theo mức độ và<br /> thời hạn được pháp luật qui định nhằm sử dụng cho mục đích chung toàn xã hội.<br /> * Đặc điểm<br /> - Thuế là một khoản động viên bắt buộc gắn liền với quyền lực của Nhà nước. Tuy nhiên, thuế là<br /> một khoản đóng góp bắt buộc không mang tính hình sự, nghĩa là hành động đóng thuế cho Nhà nước<br /> là hành động thực hiện nghĩa vụ người công dân, không phải là hành động xuất hiện khi có biểu hiện<br /> vi phạm pháp luật.<br /> - Thuế không mang tính hoàn trả trực tiếp<br /> - Thuế chịu ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế, chính trị và xã hội trong thời kỳ nhất định<br /> - Thuế được giới hạn trong phạm vi biên giới quốc gia bằng quyền lực pháp lý của Nhà nước đối với<br /> con người và tài sản.<br /> 1.1.3. Vai trò của thuế trong nền kinh tế nước ta<br /> - Thuế là khoản thu chủ yếu của NSNN<br /> - Thuế là công cụ quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế<br /> - Thuế góp phần đảm bảo sự bình đẳng trong chính sách động viên đóng góp cho Nhà nước giữa các<br /> thành phần kinh tế và thực hiện công bằng xã hội<br /> 1.2. Phân loại thuế<br /> Phân loại thuế là việc sắp xếp các sắc thuế trong hệ thống thuế thành những nhóm khác nhau theo<br /> những tiêu thức nhất định<br /> 1.2.1. Phân loại theo đối tượng đánh thuế<br /> Đối tượng đánh thuế chỉ rõ thuế được đánh trên cái gì. Căn cứ vào cơ sở đánh thuế có thể chia sắc<br /> thuế thành 3 loại:<br /> - Thuế đánh vào tiêu dùng: Là các loại thuế cơ sở đánh thuế là một phần thu nhập được mang tiêu<br /> dùng trong hiện tại<br /> VD: Thuế GTGT, thuế tiêu thụ đặc biệt....<br /> Đây là loại thuế gián thu do người tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ gánh chịu<br /> - Thuế đánh vào thu nhập: là loại thuế có cơ sở đánh thuế là thu nhập thực tế kiếm được của các thể<br /> nhân hoặc pháp nhân.<br /> VD: Thuế TNDN, thuế TNCN<br /> <br /> 2<br /> <br /> Đây là loại thuế trực thu<br /> Thuế TN giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn thu cho NSNN và thực hiện điều phối thu<br /> nhập đảm bảo tính công bằng xã hội.<br /> - Thuế đánh vào tài sản: Là loại thuế có cơ sở đánh thuế là giá trị tài sản lưu giữ hay chuyển dịch<br /> Đánh thuế TS nhằm mục đích góp phần giải quyết hậu quả về mặt xã hội do sự phân phối tài sản<br /> không công bằng trong xã hội.<br /> 1.2.2. Phân loại theo tính chất chuyển dịch của thuế<br /> - Thuế trực thu: Là loại thuế đánh vào thu nhập hoặc tài sản của người nộp thuế<br /> VD: Thuế TNDN, thuế TNCN<br /> - Thuế gián thu: Là loại thuế đánh một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hoá và dịch vụ.<br /> 1.3. Các yếu tố chủ yếu cấu thành một sắc thuế<br /> 1.3.1. Tên gọi<br /> Tên gọi của mỗi sắc thuế nói lên cơ sở tính thuế hoặc nội dung chủ yếu của sắc thuế đó<br /> VD: Thuế GTGT cơ sở là GTGT của hàng hoá, dịch vụ chịu thuế....<br /> 1.3.2. Đối tượng nộp thuế<br /> Luật thuế chỉ rõ ai phải khai báo, nộp thuế theo qui định của sắc thuế. Đối tượng nộp thuế là thể<br /> nhân hoặc pháp nhân theo qui định của pháp luật.<br /> 1.3.3. Đối tượng chịu thuế<br /> Đối tượng làm căn cứ để đánh thuế chính là đối tượng chịu thuế<br /> VD: hàng hoá, thu nhập, tài sản.....<br /> 1.3.4. Căn cứ tính thuế<br /> 1.3.4.1. Cơ sở tính thuế:<br /> Cơ sở tính thuế là một trong những căn cứ để xác định mức thuế phải nộp. Mỗi sắc thuế có một cơ<br /> sở tính thuế riêng.<br /> VD: Thuế TNDN, cơ sở tính thuế là thu nhập chịu thuế....<br /> 1.3.4.2. Thuế suất, mức thuế<br /> - Mức thuế thể hiện mức độ động viên của Nhà nước trên 1 đơn vị của đối tượng chịu thuế<br /> VD: thuế sử dụng đất nông nghiệp<br /> - Thuế suất: Biểu hiện quan hệ tỷ lệ phần trăm huy động trên cơ sở tính thuế. Thuế suất bao gồm<br /> + Thuế suất ổn định<br /> + Thuế suất lũy tiến: Thuế suất luỹ tiến từng phần và thuế suất luỹ tiến toàn phần.<br /> 1.3.5. Chế độ miễn giảm thuế<br /> Miễn giảm thuế là yếu tố ngoại lệ được qui định trong một sắc thuế.<br /> Quy định này nhằm mục đích:<br /> - Tạo điều kiện giúp người nộp thuế khắc phục hoàn cảnh khó khăn.<br /> <br /> 3<br /> <br /> - Thực hiện một số chủ trương chính sách kinh tế xã hội trong khuyến khích hoạt động của người<br /> nộp thuế.<br /> Chương 2: THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG<br /> 2.1. Khái niệm, đặc điểm và tác dụng của thuế giá trị gia tăng<br /> 2.1.1. Khái niệm<br /> Thuế GTGT là sắc thuế tính trên khoản giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ phát sinh ở từng<br /> khâu trong qúa trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng.<br /> 2.1.2. Đặc điểm<br /> Thuế GTGT có một số đặc điểm cơ bản sau đây:<br /> - Thuế GTGT là sắc thuế tiêu dùng nhiều giai đoạn không trùng lắp. Thuế GTGT đánh vào<br /> tất cả các giai đoạn của quá trình sản xuất kinh doanh nhưng chỉ tính trên phần giá trị tăng thêm của<br /> mỗi giai đoạn. Tổng số thuế thu được của tất cả các giai đoạn đúng bằng số thuế tính trên giá bán<br /> cho người tiêu dùng cuối cùng.<br /> Giá trị gia tăng là phần giá trị mới tạo ra trong quá trình sản xuất kinh doanh. Đại lượng này có<br /> thể được xác định bằng phương pháp cộng hoặc phương pháp trừ. Theo phương pháp cộng, GTGT<br /> là trị giá các yếu tố cấu thành giá trị tăng thêm bao gồm tiền công và lợi nhuận. Theo phương pháp<br /> trừ, GTGT chính là khoản chênh lệch giữa tổng giá trị sản xuất và tiêu thụ trừ đi tổng giá trị hàng<br /> hoá, dịch vụ mua vào tương ứng. Tổng giá trị gia tăng ở tất cả các giai đoạn luân chuyển đúng bằng<br /> giá bán sản phẩm ở giai đoạn cuối cùng. Do vậy, việc thu thuế trên GTGT ở từng giai đoạn tương<br /> đương với số thuế tính trên giá bán cho người tiêu dùng cuối cùng.<br /> - Thuế GTGT có tính trung lập kinh tế cao.Thuế GTGT không phải là yếu tố chi phí mà đơn<br /> thuần là yếu tố cộng thêm ngoài giá bán của người cung cấp hàng hoá, dịch vụ. Thuế GTGT không<br /> bị ảnh hưởng trực tiếp bởi kết quả kinh doanh của người nộp thuế, bởi quá trình tổ chức và phân chia<br /> các chu trình kinh tế; sản phẩm được luân chuyển qua nhiều hay ít giai đoạn thì tổng số thuế GTGT<br /> phải nộp của tất cả các giai đoạn không thay đổi.<br /> - Thuế GTGT là một sắc thuế thuộc loại thuế gián thu. Đối tượng nộp thuế GTGT là người<br /> cung ứng hàng hoá, dịch vụ, người chịu thuế là người tiêu dùng cuối cùng. Thuế GTGT là một<br /> khoản tiền được cộng vào giá bán hàng hoá, dịch vụ mà người mua phải trả khi mua hàng.<br /> - Thuế GTGT có tính chất luỹ thoái so với thu nhập. Thuế GTGT đánh vào hàng hoá, dịch vụ,<br /> người tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ là ngươì phải trả khoản thuế đó, không phân biệt thu nhập cao hay<br /> thấp đều phải trả số thuế như nhau, Như vậy, nếu so sánh giữa số thuế phải trả so với thu nhập thì<br /> người nào có thu nhập cao hơn thì tỷ lệ này thấp hơn và ngược lại.<br /> - Thuế GTGT có tính lãnh thổ, đối tượng chịu thuế là người tiêu dùng trong phạm vi lãnh<br /> thổ quốc gia.<br /> 2.1.3. Tác dụng<br /> - Thuế GTGT không trùng lắp, cơ chế thu hiện đại góp phần kích thích SXKD, tăng cường đầu tư,<br /> đổi mới TSCĐ, nâng cao năng suất, chất lượng, hạ giá thành sản phẩm<br /> - Thuế GTGT thuộc loại thuế đánh vào tiêu dùng, có phạm vi rộng.<br /> Thuế GTGT chiếm 20-23% tổng thu hàng năm của NSNN<br /> - Thuế GTGT góp phần khuyến khích mạnh mẽ việc sản xuất hàng xuất khẩu do được áp dụng thuế<br /> xuất 0% và được thoái trả toàn bộ số thuế GTGT đã thu ở khâu trước. Đồng thời nó kết hợp với thuế<br /> NK làm tăng giá vốn củ hàng NK nhằm mục đích bảo vệ SXKD nội địa.<br /> <br /> 4<br /> <br /> - Thuế GTGT góp phần thúc đẩy các doanh nghiệp thực hiện tốt chế độ kế toán, hoá đơn, chứng từ,<br /> tạo điều kiện chống trốn lậu thuế có hiệu quả và nâng cao tính tự giác của các đối tượng kinh doanh.<br /> - Thuế GTGT góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách thuế ở nước ta, từng bước phù hợp với thông<br /> lệ quốc tế<br /> 2.2. Nội dung thuế giá trị gia tăng<br /> 2.2.1. Đối tượng nộp thuế<br /> - Là các tổ chức, cá nhân có hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hoá dịch vụ chịu thuế GTGT ở VN,<br /> không phân biệt ngành nghề kinh doanh và tổ chức, cá nhân khác có nhập khẩu hàng hoá chịu thuế<br /> GTGT (gọi chung là người nhập khẩu)<br /> 2.2.2. Đối tượng chịu thuế, đối tượng không thuộc diện chịu thuế<br /> * Đối tượng chịu thuế<br /> Là hàng hoá dịch vụ dùng cho SXKD và tiêu dùng ở Việt Nam bao hồm hàng hoá, dịch vụ được sản<br /> xuất hoặc nhập khẩu để tiêu dùng trong nước. Hàng hoá dịch vụ được sản xuất và tiêu dùng nội bộ,<br /> trao đổi, biếu tặng<br /> * Đối tượng không thuộc diện chịu thuế GTGT<br /> - Đối với một số ngành sản xuất, lĩnh vực đang còn khó khăn cần khuyến khích tạo điều kiện phát<br /> triển<br /> - Hàng hoá, dịch vụ thiết yếu phục vụ nhu cầu đời sống xã hội, cộng đồng<br /> - Hàng hoá, dịch vụ sử dụng nhằm các mục đích chính sách xã hội, nhân đạo, không nhằm mục đích<br /> kinh doanh vì lợi nhuận<br /> - Hàng hoá, dịch vụ thể hiện quan điểm quản lý ưu đãi có mức độ đối với SXKD<br /> - Một số trường hợp không thu thuế GTGT thể hiện tính chất kỹ thuật trong công tác quản lý thu.<br /> 2.3. Căn cứ tính thuế<br /> 2.3.1 Giá tính thuế1<br /> - Đối với hàng hoá dịch vụ do cơ sở sản xuất kinh doanh bán ra hoặc cung ứng cho đối tượng khác là<br /> giá bán chưa có thuế GTGT<br /> - Đối với hàng hoá nhập khẩu là giá nhập khẩu tại của khẩu + thuế NK<br /> + Trường hợp hàng nhập khẩu được miễn giảm thuế nhập khẩu thì giá tính thuế là giá hàng<br /> nhập khẩu + thuế nhập khẩu xác định theo mức thuế phải nộp sau khi đã được miễn giảm<br /> + Đối với dịch vụ do phía nước ngoài cung cấp cho các đối tượng tiêu dùng ở VN giá tính<br /> thuế là giá dịch vụ phải thanh toán cho nước ngoài.<br /> - Sản phẩm hàng hoá, dịch vụ dùng để trao đổi, biếu tặng hoặc để trả thay lương (trừ những trường<br /> hợp để khuyến mại, quảng cáo ...........................................) giá tính thuế được xác định theo giá tính<br /> thuế của sản phẩm hàng hoá, dịch vụ cùng loại hoặc tương đương tại thời điểm phát sinh các hoạt<br /> động này.<br /> - Đối với hàng hoá bán theo phương thức trả chậm, trả góp. Giá tính thuế là giá bán trả một lần chưa<br /> có thuế GTGT của hàng hoá đó (không tính tiền lãi)<br /> <br /> 1<br /> <br /> Có 13 trường hợp nhưng chỉ giới thiệu những trường hợp thường gặp (T43)<br /> <br /> 5<br /> <br />