Tập san câu lạc bộ chế tạo máy 2

Chia sẻ: Nguyễn Trần Cường | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

219
lượt xem 86
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tập san Chế tạo máy số đầu tiên đã ra mắt vào ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11. Đã có hơn 80 bản được phát hành, chủ yếu là cho sinh viên các lớp 42CT1 và 42CT2. Mặc dù ban biên tập đã có nhiều cố gắng song không thể tránh khỏi những thiếu sót. Mặc dù vậy, ban biên tập cũng đã nhận được sự khích lệ từ các cấp lãnh đạo Khoa và Trường. Cho đến nay, ban biên tập đã nhận được nhiều sự góp ý từ các Thầy Cô cũng như từ sinh viên. Một trong những ý kiến từ phía...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tập san câu lạc bộ chế tạo máy 2

CH T O MÁY 2 S T P SAN C A CÂU L C B CH T O MÁY 1 − 2004 CHÚC M NG NĂM M I 2004
Lôøi Töïa Taäp san Cheá taïo maùy soá ñaàu tieân ñaõ ra maét vaøo ngaøy Nhaø giaùo Vieät Nam 20/11. Ñaõ coù hôn 80 baûn ñöôïc phaùt haønh, chuû yeáu laø cho sinh vieân caùc lôùp 42CT1 vaø 42CT2. Maëc duø ban bieân taäp ñaõ coù nhieàu coá gaéng song khoâng theå traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Maëc duø vaäy, ban bieân taäp cuõng ñaõ nhaän ñöôïc söï khích leä töø caùc caáp laõnh ñaïo Khoa vaø Tröôøng. Cho ñeán nay, ban bieân taäp ñaõ nhaän ñöôïc nhieàu söï goùp yù töø caùc Thaày Coâ cuõng nhö töø sinh vieân. Moät trong nhöõng yù kieán töø phía sinh vieân laø mong muoán taäp san ra haøng thaùng. Ñaây cuõng laø mong muoán ban ñaàu cuûa chuùng toâi, nhöng qua quaù trình baét tay vaøo coâng vieäc chuùng toâi gaëp phaûi raát nhieàu khoù khaên maø chuû yeáu laø löïc löôïng coøn moûng vaø thôøi gian haïn cheá. Tuy nhieân chuùng toâi seõ nghieân cöùu vaán ñeà naøy khi coâng vieäc ñi vaøo oån ñònh. Chuùng toâi voâ cuøng bieát ôn quyù Thaày coâ vaø caùc baïn sinh vieân ñaõ ñoùng goùp yù kieán. Chuùng toâi mong muoán nhaän ñöôïc nhieàu yù kieán hôn nöõa ñeå taäp san ngaøy caøng hoaøn thieän hôn. Nhaân dòp naêm môùi, caâu laïc boä xin kính chuùc Quyù thaày coâ maïnh khoûe, thaønh ñaït vaø coâng taùc toát. Chuùc caùc baïn sinh vieân maïnh khoûe, coù moät muøa thi thaønh coâng! CHUÛ TÒCH CAÂU LAÏC BOÄ Nguyeãn Vaên Töôøng 1
TIN T C - S KI N bi t t i H i thi sáng t o khoa h c k thu t TP H Chí Tin ho t ñ ng Câu l c b - ðoàn Minh tháng 5-2003, và ño t HCV trong H i ch tri n - Ngày 03/12/2003 câu l c b Ch t o máy ñã lãm nông nghi p Vi t Nam. Hi n Hi p h i Nh a TP ti n hành trao gi i cho cho các sinh viên ñ t gi i H Chí Minh ñang b o tr cho Công ty s n xu t hơn trong cu c thi Olimpic Ch t o máy l n 2. K t qu 30.000 máy ph c v trong nư c. như sau : Theo Lao ð ng Gi i nh t : Lâm Văn Sơn - l p 42CT2 Gi i nhì : Mai Duy Hưng - l p 42CT1 Ch t o thành công máy v t s a bò Gi i ba : Ph m Văn Thi - l p 42CT1 ð tài "Nghiên c u ch t o máy v t s a bò" ñã ð ng Giang Quỳnh Sơn - 42CT1 ñư c H i ñ ng Nghi m thu do S Khoa h c Công Gi i khuy n khích : ngh và Môi trư ng TP HCM ñánh giá ñ t lo i khá. Võ Châu Danh - l p 42CT1 ðây là lo i máy do Vi n Cơ h c ng d ng Thi t k Ph m Văn Minh – 43ðLTT ch t o t m u máy nư c ngoài cho phù h p v i ñi u Ph n thư ng là nh ng món quà nh tuy nhiên ki n Vi t Nam. r t có ích cho h c t p. Qua th nghi m t i các h nông dân nuôi bò s a - Ngày b môn Cơ h c ñã t ch c thi các vùng ngo i thành cho th y, ch t lư ng s a sau Olimpic cơ h c l n 1. Tham gia cu c thi có hơn 70 khi v t ñ m b o v sinh. Máy có giá tr 10 tri u ñ ng sinh viên tham gia. K t qu cu c hti như sau : (máy ngo i 12-15 tri u ñ ng). Gi i nh t : Theo Ngư i Lao ð ng Gi i nhì : Gi i ba : Du h c t i ch ngành công ngh hàn, ñúc Trư ng k thu t cơ khí luy n kim Sài Gòn Gi i khuy n khích : (Saimete) và H c vi n công ngh thương m i Yung- - Ngày 03/12/2003 ðoàn khoa cơ khí ñã t ta (ðài Loan) v a ký k t chương trình du h c t i ch ch c quyên góp ti n ng h ngư i nghèo. K t qu l y b ng chuyên viên k thu t cao các ngành công ñã quyên góp ñư c 887.000 ñ ng. Ngoài ra t ng ngh hàn, công ngh ñúc, cơ h c bi n d ng và cán cá nhân sinh viên cũng quyên góp theo ñơn v l p kim lo i... ð i tư ng là h c sinh t t nghi p PTTH và ñ ng h qu này. sinh viên. - Nh m trang b k năng th c hành ño lư ng Th i gian h c là 3 năm. Trong 2 năm ñ u h c viên cho sinh viên ch t o khoá 41 trư c khi ra trư ng, h c t i Vi t Nam v i các ngành khoa h c cơ b n, k l p th c hành ño lư ng mi n phí ñã ñư c t ch c thu t cơ s , chuyên môn và Hoa văn. Sau khi hoàn ngày 06/01/2004. Ngoài vi c th c hành trên nh ng thành giai ño n này, h s theo h c năm cu i Yung- d ng c c m tay thông thư ng, sinh viên còn ñư c ta. th c hành trên máy chi u hình, máy ño ñ nhám Văn b ng do Yung-ta c p. H c phí t i Vi t Nam là b m t và m t s d ng c ño cao c p khác. Tham 500-600 USD/năm và t i ðài Loan 3.500 USD/năm gia l n này có 16 sinh viên c a hai l p 41CT1 và (c ăn ). Sau khi t t nghi p, sinh viên có th li 41CT2. làm vi c t i ðài Loan ho c các khu công nghi p, - Năm 2003 v a qua ðoàn khoa Cơ khí ñã có 2 khu ch xu t c a ðài Loan t i Vi t Nam. ñoàn viên ưu tú ñư c k t n p ð ng. ðó là sinh Theo Vnexpress viên Mai Văn H ng (41CT) và sinh viên Nguy n Văn Lu n (41TT). TP HCM s có m t khu công nghi p s n xu t - Trong ñ t t ng ki m tra ðoàn v v a qua, ôtô, ñóng tàu ðoàn khoa Cơ khí ñư c ðoàn Trư ng ñánh giá Phó Ch t ch UBND TP HCM Mai Qu c Bình ñ t lo i khá. cho bi t, thành ph ñã dành kho ng 50-70 ha t i C Chi ñ xây d ng khu công nghi p cơ khí. M t T ng Ch t o thành công máy gieo lúa t ñ ng công ty nhà nư c ngành cơ khí s ra ñ i v i ho t K sư Ph m Hoàng Th ng – Giám ñ c công ty ñ ng ban ñ u là s n xu t xe buýt, sau ñó m r ng s n TNHH Hoàng Th ng (TP H Chí Minh) v a chính xu t các lo i ôtô khác, ñóng tàu... th c công b ch t o thành công lo i máy gieo lúa TP cũng ñ ngh B Công nghi p xem xét trình t ñ ng b ng nh a. V i máy gieo lúa t ñ ng, Th tư ng Chính ph cho phép Xí nghi p cơ khí giao ngư i nông dân ch c n b lúa vào nh ng b u thông Qu n 5 th c hi n d án s n xu t, l p ráp xe 7 xoay, sau ñó thong th kéo máy gieo lúa t ñ ng ch ng i và ôtô c nh d ng CKD2 mang thương trên ru ng, lúa gi ng tu n t rơi ñ u trên kh p hi u Vi t Nam ñ ñáp ng nhu c u thay th xe lam và ru ng, gi m ñáng k s c lao ñ ng. ð tài trên ñã xe buýt ñã quá h n s d ng. ðây là d án có t ng giá ñư c Hi p h i Nh a TP H Chí Minh trao gi i ñ c 2
TIN T C - S KI N tr ñ u tư 76,47 t ñ ng v i năng l c s n xu t 400 trong năm 2003, tăng 12,4% so v i năm ngoái. Hơn xe/năm, d ki n hoàn thành trong năm 2004. 50% lư ng thép này ph i nh p t nư c ngoài, bao Theo Tu i Tr g m thép phôi và thành ph m. VietNamNet S có nhà máy thép l n nh t Vi t Nam V t li u không giãn n Ngày 17/12/2003, Công ty BlueScope (Úc) ñã kh i công xây d ng Nhà máy thép m kim lo i và m màu t i Khu Công nghi p Phú M 1, t nh Bà R a - Vũng Tàu. ðây là nhà máy s n xu t thép l n nh t và hi n ñ i nh t Vi t Nam. M t m nh h p kim m i. Các nhà khoa h c M v a ch t o m t lo i h p kim không giãn n ho c co l i khi b nung nóng. Ngoài ra, nó còn có tính d n ñi n. V t li u này có th Logo m i c a Công ty BlueScope. ñư c s d ng ñ s n xu t các linh ki n luôn ph i tr i D án Nhà máy thép c a BlueScope ñư c B qua nh ng dao ñ ng l n v nhi t ñ ch ng h n như K ho ch và ð u tư c p phép vào tháng 8/2003. ñ ng cơ, cơ c u truy n ñ ng t và trong ngành vũ tr . V i s v n ñ u tư 150 tri u USD, Nhà Ph n l n v t li u giãn n khi b nung nóng và ch máy ñư c xây d ng theo tiêu chu n qu c t , trong có m t s ít co l i. N u ñư c k t h p v i nhau, hai ñó s d ng công ngh m h p kim k m nhôm tiên lo i v t li u ñó có th hình thành m t h p ch t không ti n c a Úc ñ ñ t công su t 125.000 t n thép m giãn n chút nào khi nhi t ñ thay ñ i. Nh ng h p h p kim k m nhôm và 50.000 t n thép sơn/năm. ch t không giãn n như v y r t có ích b i chúng có Ông Michael Courtnail, Giám ñ c th trư ng th ch u ñ ng ñư c dao ñ ng nhanh v nhi t ñ . châu Á v xây d ng và s n xu t c a BlueScope, Mercouri Kanatzidis và ñ ng nghi p thu c ðH cho bi t ñây là d án ñ u tư l n nh t c a công ty Michigan State ñã phát hi n ra r ng m t lo i v t li u t i khu v c châu Á k t khi công ty này chính làm t ytterbium, gallium và germanium không giãn th c niêm y t trên th trư ng ch ng khoán Úc h i n khi nóng lên. Ngoài ra, h p ch t m i còn d n ñi n. tháng 7 năm ngoái. Và ñây cũng là k ho ch m V t li u không giãn n trư c ñây thư ng là ch t cách r ng th ph n c a công ty t i th trư ng châu Á. ñi n. H p kim m i không giãn n trong kho ng t D ki n Nhà máy s b t ñ u ñi vào ho t ñ ng 100 t i 400 ñ Kelvin. năm 2006, t o vi c làm cho kho ng 230 lao ñ ng Kanatzidis và ñ ng nghi p cho r ng khi h p kim Vi t Nam. Hai nhãn hi u chính ñư c s n xu t t i m i ngu i ñi, các electron, b b t bãi trong dãy hoá tr Nhà máy này là thép t m Clean Colorbond và thép liên quan t i nguyên t gallium, di chuy n t i nguyên Zincalume. S n ph m làm ra s cung c p cho th t yttterbium. Nguyên t ytterbium giãn n khi chúng trư ng trong nư c cũng như xu t kh u. nh n các electron này. M c khác, nguyên t gallium S n ph m thép m kim lo i và màu là lo i s n co l i. Vì các nguyên t gallium ch co l i chút ít nên ph m m i ñư c s d ng cho các công trình xây d n t i h s giãn n nhi t dương theo m t hư ng. d ng công nghi p, dân d ng cao c p. M t s công Co giãn do nhi t là v n ñ ñau ñ u ñ i v i các nhà ty Vi t Nam ñã s n xu t lo i s n ph m này nhưng thi t k tàu vũ tr b i nó có th t o ra các l nh v i tiêu chu n th p hơn và s n lư ng không ñ trong kim lo i ch t o tàu. Kim lo i ñó có th giãn n cung ng nhu c u. khi tàu tr l i khí quy n trái ñ t. Kanatzidiss cho bi t: Năm 1993, BlueScope vào Vi t Nam thành l p ''Chúng tôi hy v ng k t qu nghiên c u s giúp gi i hai nhà máy s n xu t thép TP.HCM và Hà N i khoa h c tìm ki m v t li u không co giãn trong s tên g i BHP Lysaght Vietnam, sau ñ i là các ch t bán d n và h p kim mà chưa có ai nghĩ ra BlueScope Lysaght Vietnam. Hai nhà máy này trư c ñây''. ñư c ñ u tư v i qui mô nh và thu n túy gia công Theo Vnexpress s n ph m thép b ng nguyên li u nh p t chính hãng. Theo d báo c a B Công nghi p, nhu c u s d ng thép c a Vi t Nam vào kho ng 5 tri u t n 3
TIN T C - S KI N cao-su và ñư c thay th m t cách d dàng. Theo ông Bơm t m i th h 3 Ti n sĩ Tr n Văn Công và các ñ ng s ñã ch Công, giá thành c a b t m i th h 3 r t r , lo i l p t o thành công bơm t m i th h 3 ph c v nông vào bơm có ñư ng kính ng D250.D300 ch 1,5 - 2,5 nghi p. Nh b t m i này, bơm ly tâm nông tri u ñ ng (tùy v t li u). Ngoài b t m i cho máy nghi p ñã hoàn toàn có th v n hành t ñ ng hóa. bơm ly tâm l n, Vi n này cũng s n xu t các lo i b Ti n sĩ Công, Phòng t ñ ng hóa, Vi n Khoa h c t m i cho các lo i máy bơm h gia ñình, trang tr i th y l i thu c B Nông nghi p và Phát tri n nông theo ñơn ñ t hàng. thôn cho bi t nh ng máy bơm ly tâm ñư c s d ng Theo Nông thôn ngày nay trong nông nghi p là lo i có tr c n m ngang, cánh bơm n m cao hơn m t nư c b hút nên khi v n hành b t bu c ph i m i nư c ñ y kín ng hút và Ch t o thành công ñ ng cơ ñi n cho phương bu ng bơm. Các bi n pháp m i nư c ph bi n ti n giao thông làm m i bơm th công b ng s c ngư i; m i bơm b ng b ch a nư c ph và m i bơm b ng bơm hút Năm gi ng viên tr c a b môn Gia công v t li u chân không. Vi c áp d ng các bi n pháp m i trên và d ng c công nghi p (Trư ng ð i h c Bách khoa m t r t nhi u nhân công, s c lao ñ ng b ra l n, Hà N i) v a nghiên c u và ch t o thành công s n hơn n a n u dùng máy m i chân không r t c ng ph m ñ ng cơ m t chi u c m bi n v trí dùng ñ ng k nh. d ng trong nhi u lĩnh v c như: ñi u khi n t ñ ng, L n ñ u tiên, thi t b m i nư c máy bơm ly tâm thi t b y t , h m m ...; ñ c bi t có th s d ng cho nông nghi p ñư c Vi n Khoa h c th y l i ch t o xe ñ p, xe máy và ô-tô. thành công vào năm 1996. B m i t ch th h 1 Theo Giáo sư, Ti n sĩ Bành Ti n Long Trư ng b ki u vai bò cho bơm ly tâm nông nghi p có lưu môn Gia công v t li u và d ng c công nghi p, ch lư ng 500 - 1.000 m3/gi , chi u cao t hút ñ t 3m. nhi m ñ tài khoa h c thì ñây là s n ph m ñ u tiên Ưu th c a b m i là v n hành r t ñơn gi n, ñ ñư c s n xu t trong nư c nh m thay th cho các ñ ng nư c vào bu ng bơm cho ñ n m c mi ng sên cơ ch y b ng nhiên li u xăng ñ gi m ô nhi m môi bu ng xo n và kh i ñ ng máy là ñư c. ð c bi t, trư ng và h n ch tai n n giao thông trong các ñô th . v i thi t k b van m t chi u ñóng kín lư ng nư c Nhóm nghiên c u cho bi t: Ưu ñi m k thu t c a s n trong ng hút và bu ng bơm ñư c gi l i, vì v y ph m này là lo i ñ ng cơ không dùng ch i than nh ng l n ñóng ñi n bơm l n sau không c n ph i (brushless) nên h s an toàn cao, không ph i m m i thêm nư c. Năm 2002, Vi n ti p t c cho ra ñ ng cơ ñ thay ch i than ñ nh kỳ ch y êm và ñi u ñ i b t m i th h 2 ki u n m ngang v i nh ng khi n t c ñ vô c p. Sensor c m bi n v trí theo t tính năng ưu vi t hơn, chi u cao t hút ñ t 3,5m. trư ng nên có ñ tin c y và tu i th cao trong các Tháng 3 - 2003, Ti n sĩ Tr n Văn Công và ñ ng ñi u ki n có nhi t ñ , áp su t và ñ m bi n ñ i. nghi p ñưa ra th trư ng b t m i th h 3, ki u M ch ñi u khi n ñư c thi t k thông minh và t i ưu xiên v i chi u cao t hút ñ t 5m. Sau khi l p ñ t theo nhi u m c tiêu như: ti t ki m năng lư ng, b o và ch y th nghi m t i xã Biên Giang, Thanh Oai, v ñ ng cơ khi quá t i và ñ t moment kh i ñ ng l n. Hà Tây thành công, g n 30 xã thu c Hà Tây, Hà Anh Tr n Xuân Thái - m t trong năm thành viên N i, B c Ninh, Khánh Hoà... ñã s d ng b t m i tham gia ch t o s n ph m phân tích: "N u ñ ng cơ này ñem l i hi u qu r t cao. Theo Ti n sĩ Tr n ñư c dùng cho s n xu t xe máy thì tr ng lư ng xe s Văn Công, b t m i th h 3 r t ưu vi t, th i gian nh hơn 1/2 xe máy ch y b ng xăng như hi n nay; m i cũng r t nhanh; khi chi u cao hút càng th p thì hình dáng xe g n hơn và vi c ch t o cũng ít t n kém th i gian m i càng ít. Qua th c t , v i chi u cao hơn. ð i v i ngư i s d ng thì s ti t ki m ñư c dư i ho c b ng 4m, th i gian t m i l n ñ u ch kho ng 1/2 chi phí so v i dùng xăng. ð c bi t v i t c m t kho ng 3-10 phút. ñ dư i 40 km/gi , ñ ng cơ s r t phù h p v i giao Nh có b t m i th h 3, bơm ly tâm nông thông ñô th Vi t Nam hi n nay, nó s góp ph n nghi p ñã ñư c v n hành hoàn toàn t ñ ng hoá. gi m ô nhi m môi trư ng cũng như tai n n giao Ưu th l n nh t khi s d ng b t m i là có th thông". Anh Thái cũng cho bi t hi n s n ph m ñã ñóng ñi n liên ti p cho nhi u t bơm và sau th i ñư c Công ty Xe ñ p Th ng Nh t áp d ng ñ l p cho gian r t ng n t t c các t bơm ñư c t m i và l n xe ñ p, thay th cho các ñ ng cơ ph i nh p kh u lư t làm bình thư ng mà ch c n 1 ngư i v n trư c ñây. hành. ð b n c a b m i khá cao, cho ñ n nay sau Theo Thanh niên sáu năm s d ng, duy nh t có m t b t m i c a xã Hi n Giang (Thư ng Tín, Hà Tây) h ng lá van 4
TRAO ÑOÅI NGÀNH CƠ KHÍ CH T O TRONG ðI U KI N KINH T TRÍ TH C ph m kinh t qu c dân và ho t ñ ng kinh doanh năm N n kinh t toàn c u ñang ñi vào th i kỳ bi n 1992 c a nư c M là do ngành ch t o trong, ñó có ñ i cơ b n : xã h i loài ngư i t th i ñ i kinh t ch t o cơ khí, mang l i. công nghi p bư c vào th i ñ i kinh t tri th c. kinh Hai trăm năm l i ñây, do nhu c u th trư ng t tri th c cùng v i khoa h c – công ngh cao thúc không ng ng bi n ñ i, quy mô s n xu t c a ngành ñ y ngành cơ khí ch t o khí thay ñ i mang tính ch t o có su hư ng phát tri n là : ”t t p trung lao cách m ng, khi công ngh cao tr thành cơ s cho ñ ng sang t p trung thi t b , sang t p trung thông tin, s n xu t, và trí tu , tài nguyên là ñi m t a cho kinh sang t p trung tri th c”. Tương ng, phương th c s n t trí th c. xu t c a ngành ch t o cũng có hư ng phát tri n là: ” Khác v i kinh t nông nghi p và công nghi p, kinh t trí th c l y trí th c làm cơ s cho n n kinh t , Th công sang cơ khí hoá, sang t ñ ng hoá ñơn máy, sang t ñ ng hoá dây truy n c ng sang t ñ ng ng d ng tri th c và thông tin cho s n xu t, l y s n hoá dây truy n linh ho t, sang t ñ ng hoá thông ph m làm ch d a tr c ti p cho n n kinh t tri th c.Kinh t tri th c là k t h p t t nhiên c a ti n b minh”. công nghi p hoá, là hình th c kinh t cao c p hơn Ngành ch t o truy n th ng ñư c xây d ng tuỳ kinh t công nghi p. Trong th i ñ i kinh t công theo quy mô và kh i l ng s n xu t, cơ c u s n ph m và tính l p l i, ña ngành ñư c ưu th c nh tranh, s nghi p, y u t chính c a s n xu t là v n và s c lao ñ ng. Trong th i ñ i kinh t tri th c, y u t chính d ng có hi u qu tài nguyên, ñ t ch t lư ng và hi u c a s n xu t là tri th c, v n và s c lao ñ ng, mà tri qu cao, k năng nh dùng máy móc thay th s c th c gi vai trò h t nhân. Tri th c ñư c coi là ñ ng ngư i, thi t b gia công ph c t p thay th con ngư i. l c y u t quy t ñ nh ñ nâng cao hi u qu s n xu t Trong ñi u ki n như v y, tính không linh ho t c a và th c hi n tăng trư ng kinh t . S phát tri n kinh máy móc, s n ph m thi t k theo tiêu chu n ñã khi n năng xu t s n xu t cao, nhưng khó ñáp ng nhu c u t tri th c g n li n v i s phát tri n khoa h c công ngh cao bao g m: ð y m nh nghiên c u khoa h c c a th trư ng v ña d ng ch ng lo i và th i gian giao và công ngh cao; ng d ng công ngh cao trên cơ hàng. Vì v y ngành ch t o truy n th ng trong th i ñ i kinh t tri th c cũng ñ ng trư c nhi u thách th c s c i t o toàn di n các ngành s n xu t truy n th ng. Quan h gi a c i t o các ngành s n su t gay g t. Th k 21 là th i ñ i mà quan h qu c t ña c c, truy n th ng v i phát tri n công ngh cao là m t thi t, nh m phát tri n các lĩnh v c s n xu t có công tiêu dùng ña d ng, kinh t toàn c u và thương m i t ngh cao ñáp ng th trư ng r ng l n. Trong ñi u do, ti n b khoa h c - k thu t và xã h i thông tin, ki n kinh t tri th c, công ngh ch t o cơ khí ñang coi tr ng b o v môi trư ng, khi n cho vai trò c a phát tri n nh y v t v ch t. Công ngh ch t o cơ khí ngành ch t o nói chung, trong ñó ngành ch t o cơ ñã tr thành công ngh cao, tích h p, ña ngành, liên khí nói riêng, ñư c các nư c trên th gi i ngày càng quan toàn b quá trình s n xu t. ð ng th i ñ h tr coi tr ng, phương th c s n xu t ñư c c i ti n, và cho các ngành ñi n t , quang h c, tin h c, sinh h c ñư c yêu c u ngày càng cao. Chu kỳ tu i th c a s n ph m ng n; nhu c u c a h s d ng ña d ng hoá; Th và khoa h c qu n lý, công ngh ch t o d n tr thành công ngh m i ra ñ i c a ngành ch t o và hình th c trư ng l n và tính c nh tranh kh c li t; Th i gian t ng h p c a công nghi p m i n i lên. giao hàng là y u t th nh t c a c nh tranh; Tin h c Ngành ch t o là cơ s c a n n kinh t qu c hoá và trí tu hoá; Thay ñ i v tri th c, t ch t nhu dân, nó t o ra cho xã h i loài ngư i 60-80% c a c i. c u c a con ngư i; Tăng cư ng ý th c b o v môi Nh ng năm 80 c a th k 20, trên toàn c u ñã xu t trư ng. Cu i th k 20, khoa h c công ngh cao như vi hi n nhi u công nghi p m i cho nên ngành ch t o, ñ c bi t là ngành ch t o cơ khí b xem nh . Vì v y ñi n t , công ngh tin h c, v t li u m i phát tri n ,năm 1993, H i k sư cơ khí ch t o M ra l i kêu nhanh có tác d ng m nh m trong lĩnh v c ñi u khi n ñư c ng d ng sâu r ng trong ngành ch t o, g i toàn xã h i r ng : ”Ngành ch t o hi n nay ph i ñư c phát tri n l i“, và dùng con s ñơn gi n nh t ñ ñã ñi phương thay nhanh gn khuyên nhân dân M : hơn n a ngu n giá tr t ng s n pháp thi t k , k t c u s n ph m phương th c s n lư ng k thu t c a nhi u s n ph m cơ khí ñã tăng, ñ ng vào hàng s n ph m công ngh cao. Công ngh xu t, công ngh thi t b s n xu t cùng v i vi c s n sinh ra k t c u t ch c c a ngành ch t o hi n ñ i, ch t o ñã mang l i bi n ñ i to l n cho ngành ch ñã sinh ra công ngh ch t o và mô hình ch t o t o ch y u là : T i ưu hoá công ngh ch t o thông m i. Ngành ch t o hi n ñ i ñã phát tri n v i t c ñ thư ng, là hình thành công ngh ch t o hi u qu , chính xác, s ch, hi u qu cao, ch t lư ng t t, tiêu nhanh, sáng t o cái m i và trí th c t p trung. Hàm 5
TRAO ÑOÅI hao ít, ô nhi m môi trư ng ch t o gi m, v i ti n ñ h n gi a gia công nóng l nh, gi a quá trình gia là gi nguyên lý công ngh v n có không ñ i, mà công, quá trình ki m tra ño lư ng, quá trình l p ráp c i ti n t i ưu hoá công ngh . Công ngh thông và thi t k ng d ng trong quá trình ch t o, Thi t thư ng ñ n nay v n là k thu t s d ng trên di n k công ngh d a vào kinh nghi m ñ ti n ñ n phân r ng, có ý nghĩa kinh t k thu t to l n. Phát tri n tích ñ nh lư ng, ñ xác ñ nh phương án công ngh phương pháp gia công m i phi truy n th ng, nghĩa t i ưu, d ñoán h ng hóc và bi n pháp phòng ng a, là, ph i hình thành phương pháp gia công ki u m i ñi u khi n và ñ m b o ch t lư ng chi ti t gia công như : K thu t gia công lade, ñi n t , siêu âm và thi t k công ngh làm cơ s phán ñoán ñ ti n ñ n phân tích ñ nh lư ng công ngh gia công và ñi u ph c h p, v v. . . Làm m nh t và xoá h n gi i h n, gi a s n không kém ph n quan tr ng là ph i k t h p m t xu t và khoa h c, trong n i b công ngh ch t o, thi t k thu t thông tin, k thu t qu n lý v i công d n ti n t i m t th th ng nh t; ph i xoá d n gi i ngh . GS.TSKH Nguy n Anh Tu n 80% tiêu chu n Vi t Nam không phù h p v i qu c t ðây là con s ñư c TS. Vũ Văn Di n, Giám ñ c Trung tâm Tiêu chu n Ch t lư ng c a T ng c c Tiêu chu n ðo lư ng Ch t lư ng ñưa ra trong H i ngh Ch t lư ng Vi t Nam l n th 5 ñư c khai m c sáng 2/10/2003 t i Hà N i v i ch ñ ''Ch t lư ng, C nh tranh, H i nh p kinh t ''. Theo TS. Di n, h th ng tiêu chu n Vi t Nam (TCVN) hi n hành g m kho ng 5.600 TC nhưng h u h t ñ u ñư c ban hành trư c năm 1990 và trên cơ s tham kh o ho c th ng nh t v i các tiêu chu n c a Liên Xô cũ ho c c a các nư c XHCN trư c ñây. Các tiêu chu n này có các quy ñ nh và yêu c u thư ng không th ng nh t v i các tiêu chu n qu c t (TCQT) cũng như tiêu chu n c a các nư c trong khu v c. Hi n t i ch có 1.200 TCVN ñư c ban hành trong nh ng năm g n ñây là hài hoà v i các TCQT tương ng. Vi t Nam ñang tăng cư ng h i nh p kinh t v i các nư c trong khu v c và trên th gi i nên vi c hài hoà TCVN v i TCQT th c s là yêu c u b c xúc. ðơn gi n là vì tiêu chu n hài hoà qu c t là ngôn ng chung ñ hai bên (trong h p tác song phương) và nhi u bên (trong h p tác ña phương), căn c vào ñó ñ t ñư c s thông hi u khi thi t l p quan h ñ i tác. Vi t Nam ñang hư ng t i vi c tham gia WTO trong th i gian t i, Vi t Nam hi n l i là thành viên c a APEC, ASEM, ASEAN... nên m t trong nh ng vi c ph i làm là không t o thêm các rào c n k thu t trong thương m i b ng các tiêu chu n và quy ñ nh k thu t m i và xoá b d n nh ng rào c n k thu t hi n hành. ð c bi t là WTO, hài hoà tiêu chu n là 1 trong 5 nguyên t c căn b n ñ xét cho các nư c gia nh p t ch c này. WB, t ch c mà Vi t Nam ñang n l c ñ s d ng có hi u qu ngu n tr giúp c a h cũng ñang r t quan tâm ñ n tiêu chu n trong xúc ti n thương m i. Chương trình nghiên c u g n ñây c a WB v xúc ti n thương m i ñã xác ñ nh tiêu chu n và quy ñ nh như là nh ng rào c n k thu t trong thương m i. Nh n ñ nh v tình hình h i nh p TCQT c a các DN Vi t Nam, Bà Nguy n Th Bích H ng, Giám ñ c Trung tâm Năng su t Vi t Nam cho bi t: ''ð t o ñư c m t thương hi u trên trư ng qu c t , DN ph i có nh ng cam k t v i ch t lư ng s n ph m c a mình mà ñ u tiên là vi c áp d ng các h th ng qu n lý ch t lư ng theo tiêu chu n như ISO 9000... Tuy v y, trong s hàng ch c nghìn DN ho t ñ ng trên th trư ng Vi t Nam, ch có kho ng 1.200 DN ñã áp d ng và có ch ng ch này. Còn nhi u DN v n ch áp d ng h th ng này trên hình th c, vì m c ñích ch ng ch hay qu ng cáo s n ph m. T o d ng thương hi u t n n t ng ch t lư ng là thách th c v i DN Vi t Nam nhưng là vi c không th không làm''. Hi n trên th gi i có hơn 40 t ch c qu c t ban hành các tiêu chu n ñư c coi là các tiêu chu n qu c t và nhi u t ch c khác ban hành ra các tiêu chu n ñư c các nư c khác ch p nh n r ng rãi. M t s h th ng ch t lư ng ph bi n hi n nay: ISO 9000: H th ng qu n lý ch t lư ng tác ñ ng vào các y u t và quá trình t o ra s n ph m, d ch v ñ m b o ch t lư ng v i khách hàng. ISO 14000: H th ng qu n lý môi trư ng, qu n lý tác ñ ng c a ho t ñ ng, s n ph m ho c d ch v c a DN ñ n môi trư ng xung quanh, ngăn ng a ô nhi m và gi m chi phí cho DN thông qua ti t ki m các ngu n l c ñ u vào. TQM: Qu n lý ch t lư ng toàn di n, tác ñ ng ñ n m i m t ho t ñ ng c a DN và trách nhi m c a t ng b ph n, cá nhân trong DN. GMP: H th ng th c hành s n xu t t t, ki m soát t t c các y u t nh hư ng t i an toàn v sinh trong quá trình ch bi n ch y u là th c ph m và dư c ph m. HACCP: H th ng phân tích các m i nguy và xác ñ nh các ñi m ki m soát gi i h n nh m ñ m b o an toàn th c Theo VietNamNet ph m. 6
CÔNG NGH VÀ NG D NG K THU T NGƯ C 1. M ñ u T nh ng năm ñ u th p niên 90 c a th k trư c, k thu t ngư c (Reverse Engineering) ñã ñư c nghiên c u áp d ng trong lĩnh v c phát tri n nhanh s n ph m, ñ c bi t là trong lĩnh v c thi t k các mô hình 3D t mô hình cũ ñã có nh s tr giúp c a máy tính. K thu t ngư c ngày càng phát tri n theo s phát tri n c a máy quét hình và các ph n m m CAD/CAM. V y k thu t ngư c là gì? Thông thư ng ñ gia công ch t o s n ph m thì ngư i ta thi t k mô hình CAD r i ñem sang máy công c ñ gia công. Trong th c t , ñôi khi ngư i ta c n ch t o theo nh ng m u có s n mà chưa (ho c không) có mô hình CAD tương ng (ñ c ch ng h n), nh ng chi ti t ñã ng ng s n xu t t lâu, nh ng chi ti t không rõ xu t x , nh ng phù ñiêu, b ph n con ngư i, ñ ng v t, … ð t o ñư c m u c a nh ng s n ph m này, trư c ñây ngư i ta ño ñ c r i v phác l i ho c dùng sáp, th ch cao ñ in m u. Các phương pháp này cho ñ chính xác không cao, t n nhi u th i gian và công s c, ñ c bi t là nh ng chi ti t ph c t p. Ngày nay ngư i ta ñã s d ng máy quéy hình ñ quét hình dáng c a chi ti t sau ñó nh các ph n m m CAD/CAM chuyên d ng ñ x lý d li u quét và cu i cùng s t o ñư c mô hình CAD 3D v i ñ chính xác cao. Mô hình 3D này có th ñư c ch nh s a n u c n. Ngoài vi c tái s d ng s n ph m, k thu t ngư c còn có m t s ng d ng sau: - Ki m tra ch t lư ng s n ph m b ng cách so sánh mô hình CAD và s n ph m, t ñó ñi u ch nh mô hình ho c các thông s công ngh ñ t o ra s n ph m ñ t yêu c u. - Mô hình CAD ñư c s d ng như là mô hình trung gian trong quá trình thi t k b ng cách t o s n ph m b ng tay trên ñ t sét, th ch cao, sáp …. r i quét hình ñ t o mô hình CAD. T mô hình CAD này ngư i ta s ch nh s a theo ý mu n. 2. Quy trình k thu t ngư c Quy trình k thu t ngư c có th ñư c di n t theo sơ ñ sau : ðám X lý Quét Mô hình To mây t om t hình CAD mu ñi m a. Giai ño n quét hình: Dùng máy quét hình ñ quét hình dáng c a v t th . Có th dùng máy quét d ng ti p xúc(như máy ño to ñ 3 chi u Coordinate measuring Machine -CMM) ho c máy quét d ng không ti p xúc (máy quét laser) Khi s d ng máy CMM thì ñ u dò ti p xúc v i b m t c n ño. M i v trí ño s cho m t ñi m có to ñ (x, y, z). T p h p các ñi m ño s cho m t ñám mây các ñi m. Khi s d ng máy quét laser thì chùm tia laser t máy chi u vào v t th s ph n x tr l i c m bi n thu. Hình d ng c a toàn b v t th ñư c ghi l i b ng cách d ch chuy n hay quay v t th trong chùm ánh sáng ho c quét chùm ánh sáng ngang qua v t. Phương pháp này cho ñ chính xác kém hơn phương pháp ti p xúc. C 2 phương pháp ñ u cho d li u vì chi ti t g m t p các ñi m (ñám mây ñi m). ðám mây ñi m này ph i ñư c chuy n sang d ng lư i (thư ng là lư i tam giác) ñ xây d ng m t. b. Giai ño n xây d ng m t : Giai ño n này bao g m 3 bư c: 1. Xây d ng lư i t ñám mây ñi m. 2. ðơn gi n hoá lư i b ng cách gi m s lư ng các hình trong lư i và t i ưu hoá v trí các ñ nh và cách k t n i các c nh c a m i hình ñơn trong lư i sao cho các ñ c ñi m hình h c không thay ñ i. 3. Chia nh lư i (ñã ñư c ñơn gi n hoá) ñ t o b m t trơn theo ý mu n. K t qu là ta ñư c m t b m t trơn và ñư c chuy n thành file CAD v i các ñ nh d ng như : IGES, DXF, 7
CÔNG NGH VÀ NG D NG STL … Các hình sau ñây mô t m t s công ño n quét hình ñ u ngư i nh máy CMM ñi u khi n b ng tay. c. T o m u : T d li u mô hình CAD, có th áp d ng công ngh t o m u nhanh (Rapid Prototyping) ñ t o m u s n ph m. Cũng có th t o m u trên máy phay CNC, khi ñó ph i l p trình NC nh các ph n m m CAD/CAM chuyên nghi p như Cimatron, Pro/Engineer, GibCAM...ñ t o ra các ñư ng ch y dao. Hình sau ñây minh ho quá trình phay m u m t ngư i trên máy phay CNC. 8
CÔNG NGH VÀ NG D NG 3. Ph n m m h tr Các nhà ch t o máy CMM khác nhau có nh ng ph n m m chuyên d ng khác nhau. Các hãng ph n m m CAD/CAM cũng có modun tương t trong ph n m m c a mình ñ h tr cho vi c quét hình và x lý d li u. Sau ñây là m t s ph n m m thông d ng : - GEOPARK-WIN c a hãng Mitutoyo : Ph n m m này ñi kèm theo các máy CMM c a hãng. Có th xu t d li u nhi u ki u ñ nh d ng khác nhau, trong ñó có 2 ki u ñáng chú ý là .gws (ñ nh d ng ASCII) và .igs (ñ nh d ng polyline). Ph n m m này ñang ñư c s d ng t i trư ng ð i h c Bách khoa thành ph H Chí Minh, Honda Vi t Nam... - CopyCAD : c a hãng DELCAM. ph n m m này ñang ñư c s d ng t i m t s công ty liên doanh s n xu t giày dép c a ðài Loan t i khu công nghi p Song Mây - ð ng Nai. - TRACECUT : c a hãng Renishaw - GAGE2000R :C a hãng Brown and Shape - Pro/Scan : m t modun c a ph n m m Pro/Engineer (hãng PTC). 4. Sơ lư c tình hình áp d ng k thu t ngư c t i Vi t Nam : T i Vi t Nam, m t s công ty, nhà máy cơ khí ñã ñư c trang b các máy CMM nh m ño lư ng ki m tra s n ph m cơ khí như Honda Vi t Nam, Vikyno... M t s công ty ch t o trong nư c cũng ñã nhanh chóng n m b t k thu t này ñ ñáp ng nhu c u m u mã s n ph m ngày càng ña d ng. M t vài trư ng ñ i h c cũng ñã trang b máy này và b t ñ u nghiên c u ng d ng k thu t ngư c. Trư ng ð i h c Bách khoa thành ph H Chí Minh ñã trang b máy CMM Beyond A504 c a hãng Mitutoyo. Trư ng k t h p v i m t sô công ty khuôn m u, giày dép ñ nghiên c u v k thu t này. M t s công ty liên doanh nư c ta thư ng s d ng k thu t ngư c này nh m phát tri n s n ph m t các chi ti t c a máy móc mà h nh p t nư c ngoài. T t nhiên các s n ph m này s ñư c s a ñ i ñôi chút v hình dáng nh m tránh v n ñ b n quy n. Nguy n Văn Tư ng 9
CÔNG NGH VÀ NG D NG S C NH TRANH C A CÔNG NGH HÀN CHUY N ð NG MA SÁT ph n chính c a d ng c là ph n vai và c c dò (pin). Trong su t quá trình hàn c c dò di chuy n trong v t li u trong khi vai (shoulder) ch y d c trên b m t. Nhi t ñư c sinh ra b i vai d ng c c sát trên b m t và b i c c dò dư i vai d ng c . Chuy n ñ ng h n h p này cho phép v t li u ñư c d ch chuy n ngang qua ñư ng hàn. Thông s c a quá trình là s quay và t c ñ d ch chuy n và vi c thi t k d ng c , s ñ nh hư ng và ñ nh v trí. M t trong nh ng thông s ñư c ch n là ch t lư ng c a quá trình hàn. ðây là m t quá trình hàn r t linh ñ ng, nó có th ñư c s d ng ñ hàn nhi u c u trúc m i hàn khác nhau. Nó cũng hàn ñư c b t kỳ hư ng nào, ch ng h n như hàn s p, hàn ñ ng, hàn tr n, b i vì tr ng l c không có ý nghĩa trong quá trình này. B i vì quá trình Hàn chuy n ñ ng ma sát (Friction Stir không t o ra nhi t , nguyên nhân ch y u gây nên Welding - FSW) ñư c xem là m t công ngh hàn ñ t nóng c c b và nóng ch y kim lo i, nên ch t m i, ñang ñư c ñưa vào s n xu t, ñ c bi t là lư ng c a nó vư t xa so v i nh ng phương pháp Châu Âu và Nh t b n, v i m c ñích là gi m chi phí hàn nóng ch y truy n th ng. và c i ti n ch t lư ng. Trư c h t, chúng ta s xem Chi phí r t là th p b i vì không có s tiêu xét ñ n quá trình cơ b n và chúng ñư c so sánh v i hao v t li u hàn (khí, que hàn), vi c chu n b hàn phương pháp hàn truy n th ng ra sao. Sau ñó, xem ñơn gi n, không c n thi t ph i b o v môi trư ng, th v n ñ s d ng c a FSW trong vi c ch t o b i vì không có khói và s vung toé. Ch t lư ng nh ng thành ph n chi ti t ph c v cho Panoz g n li n v i nh ng ưu ñi m c a nó bao g m hình Esperante. dáng và ñ v ng ch c c a m i hàn, c i thi n s Cơ s c a FSW: cong vênh và ñ b n. Quá trình này cũng tránh T khi nó ñư c phát tri n l n ñ u tiên vào ñư c nh ng v n ñ ñ i v i phương pháp hàn truy n năm 1991 b i vi n TWI (The Welding Institute), th ng. Nh ng v n ñ c a phương pháp hàn nóng hi n nhiên r ng nó là m t m t phương pháp hàn ch y bao g m s ng u c a m i hàn không cao, cơ linh ñ ng và ñơn gi n, v i nhi u ưu ñi m t vi c c i tính vùng m i hàn th p, th i gian hàn cao, v t hàn ti n ch t lư ng cho ñ n ti t ki m chi phí. ðây là quá d cong vênh và bi n d ng. trình r t phù h p v i hàn kim lo i nhôm, là m t quá Ngoài quá trình trên còn có quá trình hàn trình mà phương pháp hàn truy n th ng khó th c ñi m chuy n ñ ng ma sát (Friction stir spot hi n ñư c. welding- FSSW). FSSW cũng tương t như FSW nhưng d ng c ñư c ñâm vào và nh t ra kh i v t hàn. S d ch chuy n chi ti t c a quá trình b h n ch . M t vài ñi m hàn ñư c bi u di n hình 2. Hình 2. M t m i hàn ñi m ma sát ñơn gi n Các m i ghép như hàn ñi m ñi n tr , ghép then, ghép ñinh tán, ghép b ng ch t là nh ng phương pháp l p ghép c ñi n và ngày nay ch áp d ng cho nh ng m i ghép ñơn gi n. Nh ng v n ñ Hình 1 c a hàn ñi m ñi n tr (Reistance spot welding - RSW) bao g m: (1) C n ph i làm s ch b ng cơ h c FSW hi n nhiên là ñơn gi n, v i ch m t kim lo i nhôm trư c khi hàn trong kho ng 8 gi . (2) vài thông s . M t d ng c quay tròn b ng v t li u H p kim ñi n c c b th a trên m i hàn làm cho ch t không thiêu hu ñư c ñâm vào bên trong và d ch lư ng m i hàn th p.(3) Chu kỳ th i gian lâu b i vì chuy n xuyên su t v t li u hàn (Hình 1). Thành chu kỳ hàn ñư c c n thi t ñ bù vào quá trình bi n 10
CÔNG NGH VÀ NG D NG d ng. Nh ng v n ñ c a m i ghép ñinh tán là : (1) FSW ph i ñ m b o nh ng ñi u ki n sau: chi phí cho ñinh tán.(2) m t nhi u th i gian ñ hoàn - FSW n i nh ng k t c u khác nhau: S thành m I ghép.(3) c n ph i khoan trư c khi dùng d ng phương pháp xuyên th u t m ghép ho c hàn ñinh tán. theo ñư ng vi n t m ghép, tránh hàn theo ki u T- Trong hàn FSSW không có s ăn mòn. fillet D ng c có tu i th cao vì th kh c ph c ñư c m i - Yêu c u v l c là r t quan tr ng: Chi ti t v n ñ khó khăn c a phương pháp hàn truy n th ng. và b ph n k p ch t ph i ñư c thi t k ñ phù h p Hàn FSW có th hàn nhi u k t c u khác nh ng l c tác d ng. nhau (hình 3) nhưng nó không có kh năng hàn m i Hàn FSW ñ t ñư c nh ng k t qu sau: hàn ki u ñư ng gân ch T (T-fillet), thông thư ng - Các k t c u hàn FSW ñ t ñư c t i làm vi c thì trư ng h p này ch phù h p cho hàn h quang. g p 2,5 l n so v i nh ng k t c u hàn GMAW - Hàn FSW ñ t ñư c ñ b n l n hơn 20% so v i hàn h quang, D ng C FSW. G n ñây ñ ñ t ñư c nh ng yêu c u ñ i v i hàn FSW, nh ng máy hàn FSW ñư c trang b theo yêu c u ñ t ra có th ph c v cho v n ñ s n xu t. Tuy nhiên, ñ ti n xa hơn n a ngư i ta s trang b m t robot công nghi p dùng ñ hàn nh m nâng cao năng su t s n xu t. Nh ng lo i máy hàn ñư c trang b thư ng là máy m t tr c ñơn và máy nhi u tr c. V i robot công nghi p cho phép gi m chi phí s n xu t, c i ti n qui trình s n xu t và giúp cho FSW ñư c ng d ng trong nhi u lĩnh v c khác nhau. Hình 3. Các ki u m i hàn c a FSW ng d ng : ng d ng c th là có 10 m i hàn trong Có nhi u ng d ng ñ I v i hàn FSW, ñ c m t vùng hàn nh , v i m i hàn b m t ng v i 4 bi t ng d ng trong ngành s n xu t nh ng s n ph m hư ng hàn khác nhau. D a trên nh ng ñ c tính này, nhôm. G n ñây, b t kỳ nh ng ng d ng v ñinh tán, nh ng ng d ng này s làm cho thi t b có th hàn then và hàn hàn ñi m ñi n tr ñ u ñư c thay b ng b t kỳ nh ng v trí và nh ng hư ng khác nhau. hàn FSW. Nhi u s n ph m hàn h quang kim lo i So sánh v chi phí. có l p khí b o v (GMAW) cũng có th áp d ng Hàn FSW ñã ñư c ng d ng nhi u trong cho hàn FSW. công nghi p, vì v y c n ph i phân tích v chi phí Ngoài v t li u nhôm ra, hàn FSW có th áp c a công ngh này. Phân tích chi phí ñ u ra là d ng d ng cho nh ng v t li u khác như ma-giê, ñ ng, chi phí cho chi ti t ho c là chi phí cho m i ñư ng chì, titan và thép. B dày t m ghép t 0,5- 50mm. hàn. Ban ñ u, phân tích ñ u vào b h n ch v chi Nh ng chi ti t b ng nhôm trong ôtô ñư c tính toán phí và v s hao mòn như d ng c FSW, ñi n, khí thi t k l i ñ phù h p v i hàn FSW và tránh ñư c b o v , que hàn và nh ng chi phí khác như chi phí nh ng v n ñ khó khăn c a quá trình l p ghép cho tăng th i gian s n xu t, các kim lo i v n và chi truy n th ng. Hàn FSW thay th hàn h quang b i phí s a ch a. Tuy nhiên nh ng chi phí này tuỳ vì hàn h quang không có hi u qu ho c không ñáp thu c vào s ng d ng và yêu c u v kinh nghi m ng ñư c yêu c u ñ t ra. Nh ng m t t n t i c a hàn s n xu t . h quang cho th y răng: Trong quá trình ki m tra ð phân tích ñư c chi phí, nh ng chi ti t nh ng m i hàn GMAW, ngư i ta th y r ng m i hàn hàn FSW s ñư c so sánh v i hàn h quang tay b h ng s m. nh ng chi ti t c n yêu c u có ñ b n GMAW Phân tích thi t bi d a trên h th ng robot thì ph i gia c thêm thanh thép vào thì m i hàn FSW và robot GMAW. ñư c. ðây là m t quá trình t n r t nhi u nhân công Nhìn chung, chi phí v thi t b hàn thì c và nhi u khâu công ngh . hai qui trình b ng nhau. M t dù chi phí cho nh ng ð kh c ph c nh ng v n ñ trên, m t b ph n c a thi t b hàn GMAW (như que hàn, m ctiêu ñư c ñưa ra là ph i thay th hàn h quang năng lư ng ñi n, b ñi u ch nh, ..) thì th p hơn b ng hàn FSW nh m m c ñích ñ gi m chi phí công nhi u so v i hàn FSW (tr c và năng lư ng ñi n). ngh . Nhưng s lư ng thành ph n chi ti t trong hàn Nh ng k t c u ñư c ng d ng cho hàn GMAW thì nhi u hơn so v i thi t b hàn FSW. Vi c 11
CÔNG NGH VÀ NG D NG s d ng ñ u vào ñ tính toán chi phí ñư c bi u di n (hình 4). Trong hình 4 cho th y chi phí cho vi c hàn GMAW cao kho ng 20% so v i hàn FSW. Hình 4 K t lu n H th ng hàn FSM v i rob t công nghi p mang l i nh ng l ích to l n trong nhi u ng d ng khác nhau. Trong m t vài ng d ng thì hàn FSM thay th cho nh ng công ngh truy n th ng như thay th cho hàn RSW, ñinh tán. Hàn FSM không ph i là gi i pháp ma thu t ñ y uy l c nhưng khi thi t k ch t o c n ph i cân nh c ñ n nh ng ñ c ñi m c a hàn FSM, khi ñó cơ h i thành công s cao hơn v i nh ng l i ích mà hàn FSM mang l i. Nguy n H u Th t 12
CÔNG NGH VÀ NG D NG CHƯƠNG TRÌNH KC.03 - CÁC ð TÀI ðANG TH C HI N 1. Nghiên c u thi t k ch t o các h SCADA ñ c thù di n r ng ho t ñ ng trong ñi u ki n thiên nhiên và môi trư ng kh c nghi t Mã ñ tài: KC-03-01 (01/10/2001 - 01/10/2004) Ch nhi m ñ tài: GS.TSKH Cao Ti n Huỳnh (ð a ch : 89B Lý Nam ð - ði n tho i: 8456574) M c ñích: Nghiên c u ti p c n các v n ñ khoa h c công ngh hi n ñ i liên quan ñ n các h th ng SCADA di n r ng; Nghiên c u thi t k ch t o h th ng SCADA ñ c thù, trong ñó có nhi u ñ i tư ng giám sát và ñi u khi n phân b trên nh ng vùng r ng l n, cách xa nhau và cách xa trung tâm,... 2. Nghiên c u thi t k ch t o Robot ph c v cho quá trình s n xu t trong các ñi u ki n ñ c h i và không an toàn Mã ñ tài: KC-03-02 (01/10/2001 - 31/12/2004) Ch nhi m ñ tài: TS.Lê Hoài Qu c (ð a ch : 268 LýThư ng Ki t, P14,Q10,TP HCM - ði n tho i: (84- 8)8637318, (84-8)8655348) M c ñích: Xây d ng cơ s lý lu n, phương pháp thi t k và phương pháp ñi u khi n ñ ch t o các robot, tay máy ph c v trong các quá trình ñ c h i và không an toàn, c th là trong quá trình nhi t luy n, trong nghành ñóng tàu, nghành nh a, trong quá trình n p thu c súng, ch t n .... 3. Nghiên c u thi t k ,ch t o các thi t b TðH ch bi n nông s n Mã ñ tài: KC-03-03 (01/10/2001 - 31/10/2004) Ch nhi m ñ tài: TS.Nguy n Năng Như ng (ð a ch : Nhà A2, Phương Mai,ð ng ða, Hà N i - ði n tho i: (84- 4)8523187 - 8522724) M c ñích: Ch t o ñư c các thi t b và h th ng t ñ ng hoá ph c v cho ch bi n nông s n thay th nh p ngo i. 4. Nghiên c u thi t k , ch t o h th ng SCADA ph c v an toàn lao ñ ng trong ngành khai thác h m lò Mã ñ tài: KC-03-04 (01/10/2001 - 31/10/2004) Ch nhi m ñ tài: GS.TSKH Nguy n Xuân Quỳnh (ð a ch : 156AQuán Thánh, Ba ðình,Hà N i - ði n tho i: (84-4)7164380) M c ñích: T thi t k ch t o ñư c h SCADA ph c h p ña thông s (như CH4, CO2, CO, NOx, SOx, SH2, ...) cho nghành khai thác h m lò, nâng cao ñ chính xác, ñ tin c y và tính n ñ nh c a h th ng. 5. Nghiên c u ng d ng công ngh TðH và gia công chính xác trên cơ s các công ngh tiên ti n như Lazer,Plasma và tia l a ñi n... Mã ñ tài: KC-03-05 (01/10/2001 - 31/12/2002) Ch nhi m ñ tài: Th c sĩ ð Văn Vũ (ð a ch : 46 Láng H , ð ng ða, Hà N i - ði n tho i: (84-4) 8344372) M c ñích: Nghiên c u, thi t k , ch t o trong nư c các thi t b gia công chính xác trên cơ s công ngh T ñ ng hoá hi n ñ i k t h p các công ngh tiên ti n như Lase, Plasma và tia l a ñi n... thay th hàng nh p ngo i. 6. Nghiên c u thi t k ch t o SCADA ñ m b o môi trư ng nuôi tr ng thu s n ph c v xu t kh u Mã ñ tài: KC-03-06 (01/10/2001 - 31/10/2004) Ch nhi m ñ tài: Th c sĩ Nguy n Duy Hưng (ð a ch : 156AQuán Thánh, Ba ðình,Hà N i - ði n tho i: (84- 4)7164380) M c ñích: Thi t k h th ng SCADA phù h p ph c v hoàn thi n t ng bư c h th ng qu n lý và ñi u hành môi trư ng nuôi tr ng thu s n nh m nâng cao ch t lư ng hàng hoá, ñ m b o h tr phát tri n môi trư ng thu s n b n v ng. 7. Nghiên c u thi t k ch t o thi t b và h th ng thông minh ph c v ñào t o và nghiên c u trong lĩnh v c TðH và các công ngh cao khác thay cho nh p ngo i Mã ñ tài: KC-03-07 (01/10/2001 - 31/10/2004) Ch nhi m ñ tài: PGS.TS Nguy n Công Hi n (ð a ch : Trung tâm công ngh cao - ðHBK HN, S 1- ð i C Vi t- Hai Bà Trưng- Hà N i - ði n tho i: (84-4)8680753 - 8680754) M c ñích: Nghiên c u thi t k ch t o thi t b và h th ng thông minh ph c v ñào t o và nghiên c u trong lĩnh v c TðH và các công ngh cao khác thay cho nh p ngo i. 8. Nghiên c u thi t k ch t o các Robot thông minh ph c v cho các ng d ng quan tr ng Mã ñ tài: KC-03-08 (01/11/2001 - 30/11/2004) Ch nhi m ñ tài: GS.TSKH Nguy n Thi n Phúc (ð a ch : C107, ð i H c Bách Khoa, ð i C Vi t, Hà N i - 13
CÔNG NGH VÀ NG D NG ði n tho i: (84-4)8692207) M c ñích: T thi t k và ch t o các module c u thành các robot thông minh, trong ñó có các module robot song song, ph c v cho các ng d ng trong s n xu t. 9. Nghiên c u thi t k ch t o các ph n t và h th ng ñi u khi n theo nguyên lý ph ng sinh h c Mã ñ tài: KC-03-09 (01/08/2001 - 31/12/2003) Ch nhi m ñ tài: PGS.TS Nguy n Tăng Cư ng (ð a ch : 100 Hoàng Qu c Vi t, C u Gi y, Hà N i - ði n tho i: (84-4)7542281 - 7544248) M c ñích: Nghiên c u, thi t k , ch t o các ph n t và h th ng ñi u khi n theo nguyên lý ph ng sinh h c 10.Nghiên c u xây d ng gi i pháp t ng th và h th ng t ñ ng hoá tích h p toàn di n ph c v cho các doanh nghi p Mã ñ tài: KC-03-10 (01/10/2001 - 31/10/2003) Ch nhi m ñ tài: TS. Ph m Ng c Tu n (ð a ch : 27/49 B H u Giang, phư ng 4, qu n Tân Bình, TP HCM - ði n tho i: (84-8)8429329 - 0903678459) M c ñích: Nghiên c u, xây d ng gi i pháp t ng th và h th ng t ñ ng hoá tích h p toàn di n ph c v cho các do nh nghi p 11. Nghiên c u thi t k ch t o các h SCADA ph c v cho ngành năng lư ng và c p nư c s ch thay th cho nh p ngo i Mã ñ tài: KC-03-11 (01/10/2001 - 31/10/2004) Ch nhi m ñ tài: PGS.TS Nguy n Tr ng Qu (ð a ch : 46 Nguy n Văn Ng c, Phư ng C ng V , Qu n Ba ðình, Hà N i - ði n tho i: (84-4)7660467 (6 lines)) M c ñích: Nghiên c u, thi t k , ch t o h th ng SCADA cho nghành ñi n thay th hàng nh p ngo i 12. Nghiên c u thi t k ch t o các b ñi u khi n s (CNC) thông minh và chuyên d ng cho các h th ng và quy trình ph c t p Mã ñ tài: KC-03-12 (01/10/2001 - 30/04/2004) Ch nhi m ñ tài: TS.Thái th Thu Hà (ð a ch : 268 Lý Thư ng Ki t, Qu n 10, TPHCM - ði n tho i: (84- 8)86373318) M c ñích: Nghiên c u xây d ng phương pháp thi t k và tích h p b ñi u khi n CNC trên cơ s ng d ng phương pháp ñi u khi n song song, t i ưu ñi u khi n thích nghi và nh ng thành t u khai thác v phương pháp ñi u khi n trong ngành ch t o máy. 13. Nghiên c u, thi t k và ch t o các thi t b t ñ ng ño lư ng và ki m tra thông minh ph c v cho các dây chuy n s n xu t T ñ ng hoá Mã ñ tài: KC-03-13 (01/10/2002 - 31/10/2004) Ch nhi m ñ tài: PGS.TSKH. Ph m Thư ng Cát (ð a ch : ðư ng Hoàng Qu c Vi t,Nghĩa ðô, C u Gi y, Hà N i. - ði n tho i: 7564405) M c ñích: - Thi t k và ch t o các thi t b ño lư ng và ki m tra thông minh thay cho nh p ngo i. - Nghiên c u phát tri n các phương pháp, thu t toán x lý và c u trúc h th ng c a các thi t b , h th ng ño lư ng thông minh. 14. Nghiên c u phát tri n và hoàn thi n các h th ng t ñ ng hoá quá trình khai thác d u khí Vi t Nam Mã ñ tài: KC-03-14 (01/10/2001 - 31/10/2003) Ch nhi m ñ tài: TS. Ph m Hoàng Nam (ð a ch : Công ty AIC - 217 ðư ng La Thành - Hà N i - ði n tho i: (84-4)5111018) M c ñích: T o ra s n ph m công ngh cao ph c v cho công tác thăm dò và d u khí Vi t Nam 15. Hoàn thi n và nâng cao m c ñ ñ ng hoá cho các lo i tr m tr n bê tông và các tr m tr n th c ăn gia súc, phân bón Mã ñ tài: KC-03-DA01 (01/10/2001 - 01/10/2003) Ch nhi m ñ tài: Th.S Mai Văn Tu (ð a ch : 156A Quán Thánh - Ba ðình - Hà N i - ði n tho i: (84 - 4) 7164841) M c ñích: Hoàn thi n v m i m t (ñ n ñ nh, tin c y, chính xác, ki u dáng công nghi p,...) các s n ph m hi n ñang ng d ng ñ t o ra s n ph m công nghi p ch t lư ng cao, nâng cao m c ñ t ñ ng hoá cho các lo i tr m tr n và h th ng ñ nh lư ng. Nguy n Văn Tư ng (theo http://www.vspa.gov.vn/) 14
DỤNG CỤ - THIẾT BỊ MỚI MÁY ĐO TOẠ ĐỘ Nguyễn Văn Tường Máy đo toạ độ (Coordinate Measuring Machine –CMM) là tên gọi chung của các thiết bị vạn năng có thể thực hiện việc đo các thông số hình học theo phương pháp toạ độ. Thông số cần đo đựoc tính từ các toạ độ điểm đo. Các loại máy này còn được gọi là máy quét hình vì chúng còn được dùng để quét hình dáng của vật thể. Có hai loại máy đo toạ độ thông dụng là máy đo bằng tay (đầu đo được dẫn động bằng tay) và máy đo CNC (đầu đo được điều khiển tự động bằng chương trình số). Hình 1. Kết cấu máy CMM. Máy đo toạ độ thường là các máy đo các 3 phương chuyển vị đo X, Y, Z như hình 1. Bàn đo 14 được lắp trên đế 15.Trên bàn đo có lắp thước kính và đầu đọc 16 để đọc toạ độ theo phương Y, dẫn động đầu đọc theo phương Y là mô tơ 8. Xe số 7 trượt theo trục Y mang đầu đọc 16 để đọc toạ độ theo phương Y. Trên cầu X lắp trên xe 7 có gắn thước kính và đầu đọc toạ độ theo phương X. Đầu đọc 19 gắn trên xe 5 được dẫn động nhờ mô 15
DỤNG CỤ - THIẾT BỊ MỚI tơ 6. Xe 5 mang hai ống rỗng dùng dẫn trượt đầu đo theo phương Z. Đầu đo được gắn trên giá đầu đo 17 lắp trên thân trượt theo phương Z. Khi đầu đo được điều chỉnh đến một điểm đo nào đó thì 3 đầu đọc sẽ cho ta biết 3 toạ độ X, Y, Z tương ứng với độ chính xác có thể lên đến 0,1 µm. Loại máy đo này có chuyển vị rất êm, nhẹ nhàng nhờ dùng dẫn trượt trên đệm khí nén. Để kết quả đo tin cậy, áp suất khi nén cần phải được bảo đảm như điều kiện kỹ thuật của máy đã ghi nhằm đảm bảo đệm khí đủ áp suất và làm việc ổn định. Các máy của hãng Mitutoyo thường có yêu cầu áp suất khi nén là 0,4MPa với lưu lượng 40 lít/phút ở trạng thái bình thường. Máy phải được vận hành ở nhiệt độ thấp, thường từ 160C đến 260C. Loại máy được dẫn động bằng tay vận hành đơn giản, nhẹ nhàng nhờ dùng dẫn trượt bi, tuy nhiên loại này có độ chính xác thấp hơn. Máy đo 3 toạ độ có phạm vi đo lớn. Nó có khả năng đo các thông số phối hợp trên một chi tiết. Ví dụ như hình 2, sau một số điểm đo, thường lấy 3 điểm, trên mặt A máy ghi nhận vị trí mặt A, sau một số điểm đo trên mặt B, thường lấy 6 điểm trên 2 thiết diện. Với những kết quả đo được, phần mềm của máy giúp ta tính được độ không vuông góc của mặt A với đường tâm tâm của mặt B, độ trụ của mặt B...Đặc biệt máy có thể cho phép đo các chi tiết có biên dạng phức tạp, các bề mặt không gian, ví dụ như bề mặt khuôn mẫu, cánh chân vịt, mui xe ô tô... Đặc biệt là nó được ứng dụng trong kỹ thuật ngược. Hình 2.Ví dụ đo độ vuông góc trên máy đo CMM. Để dễ dàng cho việc tính toán kết quả đo, kèm theo máy là phần mềm thiết kế trước cho từng loại thông số cần đo. Mỗi hãng chế tạo máy CMM đề có viết riêng cho các máy của mình những phần mềm khác nhau. Mỗi phần mềm có thể có nhiều môđun riêng biệt ứng dụng cho từng loại thông số cần đo. Ví dụ máy CMM của hãng Mitutoyo có các phần mềm (môdun) như sau : - GEOPAK : có nhiều cấp độ khác nhau, dùng cho đo lường vật thể 3D, có thể xuát sang file dạng .gws để chuyển đổi dữ liệu đo thành dữ liệu chuỗi điểm cho thiết kế chi tiết bằng phần mềm Pro/Engineer hoặc các phần mềm khác. - SCANPAK : dùng để số hoá biên dạng 3D của vật thể, chuyên dùng cho kỹ thuật ngược. - STATPAK : chuyên dùng để xử lý số liệu đo. - GEARPAK INVOLUTE/BEVEL : chuyên dùng cho đo bánh răng, chuyển dữ liệu từ máy CMM sang máy kiểm tra bánh răng. - TRACEPAK : chương trình quét vật thể 3D cho máy CMM vận hành bằng tay. - Ngoài ra còn một số phần mềm khác như : COM3D, PLOT-GEO, 3DTOL Tài liệu tham khảo [1]. Ninh Đức Tốn. Dung sai lắp ghép. NXB Giáo dục 2000. [2]. http://www.mitutoyo.com.sg/ 16
GI I THI U PH N M M – TRANG WEB – SÁCH GI I THI U MÔ ðUN PRO/MOLDESIGN 1 Công d ng c a mô ñun Pro/Moldesign Pro/MOLDESIGN là m t mô ñun c a ph n m m Pro/ENGINEER nh m cung c p các công c cho quá trình thi t k khuôn. Mô ñun này giúp ta t o, hi u ch nh và phân tích các thành ph n c a khuôn và l p ráp khuôn, nhanh chóng c p nh t nh ng thay ñ i trong m u thi t k . Các công c mà mô ñun này cung c p là : - Phân tích n u m u thi t k có th t o khuôn ñư c, dò và ch nh s a các vùng khó t o khuôn. - ð nh l i kích thư c m u theo h s co rút tùy thu c vào v t li u, hình dáng hình h c m u thi t k và ñi u ki n ñúc. - T o các m u thi t k m t ho c nhi u lòng khuôn. - T o lõi và các b ph n t o nên hình dáng v t ñúc. - T o các thành ph n tiêu chu n như ñ khuôn, ch t lói s n ph m, l phun nh a, ñư ng d n nh a, ñư ng nư c làm mát… - Ki m tra s c n tr gi a các thành ph n c a khuôn khi m khuôn. Sau khi t o khuôn, các thành ph n c a khuôn ñư c xem như nh ng chi ti t riêng bi t và có th s d ng mô ñun Pro/NC ñ t o ra ñư ng ch y dao CNC gia công chi ti t. 2. Quá trình thi t k khuôn Sơ ñ kh i quá trình thi t k khuôn ñư c mô t như sau : Thieát keá chi tieát (maãu) Pro/ENGINEER Thieát keá laép raùp khuoân: Pro/MOLDESING Laép raùp caùc baûn veõ - Theâm maãu tham chieáu. saûn phaåm E - Theâm phoâi. Ñònh laïi kích thöôùc maãu theo heä soá co ruùt 17
GI I THI U PH N M M – TRANG WEB – SÁCH Phaân tích maãu tham chieáu cho goùc vaùt, ñoä daøy. Maãu coù caàn theâm goùc vaùt, daøy Ñoåi maãu thieát keá hoaëc Coù hôn, moûng hôn, maët caét cho theâm ñaëc tính khuoân khaû naêng taïo khuoân. cho maãu tham chieáu. Ñònh maët phaân khuoân vaø/hoaëc caùc nöûa khuoân. Taïo maãu khuoân cho caùc phaàn töû cheøn vaøo Taùch khuoân baèng caùc maët maãu vaø caùc nöûa khuoân Trích caùc theå tích khuoân Theâm bao nhieâu nöûa Taùch khuoân coù ñoøi hoûi khuoân ? Coù taïo theå tích khuoân ? 1 2 Khoâng Taùch moät nöûa Taùch hai khuoân nöûa khuoân 18
GI I THI U PH N M M – TRANG WEB – SÁCH Trích caùc nöûa khuoân thaønh Baûn veõ chi tieát caùc phaàn töû ñaëc Taïo khuoân ñuùc Môû khuoân, moâ phoûng vaø kieåm tra giao thoa Theâm ñeá khuoân Ñònh kích thöôùc maët phaân Coù Phaùt hieän giao thoa khuoân vaø hoaëc nöûa khuoân Thieát keá raõnh roùt, ñöôøng Taïo choát ñaåy saûn phaåm daãn nhöïa vaø cöûa daãn nhöïa Taïo loã choát ñaåy saûn phaåm, theâm choát ñaåy vaø ñoà gaù Taïo ñöôøng nöôùc Hoaøn thieän baûn veõ saûn phaåm laép raùp Pro/DETAIL Hoaøn thieän baûn veõ chi tieát Pro/NC Thaønh phaàn maùy CNC Quá trình thi t k khuôn v i Pro/Moldesign bao g m các bư c ñi n hình sau ñây : 1. T o m u c n làm khuôn ho c l y m t m u s n có. 2.T o phôi. 3.Th c hi n ki m tra sơ b trên m u tham chi u ñ xác ñ nh nó có thoát ra t khuôn m t cách d dàng hay không. 19