Tên gọi các đảo ở Hoàng Sa

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

84
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hoàng Sa là một trong những quần đảo quan trọng của Việt Nam trên Biển Đông, gắn liền chủ quyền khai thác và quản lý qua nhiều chế độ kể từ thế kỷ XVI đến nay. Bên cạnh đó, việc di chuyển bằng đường hàng hải giữa các khu vực thuộc vành đai Thái Bình Dương với Đông Nam Á, Ấn Độ, Tây Á, Địa Trung Hải và cả châu Úc từ xưa cũng thường xuyên diễn ra ở vùng biển này. Do vậy, tên gọi các đảo, đá, bãi, nhóm đảo, quần đảo có từ nhiều nguồn... Bài viết sau đây sẽ trình bày tên gọi các đảo ở Hoàng Sa. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tên gọi các đảo ở Hoàng Sa

32 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 BIEÅN, ÑAÛO VIEÄT NAM TEÂN GOÏI CAÙC ÑAÛO ÔÛ HOAØNG SA Nguyễn Quang Trung Tiến* Hoaøng Sa laø moät trong nhöõng quaàn ñaûo quan troïng cuûa Vieät Nam treân bieån Ñoâng, gaén lieàn chuû quyeàn khai thaùc vaø quaûn lyù qua nhieàu cheá ñoä keå töø theá kyû XVI ñeán nay. Beân caïnh ñoù, vieäc di chuyeån baèng ñöôøng haøng haûi giöõa caùc khu vöïc thuoäc vaønh ñai Thaùi Bình Döông vôùi Ñoâng Nam AÙ, AÁn Ñoä, Taây AÙ, Ñòa Trung Haûi vaø caû chaâu UÙc töø xöa cuõng thöôøng xuyeân dieãn ra ôû vuøng bieån naøy. Do vaäy, teân goïi caùc ñaûo, ñaù, baõi, nhoùm ñaûo, quaàn ñaûo coù töø nhieàu nguoàn goác vaø xuaát hieän sôùm muoän khaùc nhau. Ñoù cuõng laø lyù do khieán teân caùc ñaûo ôû Hoaøng Sa hieän nay ñöôïc goïi theo nhieàu caùch, vaø chöa ai giaûi thích ñaày ñuû nguoàn goác cuõng nhö thôøi ñieåm xuaát hieän taát caû teân goïi cuûa caùc ñaûo. Veà teân goïi quaàn ñaûo Hoaøng Sa, taøi lieäu coå cuûa Vieät Nam(1) cho bieát töø theá kyû XVII trôû veà tröôùc ngöôøi Vieät ñaõ goïi laø Baõi Caùt Vaøng hoaëc Coàn Vaøng. Theo nhieàu nhaø nghieân cöùu, teân goïi naøy xuaát phaùt töø ñaëc ñieåm chung quanh caùc ñaûo, nhaát laø ñaûo Quang Hoøa, baõi caùt thöôøng coù maøu vaøng, thaäm chí coù theå nhìn thoâng suoát ñeán ñaùy caùc neàn loøng chaûo san hoâ vaø thaáy caùt vaøng ôû döôùi vaøo nhöõng ngaøy bieån laëng. Teân chöõ cuûa Baõi Caùt Vaøng ñöôïc duøng nhieàu veà sau laø Ñaïi Tröôøng Sa, Hoaøng Sa Chaâu, Hoaøng Sa Chöû, Caùc ñaûo vaø baõi ngaàm chính ôû hai nhoùm Nguyeät Thieàm Hoaøng Sa.(2) vaø An Vónh trong quaàn ñaûo Hoaøng Sa (Nguoàn: www. vnafmamn.com) Treân caùc haûi ñoà quoác teá, Baõi Caùt Vaøng cuûa Vieät Nam ñöôïc caùc nhaø veõ baûn ñoà cuûa phöông Taây ghi laø Pracel, Paracel islands hay Paracels. Teân Pracel/Paracel ñaõ ñöôïc duøng trong baûn ñoà cuûa Diego Ribeiro naêm 1529, Bartholomeu Velho naêm 1560, Liveo da Marinharia naêm 1560, Lazaro Luis naêm 1563, Freøres Van Langren naêm 1595, Plancius naêm 1604, Mercator naêm 1613... Theo Pierre Yves Manguin, chöõ Parcel (cuõng ghi laø Pracel) laø tieáng Boà Ñaøo Nha coå, nghóa laø ñaù ngaàm (reùcif) hay cao taûng (haut-font). Coøn A. Breùbion laïi cho raèng moät thöông thuyeàn Haø Lan thuoäc Coâng ty Ñoâng AÁn teân Paracelsse bò ñaém taïi vuøng bieån naøy vaøo theá kyû XVI, neân ngöôøi phöông Taây goïi quaàn ñaûo naøy laø Paracel.(3) Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Hueá. *
33 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 Ñoái vôùi ngöôøi Trung Quoác, do ít coù söï gaén boù vôùi vuøng bieån naøy, neân hoï goïi quaàn ñaûo Hoaøng Sa baèng raát nhieàu teân, thay ñoåi moät caùch baát nhaát vaø chæ môùi töø naêm 1907, hoï goïi laø Hsisha hay Xisha Qundao (Taây Sa quaàn ñaûo).(4) Ñoái vôùi teân goïi caùc nhoùm ñaûo, ñaûo, ñaù, baõi thuoäc quaàn ñaûo Hoaøng Sa, maëc duø caùc nhaø haøng haûi phöông Taây ñaõ bieát nhieàu veà quaàn ñaûo naøy töø theá kyû XVI, nhöng maõi ñeán nöûa sau theá kyû XVIII, teân goïi vaø ñaëc ñieåm caùc ñaûo, ñaù, baõi ngaàm trong quaàn ñaûo vaãn chöa ñöôïc nhaän thöùc ñaày ñuû, nhaát laø khu vöïc nhoùm ñaûo Nguyeät Thieàm. Ñaàu theá kyû XIX, töø thöïc teá coù khaù nhieàu taøu thuyeàn hay gaëp naïn ôû Hoaøng Sa, neân vaøo naêm 1807, Coâng ty Ñoâng AÁn cuûa Anh ôû Bombay ñaõ cöû nhaø baûn ñoà hoïc Daniel Ross sang trình trieàu ñình Hueá thö giôùi thieäu cuûa coâng ty ñeå xin pheùp khaûo saùt khu vöïc bieån Ñoâng vaø quaàn ñaûo Hoaøng Sa. Ñoaøn khaûo saùt mang theo hai chieác thuyeàn, trong ñoù chieác Discovery do Daniel Ross laøm thuyeàn tröôûng vaø chieác Antelope do Philips Maughan laøm thuyeàn tröôûng. Nhoùm ñaûo Nguyeät Thieàm nhìn töø maùy bay naêm 2007 Trong nhöõng naêm 1807-1810, (Nguoàn: www.wikiwak.com) Daniel Ross laàn löôït khaûo saùt vaø ño ñaïc vuøng bieån saùt phía ñoâng nam Trung Quoác naêm 1807, khu vöïc quaàn ñaûo Hoaøng Sa naêm 1808, moät phaàn bôø bieån vaø caùc ñaûo thuoäc mieàn Trung vaø mieàn Nam cuûa Vieät Nam naêm 1809, vuøng ñaûo Palawan gaàn Philippines naêm 1810. Taïi khu vöïc Hoaøng Sa, Daniel Ross ñaõ khaûo saùt tyû myû vôùi söï höôùng daãn cuûa vaøi ngöôøi baûn ñòa, veõ thaønh baûn ñoà khaù chính xaùc, ñaët theâm moät soá teân ñaûo, vaø veà sau baûn ñoà naøy ñöôïc James Horsburgh aán haønh naêm 1815. Nhoùm ñaûo Nguyeät Thieàm coù teân thuaàn Vieät laø Traêng Khuyeát hay Löôõi Lieàm, cuõng goïi laø Nhoùm Taây, teân tieáng Anh (A) laø Crescent Group, teân tieáng Phaùp (P) laø Croissant groupe, hieän nay Trung Quoác goïi laø Yongle Qundao (Vónh Laïc quaàn ñaûo), naèm veà phía taây nam, gaàn ñaát lieàn cuûa Vieät Nam, ôû toïa ñoä 16031’ vó ñoä baéc vaø 111038’ kinh ñoä ñoâng. Teân Nguyeät Thieàm roõ raøng xuaát phaùt töø vò trí caùc ñaûo naèm noái nhau nhö hình maët traêng löôõi lieàm maø coù. Coù leõ cuõng vì ñaëc ñieåm ñoù vaø hoïc theo caùch goïi cuûa ngöôøi Vieät, Daniel Ross ñaët teân nhoùm ñaûo naøy trong baûn ñoà laø Crescent (Löôõi Lieàm). Khu vöïc nhoùm Nguyeät Thieàm goàm 7 ñaûo chính laø Hoaøng Sa, Höõu Nhaät, Duy Moäng, Quang AÛnh, Quang Hoøa, Baïch Quy, Tri Toân vaø caùc baõi ngaàm
34 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 cuøng voâ soá moûm ñaù.(5) Vaäy teân caùc ñaûo trong nhoùm Nguyeät Thieàm baét nguoàn töø ñaâu? Ñaûo Hoaøng Sa coøn coù teân laø Pattle Island (A), Ýle Pattle (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Shanhu Dao (San Hoà ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 16032’ vó ñoä baéc vaø 111036’ kinh ñoä ñoâng. Thö tòch coå Vieät Nam cho bieát teân xöa cuûa ñaûo Hoaøng Sa tröôùc thôøi Nguyeãn laø nuùi Phaät Töï.(6) Coøn chính Daniel Ross sau chuyeán khaûo saùt ñaõ ñaët teân tieáng Anh treân baûn ñoà cho ñaûo laø Pattles.(7) Phaûi chaêng töø caùch goïi Phaät Töï maø teân ñaûo ñöôïc phieân aâm Ñaûo Hoaøng Sa nhìn töø veä tinh naêm 2009 thaønh teân quoác teá laø Pattle (Nguoàn: www.vi.wwikipedia.org) (moät töø coù aâm gaàn gioáng Phaät Töï maø khoâng roõ nghóa)? Cuõng coù yù kieán cho raèng Daniel Ross ñaët nhö theá ñeå vinh danh giaùm ñoác Coâng ty Ñoâng AÁn cuûa Anh giai ñoaïn 1787-1795 laø Thomas Pattle (1748-1818). Ñaûo Höõu Nhaät coøn coù teân Robert Island (A), Ýle Robert (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Guanquan Dao (Cam Tuyeàn ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 16031’ vó ñoä baéc vaø 111034’ kinh ñoä ñoâng. Teân Höõu Nhaät ra ñôøi giöõa theá kyû XIX, gaén lieàn vôùi moät nhaân vaät döôùi thôøi Nguyeãn. Phaïm Höõu Nhaät (1804-1854) ñi lính thuûy quaân cuûa trieàu Nguyeãn, huùy danh laø Phaïm Vaên Trieàu, con oâng Phaïm Vaên Nhieân vaø baø Döông Thò Laõng, laø theá heä thöù tö cuûa thuûy toå hoï Phaïm Vaên ôû cuø lao Reù, nay thuoäc thoân Ñoâng, xaõ An Vónh, huyeän ñaûo Lyù Sôn, tænh Quaûng Ngaõi. Naêm 1836, vua Minh Maïng cöû Chaùnh ñoäi tröôûng Suaát ñoäi thuûy quaân laø Phaïm Ñaûo Höõu Nhaät nhìn töø veä tinh naêm 2009 Höõu Nhaät ra quaàn ñaûo Hoaøng (Nguoàn: www.vi.wikipedia.org) Sa ñeå ño ñaïc haûi trình, caém moác vaø veõ baûn ñoà caùc ñaûo. Khi nhaän leänh vua, oâng sai moãi binh thuyeàn ñem theo 10 caùi baøi goã loaïi roäng 5 taác, daøi 5 thöôùc, daøy 1 taác, treân khaéc doøng chöõ: Minh Maïng thaäp thaát nieân, Bính Thaân, Thuûy quaân Chaùnh ñoäi tröôûng
35 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 Suaát ñoäi Phaïm Höõu Nhaät phuïng meänh vaõng Hoaøng Sa töông ñoä chí thöû löu ñaúng töï [Naêm Minh Maïng thöù 17, Bính Thaân (1836), Thuûy quaân Chaùnh ñoäi tröôûng Suaát ñoäi Phaïm Höõu Nhaät vaâng meänh ñi Hoaøng Sa xem xeùt ño ñaïc ñeán ñaây ñeå ghi nhôù]. Do coù nhieàu coâng lao trong vieäc khaùm ñaïc Hoaøng Sa nhieàu laàn, neân sau khi maát trong moät laàn ra bieån naêm 1854, teân oâng ñöôïc ñaët cho ñaûo. Trong khi ñoù, qua chuyeán khaûo saùt ñaàu theá kyû XIX, Daniel Ross ñaõ ñaët teân tieáng Anh treân baûn ñoà cho ñaûo laø Roberts.(8) Coù yù kieán cho raèng ñoù laø teân ngöôøi baïn sinh ra ôû AÁn Ñoä cuûa Daniel Ross laø Robert Grant (1779-1838), voán laø moät luaät sö vaø nhaø chính trò, con trai cuûa chuû tòch Coâng ty Ñoâng AÁn Charles Grant. Veà ñaûo Duy Moäng, voán coøn coù teân laø Drummond Island (A), Ýle Drummond (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Jinqing Dao (Taán Khanh ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 16028’ vó ñoä baéc vaø 111044’ kinh ñoä ñoâng. Sau chuyeán khaûo saùt, Daniel Ross ñaët teân ñaûo naøy treân baûn ñoà laø Drummonds.(9) Coù yù kieán cho raèng Daniel Ross ñaõ laáy teân moät quan chöùc taøi chính cuûa coâng ty naøy laø James Drummond bò cheát treân moät con taøu cuûa Coâng ty Ñoâng AÁn naêm 1812 ñeå ñaët cho ñaûo. Neáu nhö theá, teân Duy Moäng coù theå phieân aâm töø Drummond maø thaønh. Ñoái vôùi ñaûo Quang AÛnh, coøn coù teân laø Money Ñaûo Duy Moäng nhìn töø veä tinh naêm Island (A), Ýle Money (P), hieän nay Trung 2009.(Nguoàn: www.vi.wikipedia.org) Quoác goïi laø Jinyin Dao (Kim Ngaân ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 16050’ vó ñoä baéc vaø 112020’ kinh ñoä ñoâng. Teân Quang AÛnh lieân quan ñeán moät nhaân vaät trong ñoäi Hoaøng Sa thôøi Nguyeãn, queâ ôû Lyù Sôn, tænh Quaûng Ngaõi, ñoù laø Phaïm Quang AÛnh. Vaøo naêm 1815, vua Gia Long töøng phaùi Ñoäi tröôûng ñoäi Hoaøng Sa laø Phaïm Quang AÛnh ñem haûi ñoäi ra Hoaøng Sa xem xeùt, ño ñaïc haûi trình, thu hoài haûi vaät. Naêm 1816, Phaïm Quang AÛnh laïi tieáp tuïc ñöôïc phaùi ñi. Veà sau, trong moät laàn ñi Hoaøng Sa, Phaïm Quang AÛnh cuøng 24 daân binh gaëp baõo, maát tích giöõa bieån. Ñeå ghi nhôù coâng lao, teân oâng ñöôïc ñaët cho ñaûo naøy. Phaïm Quang AÛnh ñöôïc thôø ôû töø ñöôøng toäc Phaïm Quang Ñaûo Quang AÛnh nhìn töø veä tinh naêm taïi thoân Ñoâng, xaõ An Vónh, huyeän ñaûo Lyù Sôn, tænh Quaûng Ngaõi. 2009 (Nguoàn: www.vi.wikipedia.org)
36 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 Trong baûn ñoà cuûa mình, Daniel Ross ñaët teân ñaûo laø Moneys.(10) Teân Money coù theå laáy töø William Money cha (1738-1796), hoaëc con laø William Taylor Money (1769-1834), ñeàu laø thuyeàn tröôûng vaø laàn löôït laøm giaùm ñoác Coâng ty Ñoâng AÁn cuûa Anh. Ñaûo Quang Hoøa coøn coù teân laø Duncan Island (A), Ýle Duncan (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Chenhang Dao (Saâm Haøng/ Thaâm Haøng ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 16027’ vó ñoä baéc vaø 111042’ kinh ñoä ñoâng. Baûn ñoà cuûa Daniel Ross ñaët teân ñaûo laø Governor Duncans.(11) Coù yù kieán cho raèng Daniel Ross ñaët theá ñeå vinh danh Jonathan Duncan (1756- 1811) laø Thoáng ñoác Bombay ôû AÁn Ñoä töø 1795 ñeán 1811. Ñaûo Quang Hoøa nhìn töø veä tinh naêm 2009. (Nguoàn: www.vi.wikipedia.org) Ñaûo Baïch Quy coøn coù teân laø Ñaù Ruøa Traéng, Passu Keah Island (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Panshi Yu (Baøn Thaïch Döõ), naèm ôû toïa ñoä 16003’ vó ñoä baéc vaø 111047’ kinh ñoä ñoâng. Baûn ñoà Hoaøng Sa do Daniel Ross veõ naêm 1808 vaø coâng boá naêm 1815 ghi teân ñaûo laø Passoo Keah. Ñaûo laø moät daûi san hoâ, coù hình baàu duïc, chæ thaät söï noåi haún leân khoûi maët nöôùc khi thuûy trieàu xuoáng, ñòa theá trô troïi, raát khoù sinh toàn. Ñaûo Tri Toân coøn coù teân laø Triton Island (A), Ýle Triton Ñaûo Baïch Quy nhìn töø veä tinh naêm 2009. (P), hieän nay Trung Quoác goïi (Nguoàn: www.vi.wikipedia.org) laø Zhongjian Dao (Trung Kieán ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 15 47’ vó ñoä baéc vaø 111 12’ kinh ñoä ñoâng, gaàn bôø bieån 0 0 Vieät Nam nhaát so vôùi caùc ñaûo khaùc cuûa Hoaøng Sa. Teân goïi ñaûo naøy coù theå ñöôïc ñaët theo teân chieác thuyeàn Triton do John Brown laøm thuyeàn tröôûng ñaõ tieáp caän ñaûo vaøo ngaøy 13/11/1804.(12) Baûn ñoà Hoaøng Sa do Daniel Ross veõ ghi teân ñaûo naøy laø Ship Triton. Nhö vaäy, teân goïi Tri Toân coù leõ laø phieân aâm töø teân tieáng Anh. Vaøo nöûa sau theá kyû XVIII, trong luùc nhoùm ñaûo Nguyeät Thieàm ôû phía taây nam quaàn ñaûo Hoaøng Sa vaãn coøn chöa chuaån xaùc trong ghi cheùp cuûa
37 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 caùc nhaø haøng haûi phöông Taây, thì ngöôïc laïi, nhoùm ñaûo An Vónh ôû phía ñoâng baéc laïi ñöôïc hoï bieát ñeán khaù nhieàu döôùi caùi teân Nhoùm ñaûo Tam giaùc (Les Triangles). Teân Tam giaùc xuaát phaùt töø vò trí caùc ñaûo trong nhoùm saép theo hình tam giaùc, ñeán theá kyû XVIII thì ít ngöôøi duøng ñeán teân goïi naøy nöõa. Nhoùm ñaûo An Vónh coøn ñöôïc goïi laø Nhoùm Baéc, Amphitrite Group (A), Amphytrite groupe (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Xuande Qundao (Tuyeân Ñöùc Ñaûo Tri Toân nhìn töø veä tinh naêm 2009. (Nguoàn: www.vi.wikipedia.org) quaàn ñaûo), naèm veà höôùng ñoâng baéc quaàn ñaûo Hoaøng Sa, ôû toïa ñoä 16 53’ vó ñoä baéc vaø 112017’ kinh ñoä ñoâng. 0 Teân goïi An Vónh xuaát phaùt töø vieäc khai thaùc, quaûn lyù Hoaøng Sa döôùi thôøi chuùa Nguyeãn, vua Nguyeãn maø coù. Nguyeân xaõ An Vónh naèm ôû ñaát lieàn, maïn nam cöûa bieån Sa Kyø, tænh Quaûng Ngaõi. Thôøi caùc chuùa Nguyeãn, An Vónh thuoäc huyeän Bình Sôn. Trong khoaûng theá kyû XVII ñeán ñaàu theá kyû XIX, 6 hoï toäc xaõ An Vónh ôû ñaát lieàn ñeàu coù con em ra ñaûo Lyù Sôn khai khaån (cuøng vôùi daân xaõ An Haûi ôû maïn baéc cöûa bieån Sa Kyø vaø daân caùc nôi khaùc), laäp thaønh hai phöôøng An Vónh vaø An Haûi. Daân phöôøng An Vónh (vaø An Haûi) duø sinh ra vaø lôùn Nhoùm ñaûo An Vónh nhìn töø veä tinh naêm 2002. (Nguoàn: www.oceandots.com) leân ôû Lyù Sôn, nhöng vaãn chòu raøng buoäc nghóa vuï vôùi laøng goác. Nhöõng ngöôøi tham gia vaøo ñoäi Hoaøng Sa thôøi caùc chuùa Nguyeãn cuõng chuû yeáu laáy töø laøng goác. Thôøi vöông trieàu Nguyeãn, naêm 1804, hai phöôøng An Vónh vaø An Haûi ñöôïc taùch ra thaønh caùc ñôn vò haønh chính ñoäc laäp vôùi laøng goác. Töø ñoù, nghóa vuï ñi Hoaøng Sa thöôøng do daân ôû phöôøng An Vónh (cuøng daân phöôøng An Haûi) treân ñaûo Lyù Sôn thöïc hieän. Ñoäi Hoaøng Sa ñaàu trieàu Nguyeãn goàm 70 ngöôøi, coù laáy daân xaõ An Vónh (laøng goác-NQTT) sung vaøo, haøng naêm cöù ñeán thaùng ba ñi thuyeàn ra khai thaùc saûn vaät treân caùc ñaûo cho trieàu ñình, ñeán thaùng taùm thì veà. Nhöõng nhaân vaät noåi tieáng veà vieäc chinh phuïc quaàn ñaûo gaén lieàn vôùi ñoäi Hoaøng Sa nhö Phaïm Quang AÛnh, Phaïm Höõu Nhaät, Voõ Vaên Khieát,
38 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 Voõ Vaên Huøng, Phaïm Vaên Sanh, Phaïm Vaên Nhieân, Phaïm Vaên Nguyeân, cuøng raát nhieàu ngöôøi voâ danh khaùc ñeàu laø con daân An Vónh. Thôøi Phaùp thuoäc, naêm 1899 chaâu Sôn Tònh ñöôïc thaønh laäp, sau ñoåi thaønh huyeän Sôn Tònh, voán taùch ra töø huyeän Bình Sôn. Vì theá, xaõ An Vónh thuoäc huyeän Sôn Tònh. Cuõng vaøo naêm 1899, toång Lyù Sôn ñöôïc thaønh laäp, tröïc thuoäc huyeän Bình Sôn, goàm 2 xaõ An Vónh vaø An Haûi voán töø 2 phöôøng treân ñaûo Lyù Sôn ñoåi thaønh xaõ. Hieän nay, xaõ An Vónh xöa treân ñaát lieàn (goác) ñöôïc goïi laø thoân An Vónh thuoäc xaõ Tònh Kyø, huyeän Sôn Tònh, tænh Quaûng Ngaõi. Coøn phöôøng An Vónh xöa treân ñaûo Lyù Sôn ñöôïc goïi laø xaõ An Vónh thuoäc huyeän Lyù Sôn, tænh Quaûng Ngaõi. Chính töø söï ghi nhaän nhöõng ñoùng goùp to lôùn cuûa daân xaõ An Vónh vaø phöôøng An Vónh thôøi chuùa Nguyeãn vaø vöông trieàu Nguyeãn, maø teân An Vónh ñöôïc duøng ñeå ñaët teân cho nhoùm ñaûo naøy. Ñoái vôùi teân goïi Amphitrite, ñaây laø teân chieác taøu chieán cuûa Phaùp vaøo bieån Ñoâng ñeå ñeán Trung Quoác cuoái theá kyû XVII. Caùc giaùo só thuoäc Hoäi Thöøa sai Paris cuõng ñaõ ñi taøu Amphitrite ngang qua phía ñoâng quaàn ñaûo Hoaøng Sa ñeán Trung Quoác naêm 1701 vaø coù nhieàu ghi cheùp veà quaàn ñaûo naøy. Vì theá, caùc nhaø haøng haûi quoác teá ñaõ goïi nhoùm ñaûo naøy theo teân chieác taøu.(13) Nhoùm ñaûo An Vónh bao goàm caùc ñaûo töông ñoái lôùn vaø cao nhaát trong caùc ñaûo cuûa Hoaøng Sa, vaø cuõng laø caùc ñaûo san hoâ lôùn nhaát bieån Ñoâng, nhö ñaûo Phuù Laâm, ñaûo Caây, ñaûo Linh Coân, ñaûo Trung, ñaûo Baéc, ñaûo Nam, ñaûo Hoøn Ñaù. Ñaûo Phuù Laâm coøn coù teân laø Woody Island (A), Ýle Boiseùe (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Yongxing Dao (Vónh Höng ñaûo), naèm caïnh ñaûo Hoøn Ñaù, caùch ñaûo Hoaøng Sa khoaûng 87km, ôû toïa ñoä 16050’ vó ñoä baéc vaø 112020’ kinh ñoä ñoâng. Phuù Laâm laø ñaûo quan troïng nhaát cuûa nhoùm ñaûo An Vónh, daøi 1,7km, chieàu ngang 1,2km, dieän tích chöøng 1,3km2. Treân ñaûo coù nöôùc ngoït, nhieàu caây coái vaø chim bieån sinh soáng, taïo neân lôùp phaân chim daøy. Ñaûo Phuù Laâm nhìn töø veä tinh naêm 2009. Vôùi ñaëc ñieåm nhieàu caây coái bao (Nguoàn: www.vi.wikipedia.org) phuû treân ñaûo, neân ñaûo ñöôïc mang teân laø Phuù Laâm (caây coái um tuøm). ÔÛ theá kyû XIX, James Horsburgh cuõng giaûi thích raèng ñaûo mang teân Woody do coù nhieàu caây coái bao phuû, trong ñoù coù moät soá caây döøa.(14)
39 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 Ñaûo Linh Coân coøn coù teân laø Lincoln Island (A), Ýle Lincoln (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Dong Dao (Ñoâng ñaûo), naèm veà phía cöïc ñoâng cuûa nhoùm ñaûo An Vónh, ôû toïa ñoä 16040’ vó ñoä baéc vaø 112044’ kinh ñoä ñoâng. D’Apres de Mannevillette cho bieát ñaûo Linh Coân ñöôïc ñaët theo teân chieác thuyeàn Le Comte de Lincoln ñaõ phaùt hieän moät soá ñaûo ôû nhoùm An Vónh vaøo naêm 1764.(15) Nhö vaäy, nhieàu khaû naêng teân goïi Linh Coân ñöôïc phieân aâm töø teân Lincoln. Ñaûo Linh Coân nhìn töø veä tinh naêm 2009. (Nguoàn: www.vi.wikipedia.org) Ñaûo Caây coøn coù teân laø Cuø Moäc, Tree Island (A), Ýle Arbre (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Zhaoshu Dao (Trieäu Thuaät ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 16059’ vó ñoä baéc vaø 112016’ kinh ñoä ñoâng. Töø theá kyû XIX, James Horsburgh ñaõ giaûi thích ñaûo Caây ñöôïc ñaët teân do ôû cöïc taây ñaûo moïc duy nhaát moät caây döøa. Khoâng roõ teân ñaûo Caây cuûa (16) Vieät Nam coù tröôùc, hay teân goïi Tree Island, nhöng caû hai ñeàu cuøng moät nghóa, vaø nhöõng teân Ñaûo Caây nhìn töø veä tinh naêm 2009 goïi khaùc cuõng nhö vaäy. (Nguoàn: www.vi.wikipedia.org) Ñaûo Trung coøn goïi laø ñaûo Giöõa, Middle Island (A), Ýle du Milieu (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Zhong Dao (Trung ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 16057’ vó ñoä baéc vaø 112019’ kinh ñoä ñoâng. Teân ñaûo Trung laø do vò trí cuûa ñaûo naèm giöõa ñaûo Baéc vaø ñaûo Nam. Teân goïi naøy caû 4 thöù tieáng noùi treân ñeàu cuøng nghóa vôùi nhau. Ñaûo Baéc coøn coù teân laø North Island (A), Ýle du Nord (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Bei Dao (Baéc ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 16058’ vó ñoä baéc vaø 112018’ kinh ñoä ñoâng. Ñaûo Baéc ñöôïc ñaët teân do vò trí hôi cheách veà höôùng taây baéc cuûa nhoùm ñaûo. Caû 4 thöù tieáng noùi treân ñeàu cuøng nghóa vôùi nhau. Ñaûo Nam coøn coù teân South Island (A), Ýle du Sud (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Nan Dao (Nam ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 16057’ vó ñoä baéc vaø 112019’ kinh ñoä ñoâng. Ñaûo Nam ñöôïc ñaët teân do vò trí naèm döôùi ñaûo Trung moät chuùt veà phía nam. Caû 4 thöù tieáng noùi treân ñeàu cuøng nghóa vôùi nhau.
40 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 Ñaûo Hoøn Ñaù coøn coù teân Rocky Island (A), Ýle Rocheuse (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Shi Dao (Thaïch ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 16051’ vó ñoä baéc vaø 112021’ kinh ñoä ñoâng. Teân goïi Hoøn Ñaù laø do ñaûo ñöôïc caáu thaønh töø nhöõng taûng ñaù lôùn noåi treân maët bieån. Caû 4 thöù tieáng noùi treân ñeàu cuøng nghóa vôùi nhau. Trong vuøng bieån quaàn ñaûo Hoaøng Sa, xen laãn hai nhoùm Ñaûo Hoøn Ñaù nhìn töø veä tinh naêm 2009 ñaûo Nguyeät Thieàm vaø An Vónh (Nguoàn: www.vi.wikipedia.org) coøn goàm raát nhieàu ñaù, coàn, baõi ngaàm, baõi caïn. Nhöõng ñaù, baõi, hay vuøng nöôùc caïn naøy vöøa neân thô laïi vöøa heát söùc nguy hieåm, bôûi khi thôøi tieát toát, maët bieån phaúng laëng vaø bình yeân; nhöng khi ñeâm toái hay thôøi tieát xaáu, soùng gioù noåi leân, chuùng trôû thaønh “nhöõng con quyû döõ” saün saøng nuoát chöûng taøu thuyeàn qua laïi. Do coù nhieàu baõi ñaù ngaàm, neân trong lòch söû ñaõ coù nhieàu vuï ñaém taøu xaûy ra taïi ñaây. Chaúng haïn döôùi thôøi chuùa Nguyeãn Phuùc Nguyeân, vaøo cuoái thaùng 7/1634 chieác thuyeàn Grootebroek thuoäc Coâng ty Ñoâng AÁn cuûa Haø Lan ñi töø Batavia (thuoäc Indonesia) sang Ñaøi Loan ñaõ bò ñaém ôû gaàn quaàn ñaûo Hoaøng Sa cuøng vôùi soá haøng hoùa lôùn vaø coù 9 thuûy thuû maát tích.(17) Naêm 1714, coù 3 chieác thuyeàn buoàm cuûa Haø Lan töø Nhaät Baûn ñi ngang Hoaøng Sa bò baõo, coät buoàm moät thuyeàn bò ñaùnh gaõy, daït vaøo baõi caùt vaø bò ñaù ngaàm laøm vôõ naùt thuyeàn, khieán 17 ngöôøi cheát, coøn 87 ngöôøi soáng soùt phaûi aån naùu treân ñaûo hôn caû thaùng trôøi môùi vaøo bôø ñöôïc. Lieân tuïc trong nhieàu theá kyû sau ñoù, taøu thuyeàn thöôøng xuyeân gaëp tai naïn ôû khu vöïc naøy; nhö naêm 1748 chieác Scarborough chaïy ban ñeâm bò va vaøo ñaù ngaàm trong baõi,(18) naêm 1891 taøu cuûa Ñöùc laø Mariana ñaém gaàn Coàn Boâng Bay, naêm 1895 chieác Bellona gaëp naïn, naêm 1896 taøu Nhaät laø Imezi Maru bò maát tích, naêm 1910 taøu Colombo maéc caïn, naêm 1915 taøu Quinta bò maát tích… Teân goïi nhöõng ñaù, coàn, baõi trong khu vöïc bieån Hoaøng Sa cuõng heát söùc ña daïng, nhöng coù nhieàu teân raát khoù xaùc minh ñöôïc nguoàn goác. Nhöõng teân Coàn Boâng Bay nhìn töø veä tinh naêm 2002 goïi coù xuaát xöù goàm: (Nguoàn: www.oceandots.com)
41 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 Ñaù Nam, coøn coù teân laø Coàn Caùt Nam, South Sand (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Nan Shazhou (Nam Sa Chaâu), naèm ôû toïa ñoä 16056’ vó ñoä baéc vaø 112020’ kinh ñoä ñoâng. Teân ñöôïc ñaët do vò trí hôi cheách veà höôùng nam cuûa nhoùm ñaûo. Caùc teân goïi noùi treân ñeàu cuøng nghóa vôùi nhau. Ñaù Taây, coøn coù teân laø Coàn Caùt Taây, West Sand (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Xi Shazhou (Taây Sa Chaâu), naèm ôû toïa ñoä 16058’ vó ñoä baéc vaø 112012’ kinh ñoä ñoâng. Ñaù Taây ñöôïc ñaët teân do vò trí hôi cheách veà höôùng taây cuûa nhoùm ñaûo. Caùc teân goïi noùi treân ñeàu cuøng nghóa vôùi nhau. Ñaù Thaùp, coøn coù teân laø Hoøn Thaùp, Pyramid Rock (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Gaojianshi (Cao Tieâm Thaïch), naèm ôû toïa ñoä 16034’ vó ñoä baéc vaø 112038’ kinh ñoä ñoâng. Caùc teân goïi noùi treân ñeàu cuøng nghóa vôùi nhau. Ñaù Boâng Bay, coøn coù teân laø Coàn Boâng Bay, Bombay Reef (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Langua Jiao (Laõng Hoa Tieâu), naèm ôû toïa ñoä 16002’ vó ñoä baéc vaø 112032’ kinh ñoä ñoâng. Teân Bombay coù theå ñöôïc ñaët teân theo chieác thöông thuyeàn Bombay ñaõ nhìn thaáy ñaûo naøy vaøo naêm 1800,(19) coøn teân Boâng Bay laø phieân aâm töø Bombay maø thaønh. Ñaù Chim Yeán, Vuladdore Reef (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Yuzhuo Jiao (Ngoïc Traùc Tieâu), ôû toïa ñoä 16020’ vó ñoä baéc vaø 11201’ kinh ñoä ñoâng. Baõi Vuladdore naèm caùch nhoùm Nguyeät Thieàm chöøng 20 haûi lyù veà höôùng ñoâng nam. Teân Vuladdore ñöôïc ñaët teân theo chieác thuyeàn Snow Vulador cuûa Boà Ñaøo Nha trong haønh trình töø Macao ñi Manila ñaõ nhìn thaáy ñaûo naøy vaøo ngaøy Ñaù Chim Yeán nhìn töø veä tinh naêm 2005 21/7/1807.(20) (Nguoàn: www.oceandots.com) Ñaù Loài, coøn coù teân laø Baõi ngaàm Khaùm phaù, Discovery Reef (A), Deùcouverte (P), hieän nay Trung Quoác goïi laø Huaguang Jiao (Hoa Quang Tieâu), naèm ôû toïa ñoä 16014’ vó ñoä baéc vaø 111041’ kinh ñoä ñoâng. Ñaây laø baõi ngaàm lôùn nhaát trong quaàn ñaûo vôùi moät voøng san hoâ bao quanh chieàu daøi tôùi 15 haûi lyù, beà ngang chöøng 5 haûi lyù. Coù leõ teân Discovery ñöôïc ñaët theo con thuyeàn Discovery do Daniel Ross laøm thuyeàn tröôûng ñi veõ baûn ñoà bieån Ñoâng töø 1807 ñeán 1810. Cuõng vì theá, teân goïi Khaùm phaù laø dòch nghóa töø teân Discovery; coøn teân Ñaù Loài laø do ñaëc ñieåm baõi ñaù naøy loài leân giöõa bieån Hoaøng Sa. Ñaù Haûi Saâm, coøn coù teân laø Baõi Sôn Döông, Antelope Reef (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Lingyang Jiao (Linh Döông Tieâu), naèm veà phía nam ñaûo Höõu Nhaät vaø phía ñoâng ñaûo Quang AÛnh, ôû toïa ñoä 16028’ vó ñoä baéc vaø 111034’ kinh ñoä ñoâng, toaøn san hoâ ngaàm chöa noåi leân maët nöôùc. Coù leõ teân baõi ñaù
42 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 Baõi ngaàm Khaùm phaù nhìn töø veä tinh naêm 2005 Ñaù Haûi Saâm nhìn töø veä tinh (Nguoàn: www.oceandots.com) (Nguoàn: www.wikiwak.com ) naøy ñöôïc ñaët theo teân con thuyeàn Antelope do Philips Maughan laøm thuyeàn tröôûng ñi cuøng thuyeàn Discovery do Daniel Ross laøm thuyeàn tröôûng veõ baûn ñoà Hoaøng Sa töø 1807 ñeán 1810. Baõi ngaàm Baéc, cuõng goïi laø Coàn Baéc, North Reef (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Bei Jiao (Baéc Tieâu) naèm ôû toïa ñoä 17006’ vó ñoä baéc vaø 111030’ kinh ñoä ñoâng. Teân goïi do vò trí maø coù, neân caùc caùch goïi treân ñeàu cuøng nghóa vôùi nhau. Coàn Xaø Cöø, coøn goïi laø Coàn Quan Saùt, Baõi Quan Saùt, Observation Bank (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Yin Yu (Quan Saùt Than), naèm ôû toïa ñoä 16035’ vó ñoä baéc vaø 111042’ kinh ñoä ñoâng. Teân Xaø Cöø ñöôïc ñaët theo saûn vaät oác xaø cöø coù nhieàu ôû ñòa ñieåm naøy. Baõi Quaûng Ngaõi, Jehangir Bank/Jehangire Reef (A), naèm ôû toïa ñoä 16 21’ vó ñoä baéc vaø 112040’. Quaûng Ngaõi laø teân ñòa phöông coù ñoäi Hoaøng Sa 0 vaø Baéc Haûi chuyeân thay maët nhaø nöôùc khai thaùc quaàn ñaûo naøy töø thôøi chuùa Nguyeãn; coøn teân Jehangire thì ñöôïc ñaët theo chieác taøu nhìn thaáy baõi ngaàm naøy vaøo 25/10/1806. Beân caïnh nhöõng teân goïi ít nhieàu coù theå giaûi thích yù nghóa, thì coù nhieàu baõi tuy ñöôïc mang nhieàu teân, nhöng vaãn chöa roõ nguoàn goác teân goïi, nhö: Baõi OÁc Tai Voi, Herald Bank (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Songtao Tan (Tung Ñaûo Than), naèm ôû toïa ñoä 15044’ vó ñoä baéc vaø 112014’ kinh ñoä ñoâng; Baõi ngaàm Chaâu Nhai, Bremen Bank (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Binmei Tan (Taân Meâ Than), naèm ôû toïa ñoä 16018’ vó ñoä baéc vaø 112028’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Xieâm La, Siamese Shoal (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Ximen Ansha (Taây Moân AÙm Sa), naèm ôû toïa ñoä 15058’ vó ñoä baéc vaø 114004’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Smith, Smith Shoal (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Meixi Ansha (Myõ Kheâ AÙm Sa), naèm ôû toïa ñoä 15027’ vó ñoä baéc vaø 114012’ kinh ñoä ñoâng. Cuõng chöa roõ nguoàn goác teân goïi, nhöng ôû Hoaøng Sa coøn khaù nhieàu baõi chæ môùi coù teân goïi thoâng duïng theo teân quoác teá, nhö Baõi Hardy, Hardy Patch (A), naèm ôû toïa ñoä 16005’ vó ñoä baéc vaø 114046’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Addington, Addington Patch (A), naèm ôû toïa ñoä 15036’ vó ñoä baéc vaø 114025’ kinh ñoä ñoâng;
43 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 Baõi Balfour, Balfour Shoal (A), naèm ôû toïa ñoä 15027’ vó ñoä baéc vaø 114000’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Voïng Caùc, Bangkok Shoal (A), naèm ôû toïa ñoä 16000’ vó ñoä baéc vaø 114005’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Bassett, Bassett shoal (A), naèm ôû toïa ñoä 15027’ vó ñoä baéc vaø 114010’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Carpenter, Carpenter Shoal (A), naèm ôû toïa ñoä 16003’ vó ñoä baéc vaø 114010’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Cathay, Cathay Shoal (A), naèm ôû toïa ñoä 15055’ vó ñoä baéc vaø 113058’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Cawston, Cawston Shoal (A), naèm ôû toïa ñoä 15031’ vó ñoä baéc vaø 113046’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Egeria, Egeria Bank (A), naèm ôû toïa ñoä 16001’ vó ñoä baéc vaø 114056’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Hand, Hand Shoal (A), naèm ôû toïa ñoä 15059’ vó ñoä baéc vaø 114038’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Howard, Howard Shoal (A), naèm ôû toïa ñoä 15051’ vó ñoä baéc vaø 114047’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Learmonth, Learmonth Shoal (A), naèm ôû toïa ñoä 15042’ vó ñoä baéc vaø 114040’ kinh ñoä ñoâng; Baõi Stewart, Stewart Bank (A), naèm ôû toïa ñoä 17020’ vó ñoä baéc vaø 118050’ kinh ñoä ñoâng. Ngoaøi teân nhöõng ñaù, coàn, baõi neâu treân, coøn coù hai baõi ngaàm raát roäng lieân quan khu vöïc quaàn ñaûo Hoaøng Sa ñaõ xaùc ñònh ñöôïc nguoàn goác teân goïi. Baõi ngaàm Macclesfield, Macclesfield Bank (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Zhongsha Qundao (Trung Sa quaàn ñaûo), naèm ôû toïa ñoä 15050’ vó ñoä baéc vaø 114020’ kinh ñoä ñoâng chæ goàm caùc baõi ngaàm khoâng coù ñaûo, chieàu daøi tôùi hôn 100 haûi lyù, roäng khoaûng 60 haûi lyù. Teân goïi Macclesfield ñöôïc ñaët theo teân chieác thuyeàn cuûa ngöôøi Anh phaùt hieän ra baõi ngaàm naøy naêm 1701.(21) Coøn teân Trung Sa laø do quan nieäm cuûa Trung Quoác veà vò trí caùc nhoùm ñaûo ôû bieån Ñoâng. Baõi ngaàm Scarborough, Scarborough Shoal (A), hieän nay Trung Quoác goïi laø Huangyan Dao (Hoaøng Nham ñaûo), ôû toïa ñoä 15008’ vó ñoä baéc vaø 117046’ kinh ñoä ñoâng. Trong baõi coù moät ít moûm ñaù cao chöøng 3 meùt, coøn phaàn lôùn cuûa baõi ñaù ngaàm naèm chìm gaàn maët nöôùc khi thuûy trieàu daâng. Teân goïi Scarborough laáy theo chieác thuyeàn bò va vaøo ñaù ngaàm trong baõi vaøo ñeâm 12/9/1748.(22) Bieån ñaûo Hoaøng Sa thaät meânh moâng vaø chöùa ñöïng voâ vaøn nhöõng ñieàu chöa bieát, ngay caû nguoàn goác vaø thôøi ñieåm xuaát hieän teân goïi caùc ñaûo, ñaù, baõi trong quaàn ñaûo cuõng chöa theå giaûi thích ñöôïc heát; nhöng coù moät ñieàu raát roõ laø loøng meán yeâu tha thieát vaø söï gaén boù thöôøng xuyeân, hôïp phaùp cuûa ngöôøi Vieät Nam ñoái vôùi Hoaøng Sa ñaõ coù töø laâu ñôøi, ñöôïc theá giôùi thöøa nhaän vaø ñeán nay vaãn khoâng heà thay ñoåi. Hueá, nhöõng ngaøy cuoái naêm 2009 NQTT CHUÙ THÍCH Nhö Toaûn taäp Thieân Nam töù chí loä ñoà thö do Nho sinh Ñoã Baù bieân soaïn ôû theá kyû XVII. (1) Theo Nguyeãn Q. Thaéng, Hoaøng Sa, Tröôøng Sa laõnh thoå Vieät Nam nhìn töø coâng phaùp quoác teá (2) (Taùi baûn), Nxb Tri Thöùc, TP Hoà Chí Minh, 2008, tr. 218. (3) Daãn theo Thaùi Vaên Kieåm, “Nhöõng söû lieäu Taây phöông minh chöùng chuû quyeàn cuûa Vieät Nam vaø quaàn ñaûo Hoaøng Sa -Tröôøng Sa töø thôøi Phaùp thuoäc ñeán nay”, Taäp san Söû Ñòa, soá 29 - Ñaëc khaûo veà Hoaøng Sa vaø Tröôøng Sa, Saøi Goøn, 1-3/1975, tr. 36. Vuõ Höõu San, Ñòa lyù Bieån Ñoâng vôùi Hoaøng Sa vaø Tröôøng Sa, In laàn thöù ba, Ñaïi hoïc Stanford, (4) Hoa Kyø, 2007, tr. 253.
44 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (79). 2010 (5) Toïa ñoä vaø dieän tích cuûa caùc ñaûo, ñaù, coàn, baõi thuoäc quaàn ñaûo Hoaøng Sa trong baøi naøy phaàn lôùn döïa vaøo taøi lieäu cuûa Vuõ Höõu San, Saùch ñaõ daãn, trang 259-271 vaø 353-354. Quoác Söû Quaùn trieàu Nguyeãn, Ñaïi Nam nhaát thoáng chí, Taäp 2, Quyeån VIII, tænh Quaûng Ngaõi, (6) Vieän Söû hoïc phieân dòch vaø chuù giaûi, Nxb Thuaän Hoùa, Hueá, 2006, tr. 492. James Horsburgh, The India directory, or, Directions for sailing to and from the East Indies, (7) China, Australia, and the interjacent ports of Africa and South America, VM. H. Allen & Co., London, 1852, p. 348. (8) James Horsburgh, op. cit, p. 348. (9) James Horsburgh, op. cit, p. 348. (10) James Horsburgh, op. cit, p. 348. (11) James Horsburgh, op. cit, p. 348. (12) James Horsburgh, op. cit, p. 349. Jean Baptiste Nicolas Denis D’Apres de Mannevillette, Instruction sur la navigation des Indes (13) orientales et de la Chine, pour servir au Neptune Oriental, Libraire & Imprimeur de la Marine, Paris, 1775, p. 570. (14) James Horsburgh, op. cit, p. 347. (15) Theo Jean Baptiste Nicolas Denis D’Apres de Mannevillette, op. cit, p. 569. (16) Theo James Horsburgh, op. cit, p. 347. (17) Daãn theo Thaùi Vaên Kieåm, Taøi lieäu ñaõ daãn, tr. 32. (18) James Horsburgh, op. cit, p. 350. (19) James Horsburgh, op. cit, p. 347. (20) James Horsburgh, op. cit, p. 348. (21) Jean Baptiste Nicolas Denis D’Apres de Mannevillette, op. cit, p. 520. (22) James Horsburgh, op. cit, p. 350. TOÙM TAÉT Hoaøng Sa laø moät trong nhöõng quaàn ñaûo quan troïng cuûa Vieät Nam treân bieån Ñoâng, gaén lieàn chuû quyeàn khai thaùc vaø quaûn lyù qua nhieàu cheá ñoä keå töø theá kyû XVI ñeán nay. Beân caïnh ñoù, vieäc di chuyeån baèng ñöôøng haøng haûi giöõa caùc khu vöïc thuoäc vaønh ñai Thaùi Bình Döông vôùi Ñoâng Nam AÙ, AÁn Ñoä, Taây AÙ, Ñòa Trung Haûi vaø caû chaâu UÙc töø xöa cuõng thöôøng xuyeân dieãn ra ôû vuøng bieån naøy. Do vaäy, teân goïi caùc ñaûo, ñaù, baõi, nhoùm ñaûo, quaàn ñaûo coù töø nhieàu nguoàn goác vaø xuaát hieän sôùm muoän khaùc nhau. Ñoù cuõng laø lyù do khieán teân caùc ñaûo ôû Hoaøng Sa hieän nay ñöôïc goïi theo nhieàu caùch, vaø chöa ai giaûi thích ñaày ñuû nguoàn goác cuõng nhö thôøi ñieåm xuaát hieän taát caû teân goïi cuûa caùc ñaûo. Bieån ñaûo Hoaøng Sa thaät meânh moâng vaø chöùa ñöïng voâ vaøn nhöõng ñieàu chöa bieát heát, nhöng coù moät ñieàu raát roõ laø loøng meán yeâu tha thieát vaø söï gaén boù thöôøng xuyeân, hôïp phaùp cuûa ngöôøi Vieät Nam ñoái vôùi Hoaøng Sa ñaõ coù töø laâu ñôøi, ñöôïc theá giôùi thöøa nhaän vaø ñeán nay vaãn khoâng heà thay ñoåi. ABSTRACT NAMES OF ISLANDS OF PARACELS The Paracels is one of the important archipelagoes of Vietnam in the East Sea that the nation keeps the rights to benefit from the local natural resources as well as to administrate it through different administrative regimes since the 16th century up to now. Besides, the navigations between regions in the belt of Pacific Ocean and Southeast Asia, India, Western Asia, Mediteranean region and even Australia regularly took place in this sea. Therefore, the names of the islands, rocks, beaches, groups of islands, archipelagoes... originate from various sources and put in their presence at different times. That is also the reason why the islands of the Paracels have different names nowadays and nobody has been able to point out the sources for these names as well as the time when they took form. The Paracels and its sea is so vast and holds in itself so many secrets that have not been ciphered out by men, but the Vietnamese’ love and lawful and regular attachment to it have existed for ages and been recognized by the world. This attachment have remained unchanged up to the present.