tên tôi là Đỏ: phần 2

TÊN TÔI LÀ ĐỎ<br /> Orhan Pamuk<br /> Chương 29: Tôi Là Dượng Yêu Quý Của Cháu<br /> Một sự im lặng bao trùm căn phòng khi anh ta thú nhận mình đã giết<br /> Zarif Kính mến. Tôi cho rằng anh ta cũng sẽ giết tôi. Tim tôi đập liên hồi.<br /> Anh ta đến đây để giết tôi hay để thú nhận và làm tôi sợ hãi? Liệu anh ta có<br /> biết mình muốn gì không? Tôi thấy sợ, nhận ra rằng tôi hoàn toàn không<br /> hiểu được thế giới nội tâm của người nghệ sĩ tài hoa mà những dòng chữ<br /> tuyệt đẹp và cách sử dụng màu sắc đầy ma lực đã quen thuộc với tôi trong<br /> nhiều năm này. Tôi cảm nhận được anh ta đang đứng sau lưng tôi, ngay sát<br /> gáy tôi, người cứng đơ, tay nắm chặt cái bình mực đỏ to kia, nhưng tôi<br /> không quay lại đối mặt với anh ta. Tôi biết sự im lặng của tôi sẽ làm anh ta<br /> lo lắng. "Lũ chó cũng không chịu im mồm nữa," tôi nói.<br /> M<br /> Chúng tôi lại im lặng. Lần này tôi biết rằng cái chết của tôi, hoặc việc tôi<br /> ít nhiều tránh được bất hạnh này, sẽ tùy thuộc vào điều tôi nói với anh ta.<br /> Ngoài công việc của anh ta, tôi chỉ biết rằng anh ta rất thông minh, và nếu<br /> công nhận rằng một nhà minh họa không nên để lộ tâm hồn mình trong tác<br /> phẩm, thì sự thông minh, dĩ nhiên, là một vốn quý. Sao anh ta lại dồn tôi vào<br /> chân tường tại nhà khi không có ai khác ở đây? Đầu óc già nua của tôi bị ám<br /> ảnh một cách giận dữ với câu hỏi này, nhưng tôi quá bối rối đến độ không<br /> thể tự cứu mình thoát khỏi trò này. Shekure đâu rồi?<br /> "Ông đã biết đó là tôi, đúng không?" anh ta hỏi.<br /> Tôi hoàn toàn không biết gì cả, cho đến khi anh ta nói với tôi. Trong<br /> thâm tâm thậm chí tôi đang tự hỏi phải chăng anh ta không giết được Zarif<br /> Kính mến và rằng tay tiểu họa quá cố có thể thực sự đã không chịu nổi<br /> những lo lắng của anh ta và gây rắc rối cho những người còn lại chúng tôi.<br /> <br /> Tôi còn hơi biết ơn tên giết người mà tôi đang một mình đối diện trong<br /> ngôi nhà vắng vẻ này nữa.<br /> "Ta không ngạc nhiên việc anh giết anh ta," tôi nói. "Những người như<br /> chúng ta vốn sống với những cuốn sách và luôn luôn mơ về những tranh<br /> sách của họ, chỉ sợ một điều duy nhất trên đời này. Hơn nữa chúng ta đang<br /> đấu tranh với một điều còn nguy hiểm và bị cấm đoán hơn, nghĩa là, chúng<br /> ta đang đấu tranh để làm những bức tranh trong một thành phố Hồi giáo.<br /> Cũng như Sheikh Muhammad xứ Isfahan, những nhà tiểu họa chúng ta<br /> thường cảm thấy có lỗi và hối tiếc, thoạt tiên chúng ta tự trách mình trước<br /> khi người khác khiển trách, xấu hổ và cầu xin Thượng đế cùng cộng đồng<br /> thú tội. Chúng ta làm sách trong vòng bí mật giống như bọn tội phạm đáng<br /> xấu hổ. Ta biết quá rõ rằng việc khuất phục trước những lời công kích bất<br /> tận của các hoja, nhà thuyết giáo, quan tòa và những tu sĩ phái thần bí vốn<br /> buộc chúng ta tội báng bổ, rằng cảm giác tội lỗi khôn nguôi vừa bóp chết<br /> vừa nuôi dưỡng trí tưởng tượng của người họa sĩ như thế nào mà."<br /> "Ông không trách cứ tôi vì đã giết tay tiểu họa ngu ngốc đó, đúng<br /> không?"<br /> "Những gì thu hút chúng ta vào việc sáng tác, minh họa và vẽ tranh gắn<br /> liền với nỗi sợ bị báo thù này. Không phải chỉ vì tiền và đặc ân mà chúng ta<br /> bò lê trước tác phẩm của chúng ta từ sáng đến tối, tiếp tục bên ánh nến thâu<br /> đêm cho đến khi bị mù và hy sinh bản thân cho những bức tranh và sách, ấy<br /> còn là để thoát khỏi chuyện tầm phào của kẻ khác, để thoát khỏi đám đông,<br /> nhưng ngược với đam mê sáng tạo này, chúng ta cũng muốn những người<br /> mà chúng ta từ bỏ thấy được và đánh giá cao những bức tranh đầy cảm hứng<br /> mà chúng ta tạo ra - và liệu họ có cần phải gọi chúng ta là những kẻ tội lỗi<br /> không? Ôi, đau đớn thay cho nhà minh họa tài năng thực sự! Nhưng hội họa<br /> đích thực thì ẩn trong nỗi đau khổ mà không ai thấy và không ai tạo ra. Nó<br /> nằm trong bức tranh, mà thoạt nhìn lần đầu họ sẽ cho là xấu, khiếm khuyết,<br /> bất kính hay dị giáo. Một họa sĩ đích thực biết anh ta phải đạt đến chỗ đó,<br /> nhưng đồng thời anh ta lại sợ sự cô độc vốn đang chờ đợi anh ta ở đó. Ai sẽ<br /> tán thành một kiếp sống căng thẳng, đầy đe dọa như thế? Bằng việc tự trách<br /> <br /> mình trước khi bị người khác trách, người nghệ sĩ tin anh ta sẽ thoát khỏi<br /> những gì anh ta đã sợ hãi trong nhiều năm. Những người khác chỉ lắng nghe<br /> và tin anh ta khi anh ta thừa nhận tội lỗi của mình, mà rồi vì nó anh ta sẽ bị<br /> kết án hỏa thiêu trong Địa ngục - chính nhà minh họa xứ Isfahan đã châm<br /> ngọn lửa hỏa ngục đó."<br /> "Nhưng ông không phải là một nhà tiểu họa," anh ta nói. "Tôi không giết<br /> anh ta vì sợ."<br /> "Anh đã giết anh ta vì anh muốn vẽ như anh muốn, mà không sợ hãi."<br /> Lần đầu tiên trong một thời gian dài, nhà tiểu họa, người khao khát trở<br /> thành kẻ giết tôi, nói một điều hết sức thông minh: "Tôi biết ông đang giải<br /> thích mọi chuyện này để làm tôi phân tâm, để đánh lừa tôi, để gỡ ông ra khỏi<br /> tình huống này," Và anh ta nói thêm: "nhưng điều ông vừa nói là sự thật. Tôi<br /> muốn ông hiểu và lắng nghe tôi."<br /> Tôi nhìn vào mắt anh ta. Anh ta đã hoàn toàn quên nghi thức quen thuộc<br /> giữa chúng tôi khi anh ta nói: Anh ta đã bị ý tưởng của chính mình cuốn đi.<br /> Nhưng tới đâu?<br /> "Đừng bao giờ sợ, tôi sẽ không xúc phạm đến danh dự của ông," anh ta<br /> nói. Anh ta bật cười cay đắng khi vòng ra đằng trước, đối diện tôi. "Ngay cả<br /> bây giờ," anh ta nói, "khi tôi đang làm chuyện này, thì tôi cũng không có vẻ<br /> là tôi nữa. Như thể có điều gì dằn vặt trong tôi ép tôi tuân theo ý đồ xấu xa<br /> của nó. Tuy nhiên tôi vẫn cần điều đó. Với việc vẽ tranh cũng vậy."<br /> "Đó là chuyện kể của các bà già về Quỷ sứ."<br /> "Vậy ông cho là tôi nói dối hả?"<br /> Anh ta không có đủ can đảm để giết tôi, vì vậy anh ta muốn tôi chọc<br /> giận anh ta. "Không, anh không nói dối, nhưng anh cũng không thừa nhận<br /> điều anh cảm thấy."<br /> "Tôi thừa nhận những gì tôi cảm thấy. Tôi chịu đựng những giày vò của<br /> <br /> cái chết mà không chết. Vô tình chúng tôi ngập cổ trong tội lỗi vì ông, thế<br /> mà bây giờ ông đang thuyết giáo "hãy can đảm hơn". Ông chính là người<br /> biến tôi thành kẻ sát nhân. Bọn tay chân hung ác của Nusret Hoja sẽ giết tất<br /> cả chúng ta."<br /> Càng mất tự tin, anh ta càng cao giọng và càng siết chặt bình mực trong<br /> tay hơn. Liệu có ai đi ngang qua trên con đường đầy tuyết này nghe được<br /> tiếng la của anh ta và bước vào nhà không?<br /> "Anh đã giết anh ta như thế nào?" Tôi hỏi, để kéo dài thời gian hơn là vì<br /> tò mò. "Làm sao các anh tình cờ gặp nhau ngay miệng giếng đó?"<br /> "Cái đêm Zarif Kính mến rời nhà ông, anh ta đến chỗ tôi," anh ta nói,<br /> với một khao khát thú nhận bất ngờ. "Anh ta nói anh ta đã thấy bức tranh tờ<br /> đôi cuối cùng đó, tôi cố hết sức thuyết phục anh ta đừng làm lớn chuyện. Tôi<br /> kéo anh ta đi tới khu bị hỏa hoạn tàn phá. Tôi bảo anh ta tôi có chôn tiền<br /> cạnh một cái giếng. Nghe tôi nói vậy, anh ta tin ngay... Còn có chứng cứ nào<br /> tốt hơn cho việc nhà minh họa chỉ bị lòng tham thúc đẩy nữa không? Đó<br /> cũng là một lý do khác khiến tôi không hề thấy hối tiếc. Anh ta là một nghệ<br /> sĩ tài năng nhưng tầm thường. Tên ngốc tham lam đó sẵn sàng lấy móng tay<br /> đào lớp đất cứng kia. Ông biết đó, nếu tôi thực sự có chôn vàng cạnh cái<br /> giếng thì tôi đã không giết anh ta. Phải, ông đã thuê một tên đê tiện khốn nạn<br /> làm việc mạ vàng cho ông. Kẻ quá cố đó khéo thì có khéo, nhưng việc chọn<br /> lựa màu sắc và cách ứng dụng của anh ta thì bình thường và những trang trí<br /> của anh ta thì thiếu cảm hứng. Tôi không để lại dấu vết... Vậy, cho tôi biết,<br /> cốt tủy của "phong cách" là gì? Ngày nay cả người Trung Hoa lẫn Tây vực<br /> đều nói về tính cách trong tài năng của một người họa sĩ, thứ mà họ gọi là<br /> "phong cách". Phong cách có phân biệt được một nghệ sĩ tài hoa với những<br /> người khác hay không?"<br /> "Đừng sợ," tôi nói, "phong cách mới không xuất phát từ ước muốn riêng<br /> của nhà tiểu họa. Một ông hoàng qua đời, một vương hầu thua trận, một thời<br /> đại có vẻ trường tồn muôn thuở lại chấm dứt, một họa xưởng bị đóng cửa và<br /> các thành viên của nó giải tán, tìm kiếm mái ấm khác và những người yêu<br /> <br /> quý sách khác để làm người bảo trợ cho họ. Một ngày nào đó, một vị vua<br /> giàu lòng trắc ẩn sẽ tập hợp những kẻ lưu lạc này, những nhà tiểu họa và thư<br /> pháp tha phương hoang mang nhưng đầy tài năng này trong lều hoặc lâu đài<br /> của ông và bắt đầu thành lập xưởng làm sách nghệ thuật của riêng ông.<br /> Thậm chí dù những nghệ sĩ này, vốn không quen biết nhau, ban đầu vẫn tiếp<br /> tục theo những phong cách vẽ tranh riêng của họ, thì qua thời gian, giống<br /> như trẻ con dần trở thành bạn bè qua việc đùa giỡn trên đường phố, họ sẽ cãi<br /> nhau, chơi lại với nhau, đánh nhau rồi lại dàn hòa. Sự ra đời của một phong<br /> cách mới là kết quả của những năm tháng bất đồng, đố kỵ, kình địch và<br /> nghiên cứu về màu sắc và cách vẽ. Nói chung, thành viên tài hoa nhất của<br /> xưởng sẽ là cha đẻ của hình thức này. Cứ gọi anh ta là người may mắn nhất.<br /> Những nhà tiểu họa còn lại chỉ có nhiệm vụ hoàn thiện và trau chuốt phong<br /> cách này qua việc bắt chước không ngừng.<br /> Không thể nhìn thẳng vào mắt tôi, anh ta đột nhiên có vẻ hòa nhã, và cầu<br /> xin lòng trắc ẩn cũng như sự trung thực của tôi, anh ta hỏi tôi, run rẩy như<br /> một trinh nữ:<br /> "Tôi có phong cách riêng của tôi không?"<br /> Tôi nghĩ mình sẽ khóc. Với tất cả sự dịu dàng, đồng cảm và ân cần mà<br /> tôi có thể tập trung, tôi vội vàng nói với anh ta điều tôi tin là chân lý:<br /> "Anh là họa sĩ có thần hứng và tài năng nhất với phong cách mê hoặc và<br /> con mắt tinh tường đến từng chi tiết nhất mà ta từng gặp được trong suốt sáu<br /> mươi năm qua. Nếu anh đặt một bức tranh trước mặt ta, người đã từng thấy<br /> tác phẩm kết hợp của hàng ngàn nhà tiểu họa, ta vẫn có thể nhận ra ngay lập<br /> tức vẻ tráng lệ thiên phú từ ngòi bút của anh."<br /> "Đồng ý, nhưng tôi biết ông không đủ thông minh để hiểu sự huyền bí<br /> trong tài năng của tôi", anh ta nói. "Lúc này ông đang nói dối, bởi vì ông sợ<br /> tôi. Hãy mô tả một lần nữa đặc điểm trong những phương pháp của tôi."<br /> "Ngòi bút của anh có vẻ tự nó chọn ra đường nét đúng, cứ như không<br /> cần anh xen vào. Những gì ngòi bút anh vẽ không chân thật mà cũng không<br /> <br />