Thai lạc chỗ

Chia sẻ: Lan Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:136

Thêm vào BST

Báo xấu

153
lượt xem 30
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trước khi có những xét nghiệm và siêu âm chẩn đoán thai, Thai lạc chỗ có tần suất tử vong rất cao. Vào thập niên 70, 50% bệnh nhân khi được chẩn đoán ở trong tình trạng shock mất máu. Do vậy, phẫu thuật cần phải tiến hành ngay khi chẩn đoán được xác định. • Ngày nay, với độ nhạy của các XN ßHCG và siêu âm có độ phân giải cao, Thai lạc chỗ thường được chẩn đoán sớm hoặc kịp thời....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thai lạc chỗ

"People only see what they are prepared to see." Ralph Waldo Emerson THAI LẠC CHỖ (ECTOPIC PREGNANCY) BS. NGUYỄN QUANG TRỌNG (Last update 21/06/2011) KHOA CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH BỆNH VIỆN FV - TP.HCM
NỘI DUNG • Đại cương. • Các dấu hiệu của thai sớm trong tử cung. • Kỹ thuật. • Thai lạc chỗ ở vòi trứng. • Thai lạc chỗ ở buồng trứng. • Thai lạc chỗ ở đoạn sừng tử cung. • Thai lạc chỗ ở kênh cổ tử cung. • Thai lạc chỗ trong ổ bụng. • Vừa thai trong tử cung vừa thai lạc chỗ. • Clinical cases.
ĐẠI CƯƠNG • Trước khi có những xét nghiệm và siêu âm chẩn đoán thai, Thai lạc chỗ có tần suất tử vong rất cao. Vào thập niên 70, 50% bệnh nhân khi được chẩn đoán ở trong tình trạng shock mất máu. Do vậy, phẫu thuật cần phải tiến hành ngay khi chẩn đoán được xác định. • Ngày nay, với độ nhạy của các XN ßHCG và siêu âm có độ phân giải cao, Thai lạc chỗ thường được chẩn đoán sớm hoặc kịp thời. Peter Callen et al. Ultrasonography in Obstetrics and Gynecology. 2008
• Việc điều trị Viêm vòi trứng (salpingitis) có nhiều tiến bộ, dẫn đến gia tăng các trường hợp có vòi trứng thông thương nhưng bị sẹo (scar) cũng như việc ngày càng có nhiều sản phụ được kích thích rụng trứng (ovulation induction) và các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản khác (assisted reproduction techniques) đều làm gia tăng tần suất Thai lạc chỗ. • Ngày nay, siêu âm, nhất là siêu âm qua ngã âm đạo, được sử dụng không chỉ trong chẩn đoán Thai lạc chỗ mà còn dùng để theo dõi những BN có nguy cơ cao, theo dõi những BN Thai lạc chỗ được điều trị nội khoa (methotrexate). Peter Callen et al. Ultrasonography in Obstetrics and Gynecology. 2008
Peter Callen et al. Ultrasonography in Obstetrics and Gynecology. 2008
• Thai lạc chỗ có tần suất 1%. • Tần suất cao hơn ở phụ nữ bị bệnh viêm nhiễm vùng chậu (PID: pelvic inflammatory disease) hoặc mang thai có sự trợ giúp. • Lâm sàng: đau vùng chậu, ra huyết âm đạo, sờ thấy khối ở phần phụ (tam chứng cổ điển < 50%). • Khi thai vỡ có thể gây xuất huyết ồ ạt trong ổ bụng, nếu không cấp cứu kịp thời có thể tử vong. Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
• 95% thai lạc chỗ nằm ở vòi trứng, phần lớn ở đoạn bóng (ampulla) rồi đến đoạn eo (isthmus). • Thai ở đoạn kẽ (interstitial) hay còn gọi là đoạn sừng (cornual): thai làm tổ phần vòi trứng băng ngang qua thành TC. Biểu hiện là túi thai trông như ở trong TC, nhưng lệch tâm với phần cơ bao quanh có đoạn rất mỏng. Thai đoạn kẽ thường vỡ muộn so với các đoạn khác nhưng khi vỡ có thể gây xuất huyết ồ ạt trong ổ bụng.
• Thai lạc chỗ làm tổ ở buồng trứng (ovarian ectopic pregnancy) hiếm gặp, chỉ chiếm 0,5% thai ngoài TC. • Thai lạc chỗ làm tổ ở kênh cổ TC (cervical ectopic pregnancy) rất hiếm (0,1%), thường thấy ở vị trí sẹo mổ lấy thai. • Thai lạc chỗ trong ổ bụng (abdominal ectopic pregnancy), vừa có thai trong TC vừa có thai lạc chỗ (heterotopic pregnancy) thì rất rất hiếm.
• ßHCG ≥ 1000 mIU/ml (SIS): phải thấy túi thai trong TC. Nếu không, phải nghi ngờ thai lạc chỗ. • Bình thường thời gian nhân đôi của ßHCG là 2 ngày. Nếu ßHCG chỉ tăng < 60% sau 48h Nghi ngờ khả năng thai lạc chỗ. • Thực tế lâm sàng luôn luôn có sự phối hợp giữa thăm khám lâm sàng + ßHCG + siêu âm để cho ra chẩn đoán chính xác nhất.
ĐAU BỤNG CẤP, CÓ TRÀN DỊCH Ổ BỤNG, Ở PHỤ NỮ TRONG TUỔI SINH SẢN hai chẩn đoán cần phải nghĩ đến: - ßHCG (-): vỡ nang hoàng thể. - ßHCG (+): thai lạc chỗ vỡ. ßHCG (+), HÌNH ẢNH SIÊU ÂM CÓ THỂ LÀ: - Thai trong tử cung (intrauterine pregnancy): bình thường hoặc không bình thường. - Khối cạnh tử cung-buồng trứng (tubal mass, blob sign – thai lạc chỗ vỡ). - Không có thai trong tử cung hoặc khối cạnh tử cung-buồng trứng: 3a. Thai trong tử cung giai đoạn sớm (chưa thấy trên siêu âm). 3b. Xảy thai tiên phát (spontaneous abortion). 3c. Thai lạc chỗ (ectopic pregnancy).
CÁC DẤU HIỆU THAI SỚM TRONG TỬ CUNG (SIGNS OF EARLY INTRAUTERINE PREGNANCY-IUP) • Dấu hiệu sớm nhất là dấu hiệu trong màng rụng (intradecidual sac sign): được thấy khi siêu âm qua ngã âm đạo với túi thai chỉ 2mm. Độ nhạy chỉ 50%, độ đặc hiệu chỉ 70%. • Dấu hiệu này có thể lầm với nang màng rụng (decidual cyst) và túi thai giả (pseudogestational sac) thấy trong thai lạc chỗ.
• Xuất hiện muộn hơn dấu hiệu trong màng rụng là dấu hiệu màng rụng đôi (double decidual sac sign). Dấu hiệu này có độ tin cậy cao hơn, nhưng vẫn không loại trừ hoàn toàn đây là túi thai giả (pseudogestational sac).
• Thậm chí ngay cả khi thấy được yolk sac, vẫn chưa loại trừ hoàn toàn, vì đôi khi đó là cục máu đông chứ không phải là yolk sac thực sự. Do vậy, chỉ chẩn đoán chắc chắn thai sớm trong tử cung khi thấy được phôi thai với tim thai hoạt động. Khi đã xác định thai sớm trong tử cung, ta vẫn phải khảo sát kỹ hai phần phụ. Vì đã có trường hợp vừa thai trong tử cung vừa thai lạc chỗ (heterotopic pregnancy), nhất là những trường hợp có thai nhờ sự trợ giúp.
KỸ THUẬT • Khởi đầu siêu âm qua ngã thành bụng (transabdominal scan): – Tìm khối bất thường trong ổ bụng nằm ngoài vùng khảo sát của đầu dò âm đạo. – Đã có những trường hợp thai lạc chỗ thấy được qua siêu âm ngã bụng mà không thấy qua ngã âm đạo, nhất là ở những thai phụ có u xơ tử cung (ngoài vùng khảo sát của đầu dò AĐ). – Ở một số trường hợp chỉ có siêu âm qua ngã âm đạo, thì hoặc Thai lạc chỗ bị bỏ sót, hoặc thai lạc chỗ bị nhận định lầm là thai trong tử cung. – Tìm dịch ở khoang Morrison: nếu có dịch ở khoang này thì có nghĩa là Tràn dịch màng bụng lượng vừa hay nhiều.
Các mặt cắt hữu ích để khảo sát khoang Morrison. Bình thường đây là một khoang ảo, khi tràn dịch màng bụng từ lượng vừa đến lượng nhiều, ta sẽ thấy xuất hiện dịch ở khoang này.
• Tiếp đến là siêu âm qua ngã âm đạo để khảo sát vùng chậu. Cho đến nay, siêu âm qua ngã âm đạo được xem là bắt buộc phải có để chẩn đoán thai lạc chỗ. • Đặc biệt lưu ý vùng trên và dưới buồng trứng, vùng giữa tử cung và buồng trứng, vì hầu hết thai lạc chỗ nằm ở vị trí này (vòi trứng). Đùng quên lưu ý vùng eo tử cung (thai ở sẹo mổ lấy thai). • Nếu vẫn không thấy thai lạc chỗ trong vùng chậu thì BN cần phải được siêu âm lại qua ngã bụng để tìm thai lạc chỗ trong ổ bụng.
Với những thiếu nữ khai chưa có gia đình, chưa có quan hệ tình dục. Nếu trên lâm sàng nghi ngờ Thai lạc chỗ, thì siêu âm qua ngã trực tràng (transrectal sonography) là một chọn lựa để khảo sát.