Thành phần ruồi hại họ Tephritidae và ký chủ của chúng ở các tỉnh phía bắc Việt Nam

Chia sẻ: Sunshine_6 Sunshine_6 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

78
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ruồi hại quả họ Tephritidae có số lượng loài rất đông đảo, gần 4500 loài, phân bố ở khắp các châu lục [1], trong đó có tới 50 loài là đối tượng gây hại nghiêm trọng cho rau ăn quả và cây ăn quả; 30 loài gây hại thứ yếu. Ở các khu vực sản xuất nông nghiệp thường có khá nhiều loài gõy hại: khu vực Thỏi Bỡnh Dương có 20 loài, khu vực Đông Nam Á có 12 loài, 10 loài ở lục địa Ấn độ và 11 loài ở Châu Phi...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thành phần ruồi hại họ Tephritidae và ký chủ của chúng ở các tỉnh phía bắc Việt Nam

kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 5/2007 Thành phần ruồi hại họ Tephritidae và ký chủ của chúng ở các tỉnh phía bắc việt nam Fruit fly species (Tephritidae) and their hosts in northern vietnam Lê Đức Khánh, Nguyễn Thị Thanh Hiền, Đào Đăng Tựu, Trần Thanh Toàn, Phan Minh Thụng, Vũ Thị Thuỳ Trang, Vũ Văn Thanh và Đặng Đỡnh Thắng Viện Bảo vệ thực vật Abstrast Fruit fly is one of the most serious insect pests of fruit and vegetable planted throughout the world and causing big challenges to international trade. In our country, fruit flies appear from lowland to midland and highland, damaging almost of fruit trees and fruiting vegetable in Vietnam. The damage level caused by fruit flies may be up to 100 % such as in peach, guava, rose apple, babados cherry. Fruit fly species are very abundance in northern Vietnam. 23 fruit fly species have been identified belonging to the two genera Bactrocera and Dacus. Bactrocera genera has three subgenera. Dacus have two species belonging subgera callantra. There are 8 fruit fly pest species consisting Bactrocera dorsalis, Bactrocera correcta, Bactrocera pyrifloliae, Bactrocera carambolae, Bactrocera cucurbitae, Bactrocera tau, Bactrocera latifrons, Bactrocera verbascifoliae, in which 6 species damage highly over 18 fruit species, 3 species damage 11 kind of fruiting vegetable and, 4 species attack 5 wild fruits in the North and Northern Central of Vietnam. Bactrocera dorsalis and Bactrocera cucurbitae damage nearly all kind of fruit trees and vegetable fruits growing in Vietnam which need to be specially studied for their control. I. ĐẶT VẤN ĐỀ khu vực sản xuất nông nghiệp thường Ruồi hại quả họ Tephritidae có số có khá nhiều loài gõy hại: khu vực lượng loài rất đông đảo, gần 4500 loài, Thỏi Bỡnh Dương có 20 loài, khu vực phân bố ở khắp các châu lục [1], trong Đông Nam Á có 12 loài, 10 loài ở lục đó có tới 50 loài là đối tượng gây hại địa Ấn độ và 11 loài ở Châu Phi [2]. nghiêm trọng cho rau ăn quả và cây ăn Ở Việt Nam, ruồi hại quả là một quả; 30 loài gây hại thứ yếu. Ở các trong những đối tượng gây hại nguy
kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 5/2007 hiểm hàng đầu cho các vùng trồng cây quả non, xanh, gần chín, chín, rụng, có ăn quả và rau ăn quả. Ruồi có ở tất cả hoặc không có triệu chứng ruồi hại tại các vùng, từ đồng bằng đến trung du, các vùng có điều kiện sinh thái khác miền núi, gây hại hầu hết trên các loại nhau. Quả chuyển về phũng thí cây ăn quả và rau ăn quả có ở nước ta. nghiệm, mỗi quả đặt trong một hộp Nhiều loại quả bị ruồi hại rất nặng, có phía đáy có lót mùn cưa dày 0,5 cm, thể lên tới 100 % quả bị hại, gây tổn sau 6-7 ngày sàng nhộng, chuyển thất lớn cho người lao động như đào, nhộng vào hộp theo dừi vũ hoỏ trưởng ổi, doi, babados cherry, hồng, xoài, thành. Nuôi trưởng thành bằng đường, vải.... [3] protein và nước, sau 7 ngày giết Bài viết này tập hợp một số kết quả trưởng thành trong điều kiện lạnh. trong chương trỡnh hợp tỏc nghiờn Mẫu ruồi được định danh tại Viện Bảo cứu với Trung tõm nghiờn cứu Nụng vệ thực vật có sự giúp đỡ của chuyên nghiệp Quốc tế Úc (ACIAR), nhằm gia Úc đến từ trường Đại học Griffith. giới thiệu thành phần ruồi hại quả họ III. KẾT QUẢ, THẢO LUẬN Tephritidae và ký chủ của chỳng ở cỏc tỉnh phớa Bắc, làm cơ cở cho đề xuất Thành phần loài ruồi hại quả cỏc biện phỏp phũng trừ phục vụ sản Kết quả thu từ bẫy dẫn dụ và quả bị xuất. hại tại một số tỉnh miền Bắc và miền Trung cho thấy thành phần loài ruồi II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU hại quả họ Tephritidae tại đây rất - Thu thập thành phần loài từ bẫy phong phú, đó thu thập được 23 loài dẫn dụ của Steiner với chất dẫn dụ là thuộc 2 giống Bactrocera và Dacus. Methyl eugenol (ME) và Cue-lure Trong giống Bactrocera cú 3 giống (CuE). phụ, giống Dacus cú 2 loài thuộc + Kiểu bẫy sử dụng. giống phụ Callantra, 2 loài B. + Chất dẫn dụ là Methyl eugenol pyrifoliae và B. latifrons khụng thu (ME) và Cue-lure (CuE). được từ quả bị hại. So với kết quả điều - Thu thập ký chủ từ quả bị hại: Thu tra năm 1967 – 1968 của Viện Bảo vệ tất cả các loại quả ăn được, không ăn thực vật, đó bổ sung thờm 20 loài ruồi được ở các giai đoạn khác nhau như hại quả (Bảng 1). Bảng 1. Thành phần ruồi hại quả từ bẫy dẫn dụ và quả tại một số tỉnh miền Bắc và Bắc Trung bộ (2001 – 2006) Chất dẫn dụ Khụng bị hấp TT Giống Giống phụ Số loài ME CuE dẫn 1 Bactrocera Bactrocera 12 4 7 1 loài (B.
kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 5/2007 pyrifoliae) 2 Bactrocera Sinodacus 1 1 3 Bactrocera Zeugodacus 8 7 1 loài (B. latifrons) 4 Dacus Callantra 2 2 2 2 4 23 5 16 2 Nghiờn cứu sự phõn bố thành phần thu được 10 loài, 9 loài thu được ở loài ở các vùng sinh thái, bước đầu cho vùng trung du (ML) và 7 loài ở vùng thấy có sự khác nhau khá lớn về số Bắc Trung bộ (NCC); Trong khi đó 19 lượng các loài tại các vùng miền. loài quả thu được ở các tỉnh miền núi Vùng Đồng bằng sông Hồng (RRD) phía Bắc (MR) (bảng 2). Bảng 2. Thành phần loài ruồi hại quả và sự phõn bố tại các vùng có điều kiện sinh thái khác nhau ở một số tỉnh phía Bắc Vựng Địa bàn Tổng số loài Miền nỳi (MR) Sơn La, Lai Chõu, Lào Cai, Lạng 19 Sơn, Hoà Bỡnh Trung du (ML) Bắc Giang, Phỳ Thọ, Yờn Bỏi 9 Đồng bằng sông Hồng Hà Nội, Hà Tõy, Vĩnh Phỳc, Hà 10 (RRD) Nam, Hải Phũng Bắc Trung bộ (NCC) Nghệ An, Thừa Thiờn Huế 7 Thành phần ký chủ của ruồi hại thu (Bảng 3). Trong số cỏc mẫu cõy ăn quả quả bị hại, đó xỏc định được 6 loài Điều tra thành phần ký chủ của ruồi ruồi gây hại trên 18 loại cây ăn quả hại quả theo phương pháp thu thập quả (CĂQ), 3 loài ruồi gây hại trên 11 loại bị hại cho thấy có 34 trên tổng số 52 rau quả (RĂQ) và 4 loài gây hại trên 5 loại cây điều tra bị ruồi gây hại, 831 loại cây dại (Bảng 4,5,6). mẫu có ruồi trên tổng số 1122 mẫu đó Bảng 3. Số lượng mẫu quả thu thập xác định ký chủ tại một số tỉnh miền Bắc và Bắc Trung bộ (2001 - 2006). Nhúm cõy Loại cây điều tra Mẫu thu
kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 5/2007 Tổng số loại Số loại cú ruồi Tổng số Mẫu cú ruồi Cây ăn quả (CĂQ) 31 18 575 483 Rau ăn quả (RĂQ) 13 11 366 256 Cỏc loại cõy khỏc 8 5 181 92 Tổng cộng 52 34 1122 831 Bảng 4. Thành phần ký chủ của ruồi hại quả trờn một số loại cõy ăn quả (2001- 2006) TT Tờn Việt Tờn khoa học Loài ruồi hại quả Tổng nam BDO BTA BVE BCO BPY BC số A 1 Bưởi Citrus grandis + + 2 2 Cam Citrus sinensis + 1 3 Quýt Citrus reticulata + + 2 4 Ổi Psidium + + 2 guajava 5 Đào Prunus persica + + + 3 6 Mận Prunus + + 2 domestica 7 Lờ Pyrus + 1 communis 8 Mơ Prunus + 1 armeniaca 9 Doi Syzygium + + 2 jambos 10 Nhón Dimocarpus + 1 longan 11 Vải Nephelium + + 2 litchi 12 Khế Averrhoa + + 2 carambola 13 Hồng Achras sapota + + 2 xiờm 14 Quất hồng Clausena + 1 bỡ lansium 15 Na Annona + 1 squamosa
kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 5/2007 16 Hồng Diospiros kaki + 1 17 Tỏo ta Ziziphus jujuba + + + 3 18 Đu đủ Carica papaya + 1 Tổng số 18 1 1 5 3 2 Ghi chỳ: Bactrocera dorsalis (BDO), Bactrocera correcta (BCO), Bactrocera pyrifloliae (BPY), Bactrocera carambolae (BCA), Bactrocera tau (BTA), Bactrocera verbascifoliae (BVE) Bảng 5. Thành phần ký chủ của ruồi hại quả trờn một số loại rau ăn quả (2001 - 2006) Tờn Loài ruồi hại quả Tổng TT Tờn khoa học Việt Nam BCU BTA BLA cộng 1 Bớ ngụ Cucurbita maxima + + 2 2 Mướp Luffa aegyptiaca + + 2 3 Mướp đắng Luffa acutangula + + 2 4 Dưa Cucumis sativus + 1 5 Cà Solanum melongena + 1 6 Ớt Capsicum annuum + 1 7 Bớ xanh Benincasa hispida + 1 8 Cà chua Lycopersicon + + 2 esculentum 9 Bầu Lagenaria siceraria + 1 10 Gấc Momordica + + 2 cochinchinensis 11 Đậu đũa Vigna unguiculata + 1 Tổng cộng 9 5 2 Ghi chỳ: Bactrocera cucurbitae (BCU), Bactrocera tau (BTA), Bactrocera latifrons (BLA). Bảng 6. Thành phần ký chủ của ruồi hại quả trờn một số loại quả dại (2001 - 2006) TT Tờn Tờn khoa học Loài ruồi hại quả Tổng
kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 5/2007 Việt Nam BC BL cộng BDO BCU A A 1 Bàng Terminalis + + 2 bellirica 2 Sung Ficus carica + 1 3 Thần mỏt Milletia sp. + 1 4 Múng rồng Artabotrys + 1 hexapetalus 5 Cà gai Solanum sp. + 1 Tổng cộng 2 1 2 1 Ghi chỳ: Bactrocera dorsalis (BDO), Bactrocera carambolae (BCA), Bactrocera cucurbitae (BCU), Bactrocera latifrons (BLA). Với các kết quả nghiên cứu trên Management of fruit flies in the cho thấy ruồi hại quả họ Tephritidae ở Pacific. ACIAR proceedings N0 76: nước ta rất phong phú, nhiều loài gây p.46-53 hại nghiêm trọng trên các loại cây ăn 2. Allan Allwood and Ema Tora quả và rau ăn quả, phần lớn chúng là Vueti, 2003. Distribution and những đối tượng kiểm dịch. Cần có ecology of pest fruit fly species in những nghiên cứu chuyên sâu, đặc ASIA and The Pacific. Recent trends biệt là cỏc biện phỏp phũng trừ cú on sterile insect technique and Area - hiệu quả, an toàn vệ sinh thực phẩm Wide integrated pest management - và thõn thiện với mụi trường như biện Research institute for Subtropics, pháp xử bả protein, biện phỏp triệt 2003. Keng Hong –Tan: pp 71-83. sản phũng trừ diện rộng. 3. Drew, R.A.I., Hà Minh Trung, Lê Đức Khánh và CS-2001. Kết TÀI LIỆU THAM KHẢO quả thực hiện dự ỏn” Quản lý ruồi 1. Drew R.A.I. and M.C. Romig, hại quả ở Việt nam” TCP/VIE 1996. Overview - Tephritidae in the 8823(A) 1999- 2000, NXB Nụng Pacific and Southeast Asia. nghiệp, Hà Nội.