Thay chỏm lưỡng cực và kết hợp xương vùng mấu chuyển điều trị gãy liên mấu chuyển không vững trên bênh nhân lớn tuổi

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> THAY CHỎM LƯỠNG CỰC VÀ KẾT HỢP XƯƠNG<br /> VÙNG MẤU CHUYỂN ĐIỀU TRỊ GÃY LIÊN MẤU CHUYỂN<br /> KHÔNG VỮNG TRÊN BÊNH NHÂN LỚN TUỔI<br /> Bùi Hồng Thiên Khanh*, Phạm Quang Vinh*, Hoàng Đức Thái*, Văn Đức Minh Lý*,<br /> Trang Mạnh Khôi**, Lê Tường Viễn*, Dương Đình Triết *, Cao Bá Hưởng *<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu : Gãy liên mấu chuyển (LMC) xương đùi không vững ở người lớn tuổi còn là vấn đề khó khăn trong<br /> quyết định điều trị phẫu thuật so với gãy cổ xương đùi và gãy vững LMC. Phẫu thuật này giúp bệnh nhân xoay trở<br /> và tập đi lại sớm tránh các biến chứng do nằm lâu.<br /> Phương pháp : Từ tháng 2 năm 2006 đến tháng 3 năm 2007, chúng tôi tiến hành thay khớp háng lưỡng cực<br /> cho 6 trường hợp gãy LMC không vững gồm 1 trường hợp loại III, 4 trường hợp loại IV, 1 trường hợp loại V.<br /> Trong đó tỷ lệ nam: nữ = 1:1. Tuổi trung bình là 79,5 (72 tuổi – 86 tuổi). Vô cảm bằng tê ngoài màng cứng kết hợp<br /> mê nội khí quản. Lương máu mất trung bình là 325ml. Thời gian mổ trung bình 140 phút (90 phút đến 200 phút).<br /> Bênh nhân được tập ngồi vào ngày thứ 2 hoặc 3, tập đi vào ngày thứ 7 (ngày thứ 5 đến 15), xuất viên vào ngày thứ<br /> 14 ( 7 đến 25 ngày).<br /> Kết quả : thời gian theo dõi từ 3 tháng đến 16 tháng với kết quả ban đầu khả quan.<br /> Kết luận : Đây là phương pháp điều trị phẫu thuật có chọn lựa giúp cho bệnh nhân đi lại sớm tránh các biến<br /> chứng do nằm lâu đem lại chất lượng cuộc sống cao cho bệnh nhân.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> BIPOLAR HEMIARTHROPLASTY AND INTERNAL FIXATION FOR<br /> UNSTABLE INTERTROCHANTERIC FRACTURES IN AGED-PATIENTS<br /> Bui Hong Thien Khanh, Pham Quang Vinh*, Hoang Duc Thai, Van Duc Minh Ly,<br /> Trang Manh Khoi, Le Tuong Vien, Duong Dinh Triet, Cao Ba Huong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 - Supplement of No 1 - 2008: 282 - 285<br /> Purpose : Unstable intertrochanteric fracture in elderly patient still challenge orthopaedist in treatment : nonoperative treatment (delay union), operative treatment (unstable fixation). Bipolar hemiarthroplasty plus wire loop<br /> fixation helps early mobilization of the patient.<br /> Methods : Between 2 – 2006 and 3 – 2007: 06 cases had Bipolar hemiarthroplasty plus wire loop fixation;<br /> classification: Type III: 01 case, type IV: 04 cases, type V: 01 case ; Sex ratio: 1 : 1 ; average age: 77.5 (range, 72 to<br /> 86) ; mean surgical time: 140 mins (90 – 200 mins); post- operation : start to sit 2nd-3rd day PO, begin to walk<br /> with working frame 5th – 15th day PO; discharge form the hospital 14th day PO.<br /> Results: Follow up time 3-16 months, our series have good initial results.<br /> Conclusion: This is a selected choice of operation that aims early mobilization of the old patient decereasing<br /> complications of prolonged recumbency.<br /> khó khăn trong quyết định điều trị phẫu thuật<br /> MỞĐẦU<br /> so với gãy cổ xương đùi và gãy vững LMC.<br /> Gãy liên mấu chuyển (LMC) xương đùi<br /> Đối với gãy cổ xương đùi, thay khớp lưỡng<br /> không vững ở người lớn tuổi còn là vấn đề<br /> *Bộ môn Chấn thương Chỉnh hình – Đại học Y Dược TP. HCM<br /> ** Bộ môn Giải phẫu – Đại học Y Dược TP. HCM<br /> <br /> Chấn Thương Chỉnh Hình<br /> <br /> 281<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008<br /> cực đạt được hiệu quả cao, kỹ thuật mổ đơn<br /> giản. Bệnh nhân sớm đi lại tránh biến chứng<br /> do nằm lâu. Đối với gãy LMC vững, điều trị<br /> bảo tồn hay mổ kết hợp xương cũng liền<br /> xương nhanh. Đối với gãy LMC không vững,<br /> nếu không mổ thì liền xương chậm, cal lệnh.<br /> Bênh nhân chậm đi lại dễ gây biến chứng do<br /> nằm lâu dẫn đến tử vong. Nếu mổ kết hợp<br /> xương những trường hợp gãy LMC không<br /> vững bằng dụng cụ như đinh gama, nẹp DHS,<br /> cố định ngòai …thì bất động không vững để<br /> đứng,đi chịu lực sớm. Do đó bệnh nhân chậm<br /> đi lại và gia tăng biến chứng do nằm lâu. Nhờ<br /> gây mê hồi sức đã phát triển tốt nên vấn đề vô<br /> cảm trong phẫu thuật và sau mổ đã kiểm soát<br /> đau và xử trí các rối loạn tốt trên người lớn<br /> tuổi tạo thuận lợi cho phẫu thuật thay chỏm<br /> lưỡng cực và kết hợp xương bằng chỉ<br /> thép.Phẫu thuật này giúp bệnh nhân xoay trở<br /> và tập đi lại sớm tránh các biến chứng do nằm<br /> lâu. Tuy nhiên phương pháp này cần kỹ thuật<br /> phức tạp hơn, thời gian mổ lâu hơn và chi phí<br /> cao hơn.<br /> <br /> MỤCTIÊU NGHIÊN CỨU<br /> Đánh giá thời gian vận động sớm sau phẫu<br /> thuật của bệnh nhân<br /> Đánh giá kết quả phục hồi chức năng của<br /> bệnh nhân<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Nghiên cứu tiến cứu<br /> Chọn bệnh: bệnh nhân lớn tuổi trên 70<br /> tuổi, gãy LMC không vững loại III, IV,V theo<br /> TRONZO(5)<br /> Chúng tôi chọn phân loại gãy LMC theo<br /> TRONZO đơn giản và đầy đủ.<br /> - Loại I: Gãy không hoàn toàn. Vững<br /> - Loại II: Gãy cả hai mấu chuyển di lệch ít.<br /> Vững<br /> - Loại III: Gãy nhiều mảnh cả hai mấu<br /> chuyển, bờ sau trong. Không vững<br /> - Loại IV: Như loại III, các mảnh gãy rời ra,<br /> di lệch trong hiều bình diện. Không vững<br /> <br /> Chấn Thương Chỉnh Hình<br /> 282<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> - Loại V: Đường gãy nghịch từ mấu chuyển<br /> nhỏ đi ra ngoài<br /> <br /> Phân loại theo AO tương tự như TRONZO<br /> nhưng chi tiết hơn và phức tạp hơn<br /> <br /> KỸ THUẬT PHẪU THUẬT<br /> Chuẩn bị bệnh nhân trước mổ như bệnh<br /> nhân thay khớp háng bình thường. Bệnh nhân<br /> nằm nghiêng. Rạch da đường bên nhưng hơi<br /> dài hơn về phía thân xương đùi để bộc lộ rõ<br /> vùng gãy mấu chuyển. Tách cơ rộng ngoài bên<br /> dưới. Cắt cổ xương đùi, cố gắng giữ lại vùng<br /> calca. Chuẩn bị tối thiểu 2 vòng chỉ thép để cố<br /> định MCL và vùng dưới mấu chuyển. Vòng chỉ<br /> thép thứ 3 có thể có thêm để cố định vùng calca<br /> vào khối mấu chuyển. Chuẩn bị thân xương đùi<br /> như bình thường. đặt chuôi thử vào. Chú ý vị trí<br /> nghiêng trước của chuôi so với thân xương đùi.<br /> Nắn thử. Chuẩn bị chỉ thép cột ở các vị trí cần<br /> cột. Đặt chuôi thật. Cột chỉ thép ở các vị trí đã<br /> định. Sử dụng loại khớp háng cố định bằng xi<br /> măng và không xi măng.<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Từ tháng 2 năm 2006 đến tháng 3 năm<br /> 2007, chúng tôi tiến hành thay khớp háng<br /> lưỡng cực cho 6 trường hợp gãy LMC không<br /> vững gồm 1 trường hợp loại III, 4 trường hợp<br /> loại IV, 1 trường hợp loại V. Trong đó tỷ lệ<br /> nam: nữ = 1:1. Tuổi trung bình là 79,5 (72 tuổi –<br /> 86 tuổi). Vô cảm bằng tê ngoài màng cứng kết<br /> hợp mê nội khí quản. Lương máu mất trung<br /> bình là 325ml. Thời gian mổ trung bình 140<br /> phút (90 phút đến 200 phút). Bênh nhân được<br /> tập ngồi vào ngày thứ 2 hoặc 3, tập đi vào<br /> ngày thứ 7 (ngày thứ 5 đến 15), xuất viện vào<br /> ngày thứ 14 (7 đến 25 ngày). Thời gian theo<br /> dõi từ 3 tháng đến 16 tháng với kết quả ban<br /> đầu khả quan: bệnh nhân tự đứng đi và hoạt<br /> động sinh hoạt gần như bình thường sớm sau<br /> mổ 6 tuần như các trường hợp thay chỏm<br /> bipolar cho gãy cổ xương đùi.<br /> <br /> Bệnh nhân nữ, 86 t. Gãy LMC đùi P,TRONZO IV<br /> / CHA, Tiểu đường<br /> <br /> BÀNLUẬN<br /> Kết quả của chúng tôi đạt được khả quan<br /> và tương tự như các tác giả nước ngoài (1,3,6).<br /> Lô nghiên cứu của chúng tôi còn hạn chế về số<br /> lượng và thời gian theo dõi chưa dài như các<br /> tác giả nước ngoài(1,2,6)<br /> Đề tài của chúng tôi là đề tài mới, lần đầu<br /> báo cáo tại Việt nam.<br /> Gãy liên mấu chuyển (LMC) xương đùi<br /> không vững ở người lớn tuổi còn là vấn đề<br /> khó khăn trong quyết định điều trị phẫu thuật<br /> so với gãy cổ xương đùi và gãy vững LMC.<br /> Đối với gãy cổ xương đùi, thay khớp lưỡng<br /> cực đạt được hiệu quả cao, kỹ thuật mổ đơn<br /> giản. Bệnh nhân sớm đi lại tránh biến chứng<br /> do nằm lâu. Đối với gãy LMC vững, điều trị<br /> bảo tồn hay mổ kết hợp xương cũng liền<br /> <br /> Chấn Thương Chỉnh Hình<br /> <br /> 283<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008<br /> xương nhanh. Đối với gãy LMC không vững,<br /> nếu không mổ thì liền xương chậm, cal lệnh.<br /> Bênh nhân chậm đi lại dễ gây biến chứng do<br /> nằm lâu dẫn đến tử vong. Nếu mổ kết hợp<br /> xương những trường hợp gãy LMC không<br /> vững bằng dụng cụ như đinh gama, nẹp DHS,<br /> cố định ngoài(1,2,6) …thì bất động không vững<br /> để đứng,đi chịu lực sớm. Do đó bệnh nhân<br /> chậm đi lại và gia tăng biến chứng do nằm lâu.<br /> Nhờ gây mê hồi sức đã phát triển tốt nên vấn<br /> đề vô cảm trong phẫu thuật và sau mổ đã<br /> kiểm soát đau và xử trí các rối loạn tốt trên<br /> người lớn tuổi tạo thuận lợi cho phẫu thuật<br /> thay chỏm lưỡng cực và kết hợp xương bằng<br /> chỉ thép.Phẫu thuật này giúp bệnh nhân xoay<br /> trở và tập đi lại sớm tránh các biến chứng do<br /> nằm lâu. Tuy nhiên phương pháp này cần kỹ<br /> thuật phức tạp hơn, thời gian mổ lâu hơn và<br /> chi phí cao hơn.<br /> Do đó hiện nay trên thế giới vẫn còn bàn<br /> cải về vấn đề là kết hợp xương (đinh gamma,<br /> nẹp DHS,…) hay thay chỏm(3,4). Thay chỏm<br /> giúp bệnh nhân sớm tập luyện và đi đứng sớm<br /> hơn(1,2,6) các phương pháp khác nhưng phải<br /> chịu phẫu thuật dài hơn và nặng hơn sẽ làm<br /> sức khoẻ, giảm tuổi thọ của bệnh nhân(2,5)<br /> Phương pháp phẫu thuật mới này chỉ nên<br /> áp dụng có chọn lựa bệnh nhân (tình tạng sức<br /> khoẻ chung, khả năng đi đứng sinh hoạt trước<br /> mổ, khả năng chuyên môn đa khoa của bệnh<br /> viện như nội khoa, chuyên khoa chỉnh hình,<br /> phẫu thuật - gây mê hồi sức,chống nhiễm<br /> khuẩn,vật lý trị liệu,…, các hãng dụng cụ về<br /> khớp và điều kiện kinh tế của bệnh nhân,…<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Đây là phương pháp điều trị phẫu thuật có<br /> chọn lựa giúp cho bệnh nhân đi lại sớm tránh<br /> các biến chứng do nằm lâu đem lại chất lượng<br /> cuộc sống cao cho bệnh nhân.<br /> Để đánh giá kết quả của phương pháp này<br /> cần số lượng của bệnh nhân lớn hơn và thời<br /> gian theo dõi lâu hơn.<br /> <br /> Chấn Thương Chỉnh Hình<br /> 284<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> 4.<br /> 5.<br /> 6.<br /> <br /> Chan KC.(2000),” Cemented hemiarthrolasties for elderly<br /> patients with intertrochanteric fractures”, Clinnical<br /> Orthopaedics and Related research 321:pp.206-215.<br /> GreenS et al.(1987),” Bipolar prosthetic replacement or the<br /> management of unstable intertrochanteric fracture”, Clin<br /> Orthop. 224,pp.169-177<br /> Harkess JW..(2003),”Arthroplasty of Hip”,Campell’s<br /> Operative Orthopaedics, 10th Edition,vol.1,pp.315-482.<br /> Lavelle DG..(2003),”Fractures of Hip ”,Campell’s<br /> Operative Orthopaedics, 10th Edition,vol.3,pp.2873-2938.<br /> Le Phuc. (2003),”Gãy liên mấu chuyển”, Chấn thương học<br /> vùng khớp háng,NXB Y HỌC,pp.120-190<br /> Waddell J.P et at.(2004), “ the role of total hip replacement<br /> in intertrochanteri fracture of the femur. Clinical<br /> Orthopaedics and related research, 429:pp.49-53.<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008<br /> <br /> Chấn Thương Chỉnh Hình<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 285<br /> <br />