Thiết kế đê và công trình bảo vệ bờ - Chương 3

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:41

Thêm vào BST

Báo xấu

302
lượt xem 106
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thiết kế đê ♣3-1. Cấp của công trình đê và tiêu chuẩn thiết kế. I- Cấp của đê: 1. Căn cứ vào dân số và diện tích vùng được bảo vệ, đê sông và đê biển được chia thành 5 cấp theo bảng 3-1 Hai đoạn đê sông khác cấp nối liền nhau chỉ được chênh nhau một cấp. 3. Căn cứ tầm quan trọng về dân sinh, kinh tế, chính trị - xã hội của vùng được đê bảo vệ; độ ngập nước sâu, mức độ thiệt hại, sự ảnh hưởng đến môi trường sinh thái khi đê bị vỡ để xét nâng cấp hoặc hạ cấp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thiết kế đê và công trình bảo vệ bờ - Chương 3

Ch−¬ng III ThiÕt kÕ ®ª ♣3-1. CÊp cña c«ng tr×nh ®ª vµ tiªu chuÈn thiÕt kÕ. I- CÊp cña ®ª: 1. C¨n cø vµo d©n sè vµ diÖn tÝch vïng ®−îc b¶o vÖ, ®ª s«ng vµ ®ª biÓn ®−îc chia thµnh 5 cÊp theo b¶ng 3-1 B¶ng 3-1: CÊp cña c«ng tr×nh ®ª Vïng CÊp CÊp CÊp I CÊp II CÊp III CÊp IV ®−îc ®ª Cña ®ª s«ng ®Æc biÖt b¶o vÖ - Møc ®é quan TP trùc ThÞ x·, thÞ Néi thµnh TP trùc träng thuéc tØnh trÊn Hµ Néi thuéc TW Thµnh 500÷1.500 200÷500 100÷200 - Nh©n khÈu phi < 100 phè n«ng nghiÖp (ngµn ng−êi) - Nh©n khÈu trong vïng b¶o vÖ (ngµn 500÷1.500 200÷500 100÷200 < 100 ng−êi) N«ng th«n - §Êt canh t¸c ≥ 100 20÷100 4,0÷20 < 4,0 vïng b¶o vÖ (ngµn ha) §Æc biÖt CÊp c«ng tr×nh I II III IV cña ®ª biÓn (trªn cÊp 1) TÝnh chÊt hoÆc Vïng d©n sinh Lín h¬n Tõ 5.000 ®Õn Tõ 3.000 ®Õn Nhá h¬n diÖn tÝch ®−îc - kinh tÕ ®Æc hoÆc b»ng d−íi 10.000 d−íi 5.000 3.000 ®ª b¶o vÖ (ha) biÖt quan träng 10.000 50
2. Hai ®o¹n ®ª s«ng kh¸c cÊp nèi liÒn nhau chØ ®−îc chªnh nhau mét cÊp. 3. C¨n cø tÇm quan träng vÒ d©n sinh, kinh tÕ, chÝnh trÞ - x· héi cña vïng ®−îc ®ª b¶o vÖ; ®é ngËp n−íc s©u, møc ®é thiÖt h¹i, sù ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i khi ®ª bÞ vì ®Ó xÐt n©ng cÊp hoÆc h¹ cÊp cña ®ª sau khi ¸p dông b¶ng 3-1. ViÖc n©ng cÊp hoÆc h¹ cÊp cña ®ª so víi quy ®Þnh trong b¶ng 3-1 cÇn tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt. 4. CÊp cña c«ng tr×nh thñy c«ng, c«ng tr×nh d©n dông, quèc phßng giao c¾t qua ®ª kh«ng ®−îc thÊp thua cÊp cña tuyÕn ®ª ®ã, h¬n thÕ n÷a, cßn cÇn cã mét ®é d− an toµn thÝch ®¸ng. II- Tiªu chuÈn phßng lò cña c«ng tr×nh ®ª: §ª ®−îc x©y dùng ®Ó b¶o vÖ sù an toµn phßng lò cña ®èi t−îng cÇn b¶o vÖ, b¶n th©n ®ª kh«ng cã yªu cÇu phßng lò riªng. Trong khi Nhµ n−íc ch−a ban hµnh tiªu chuÈn phßng lò cho c¸c ®èi t−îng cÇn b¶o vÖ, tiªu chuÈn phßng lò øng víi mçi cÊp cña c«ng tr×nh ®ª ®−îc quy ®Þnh t¹m thêi trong b¶ng 3-2. B¶ng 3-2: Tiªu chuÈn phßng lò - cÊp cña c«ng tr×nh ®ª CÊp cña c«ng tr×nh ®ª CÊp ®Æc biÖt CÊp I CÊp II CÊp III CÊp IV Tiªu chuÈn phßng lò [thêi kú ≥ 250 100 ÷ 150 50 ÷ 100 25 ÷ 50 15 ÷ 25 xuÊt hiÖn l¹i (n¨m)] III- §é gia cao an toµn vµ hÖ sè an toµn æn ®Þnh cña ®ª: 1. §é gia cao an toµn cña ®ª: §−îc quy ®Þnh t−¬ng øng víi cÊp cña c«ng tr×nh ®ª trong b¶ng 3-3 (c¸c trÞ sè nªu trong b¶ng nµy kh«ng bao gåm gia cao phßng lón thi c«ng, chiÒu cao sãng leo vµ chiÒu cao n−íc dÒnh, ®é cao dù phßng do lßng s«ng bÞ båi). §é gia cao an toµn cña ®o¹n ®ª cã ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cÇn cã ®é gia cao lín h¬n møc b×nh th−êng, th«ng qua viÖc luËn chøng, cã thÒ t¨ng lªn thÝch ®¸ng nh−ng kh«ng ®−îc lín h¬n 1,50 m. B¶ng 3-3: §é gia cao an toµn cña c«ng tr×nh ®ª kh«ng cho phÐp sãng v−ît hoÆc n−íc trµn qua. CÊp cña c«ng tr×nh ®ª CÊp ®Æc biÖt CÊp I CÊp II CÊp III CÊp IV §é gia cao an toµn (m) 1,00 0,80 0,70 0,60 0,50 51
2. Gradien thÊm cho phÐp cña ®ª: a) Gradien th¸m cho phÐp cña ®Êt nÒn [J]dn : §−îc quy ®Þnh ë b¶ng 3-4 B¶ng 3-4: Gradien thÊm cho phÐp cña ®Êt nÒn CÊp ®ª CÊp ®Æc biÖt vµ CÊp II vµ cÊp CÊp IV Ghi chó cÊp I III Lo¹i ®Êt §Êt sÐt chÆt 0,70 0,90 1,10 Theo Π-12-73 “ChØ C¸t to, sái 0,35 0,45 0,54 dÉn tÝnh to¸n ®é ¸ sÐt 0,32 0,40 0,50 bÒn thÊm cña ®Ëp ®Êt“ C¸t h¹t trung 0,22 0,28 0,25 C¸t h¹t nhá 0,18 0,22 0,26 b) Gradien thÊm cho phÐp trong th©n ®ª thi c«ng b»ng ph−¬ng ph¸p ®Çm nÐn: §−îc quy ®Þnh ë b¶ng 3-5. B¶ng 3-5: Gradien thÊm cho phÐp cña th©n ®ª CÊp ®ª CÊp ®Æc biÖt vµ CÊp II vµ cÊp CÊp IV Ghi chó cÊp I III Lo¹i ®Êt SÐt vµ bª t«ng sÐt 1,00 1,20 1,30 Do kü thuËt ®¾p kÐm h¬n ®Ëp ®Êt ¸ sÐt 0,70 0,85 0,90 nªn chän trÞ sè thÊp C¸t h¹t trung 0,50 0,60 0,65 h¬n so víi Π 12-73 ¸ sÐt 0,40 0,50 0,55 vµ QP thiÕt kÕ ®ª Trung Quèc 1998 C¸c h¹t nhá 0,35 0,45 0,50 c) Gradien thÊm cho phÐp cña t−êng t©m, t−êng nghiªng, s©n phñ th−îng l−u b»ng ®Êt cã tÝnh dÝnh quy ®Þnh nh− sau : - B»ng ®Êt ¸ sÐt [J] = 4,00 - B»ng ®Êt sÐt [J] = 6,00 3. HÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng tr−ît cña ®ª ®Êt: HÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng tr−ît cña ®ª ®Êt cÇn lÊy b»ng hoÆc lín h¬n trÞ sè trong b¶ng 3-6, nh−ng kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 15%. 52
B¶ng 3-6: HÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng tr−ît cña ®ª ®Êt. CÊp cña c«ng tr×nh ®ª s«ng CÊp ®Æc biÖt CÊp I CÊp II CÊp III CÊp IV §iÒu kiÖn sö dông b×nh 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 HÖ th−êng sè an §iÒu kiÖn sö dông bÊt toµn 1,25 1,20 1,15 1,10 1,05 th−êng CÊp c«ng tr×nh ®ª biÓn CÊp ®Æc biÖt CÊp I CÊp II CÊp III CÊp IV §iÒu kiÖn sö dông b×nh 1,30 1,25 1,20 1,15 1,10 HÖ th−êng sè an §iÒu kiÖn sö dông bÊt toµn 1,20 1,15 1,10 1,05 1,05 th−êng 4. HÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng tr−ît cña t−êng phßng lò: HÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng tr−ît cña t−êng phßng lò kh«ng ®−îc nhá h¬n quy ®Þnh ë b¶ng 3-7. B¶ng 3-7: HÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng tr−ît cña t−êng phßng lò TÝnh chÊt nÒn NÒn ®¸ NÒn ®Êt CÊp cña c«ng tr×nh §Æc CÊp CÊp CÊp CÊp §Æc CÊp CÊp CÊp CÊp ®ª s«ng biÖt I II III IV biÖt I II III IV HÖ sè §iÒu kiÖn 1,20 1,15 1,10 1,05 1,05 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 an sö dông toµn b×nh th−êng ®iÒu kiÖn sö dông bÊt 1,10 1,05 1,05 1,00 1,00 1,25 1,20 1,15 1,10 1,05 th−êng §Æc CÊp CÊp CÊp CÊp §Æc CÊp CÊp CÊp CÊp C«ng tr×nh ®Ò biÓn biÖt I II III IV biÖt I II III IV §iÒu kiÖn 1,15 1,10 1,05 1,05 1,00 1,5 1,30 1,25 1,20 1,15 sö dông HÖ s« b×nh th−êng an ®iÒu kiÖn toµn sö dông bÊt 1,05 1,05 1,00 1,00 1,00 1,20 1,15 1,10 1,05 1,05 th−êng 53
5. HÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng lËt cña t−êng phßng lò: HÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng lËt cña t−êng phßng lò kh«ng ®−îc nhá h¬n quy ®Þnh ë b¶ng 3-8. B¶ng 3-8: HÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng lËt cña t−êng phßng lò. CÊp cña c«ng tr×nh ®ª s«ng CÊp ®Æc biÖt CÊp I CÊp II CÊp III CÊp IV §iÒu kiÖn sö dông b×nh 1,65 1,60 1,55 1,50 1,45 HÖ th−êng sè an §iÒu kiÖn sö dông bÊt toµn 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 th−êng CÊp c«ng tr×nh ®ª biÓn §iÒu kiÖn sö dông b×nh 1,60 1,55 1,50 1,45 1,40 HÖ th−êng sè an §iÒu kiÖn sö dông bÊt toµn 1,50 1,45 1,40 1,45 1,30 th−êng ♣3-2. Tµi liÖu c¬ b¶n dïng ®Ó thiÕt kÕ ®ª Tµi liÖu c¬ b¶n dïng cho thiÕt kÕ ®ª quy ®Þnh nh− sau. I- KhÝ t−îng, thñy v¨n: 1. KhÝ t−îng: Tïy theo yªu cÇu thiÕt kÕ x©y dùng ®ª míi hoÆc c¶i t¹o, gia cè ®ª cò, cÇn thu thËp c¸c tµi liÖu thèng kª nhiÒu n¨m vÒ : nhiÖt ®é kh«ng khÝ, giã, m−a, ®é Èm, bèc h¬i. 2. Thñy v¨n: a) Tµi liÖu ®Þa h×nh vÒ qu¸ tr×nh diÔn biÕn lßng s«ng, bê, b·i. b) Tµi liÖu thèng kª nhiÒu n¨m vÒ mùc n−íc, l−u l−îng, bïn c¸t. c) §−êng qu¸ tr×nh mùc n−íc, ®−êng qu¸ tr×nh l−u l−îng cña c¸c n¨m ®iÓn h×nh vµ cña lò thiÕt kÕ. d) Tµi liÖu vÒ qu¸ tr×nh thay ®æi h−íng ch¶y dßng chñ l−u mïa lò vµ mïa kiÖt. e) Tµi liÖu thèng kª nhiÒu n¨m vÒ bïn c¸t. g) Tµi liÖu vÒ thñy triÒu vµ sãng (®èi víi ®ª cöa s«ng, ®ª biÓn). 54
II- Kinh tÕ - x· héi: 1. Tµi liÖu kh¸i qu¸t vÒ kinh tÕ - x∙ héi cña vïng ®−îc b¶o vÖ: a) Tæng diÖn tÝch ®−îc ®ª b¶o vÖ; diÖn tÝch ®Êt canh t¸c; sè thµnh phè, thÞ x·, thÞ trÊn. b) Tæng nh©n khÈu sèng trong vïng ®ª b¶o vÖ. c) Kh¸i qu¸t vÒ kinh tÕ cña vïng ®−îc ®ª b¶o vÖ : Gi¸ trÞ s¶n l−îng n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp; sè l−îng vµ quy m« c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, hÇm má; hÖ thèng giao th«ng (®−êng bé, ®−êng s¾t, hµng kh«ng, c¶ng); nguån n¨ng l−îng, th«ng tin liªn l¹c v.v... 2. T×nh h×nh m«i tr−êng sinh th¸i cña vïng ®−îc ®ª b¶o vÖ. 3. T×nh h×nh thiªn tai ®∙ tõng x¶y ra trong khu vùc. 4. T×nh h×nh d©n sinh, kinh tÕ trong ph¹m vi b¶o vÖ ®ª: a) Nhµ cöa cña d©n vµ c¸c c«ng tr×nh c«ng céng. b) Sè hé, nh©n khÈu. c) C©y cèi, lóa, hoa mµu. III- §Þa h×nh c«ng tr×nh: 1. Tµi liÖu ®o ®¹c ®Þa h×nh trong c¸c giai ®o¹n thiÕt kÕ kh¸c nhau cña c«ng tr×nh ®ª cÇn phï hîp víi quy ®Þnh trong b¶ng 3-9: B¶ng 3-9: Yªu cÇu ®o vÏ cña c¸c giai ®o¹n thiÕt kÕ c«ng tr×nh ®ª Giai ®o¹n c«ng Lo¹i Ph¹m vi ®o vÏ & Tû lÖ Ghi chó t¸c hoÆc giai kho¶ng c¸ch c¸c mÆt c¾t b¶n vÏ ®o¹n thiÕt kÕ 1/10.000 ®Õn Chän tuyÕn - - 1/50.000 NÕu nÒn ®ª lµ nÒn c¸t, phÇn trong B¶n ®å 1/1.000 Tõ ®−êng tim ®ª tr¶i ®ång nªn ®o réng h¬n. NÕu phÝa ®Þa h×nh §Þnh tuyÕn ®Õn réng sang hai phÝa, mçi s«ng lµ b·i cã tÝnh x©m thùc th× cÇn phÝa 100 - 300m ®o më réng tíi ®−êng l¹ch s©u hoÆc 1/10.000 ngang tuyÕn x©m thùc. ChiÕu ®øng 1/100~1/200 B¶n vÏ Khi chiÒu dµi tuyÕn ®ª v−ît qu¸ ThiÕt kÕ kü - mÆt c¾t ChiÕu ngang 100km, tû lÖ chiÒu ngang cã thÓ thuËt 1/10.000 ~ däc dïng 1:50.000 hoÆc 1:100.000 1/50.000 Cø c¸ch 50-200m mét B¶n vÏ §øng: 1/100 mÆt c¾t, chiÒu réng ®o ThiÕt kÕ kü ë ®o¹n ®ª cong, kho¶ng c¸ch c¸c mÆt c¾t tõ tim ®ª sang hai phÝa, thuËt mÆt c¾t nªn rót ng¾n. Ngang: 1/200-1/500 ngang mçi phÝa 50 - 100m. 55
2. §èi víi ®ª x©y dùng míi, ngoµi c¸c b¶n vÏ mÆt c¾t ngang cßn cÇn cã b¶n vÏ c¾t däc tuyÕn tim ®ª; c«ng tr×nh ®ª cò, khi thiÕt kÕ t«n cao, ¸p tróc, ®¾p c¬ cÇn ®ång thêi cã b¶n vÏ c¾t däc ®Ønh ®ª, tuyÕn ch©n ®ª phÝa trong vµ phÝa ngoµi, mÆt c¾t ngang ®ª ph¶i ®o vÏ tèi thiÓu ®Õn hÕt ph¹m vi b¶o vÖ ®ª c¶ phÝa s«ng vµ phÝa ®ång, n¬i cã ao, hå ven ®ª, ph¹m vi ®o vÏ kh«ng ®−îc nhá h¬n 100m - 200m. IV- §Þa chÊt c«ng tr×nh: 1. §èi víi viÖc thiÕt kÕ míi c«ng tr×nh ®ª cÊp 3 trë lªn, c¸c tµi liÖu vÒ ®Þa chÊt c«ng tr×nh cÇn phï hîp víi quy ®Þnh : a) MÆt c¾t däc ®Þa chÊt nÒn ®ª : Mét mÆt c¾t gi÷a tim ®ª, mét mÆt c¾t däc ch©n ®ª phÝa s«ng, mét mÆt c¾t däc ch©n ®ª phÝa ®ång. b) MÆt c¾t ngang ®Þa chÊt nÒn ®ª : Trong giai ®o¹n lËp dù ¸n, b×nh qu©n cø 200m lËp mét mÆt c¾t ngang ®Þa chÊt; trong giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt b×nh qu©n cø 100m lËp mét mÆt c¾t ngang. NÕu ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt nÒn phøc t¹p cã thÓ bæ sung thÝch ®¸ng sau khi ®· th¨m dß b»ng ph−¬ng ph¸p ®Þa vËt lý hoÆc xuyªn tÜnh. Khi x¸c ®Þnh vÞ trÝ kh¶o s¸t mÆt c¾t ngang cÇn kÕt hîp víi c¸c hè khoan cña mÆt c¾t däc ®Ó gi¶m thiÓu khèi l−îng khoan kh¶o s¸t. c) §é s©u hè khoan : Tõ 10 - 15m kÓ tõ mÆt ®Êt tù nhiªn. §é s©u nãi trªn cã thÓ thay ®æi tïy theo ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt nÒn khu vùc vµ yªu cÇu vÒ tÝnh to¸n æn ®Þnh thÊm, æn ®Þnh chèng tr−ît hoÆc tÝnh lón ®−îc thÓ hiÖn trong §Ò c−¬ng ®−îc duyÖt. d) Sè l−îng mÉu vµ chØ tiªu c¬ lý cÇn thÝ nghiÖm, thùc hiÖn theo quy tr×nh hiÖn hµnh vÒ kh¶o s¸t ®Þa chÊt nÒn cña lo¹i ®Ëp ®Êt cã chiÒu cao ≤ 10m. e) C¸c tµi liÖu vÒ h×nh trô hè khoan, c¸c b¶n vÏ mÆt c¾t däc, mÆt c¾t ngang, b¶ng tæng hîp c¸c chØ tiªu c¬, lý, b¸o c¸o thuyÕt minh ®Þa chÊt c«ng tr×nh vµ ®Þa chÊt thñy v¨n thùc hiÖn theo Quy ph¹m hiÖn hµnh vÒ kh¶o s¸t ®Þa chÊt c«ng tr×nh thñy lîi. g) Tµi liÖu kh¶o s¸t ®Þa chÊt b·i vËt liÖu khai th¸c ®Êt ®¾p ®ª, thùc hiÖn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ®èi víi viÖc kh¶o s¸t b·i vËt liÖu phôc vô x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi. §èi víi c«ng tr×nh ®ª d−íi cÊp 3, tµi liÖu ®Þa chÊt c«ng tr×nh vµ b·i vËt liÖu ®¾p ®ª cã thÓ ®¬n gi¶n ho¸ thÝch ®¸ng. Khi cã ®iÒu kiÖn, còng cã thÓ dïng c¸c tµi liÖu t−¬ng quan cña c«ng tr×nh ë vïng l©n cËn. 2. ViÖc thiÕt kÕ gia cè, t«n cao, ¸p tróc, më réng mÆt ®ª, ®¾p c¬, ®¾p tÇng ph¶n ¸p chèng m¹ch ®ïn, m¹ch sñi cÇn tËn dông c¸c tµi liÖu ®Þa chÊt c«ng tr×nh trong qu¸ tr×nh x©y dùng, tu bæ ®ª ®iÒu tr−íc ®©y, kÓ c¶ tµi liÖu ®iÒu tra khi ®ª vì, vËt liÖu hµn khÈu, tµi liÖu kh¶o s¸t x©y dùng cèng, tr¹m b¬m hoÆc c¸c c«ng tr×nh kh¸c x©y dùng trong ph¹m vi b¶o vÖ ®ª. §èi chiÕu víi yªu cÇu thiÕt kÕ vÒ tÝnh to¸n æn ®Þnh thÊm, æn ®Þnh chèng tr−ît, tÝnh lón; 56
chÊt l−îng, khèi l−îng ®Êt cã thÓ khai th¸c ®−îc ®Ó ®¾p ®ª, nÕu tµi liÖu ®· cã cßn thiÕu hoÆc ch−a ®ñ ®é tin cËy th× ph¶i kh¶o s¸t bæ sung theo c¸c quy ®Þnh t−¬ng øng ë trªn. 3. Tµi liÖu ®Þa chÊt vµ ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t phôc vô thiÕt kÕ khoan phôt v÷a gia cè ®ª: thùc hiÖn theo Quy tr×nh khoan phôt v÷a gia cè ®ª 14TCN-1-85. ♣3-3. TuyÕn vµ h×nh thøc kÕt cÊu I- TuyÕn ®ª: 1. C¸c c¨n cø lùa chän tuyÕn ®ª: ViÖc thiÕt kÕ ph−¬ng ¸n chän tuyÕn ®ª x©y dùng míi hoÆc c¶i t¹o tuyÕn ®ª cò cÇn c¨n cø vµo c¸c yªó tè : Quy ho¹ch phßng lò, quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña vïng cÇn ®−îc b¶o vÖ, ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, ®Þa chÊt, xu h−íng biÕn ®æi cña tuyÕn s«ng, c¸c c«ng tr×nh hiÖn cã cÇn ph¶i di dêi vµ c«ng tr×nh dù kiÕn x©y dùng trong t−¬ng lai, diÖn tÝch ®Êt cÇn ph¶i thu håi ®Ó x©y dùng hoÆc c¶i t¹o tuyÕn ®ª, viÖc b¶o vÖ c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸, sù ph©n ®Þnh ranh giíi hµnh chÝnh v.v..., trªn nguyªn t¾c sö dông tæng hîp th«ng qua so s¸nh kinh tÕ - kü thuËt c¸c ph−¬ng ¸n ®Ó lùa chän. 2. C¸c nguyªn t¾c bè trÝ tuyÕn ®ª: a) TuyÕn ®ª cÇn bè trÝ phï hîp víi h−íng ch¶y cña thÕ s«ng vµ song song víi tuyÕn chñ l−u cña dßng ch¶y khi s«ng cã lò lín. Kho¶ng c¸ch gi÷a tuyÕn ®ª cña hai bê cña mét ®o¹n s«ng, hoÆc kho¶ng c¸ch gi÷a bê, b·i cao bªn nµy ®Õn ®ª cña bê bªn kia vÒ ®¹i thÓ cÇn b»ng nhau, kh«ng nªn ®ét nhiªn réng ra hoÆc hÑp l¹i. b) TuyÕn ®ª cÇn tr¬n tru, c¸c ®o¹n ®ª cÇn nèi víi nhau thµnh ®−êng tr¬n kh«ng ®−îc ®Ó gÉy khóc uèn cong gÊp. c) CÇn tËn dông tuyÕn ®ª s½n cã vµ ®Þa h×nh thuËn lîi, ®¾p ®ª trªn b·i s«ng t−¬ng ®èi æn ®Þnh, cã ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt t−¬ng ®èi tèt, nªn chõa l¹i b·i s«ng ®ñ réng, hÕt søc tr¸nh vïng nÒn ®Êt mÒm yÕu hoÆc nÒn ®Êt thÊm n−íc m¹nh, vïng ®Êt ngËp n−íc s©u, lßng s«ng cæ, vïng cã hè xãi do vì ®ª t¹o thµnh. d) TuyÕn ®ª cÇn bè trÝ sao cho chiÕm Ýt ®Êt canh t¸c, di dêi Ýt nhµ cöa vµ c«ng tr×nh, tr¸nh c¸c di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, thuËn lîi cho viÖc hé ®ª phßng lò vµ qu¶n lý c«ng tr×nh. e) ViÖc bè trÝ tuyÕn ®ª cöa s«ng gi¸p biÓn ph¶i chó ý thÝch ®¸ng yªu cÇu tho¸t lò nhanh, ®ång thêi tr¸nh ®−îc sù t¸c ®éng chÝnh diÖn cña h−íng giã, b·o thÞnh hµnh vµ sãng; §èi víi ®ª cöa s«ng ë n¬i s«ng nh¸nh ch¶y vµo s«ng chÝnh hoÆc s«ng chÝnh ch¶y vµo s«ng nh¸nh cÇn bè trÝ tuyÕn ®ª cong tr¬n, xu«i thuËn ®Ó gi÷ cho cöa s«ng ®−îc æn ®Þnh l©u dµi, ®ång thêi kh«ng ®Ó cho dßng ch¶y uy hiÕp an toµn ®o¹n ®ª phÝa h¹ l−u cöa s«ng. 57
3. Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 tuyÕn ®ª s«ng: a) ViÖc tÝnh to¸n kho¶ng c¸ch gi÷a 2 tuyÕn ®ª cña mét ®o¹n s«ng khi x©y dùng tuyÕn ®ª míi cÇn c¨n cø vµo quy ho¹ch phßng lò cña l−u vùc ®Ó ph©n ®o¹n s«ng mµ x¸c ®Þnh, ®ång thêi cÇn xem xÐt, ph©n tÝch toµn diÖn th−îng, h¹ l−u, bê ph¶i, bê tr¸i. b) Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 tuyÕn ®ª s«ng cßn cÇn c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, ®Þa chÊt lßng s«ng, bê s«ng, ®Æc ®iÓm vÒ thñy triÒu (nÕu cã), bïn c¸t, quy luËt, båi xãi vµ diÔn biÕn lßng s«ng, c¸c chØ tiªu kinh tÕ - kü thuËt øng víi c¸c kho¶ng c¸ch ®ª kh¸c nhau, th«ng qua viÖc ph©n tÝch c¸c yÕu tè tù nhiªn, x· héi cã liªn quan mµ x¸c ®Þnh. c) Khi x¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch 2 tuyÕn ®ª s«ng, tïy theo møc ®é h¹n chÕ cña d·y sè liÖu thñy v¨n hiÖn cã, ¶nh h−ëng cña sù chËm lò, t¸c dông båi l¾ng l©u dµi ë vïng b·i s«ng hoÆc xãi lßng s«ng, quy ho¹ch x©y dùng c¸c cÇu qua s«ng hoÆc yªu cÇu vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i... mµ dù phßng thªm mét kho¶ng d− cÇn thiÕt. d) §èi víi ®o¹n s«ng bÞ th¾t hÑp côc bé do ¶nh h−ëng cña mám nói, mám b·i s«ng cã ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt r¾n ch¾c hoÆc cña c¸c c«ng tr×nh, nhµ cöa, vËt kiÕn tróc kh¸c, n¨ng lùc tho¸t lò kÐm râ rÖt so víi ®o¹n s«ng ë th−îng, h¹ l−u th× cÇn cã biÖn ph¸p më réng kho¶ng c¸ch ®ª hoÆc dì bá ch−íng ng¹i vËt, di dêi nhµ cöa vµ tæ chøc t¸i ®Þnh c− cho nh©n d©n ra khái vïng c¶n lò. II. Chän lo¹i h×nh kÕt cÊu ®ª: 1. ViÖc lùa chän lo¹i h×nh kÕt cÊu cña ®ª cÇn th«ng qua ph©n tÝch, so s¸nh kinh tÕ, kü thuËt, dùa trªn nguyªn t¾c: phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ, sö dông vËt liÖu ®Þa ph−¬ng, ®ång thêi c¨n cø vµo vÞ trÝ, tÇm quan träng cña ®o¹n ®ª, ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt nÒn ®ª, vËt liÖu x©y dùng ®ª, ®Æc ®iÓm dßng ch¶y, ®iÒu kiÖn thi c«ng, gi¸ thµnh c«ng tr×nh, yªu cÇu sö dông, qu¶n lý vµ cøu hé ®ª, m«i tr−êng c¶nh quan v.v... 2. Tïy theo yªu cÇu kü thuËt vµ kh¶ n¨ng vÒ vËt liÖu lµm ®ª, cã thÓ lùa chän c¸c lo¹i kÕt cÊu : ®ª ®Êt, t−êng phßng lò b»ng bª t«ng cèt thÐp, t−êng phßng sãng b»ng ®¸ x©y hoÆc ®ª cã kÕt cÊu vËt liÖu hçn hîp tïy theo tõng ®o¹n, tõng bé phËn cña ®ª. 3. H×nh thøc kÕt cÊu mÆt c¾t ®ª, cã thÓ chän ®ª kiÓu m¸i dèc, ®ª kiÓu t−êng th¼ng ®øng hoÆc kiÓu phøc hîp th¼ng ®øng vµ m¸i dèc. 4. Theo h×nh thøc thiÕt kÕ bé phËn phßng thÊm, cã thÓ chän ®ª ®Êt ®ång chÊt, ®ª ®Êt cã t−êng t©m hoÆc t−êng nghiªng chèng thÊm. 5. C¸c ®o¹n ®ª trªn cïng mét tuyÕn, cã ®iÒu kiÖn kh¸c biÖt nhau, cã thÓ chän dïng c¸c lo¹i h×nh ®ª kh¸c nhau. ë chç thay ®æi lo¹i h×nh kÕt cÊu mÆt c¾t ®ª, cÇn xö lý tèt chç nèi tiÕp vµ nªn lµm ®o¹n chuyÓn tiÕp. 58
♣3-4. ThiÕt kÕ mÆt c¾t ®ª I. Quy ®Þnh chung: 1. KÕt cÊu th©n ®ª cÇn ®¸p øng tiªu chuÈn æn ®Þnh chèng tr−ît vµ æn ®Þnh thÊm, kh«ng bÞ biÕn d¹ng, tËn dông ®−îc vËt liÖu t¹i chç, dÔ thi c«ng, gi¸ thµnh h¹, ®ång thêi t¹o ®−îc thuËn lîi trong qu¶n lý vµ cøu hé ®ª. 2. ThiÕt kÕ th©n ®ª ®Êt bao gåm viÖc x¸c ®Þnh mÆt c¾t th©n ®ª, tiªu chuÈn ®¾p ®Êt, cao tr×nh ®Ønh ®ª, kÕt cÊu ®Ønh ®ª, m¸i ®ª vµ c¬ ®ª, b¶o vÖ m¸i vµ tiªu n−íc m¸i dèc, biÖn ph¸p chèng chÊm, tiªu n−íc th©n ®ª vµ nÒn ®ª. ViÖc thiÕt kÕ t−êng phßng lò bao gåm c¸c néi dung : x¸c ®Þnh h×nh thøc kÕt cÊu th©n t−êng, kÝch th−íc ®−êng viÒn mãng, cao tr×nh ®Ønh t−êng vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng thÊm, tiªu n−íc. 3. Dùa vµo ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, ®Þa chÊt nÒn, chiÒu cao th©n ®ª... ®Ó chia tuyÕn ®ª thµnh c¸c ®o¹n cã c¸c ®iÒu kiÖn t−¬ng tù. Mçi ®o¹n cã c¸c ®iÒu kiÖn t−¬ng tù x¸c ®Þnh mét mÆt c¾t thiÕt kÕ ®¹i diÖn. KÕt cÊu, kÝch th−íc cña c¸c bé phËn th©n ®ª ®−îc x¸c ®Þnh sau khi tÝnh to¸n æn ®Þnh vµ so s¸nh kinh tÕ - kü thuËt. 4. Nh÷ng vïng cã ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh, ®Þa chÊt ®Æc biÖt kh¸c víi mÆt c¾t ®¹i diÖn, cÇn lùa chän gi¶i ph¸p thiÕt kÕ phï hîp c¶ vÒ h×nh d¹ng mÆt c¾t, vËt liÖu ®¾p ®ª vµ ph−¬ng ph¸p thi c«ng ®Ó b¶o ®¶m an toµn. II. Cao tr×nh ®Ønh ®ª: 1. Cao tr×nh ®Ønh ®ª ®−îc x¸c ®Þnh theo c¸c c«ng thøc : CT§§ = MNBT + Δh + Hsl + a CT§§ = MNTK + Δh' + H'sl + a' Trong ®ã : - CT§§ lµ cao tr×nh ®Ønh ®ª, tÝnh b»ng m. - MNBT lµ mùc n−íc b×nh qu©n max. - MNTK lµ mùc n−íc lò thiÕt kÕ cña ®ª øng víi tÇn suÊt lò thiÕt kÕ t−¬ng øng víi cÊp cña ®ª hay mùc n−íc tÝnh to¸n ®èi víi ®ª biÓn, - a vµ a' lµ ®é gia cao an toµn cña ®ª. - Δh vµ Δh' lµ chiÒu cao n−íc dÒnh do giã g©y nªn, tÝnh b»ng m, hay chiÒu cao n−íc d©ng ®èi víi ®ª biÓn. - Hsl vµ H'sl lµ chiÒu cao sãng leo, tÝnh b»ng m. TrÞ sè Δh' vµ H'sl ®−îc tÝnh víi vËn tèc giã b×nh qu©n lín nhÊt nhiÒu n¨m kh«ng kÓ h−íng V 10max (m/s), tÝnh ë ®é cao c¸ch mÆt ®Êt b×nh qu©n khu vùc 10m. 59
TrÞ sè Δh vµ Hsl ®−îc tÝnh víi vËn tèc giã lín nhÊt øng víi tÇn suÊt thiÕt kÕ p, phô thuéc cÊp cña c«ng tr×nh ®ª nh− sau: + CÊp ®Æc biÖt : p = 1% + CÊp I vµ cÊp II : p = 2% + CÊp III vµ cÊp IV : p = 4% TrÞ sè cña Δh, Δh', Hsl, H'sl ®−îc x¸c ®Þnh theo quy ph¹m hiÖn hµnh hoÆc xem ch−¬ng 2 2. Khi ®ª cã x©y t−êng ch¾n sãng, cao tr×nh ®Ønh t−êng ®−îc tÝnh to¸n nh− cao tr×nh ®Ønh ®ª ®Êt ë Môc 1. Cao tr×nh mÆt ®ª ®Êt ë phÝa sau l−ng t−êng nhÊt thiÕt ph¶i cao h¬n cao tr×nh mùc n−íc tÜnh thiÕt kÕ 0,50m trë lªn. 3. §ª ®Êt cÇn ph¶i dù tr÷ ®é lón. Tïy theo ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt nÒn ®ª, chÊt ®Êt th©n ®ª vµ ®é chÆt ®¾p ®Êt, cã thÓ lÊy ®é lón dù phßng khi thi c«ng ®ª b»ng 3% ®Õn 8% chiÒu cao th©n ®ª lµ thÝch hîp. Khi gÆp mét trong nh÷ng tr−êng hîp sau, ®é lón cÇn tÝnh to¸n theo quy ®Þnh ë môc 3-7. a. ChiÒu cao ®ª lín h¬n 10m. b. NÒn ®ª lµ líp ®Êt mÒm yÕu. c. §iÒu kiÖn thi c«ng khã b¶o ®¶m ®é chÆt ®Çm nÐn thiÕt kÕ. d. §ª ®¾p b»ng ®Êt −ít kh«ng thÓ ®Çm nÐn ®−îc. III. KÕt cÊu ®Ønh ®ª: 1. ChiÒu réng ®Ønh ®ª, ngoµi viÖc tho¶ m·n yªu cÇu ®¶m b¶o æn ®Þnh chung vµ æn ®Þnh thÊm, khi x¸c ®Þnh chiÒu réng ®Ønh ®ª cÇn xÐt ®Õn yªu cÇu thi c«ng, yªu cÇu xö lý cÊp cøu hé ®ª, kÓ c¶ tr−êng hîp lò v−ît lò thiÕt kÕ, yªu cÇu kÕt hîp giao th«ng trªn ®Ønh ®ª vµ c¸c yªu cÇu kh¸c ®Ó xem xÐt, quyÕt ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng, chiÒu réng ®Ønh ®ª ®−îc quy ®Þnh ë b¶ng 3-10. Tr−êng hîp ®Æc biÖt, khi cã luËn chøng tho¶ ®¸ng cã thÓ ®−îc phÐp t¨ng hoÆc gi¶m chiÒu réng ®Ønh ®ª trªn toµn tuyÕn hoÆc tõng ®o¹n, nh−ng ph¶i ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn chÊp thuËn. B¶ng 3-10: ChiÒu réng ®Ønh ®ª (m) CÊp ®ª §Æc biÖt CÊp I CÊp II CÊp III CÊp IV 6÷8 ChiÒu réng ®Ønh ®ª (m) 8 6 5 3,5 2. Khi kÕt hîp sö dông ®Ønh ®ª lµm ®−êng giao th«ng c«ng céng, cÇn bè trÝ mÆt b»ng ®Ønh ®ª, c¸c ®o¹n chuyÓn tiÕp gi÷a ®ª víi c¸c tuyÕn bªn ngoµi, kÕt cÊu mÆt ®−êng, gia cè nÒn ®ª, th©n ®ª v.v... phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®−êng hiÖn hµnh, ®ång thêi ph¶i 60
cã biÓn quy ®Þnh râ t¶i träng giíi h¹n cña xe c¬ giíi ®−îc phÐp ®i trªn ®ª ®Ó kh«ng g©y mÊt æn ®Þnh cho ®ª, cèng d−íi ®ª hoÆc biÕn d¹ng v−ît quy ®Þnh cho phÐp. 3. C¨n cø ph−¬ng ¸n hé ®ª, quy tr×nh duy tu b¶o d−ìng ®Þnh kú ®Ó bè trÝ nèi kÕt ®Ønh ®ª víi c¬ ®ª, víi c¸c tuyÕn ®−êng giao th«ng trong khu vùc, ®−êng ®i ®Õn c¸c b·i vËt liÖu dù phßng, ®ång thêi cÇn bè trÝ chç quay xe, ®−êng tr¸nh cho c¸c ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn tr¸nh nhau, quay ®Çu xe thuËn lîi, an toµn. 4. Trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng, khi ®ª kh«ng kÕt hîp sö dông giao th«ng c¬ giíi th−êng xuyªn, ®Ønh ®ª cÇn lµm dèc ®Ó tho¸t n−íc mÆt. - Nh÷ng ®ª cã bÒ réng ®Ønh ≤ 3,5m nªn lµm dèc tho¸t n−íc vÒ phÝa m¸i h¹ l−u. - Nh÷ng ®ª cã bÒ réng > 3,5m cã thÓ lµm dèc tho¸t n−íc vÒ c¶ 2 phÝa. §é dèc th−êng lÊy tõ 2 - 3%. Nh÷ng ®ª kÕt hîp lµm tuyÕn giao th«ng c¬ giíi, cÊu t¹o mÆt ®−êng, ®é dèc ngang vµ däc cÇn tu©n thñ theo tiªu chuÈn thiÕt kÕ cña lo¹i ®−êng nµy. IV. M¸i ®ª vµ c¬ ®ª: 1. M¸i ®ª: C¨n cø cÊu t¹o ®Þa chÊt nÒn ®ª, ®Þa h×nh hai bªn ch©n ®ª, cÊp cña c«ng tr×nh ®ª, chiÒu cao ®ª, kÕt cÊu mÆt c¾t ngang ®ª, tÝnh chÊt c¬, lý cña ®Êt ®¾p ®ª, ph−¬ng ph¸p thi c«ng, t×nh h×nh sãng giã vµ biÖn ph¸p b¶o vÖ m¸i, th«ng qua tÝnh to¸n æn ®Þnh m¸i dèc, lùa chän ®é dèc m¸i ®ª phï hîp víi quy ®Þnh vÒ hÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng tr−ît ë b¶ng 3-6. Trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng, m¸i cña ®ª ®Êt cÊp ®Æc biÖt kh«ng nªn dèc h¬n 1/4; cña ®ª cÊp I, II, III kh«ng dèc h¬n 1/3. 2. C¬ ®ª: a) M¸i ®ª phÝa ®ång cña nh÷ng tuyÕn ®ª cã chiÒu cao trªn 6m nªn bè trÝ c¬ ®Ó t¨ng hÖ sè an toµn æn ®Þnh chèng tr−ît vµ khèng chÕ kh«ng cho ®iÓm ra cña ®−êng b·o hßa tho¸t ra m¸i ®ª, thi c«ng thuËn lîi vµ kÕt hîp lµm ®−êng hé ®ª. BÒ réng c¬ kh«ng nªn lÊy nhá h¬n 3m. Cao tr×nh ®Ønh c¬ th−êng thÊp d−íi ®Ønh ®ª 2 - 3m. Nh÷ng n¬i kh«ng sö dông c¬ ®ª lµm ®−êng giao th«ng cã thÓ kÕt hîp sö dông lµm n¬i dù tr÷ vËt liÖu hé ®ª. b) C¬ trªn m¸i phÝa s«ng chØ bè trÝ trong tr−êng hîp thËt cÇn thiÕt : §ª ë vïng cöa s«ng cã mÆt n−íc réng, sãng lín cã thÓ lµm thÒm triÖt tiªu sãng trªn m¸i. ChiÒu réng thÒm lÊy b»ng 1 - 2 lÇn chiÒu cao sãng nh−ng kh«ng nhá h¬n 3m. Cao tr×nh mÆt thÒm cã thÓ lÊy b»ng hoÆc thÊp h¬n mùc n−íc lín nhÊt thiÕt kÕ. Nh÷ng ®ª b¶o vÖ c¸c vïng quan träng, cao tr×nh vµ kÝch th−íc thÒm triÖt tiªu sãng cÇn x¸c ®Þnh b»ng thÝ nghiÖm m« h×nh. V- B¶o vÖ m¸i ®ª vµ tiªu n−íc m¸i dèc: 1. ThiÕt kÕ b¶o vÖ m¸i vµ líp ®Öm, läc d−íi m¸i cÇn phï hîp víi tiªu chuÈn ngµnh 14TCN84-91 “Quy tr×nh thiÕt kÕ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê”, Quy ph¹m QPTL-C5-75 “Quy 61
ph¹m thiÕt kÕ tÇng läc ng−îc c«ng tr×nh thñy c«ng” vµ c¸c tiªu chuÈn x©y dùng hiÖn hµnh kh¸c. TÝnh to¸n æn ®Þnh kÌ l¸t m¸i trùc tiÕp b¶o vÖ m¸i ®ª cã thÓ tham kh¶o tiÕt 4-7. - Gi¶i ph¸p b¶o vÖ m¸i phÝa s«ng tïy thuéc vµo t¸c ®éng cña sãng do giã, do ph−¬ng tiÖn vËn t¶i thñy g©y ra, vËn tèc dßng ch¶y ven ch©n dª trong mïa lò ®Ó lùa chän gi¶i ph¸p b¶o vÖ b»ng bª t«ng tÊm liªn kÕt mÒm, ®¸ x©y, ®¸ l¸t, ®¸ ®æ. Nh÷ng ®o¹n ®ª s«ng cã hµng c©y chèng sãng, n¬i cã m¸i phÝa s«ng cã chiÒu cao kh«ng lín, kh«ng th−êng xuyªn bÞ ngËp n−íc hoÆc nh÷ng n¬i cã b·i réng, cao tr×nh mÆt b·i cao lµm gi¶m ®¸ng kÓ t¸c ®éng cña sãng chØ cÇn b¶o vÖ b»ng th¶m cá. - M¸i phÝa ®ång th−êng chØ bÞ xãi mßn do m−a, nªn chØ cÇn b¶o vÖ b»ng th¶m cá. 2. D−íi líp b¶o vÖ cøng, cÇn thiÕt ph¶i bè trÝ tÇng läc kÕt hîp líp chuyÓn tiÕp. ë ch©n ®ª, ch©n c¬ cÇn bè trÝ ch©n khay víi chiÒu s©u kh«ng nhá h¬n 50cm. Vïng tiÕp gi¸p gi÷a líp b¶o vÖ víi ®Ønh ®ª cÇn x©y bã mÐp ch¾c ch¾n víi bÒ réng tõ 0,1 - 1m. M¸i b¶o vÖ b»ng ®¸ x©y cÇn ph©n ®o¹n; bÒ mÆt bè trÝ lç tho¸t n−íc; vÞ trÝ tiÕp gi¸p 2 ®o¹n cÇn bè trÝ khíp biÕn d¹ng. 3. Tiªu n−íc mÆt. Khi ®ª cã chiÒu cao trªn 6m, nªn bè trÝ r·nh tiªu n−íc däc theo mÐp trong cña c¬ ®ª, ch©n m¸i ®ª ®Ó høng n−íc tõ ®Ønh vµ m¸i trªn ®æ xuèng. Tõ r·nh däc nµy, víi kho¶ng c¸ch tõ 50 - 100m bè trÝ c¸c r·nh ngang dÉn n−íc xuèng ch©n m¸i d−íi. R·nh tiªu n−íc cã thÓ lµm b»ng bª t«ng ®óc s½n, ®¸ x©y, g¹ch x©y hoÆc r·nh ®Êt ®Çm nÖn kü sau ®ã ghÐp b»ng c¸c vÇng cá khÐp kÝn. KÝch th−íc r·nh nªn tham kh¶o c¸c c«ng tr×nh ®· x©y dùng ®Ó quyÕt ®Þnh. Khi m¸i ®· ®−îc b¶o vÖ b»ng vËt liÖu cøng, hoÆc m¸i cá cã thÓ tån t¹i quanh n¨m (kh«ng bÞ chÕt vµo mïa kh« hanh) th× viÖc lµm r·nh tiªu n−íc mÆt cÇn ®−îc c©n nh¾c ®Ó lo¹i bá. VI- Bé phËn chèng thÊm vµ tiªu n−íc cho ®ª vµ nÒn ®ª: 1. §Ó b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn æn ®Þnh thÊm cho ®ª vµ nÒn ®ª, ngoµi biÖn ph¸p thiÕt kÕ kÕt cÊu mÆt c¾t hîp lý cßn cÇn ph¶i kÕt hîp c¸c biÖn ph¸p chèng thÊm thÝch hîp. PhÇn lín ®ª s«ng cã chiÒu cao thÊp (H®ª < 10m) nªn th−êng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng thÊm sau : a) T−êng t©m : T−êng nµy th−êng bè trÝ d−íi ®Ønh ®ª, c¾m vµo líp ®Êt nÒn cã tÝnh thÊm yÕu. b) T−êng t©m + s©n tr−íc hoÆc t−êng nghiªng + s©n tr−íc. Khi nÒn ®ª cã ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt phøc t¹p, cã thÓ ph¶i ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p kh¸c míi ®¹t hiÖu qu¶, cÇn th«ng qua luËn chøng kinh tÕ - kü thuËt quyÕt ®Þnh. VËt liÖu lµm t−êng t©m, t−êng nghiªng s©n phñ ph¶i cã hÖ sè thÊm nhá h¬n hÖ sè thÊm cña nÒn ®ª, th©n ®ª Ýt nhÊt 100 lÇn vµ kh«ng ®−îc lín h¬n 1x10-4cm/s. KÕt cÊu chèng thÊm cÇn b¶o ®¶m ®ñ kÝch th−íc ®Ó tho¶ m·n yªu cÇu æn ®Þnh thÊm, ®Æc biÖt l−u ý ®iÒu kiÖn thÊm tiÕp xóc vµ t¹i c¸c vÞ trÝ ra cña dßng thÊm. §Ønh cña kÕt cÊu chèng thÊm cÇn cao h¬n mùc n−íc thiÕt kÕ 0,5m. 62
Trong tr−êng hîp cÇn thiÕt, mÆt sau cña kÕt cÊu chèng thÊm cÇn bè trÝ tÇng chuyÓn tiÕp ®Ó tr¸nh vËt liÖu kh«ng thÊm tr«i vµo khèi ®Êt ®¾p. 2. Tiªu n−íc cho th©n ®ª vµ nÒn ®ª chñ yÕu dïng h×nh thøc läc èp m¸i. Khi thËt cÇn thiÕt cã thÓ ¸p dông h×nh thøc tiªu n−íc trong th©n (líp liªn tôc hoÆc gi¶i tiªu n−ãc, hoÆc kÕt hîp tiªu ®øng vµ ngang trong th©n ®ª v.v...). Khi d−íi nÒn cã hiÖn t−îng thÊm cã ¸p, cã thÓ dïng giÕng gi¶m ¸p ®Ó tiªu tho¸t tr¸nh bôc nÒn. Ngoµi ra khi nÒn yÕu, tÝnh tho¸t n−íc kÐm, cã thÓ ¸p dông gi¶i ph¸p bÊc thÊm ®øng, kÕt hîp víi líp tiªu liªn tôc trªn mÆt nÒn ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng cè kÕt sím cña nÒn. 3. Khi dïng v¶i ®Þa kü thuËt, bÊc thÊm lµm vËt liÖu tiªu n−íc, läc cÇn ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ c−êng ®é, ®é bÒn, tuæi thä, tÝnh thÊm n−íc thÝch hîp, cÇn cã biÖn ph¸p b¶o vÖ v¶i thÝch ®¸ng ®Ó chèng l·o ho¸. VII- T−êng ch¾n sãng: 1. T−êng ch¾n sãng th−êng ¸p dông mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ- kü thuËt khi tuyÕn ®ª ®i qua khu vùc cã mÆt b»ng chËt hÑp, h¹n chÕ më réng mÆt c¾t hoÆc vïng vËt liÖu ®¾p hiÕm, thi c«ng kh«ng thuËn lîi. ChiÒu cao t−êng (tÝnh tõ ®Ønh ®ª ®Êt ®Õn ®Ønh t−êng) th−êng nhá h¬n hoÆc b»ng 1,20m. ChiÒu s©u ch«n mãng kh«ng nhá h¬n 0,30m. KÕt cÊu t−êng cã thÓ lµ bª t«ng cèt thÐp, bª t«ng, ®¸ x©y, g¹ch x©y. 2. T−êng ch¾n sãng cÇn cã kÕt cÊu hîp lý, ®¶m b¶o an toµn vÒ tr−ît, lËt vµ ®−êng viÒn thÊm. PhÇn m¸i phÝa s«ng tiÕp gi¸p t−êng cÇn cÊu t¹o b»ng ®¸ x©y hoÆc bª t«ng b¶o vÖ chèng xãi ch©n t−êng. 3. T−êng ch¾n sãng cÇn bè trÝ khe biÕn d¹ng. Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 khe biÕn d¸ng nªn lÊy tõ 15 - 20m cho t−êng bª t«ng cèt thÐp vµ 10 - 15m cho c¸c lo¹i x©y kh¸c. Nh÷ng vÞ trÝ cã ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, ®Þa chÊt thay ®æi nªn bè trÝ thªm khe biÕn d¹ng ®Ó tr¸nh h− háng. VIII- VËt liÖu ®¾p ®ª vµ tiªu chuÈn ®¾p ®ª ®Êt: 1. C¸c lo¹i vËt liÖu nh− : ®Êt, c¸t, sái... cÇn ®¹t yªu cÇu chÊt l−îng, cÊp phèi quy ®Þnh t¹i c¸c tiªu chuÈn x©y dùng hiÖn hµnh. Nh÷ng ®ª ®Êt thi c«ng theo ph−¬ng ph¸p ®Çm nÐn cÇn tu©n thñ c¸c quy ®Þnh trong QPVN 11-77 “Quy ph¹m thiÕt kÕ ®Ëp ®Êt ®Çm nÐn”. C¸t, sái lµm läc, lµm tÇng ®Öm chuyÓn tiÕp ph¶i cã cÊp phèi tho¶ m·n QPTL-C5-75 “Quy ph¹m thiÕt kÕ tÇng läc ng−îc c«ng tr×nh thñy c«ng”. 2. Khi buéc ph¶i sö dông nh÷ng lo¹i ®Êt kh«ng thuËn lîi ®Ó ®¾p ®ª nh− ®Êt cã hµm l−îng sÐt cao l¹i b·o hßa n−íc, ®Êt c¸t h¹t mÞn, ®Êt cã tÝnh tr−¬ng në vµ kÐm æn ®Þnh trong n−íc, cÇn cã biÖn ph¸p xö lý t−¬ng øng th«ng qua thÝ nghiÖm trong phßng vµ thùc nghiÖm ë hiÖn tr−êng. 3. §é chÆt cña ®Êt ®¾p th©n ®ª b»ng ®Êt cã tÝnh dÝnh theo ph−¬ng ph¸p ®Çm nÐn, cÇn tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn sau : 63
a) Víi ®Êt cã tÝnh dÝnh, kh«ng cã thµnh phÇn h¹t d¨m sái (®−êng kÝnh h¹t d > 4,75 mm): - §ª cÊp ®Æc biÖt, ®ª cÊp I: kh«ng ®−îc nhá h¬n 0,94 theo ®Çm Proctor tiªu chuÈn. - §ª cÊp III cã chiÒu cao d−íi 6m vµ ®ª d−íi cÊp III kh«ng ®−îc nhá h¬n 0,90 theo ®Çm Proctor tiªu chuÈn. b) Víi ®Êt cã tÝnh dÝnh, cã lÉn thµnh phÇn h¹t d¨m sái còng ¸p dông tiªu chuÈn ®é chÆt nªu trªn, nh−ng x¸c ®Þnh theo kÕt qu¶ ®Çm Proctor c¶i tiÕn. 4. Khi th©n ®ª ®¾p b»ng ®Êt kh«ng cã tÝnh dÝnh, chÊt l−îng ®¾p th©n ®ª cÇn x¸c ®Þnh theo ®é chÆt t−¬ng ®èi : - §ª cÊp I, cÊp II vµ ®ª cÊp III cã chiÒu cao trªn 6m, ®é chÆt t−¬ng ®èi kh«ng ®−îc nhá h¬n 0,65. - §ª cÊp III cã chiÒu cao d−íi 6m vµ ®ª d−íi cÊp III, ®é chÆt t−¬ng ®èi kh«ng ®−îc nhá h¬n 0,60. 5. §é chÆt thiÕt kÕ cña th©n ®ª ®¾p b»ng c¸c lo¹i ®Êt kh«ng thuËn lîi nãi ë ®iÓm 2 ®−îc quyÕt ®Þnh cho tõng tr−êng hîp cô thÓ trªn c¬ së luËn chøng kinh tÕ kü thuËt. ♣3-5. TÝnh to¸n thÊm I- Dßng thÊm vµ tÝnh to¸n æn ®Þnh thÊm: 1. Yªu cÇu cña viÖc tÝnh to¸n dßng thÊm vµ æn ®Þnh thÊm cña ®ª: T×m ®−îc c¸c yÕu tè thñy lùc trong tr−êng thÊm gåm : cét n−íc ¸p lùc, gradien, l−u l−îng thÊm..., tiÕn hµnh ph©n tÝch æn ®Þnh thÊm vµ chän ph−¬ng ¸n thiÕt kÕ phßng thÊm, tiªu n−íc thÊm hîp lý. a) CÇn kiÓm tra vÞ trÝ ®−êng b·o hßa trong thêi gian duy tr× lò thiÕt kÕ xem ®−êng b·o hßa cã xuÊt hiÖn ë m¸i ®ª phÝa ®ång hay kh«ng. Khi cã dßng thÊm ch¶y ra ë m¸i ®ª cÇn tÝnh gradien t¹i ®iÓm ra cña ®−êng b·o hßa, cña ®o¹n n−íc rØ ra vµ mÆt nÒn ®ª phÝa ®ång. b) Khi hÖ sè thÊm cña th©n ®ª, cña ®Êt nÒn ®ª cã K ≥ 10-3cm/s, cÇn tÝnh to¸n l−u l−îng thÊm, ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña l−u l−îng thÊm ®èi víi an toµn ®ª. c) CÇn tÝnh to¸n mÆt n−íc tù do trong th©n ®ª phÝa gi¸p n−íc khi lò rót nhanh. 2. C¸c tr−êng hîp tÝnh to¸n: a) PhÝa s«ng lµ møc n−íc thiÕt kÕ, phÝa ®ång lµ møc n−íc t−¬ng øng. b) PhÝa s«ng lµ møc n−íc lò thiÕt kÕ, phÝa ®ång lµ møc n−íc thÊp hoÆc kh«ng cã n−íc. c) PhÝa s«ng lµ møc lò lín nhÊt, phÝa ®ång lµ møc n−íc thÊp hoÆc kh«ng cã n−íc. d) Tr−êng hîp bÊt lîi nhÊt ®èi víi sù æn ®Þnh m¸i ®ª phÝa s«ng khi n−íc lò rót nhanh. 64
3. TÝnh to¸n dßng thÊm, ®èi víi tr−êng hîp nÒn ®ª t−¬ng ®èi phøc t¹p cã thÓ ®¬n gi¶n ho¸ thÝch ®¸ng, ®ång thêi tiÕn hµnh theo nh÷ng quy ®Þnh sau: a) Tr−êng hîp c¸c líp ®Êt máng kÒ nhau mµ hÖ sè thÊm chªnh lÖch trong ph¹m vi 5 lÇn, cã thÓ coi nh− mét líp, lÊy hÖ sè thÊm b×nh qu©n gia quyÒn ®Ó lµm c¨n cø tÝnh to¸n. b) Tr−êng hîp nÒn ®ª cã hai líp, nÕu líp ®Êt n»m d−íi cã hÖ sè thÊm nhá h¬n hÖ sè thÊm cña líp trªn 100 lÇn trë lªn, cã thÓ xem líp ®Êt n»m d−íi lµ líp kh«ng thÊm n−íc; nÕu líp mÆt lµ líp thÊm n−íc yÕu th× cã thÓ tÝnh to¸n theo nÒn hai líp. c) Khi hÖ sè thÊm cña líp ®Êt nÒn tiÕp gi¸p liÒn víi ®¸y ®ª lín h¬n hÖ sè thÊm cña th©n ®ª 100 lÇn trë lªn, cã thÓ coi th©n ®ª lµ kh«ng thÊm n−íc, chØ tÝnh to¸n thÊm theo dßng ch¶y cã ¸p ®èi víi nÒn ®ª, vÞ trÝ ®−êng b·o hßa cña th©n ®ª cã thÓ x¸c ®Þnh theo cét n−íc ¸p lùc trong nÒn. 4. ViÖc ph¸n ®o¸n lo¹i h×nh biÕn d¹ng thÊm cña ®Êt, cÇn tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh cã liªn quan trong “quy ph¹m thiÕt kÕ ®Ëp ®Êt”. 5. §iÒu kiÖn ®¶m b¶o æn ®Þnh thÊm cña ®iÓm tho¸t n−íc ra ë m¸i ®ª phÝa ®ång vµ líp mÆt nÒn lµ gradien dßng thÊm nhá h¬n gradien cho phÐp. NÕu t¹i ®iÓm tho¸t ra cña dßng thÊm cã gradien lín h¬n gradien cho phÐp th× ph¶i thiÕt kÕ biÖn ph¸p b¶o vÖ nh− tÇng läc ng−îc, ph¶n ¸p... II- TÝnh to¸n thÊm cña ®ª ®Êt ®ång chÊt trªn nÒn kh«ng thÊm n−íc: 1. Khi m¸i h¹ l−u kh«ng cã thiÕt bÞ tiªu n−íc hoÆc cã tiªu n−íc kiÓu ¸p m¸i: C«ng thøc tÝnh to¸n nh− sau: (h×nh 3-1) H1 − h 2 2 q = 0 (3-1) k 2(L1 − m 2 h 0 ) ⎡ ⎤ ⎢ ⎥ q h 0 − H2 ⎢ H2 ⎥ = 1+ (3-2) k m 2 + 0,5 ⎢ h − H + ⎥ m2 H 2 ⎢ 2⎥ 0 2 2(m 2 + 0,5) ⎦ ⎣ L1 = L + ΔL (3-3) m1 ΔL = H1 (3-4) 2m1 + 1 Trong ®ã: q - l−u l−îng thÊm trªn ®¬n vÞ chiÒu réng (m3/s.m); k - hÖ sè thÊm cña th©n ®ª (m/s); H1 - mùc n−íc th−îng l−u (m); 65
h0 - ®é cao cña ®iÓm tho¸t n−íc h¹ l−u (m); m1 - hÖ sè m¸i dèc th−îng l−u; m2 - hÖ sè m¸i dèc h¹ l−u; H×nh 3-1: TÝnh to¸n ®ª ®Êt kh«ng cã thiÕt bÞ tiªu n−íc. Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh (3-1), (3-2) lµ cã thÓ t×m ®−îc h0 vµ q/k. Khi gi¶i ph−¬ng tr×nh, cã thÓ dïng mét nhãm trÞ sè h0 lÇn l−ît thay vµo hai ph−¬ng tr×nh trªn, vÏ ®−îc hai ®−êng quan hÖ q/k vµ h0, giao ®iÓm cña hai ®−êng nµy lµ nghiÖm cña hai ph−¬ng tr×nh. C«ng thøc tÝnh to¸n ®−êng b·o hßa nh− sau: q y = h2 + 2 x (3-5) 0 k 2. Khi h¹ l−u cã thiÕt bÞ tiªu n−íc kiÓu ®Öm, c«ng thøc tÝnh to¸n nh− sau: (h×nh 3-2) h 0 = L2 + H1 − L1 2 (3-6) 1 q = h 0 = L2 + H1 − L1 2 (3-7) 1 k Tiªu n−íc kiÓu ®Öm, chiÒu dµi c«ng t¸c cña khèi tiªu n−íc lµ: 1 a0 = h0 (3-8) 2 C«ng thøc tÝnh to¸n ®−êng b·o hßa nh− sau: y = h2 − 2h 0x (3-9) 0 66
H×nh 3-2: TÝnh to¸n ®ª ®Êt, cã tiªu n−íc kiÓu ®Öm 3. Tr−êng hîp cã khèi l¨ng trô tiªu n−íc, c«ng thøc tÝnh to¸n nh− sau: (h×nh 3-3) h 0 = H 2 + (cL1 )2 + (H1 + H 2 )2 − cL1 (3-10) q H1 − h 2 2 = 0 (3-11) k 2 L1 Trong c«ng thøc trªn, hÖ sè c ®−îc ®Þnh theo hÖ sè m¸i dèc cña m¸i gi¸p n−íc m3 cña khèi l¨ng trô, trÞ sè cña nã nh− sau: ∞ m3 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 C 1,347 1,248 1,183 1,142 1,115 1,908 1,085 1,000 C«ng thøc tÝnh to¸n ®−êng b·o hßa nh− sau: q y = h2 + 2 x (3-12) 0 k 67
H×nh 3-3: TÝnh to¸n ®ª ®Êt, cã khèi l¨ng trô tiªu n−íc III- TÝnh to¸n thÊm cña ®ª ®Êt ®ång chÊt trªn nÒn thÊm n−íc: 1. TÝnh to¸n l−u l−îng thÊm: (h×nh 3-4) Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n l−u l−îng thÊm cña ®ª ®Êt ®ång chÊt trªn nÒn thÊm n−íc, lµ tÝnh to¸n riªng l−u l−îng thÊm cña th©n ®ª vµ cña nÒn ®ª, tæng l−u l−îng thÊm trªn ®¬n vÞ chiÒu réng q lµ tæng cña hai l−u l−îng Êy: ( H1 − H 2 ) T q = qd + k0 (3-13) L + m1H1 + 0,88T Trong ®ã: qd - l−u l−îng thÊm trªn ®¬n vÞ chiÒu réng t×m ®−îc cña ®ª ®Êt ®ång chÊt, trªn nªn kh«ng thÊm n−íc, cã cïng h×nh thøc tiªu n−íc. H×nh 3-4: TÝnh to¸n ®ª ®Êt ®ång chÊt trªn nÒn thÊm n−íc 68
2. TÝnh to¸n ®−êng b∙o hßa: §ª ®Êt ®ång chÊt trªn nÒn thÊm n−íc, do ¶nh h−ëng cña sù thÊm n−íc cña nÒn, ®−êng b·o hßa trong th©n ®ª h¹ thÊp. NÕu tÝnh to¸n ®−êng b·o hßa theo nÒn kh«ng thÊm n−íc, th× thiªn vÒ an toµn. Khi tÝnh to¸n ®−êng b·o hßa cã c¸c c«ng thøc sau ®©y ®Ó xÐt mét c¸ch gÇn ®óng tíi ¶nh h−ëng cña sù thÊm n−íc cña nÒn. Khi tÝnh to¸n, tr−íc hÕt cÇn tÝnh to¸n chiÒu s©u n−íc ®Æc tr−ng, c¨n cø vµo c¸c h×nh thøc tiªu n−íc kh¸c nhau mµ chia thµnh c¸c tr−êng hîp sau ®©y: a) Khi m¸i h¹ l−u cã thiÕt bÞ tiªu n−íc ¸p m¸i hoÆc kh«ng cã thiÕt bÞ tiªu n−íc: TÝnh to¸n theo c¸c c«ng thøc sau ®©y: * Khi k > k0 (k lµ hÖ sè thÊm cña th©n ®ª, k0 lµ hÖ sè thÊm cña nÒn): h0 - H2 = q ⎧ ⎫ ⎡ ⎤ ⎪k ⎪ ⎢ ⎥ (m2 + 0,5)H 2 ⎪ ⎪ k 0T ⎢1 + ⎥+ ⎨ m 2 H 2 ⎥ (m2 + 0,5)(h 0 − H 2 ) + m 2 H 2 + 0,44T ⎬ ⎪ m 2 + 0,5 ⎢ (m 2 + 0,5)(h 0 − H 2 ) + ⎪ ⎢ 2(m2 + 0,5) ⎥ ⎪ ⎪ ⎣ ⎦ ⎩ ⎭ (3-14) *Khi k ≤ k0 h0 - H2 = q (3-15) ⎧k ⎫ ⎤ ⎡ (m 2 + 0,5)H 2 k 0T ⎥+ ⎢1 + ⎨ ⎬ ⎣ (m 2 + 0,5)( h 0 − H 2 ) + 0,5H 2 ⎦ m 2 h 0 + 0,44T ⎭ ⎩ m2 b) Khi cã thiÕt bÞ tiªu n−íc kiÓu ®Öm (H2 = 0), tÝnh to¸n theo c«ng thøc sau: q h0 = (3-16) k k+ 0 0,44 c) Khi cã khèi l¨ng trô tiªu n−íc, tÝnh to¸n theo c«ng thøc sau ®©y: * Tr−êng hîp h¹ l−u cã n−íc (H2 ≠ 0): Ph−¬ng tr×nh t×m nghiÖm h0 lµ: (0,44k + m3k0) h 2 − (0,44 qm3 + k 0 m3 H 2 )h 0 − 0,44 kH 2 = 0 (3-17) 0 2 * Tr−êng hîp h¹ l−u kh«ng cã n−íc (H2=0) 69