zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Xã Hội

» Giáo dục học

Thiết kế một số tình huống vận dụng mô hình hoá toán học trong dạy học chủ đề các phép tính đối với số tự nhiên lớp 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Báo xấu

15
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày một số vấn đề lý luận cơ bản về mô hình toán học và sau đó đề xuất quy trình thiết kế các tình huống sử dụng toán học mô hình hóa trong dạy học Toán. Đồng thời, minh họa quy trình đưa ra thông qua hình ảnh minh họa tình huống trong dạy học chủ đề tính số tự nhiên ở lớp 2.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thiết kế một số tình huống vận dụng mô hình hoá toán học trong dạy học chủ đề các phép tính đối với số tự nhiên lớp 2

Equipment with new general education program, Volume 1, Issue 292 (July 2023) ISSN 1859 - 0810 Thiết kế một số tình huống vận dụng mô hình hoá toán học trong dạy học chủ đề các phép tính đối với số tự nhiên lớp 2 Lê Thị Thu Hương*, Lê Hoàng Anh** *Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên **Trường Tiểu học Tràng An - quận Hoàn Kiếm - Hà Nội Received: 8/5/2023; Accepted: 15/5/2023; Published: 23/5/2023 Abstract: Mathematics is closely related and has wide applications in many different fields of life and social. Therefore, the research and development of modeling in teaching Mathematics is very necessary and must be done right from the primary school level. The article presents some basic theoretical issues on mathematical modeling and then proposes the process of designing situations using mathematical modeling in teaching Mathematics. At the same time, illustrate the process given through an illustrative case in teaching the topic calculations for natural numbers in Grade 2. Keywords: Modeling, mathematical modeling, grade 2, calculations with natural numbers, primary school. 1. Đặt vấn đề MHH là quá trình tạo ra mô hình nhằm hướng tới Trong chương trình giáo dục phổ thông nói chung giải quyết một vấn đề nào đó. MHH có thể xem là và cấp tiểu học nói riêng, môn Toán là môn học có vị một quá trình khép kín và kết quả của nó được dùng trí quan trọng. Nói vậy bởi các kiến thức và kĩ năng để giải thích các tình huống trong thực tiễn. của môn Toán được ứng dụng phổ biến trong đời sống Mô hình toán học được xây dựng bằng cách phiên con người. Chương trình môn Toán tiểu học được xây dịch các vấn đề từ thực tiễn bằng phương tiện ngôn dựng theo hướng phát triển năng lực toán học cho ngữ viết sang phương tiện ngôn ngữ biểu tượng, kí người học (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2018). Thông hiệu hay nói cách khác, MHH là bỏ đi các thuộc tính qua hoạt động mô hình hóa (MHH) toán học, học sinh không bản chất của vấn đề và được trình bày dưới (HS) sẽ kết nối kiến thức toán học đã được trang bị dạng ngôn ngữ toán học. MHH trong dạy học toán với các tình huống thực tế, từ đó vận dụng vào giải là phương pháp giúp HS tìm hiểu, khám phá các tình quyết những vấn đề gần gũi trong thực tiễn cuộc sống. huống nảy sinh từ thực tiễn bằng công cụ và ngôn Những kiến thức, kĩ năng của môn Toán ở tiểu học ngữ toán học với sự hỗ trợ của các phần mềm dạy học tuy cơ bản, đơn giản nhưng mang tính chất nền tảng (Nguyễn Danh Nam, 2015). và làm chỗ dựa vững chắc cho HS trong việc học tập Chúng tôi hiểu, “MHH là một quá trình ở đó ta và vận dụng được vào cuộc sống. Các hoạt động dạy thay thế hệ thống thực bằng một mô hình nhằm mục học môn Toán ở tiểu học cần tập trung khai thác vốn đích hỗ trợ cho việc nhận thức các thông tin của hệ sống của HS như một phương tiện dạy học, làm cơ thống thông qua việc thực nghiệm, tính toán trong sở cho việc hình thành tri thức cho HS. Việc lựa chọn mô hình”. phương pháp và hình thức tổ chức các hoạt động dạy 2.1.2. Mô hình hoá toán học học môn Toán ở tiểu học cần hướng tới mục tiêu góp Nguyễn Danh Nam (2015) cho rằng: “MHH phần và tạo cơ hội phát triển các năng lực thành tố của trong dạy học Toán là quá trình giúp HS tìm hiểu, năng lực toán học, trong đó có năng lực mô hình hoá khám phá các tình huống nảy sinh từ thực tiễn bằng toán học. Dựa vào quy trình đã đề xuất, bài báo minh công cụ và ngôn ngữ toán học với sự hỗ trợ của công hoạ một tình huống vận dụng mô hình hoá toán học nghệ thông tin. Quá trình này đòi hỏi HS cần có các trong dạy học chủ đề các phép tính với số tự nhiên ở kĩ năng và thao tác tư duy Toán học như phân tích, lớp 2. tổng hợp, so sánh, khái quát hóa, trừu tượng hóa. Ở 2. Nội dung nghiên cứu trường phổ thông, MHH diễn tả mối quan hệ giữa các 2.1. Mô hình hoá toán học hiện tượng trong tự nhiên và xã hội với nội dung kiến 2.1.1. Mô hình hoá thức Toán học trong sách giáo khoa thông qua ngôn 4 Journal homepage: www.tapchithietbigiaoduc.vn
Equipment with new general education program, Volume 1, Issue 292 (July 2023) ISSN 1859 - 0810 ngữ Toán học như kí hiệu, đồ thị, sơ đồ, công thức, cho HS một bức tranh rộng hơn, phong phú hơn về phương trình”. toán học, giúp cho việc học toán trở nên ý nghĩa hơn, Theo tác giả Lê Thị Hoài Châu (2014), “MHH giúp HS thấy được mối liên hệ giữa toán học với thực toán học là quá trình chuyển đổi một vấn đề thực tế tế và ngược lại. sang một vấn đề toán học bằng cách thiết lập và giải - MHH hỗ trợ việc học các khái niệm và quá trình quyết các mô hình toán học, thể hiện và đánh giá lời học Toán của HS như tạo động cơ, giúp hình thành và giải trong ngữ cảnh thực tế, cải tiến mô hình nếu cách hiểu khái niệm..., đặc biệt củng cố việc hiểu toán khi giải quyết không thể chấp nhận”. Một cách cụ thể áp dụng vào những tình huống mới. hơn, MHH toán học là toàn bộ quá trình chuyển đổi - MHH giúp trang bị cho HS các năng lực để có vấn đề thực tế sang vấn đề toán và ngược lại cùng với thể sử dụng toán giải quyết những tình huống của mọi thứ liên quan đến quá trình đó, từ bước xây dựng cuộc sống (Lê Thị Thu Hương, 2020). lại tình huống thực tế, quyết định một mô hình toán - Việc học tập sẽ có một ý nghĩa thực sự, nói cách phù hợp, giải thích đánh giá kết quả liên quan đến khác, nó trở nên dễ dàng kết nối với các tình huống tình huống thực tế và đôi khi cần phải điều chỉnh các và các vấn đề khác; mô hình, lặp lại quá trình nhiều lần cho đến khi có - Hầu hết các HS dễ nhớ một vấn đề MHH mà họ được kết quả hợp lý. đã dành nhiều thời gian hơn so với việc đơn thuần là Như vậy, MHH toán học chính là mô tả các hiện giải một bài toán toán học; tượng thực tiễn, trả lời các câu hỏi về thế giới xung - Việc dạy học MHH có thể triển khai ở bất kì mức quanh, giải thích các hiện tượng thực tiễn, kiểm tra độ giáo dục nào từ tiểu học đến trung học và cả đại các ý tưởng, dự đoán về thế giới xung quanh. Cơ hội học (Heather Gould, 2012). để xử lí các dữ liệu thực tế và sử dụng các công cụ 2.2. Quy trình thiết kế tình huống vận dụng MHH toán học để phân tích dữ liệu nên là một phần của việc toán học trong dạy học môn Toán học tập toán học ở tất cả các cấp (Berinderjeet Kaur & Bước 1. Xác định mục tiêu, nội dung đơn vị kiến Jaguthsing Dindyal, 2010). thức sẽ thiết kế hoạt động Chúng tôi hiểu, MHH toán học ở tiểu học là quá - Xác định yêu cầu cần đạt về kiến thức, kĩ năng trình chuyển đổi từ vấn đề thực tế sang vấn đề toán mà HS cần đạt được sau bài học/hoạt động; cơ hội học bằng cách thiết lập và giải quyết các mô hình toán phát triển phẩm chất, năng lực cho HS thông qua việc học thông qua biểu tượng, ký hiệu, hình vẽ, sơ đồ,… tham gia và các hoạt động học tập. Từ đó, sử dụng kiến thức kỹ năng toán học để giải - Xác định đơn vị kiến thức sẽ thiết kế tình huống: quyết vấn đề”. Tên bài/hoạt động sẽ thiết kế, lựa chọn nội dung dạy 2.1.3. Vai trò của mô hình hoá toán học trong dạy học học của hoạt động. môn Toán Bước 2. Lựa chọn nguồn thông tin, vấn đề thực Nguyễn Thi Tân An (2012) đã khẳng định sự cần tiễn thiết của MHH trong dạy học môn Toán “MHH toán Thông tin hoặc vấn đề được lựa chọn gần gũi với học cho phép HS kết nối toán học nhà trường với thế cuộc sống của HS. HS được nghe, được đọc, được giới thực, chỉ ra khả năng ứng dụng của các ý tưởng chứng kiến hoặc tham gia trong cuộc sống hàng ngày. toán. MHH cung cấp cho HS một bức tranh rộng hơn, Đây là vấn đề thực tiễn sẽ được MHH thông qua ngôn phong phú hơn về toán học, giúp cho việc học toán ngữ và các công cụ toán học. trở nên ý nghĩa hơn, giúp HS thấy được mối liên hệ Bước 3. Thiết kế hoạt động dạy học chủ yếu giữa toán học với thực tế và ngược lại”. Vì thế, có *GV đưa ra tình huống thực tiễn thể nhận thấy những ưu điểm của MHH toán học như Nguồn thông tin hay vấn đề thực tiễn được GV sau: đưa ra dưới dạng một tình huống có vấn đề. Trong - MHH là một phương tiện góp phần phát triển tình huống đó chứa đựng yếu tố thực tiễn và đóng vai năng lực toán học và các phẩm chất của HS, cụ thể trò là câu hỏi lớn mở đầu, cũng có thể là vấn đề để HS là năng lực giải quyết vấn đề toán học, năng lực lập giải quyết nhằm củng cố những kiến thức của bài học. luận và tư duy toán học, năng lực sử dụng ngôn ngữ *Hướng dẫn HS thành lập bài toán/mô hình từ toán học và khơi gợi tính tính tò mò, sáng tạo của HS. tình huống thực tiễn - MHH toán học cho phép HS kết nối tri thức toán GV gợi ý để HS tìm ra được bản chất của vấn đề học trong nhà trường với thế giới thực, chỉ ra khả thực tiễn được nhắc đến trong tình huống mà GV đã năng ứng dụng của các ý tưởng toán. MHH cung cấp nêu, giúp HS hình thành được bài toán thông qua việc 5 Journal homepage: www.tapchithietbigiaoduc.vn
Equipment with new general education program, Volume 1, Issue 292 (July 2023) ISSN 1859 - 0810 mô tả, diễn đạt vấn đề bằng công cụ và ngôn ngữ toán - HS thảo luận học. cách tìm kết quả *Giải quyết tình huống / bài toán của phép cộng 9 + Từ bài toán vừa thành lập ở trên, HS sử dụng các 4 qua các chấm tròn công cụ và phương pháp toán học thích hợp để giải xanh – đỏ. quyết vấn đề hay bài toán đã được toán học hoá. Từ - GV hướng dẫn các phương án thực hành/ giải quyết vấn đề mà HS HS thao tác trên các nêu ra, GV có thể định hướng để HS lựa chọn phương chấm tròn: 9 thêm 1 bằng 10, 10 cộng 3 bằng 13 (bản án chất là thao tác: tách 4 thành 1 và 3; gộp 9 với 1 thành Hướng dẫn HS trả lời cho câu hỏi hoặc vấn đề thực 10, 10 ghép thêm 3 bằng 13). tiễn ban đầu bằng việc sử dụng ngôn ngữ tự nhiên. Bước 4. Kết luận, đánh giá Bước 4. Kết luận, đánh giá - GV: Chúng ta vừa tìm kết quả của phép tính 9 GV có nhiệm vụ tóm tắt, kết luận về kiến thức mà + 4 bằng cách tách – gộp - ghép hay còn gọi là làm HS vừa học hoặc vừa củng cố. Mở rộng về vấn đề cho tròn 10. Ta có: 9 + 4 = 13, vậy có tất cả 13 quả na thực tiễn được nhắc đến nếu có thể. trên mặt bàn. 2.3. Vận dụng mô hình hoá toán học thiết kế một - Trong thực tế, tình huống tương tự như: tìm tổng số hoạt động dạy học chủ đề Các phép tính đối với số số phiếu khen thưởng trong tuần; tổng số thẻ bài trong tự nhiên lớp 2 bộ đồ chơi của HS; …. Thiết kế hoạt động MHH toán học trong dạy học 3. Kết luận nội dung “Phép cộng có nhớ trong phạm vi 20” (tiết Việc vận dụng toán học vào thực tiễn thực chất là 2) vận dụng toán học vào giải quyết một số tình huống Bước 1. Xác định mục tiêu, nội dung đơn vị kiến thực tế, tức là dùng những công cụ toán học thích hợp thức sẽ thiết kế hoạt động để phát hiện và giải quyết vấn đề. Do đó, thông qua - Mục tiêu: HS phát hiện được vấn đề thực tiễn; MHH, HS được phát triển các kĩ năng giải quyết vấn Tìm được kết quả các phép cộng có nhớ trong phạm đề, đặc biệt là những vấn đề trong thực tiễn. Việc vận vi 20 bằng cách “tách – gộp – ghép” (hay “làm cho dụng MHH toán học trong thiết kế và tổ chức các hoạt động dạy học chủ đề các phép tính đối với số tự tròn 10”). nhiên lớp 2 cần được GV triển khai linh hoạt, hiệu - Nội dung: Phép cộng có nhớ trong phạm vi 20 quả, tạo cơ hội cho HS tìm hiểu và khám phá vẻ đẹp Bước 2. Lựa chọn nguồn thông tin, vấn đề thực của toán học trong thực tiễn cuộc sống quanh em. tiễn Tài liệu tham khảo Trong quá trình học tập HS gặp rất nhiều tình [1]. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018), Thông tư số huống có thể xây dựng thành bài toán, chẳng hạn: 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 về tính số bạn đang cùng chơi ở sân trường/ hành lang Chương trình giáo dục phổ thông - Chương trình lớp học; tính số sao khen thưởng...... môn Toán, Hà Nội. Bước 3. Thiết kế hoạt động dạy học chủ yếu [2]. Nguyễn Thị Tân An (2012), Sự cần thiết của *GV đưa ra tình huống thực tiễn MHH trong dạy học toán, Tạp chí khoa học ĐHSP HS quan sát tranh và TPHCM số 37, tr 116. nêu tình huống thực tế [3]. Lê Thị Hoài Châu (2014), MHH trong dạy theo nội dung tranh. học khái niệm đạo hàm, Tạp chí khoa học, số 65: 5 - *Hướng dẫn HS 17,Đại học sư phạm TP.HCM. thành lập bài toán thực [4]. Lê Thị Thu Hương, Đặng Thị Minh Ngọc tiễn (2020), Dạy học môn Toán lớp 4 theo định hướng mô - Trong đĩa có mấy quả na? (9 quả) hình hoá toán học, Tạp chí Thiết bị Giáo dục, Số 219 - Có thêm bao nhiêu quả na nữa? (4 quả) kỳ 2 6/2020. - Hãy nêu bài toán theo tình huống: Trên bàn ăn, [5]. Nguyễn Danh Nam (2015), Nghiên cứu quy Nam thấy trong đĩa đã có 9 quả na, ngoài đĩa có 4 quả trình MHH trong dạy học Toán ở trường phổ thông, na nữa. Vậy có tất cả bao nhiêu quả na? Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, tập 31, số 3. ? Để tìm được tất cả số quả na trên mặt bàn ăn ta [6]. Berinderjeet Kaur, Jaguthsing Dindyal thực hiện phép tính gì? (9 + 4) (2010). Mathematical Applications and Modeling. *Giải quyết tình huống /bài toán World Scientific Puclishing, Singapore. 6 Journal homepage: www.tapchithietbigiaoduc.vn

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.