Thiết kế và tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học hình học ở tiểu học

VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 423 (Kì 1 - 2/2018), tr 39-43<br /> <br /> THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM<br /> TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC Ở TIỂU HỌC<br /> Lê Thị Cẩm Nhung - Trường Cao đẳng Sư phạm Thái Nguyên<br /> Ngày nhận bài: 14/11/2017; ngày sửa chữa: 29/12/2017; ngày duyệt đăng: 02/01/2018.<br /> Abstract: This article presents theoretical issues on organizing experiential learning for students,<br /> including the organizing experiential activities for primary students. Also, the author mentions the<br /> forms of experiential learning organization for primary students in general and some experiential<br /> activities related to geometry for primary students in particular. These are suggestions to help<br /> primary teachers give the initial orientation in organizing experiential activities for students.<br /> Keywords: Experiential activity, geometry, primary school.<br /> hiện trong hoặc ngoài nhà trường nhằm phát triển, nâng<br /> cao các tố chất và tiềm năng của HS, nuôi dưỡng ý thức<br /> sống tự lập, đồng thời quan tâm, chia sẻ. Tham gia vào<br /> các HĐTN, HS được phát huy vai trò chủ thể, tính tích<br /> cực, chủ động, tự giác và sáng tạo của bản thân. HS<br /> được chủ động tham gia vào tất cả các khâu của quá<br /> trình HĐ: thiết kế, chuẩn bị, thực hiện và đánh giá kết<br /> quả HĐ phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và khả năng của<br /> bản thân. HS được trải nghiệm, được bày tỏ quan điểm,<br /> ý tưởng, được đánh giá và lựa chọn ý tưởng HĐ, được<br /> thể hiện, tự khẳng định bản thân,... Từ đó, hình thành<br /> và phát triển cho HS những giá trị sống và các năng lực<br /> cần thiết.<br /> HĐTN có nội dung đa dạng và mang tính tích hợp,<br /> tổng hợp kiến thức, kĩ năng của nhiều môn học, nhiều<br /> lĩnh vực học tập và giáo dục như: giáo dục đạo đức, giáo<br /> dục trí tuệ, giáo dục kĩ năng sống, giáo dục giá trị sống,<br /> giáo dục văn hóa, nghệ thuật, thẩm mĩ, giáo dục thể chất,<br /> giáo dục lao động, giáo dục an toàn giao thông, phòng<br /> chống tai nạn thương tích, giáo dục môi trường, giáo dục<br /> phòng chống các tệ nạn xã hội.<br /> HĐTN có thể tổ chức theo các quy mô khác nhau<br /> như: theo nhóm, theo lớp, theo khối lớp, theo trường<br /> hoặc liên trường. HĐTN có khả năng thu hút sự tham gia,<br /> phối hợp, liên kết nhiều lực lượng giáo dục trong và<br /> ngoài nhà trường như: giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ<br /> môn, cán bộ Đoàn, Hội, Đội, Ban Giám hiệu nhà trường,<br /> phụ huynh HS, chính quyền địa phương, các nhà HĐ xã<br /> hội, những nghệ nhân, những người lao động tiêu biểu ở<br /> địa phương [2].<br /> Theo Nguyễn Thanh Bình [3], bản chất của giáo dục<br /> trải nghiệm là tổ chức cho HS tiến hành các hành động<br /> theo cá nhân hoặc nhóm đảm bảo: - HS được trực tiếp<br /> HĐ; - Có sự liên kết, tương tác giữa kinh nghiệm đang<br /> có với kinh nghiệm tiếp thu được; - Hình thành kinh<br /> nghiệm mới dưới các dạng kiến thức, kĩ năng, thái độ,<br /> <br /> 1. Mở đầu<br /> Trong chương trình giáo dục phổ thông mới ở Việt<br /> Nam thông qua năm 2017, đã có sự thay thế hoạt động<br /> (HĐ) giáo dục ngoài giờ lên lớp bằng “hoạt động trải<br /> nghiệm” (HĐTN). HĐ này giúp cho học sinh (HS) có<br /> nhiều cơ hội trải nghiệm để vận dụng những kiến thức,<br /> kĩ năng học được vào thực tiễn hoặc được học tập, rèn<br /> luyện từ thực tiễn, từ đó phát triển năng lực. Tham gia<br /> HĐTN, HS được tham gia các trải nghiệm cụ thể thông<br /> qua các HĐ, tình huống cụ thể nhằm khai thác các kinh<br /> nghiệm đã có của HS và tạo ra những giá trị mới về vật<br /> chất hoặc tinh thần, tìm ra cái mới, cách giải quyết vấn<br /> đề mới.<br /> Trong bài viết này, chúng tôi trình bày một số vấn đề<br /> lí luận về HĐTN và một số hình thức tổ chức HĐTN<br /> trong dạy học môn Toán nói chung, Hình học nói riêng<br /> ở trường tiểu học nhằm góp phần nâng cao chất lượng<br /> dạy học môn Toán.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Về hoạt động trải nghiệm<br /> Theo Phạm Quang Tiệp, “HĐTN là HĐ giáo dục,<br /> trong đó HS dựa trên sự tổng hợp kiến thức của nhiều<br /> lĩnh vực giáo dục và nhóm kĩ năng khác nhau để trải<br /> nghiệm thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình và tham<br /> gia HĐ phục vụ cộng đồng dưới sự hướng dẫn và tổ chức<br /> của nhà giáo dục, qua đó hình thành những phẩm chất<br /> chủ yếu, năng lực chung và một số năng lực thành phần<br /> đặc thù của HĐ này: năng lực thiết kế và tổ chức HĐ;<br /> năng lực thích ứng với sự biến động của nghề nghiệp và<br /> cuộc sống” [1].<br /> Theo [2] thì HĐTN là các HĐ giáo dục thực tiễn<br /> được tiến hành song song với HĐ dạy học trong nhà<br /> trường và là một bộ phận của quá trình giáo dục. HĐTN<br /> được tổ chức ngoài giờ học các môn văn hóa ở trên lớp<br /> và có mối quan hệ bổ sung, hỗ trợ cho HĐ dạy học.<br /> HĐTN là các HĐGD có mục đích, có tổ chức được thực<br /> <br /> 39<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 423 (Kì 1 - 2/2018), tr 39-43<br /> <br /> giá trị (năng lực); - Sử dụng kinh nghiệm vào HĐ mới,<br /> theo chu kì trải nghiệm mới.<br /> Để HĐTN đảm bảo các yêu cầu của chương trình<br /> giáo dục phổ thông mới khi GV và HS thiết kế và tổ chức<br /> HĐTN cần đảm bảo: - Xác định nội dung các chủ đề,<br /> hình thức, thời gian và phương pháp của HĐTN phù hợp<br /> với môn học, lĩnh vực, lớp học, mục tiêu trong chương<br /> trình khung HĐTN; - Cần nhận thức rõ vai trò, nhiệm vụ<br /> của từng thành viên tham gia vào thiết kế, tổ chức<br /> HĐTN; - Xác định các nhiệm vụ, bài tập trải nghiệm cẩn<br /> thận, phù hợp, hướng đến mục tiêu của HĐTN; - Đảm<br /> bảo sự tương tác, an toàn giữa các đối tượng tham gia<br /> vào HĐTN; - Thúc đẩy HS chia sẻ và suy ngẫm, phát<br /> hiện những “điều mới” khi tham gia HĐTN.<br /> Theo [2], HĐTN được tổ chức dưới nhiều hình thức<br /> khác nhau như HĐ câu lạc bộ, tổ chức trò chơi, diễn đàn,<br /> sân khấu tương tác, tham quan dã ngoại, các hội thi, HĐ<br /> giao lưu, HĐ nhân đạo, HĐ tình nguyện, HĐ cộng đồng,<br /> sinh hoạt tập thể, lao động công ích, sân khấu hóa (kịch,<br /> thơ, hát, múa rối, tiểu phẩm, kịch tham gia,...), thể dục<br /> thể thao, tổ chức các ngày hội. Mỗi hình thức HĐ trên<br /> đều mang ý nghĩa giáo dục nhất định.<br /> 2.2. Một số thiết kế, tổ chức hoạt động trải nghiệm<br /> trong dạy học môn Toán ở tiểu học theo các hình thức<br /> tổ chức của hoạt động trải nghiệm<br /> 2.2.1. Hoạt động câu lạc bộ<br /> Câu lạc bộ toán học (CLBTH) là hình thức sinh hoạt<br /> ngoại khóa của những nhóm HS cùng sở thích học toán,<br /> có nhu cầu, năng khiếu học tập toán, dưới sự định hướng<br /> của những nhà giáo dục (có thể là GV, phụ huynh hoặc<br /> nhà giáo dục, nhà khoa học) nhằm tạo môi trường giao<br /> lưu thân thiện, tích cực giữa các HS với nhau và giữa HS<br /> với GV, với những người lớn khác. HĐ của câu lạc bộ<br /> (CLB) tạo cơ hội để HS được chia sẻ những kiến thức,<br /> hiểu biết của mình về toán học mà HS quan tâm, qua đó<br /> phát triển các kĩ năng của HS như: kĩ năng giao tiếp, kĩ<br /> năng lắng nghe và biểu đạt ý kiến, kĩ năng trình bày suy<br /> nghĩ, ý tưởng, kĩ năng viết bài, kĩ năng chụp ảnh, kĩ năng<br /> hợp tác, làm việc nhóm, kĩ năng ra quyết định và giải<br /> quyết vấn đề,... CLBTH giúp HS có điều kiện tiếp cận<br /> với toán học, giúp các em phát huy năng lực toán học của<br /> mình và tiếp cận nhanh nhất, nhớ lâu, hiểu sâu các vấn<br /> đề toán học. CLB HĐ theo nguyên tắc tự nguyện, thống<br /> nhất, có lịch sinh hoạt định kì. Có thể tổ chức CLBTH ở<br /> tiểu học theo khối lớp, theo Trường... Tên của CLBTH ở<br /> TH có thể đặt: “CLB Toán tuổi thơ”, “CLB toán 1, 2,<br /> 3...” hoặc “CLB Toán học...”.<br /> Hình thức sinh hoạt CLB có thể là Hội vui học tập,<br /> Hái hoa dân chủ, Giải ô chữ, Rung chuông vàng, Tọa<br /> đàm, Hội thảo, Thảo luận về một đề tài được lựa chọn.<br /> <br /> Nội dung sinh hoạt CLB có thể là về các bài toán, câu<br /> chuyện lịch sử toán học; xem các bộ phim về lịch sử<br /> toán học hay về các nhà toán học; giải các câu đố trí tuệ,<br /> logic, các câu đố IQ phù hợp; làm thơ về Toán;... tham<br /> quan, dã ngoại học tập các địa danh du lịch, làng nghề<br /> của địa phương, tiếp cận các vấn đề toán học qua việc<br /> tham quan đó như tìm hiểu về lịch sử của địa danh, cách<br /> thiết kế, xây dựng các di tích, chụp ảnh, kí họa, tạo mô<br /> hình trên máy tính hoặc phác họa trên bản vẽ khi trải<br /> nghiệm tham quan... Chẳng hạn, bồi dưỡng hứng thú<br /> học tập Hình học cho HS, qua CLBTH có thể cho HS<br /> xem bộ phim về lịch sử hình học “The story of<br /> Geometry” của Maria Montessory,...<br /> Ngoài CLBTH, ở tiểu học còn có các câu lạc bộ khác<br /> như CLB học thuật các môn học khác; CLB thể dục thể<br /> thao; CLB văn hóa nghệ thuật; CLB võ thuật; CLB HĐ<br /> thực tế; CLB trò chơi dân gian, các giáo viên hoàn toàn<br /> có thể tích hợp giáo dục toán học thông qua HĐ của các<br /> CLB này.<br /> 2.2.2. Tổ chức trò chơi học tập<br /> Trò chơi học tập là hình thức tổ chức các HĐ vui chơi<br /> với nội dung kiến thức thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau,<br /> có tác dụng giáo dục “chơi mà học, học mà chơi”. Qua<br /> trò chơi giúp HS quan tâm, hứng thú đến nội dung của<br /> chủ đề từ đó giúp HS tìm cách tiếp cận, tự học và bộc lộ<br /> hết khả năng một cách tự nhiên, đảm bảo đầy đủ “hành<br /> động” và “cảm xúc”.<br /> Trò chơi có thể được sử dụng trong nhiều tình huống<br /> khác nhau của HĐTN như làm quen, khởi động, dẫn<br /> nhập vào nội dung học tập, cung cấp và tiếp nhận tri thức;<br /> đánh giá kết quả, rèn luyện các kĩ năng và củng cố những<br /> tri thức đã được tiếp nhận,... Trò chơi giúp phát huy tính<br /> sáng tạo, hấp dẫn và gây hứng thú cho HS; giúp HS dễ<br /> tiếp thu kiến thức mới; giúp chuyển tải nhiều tri thức của<br /> nhiều lĩnh vực khác nhau; tạo được bầu không khí thân<br /> thiện; tạo cho các em tác phong nhanh nhẹn,...<br /> Ví dụ: Trò chơi Tangram (như mô tả trong hình 1:<br /> Dùng 7 hình đã có sẵn để xếp thành các hình mới theo<br /> mẫu hoặc tự sáng tác). Với trò chơi Tangram, HS sẽ học<br /> cách phân tích các hình ảnh, làm nổi bật các hình học<br /> hình học trong chúng, học cách phá vỡ toàn bộ vật thể<br /> thành các bộ phận, và ngược lại - tạo thành các phần tử<br /> của mô hình, và quan trọng nhất là suy nghĩ hợp lí. HS<br /> chơi Tangram, tùy theo lớp, biết phân loại hình dạng,<br /> phát triển tư duy không gian, phát triển ngôn ngữ, có<br /> những cảm xúc tích cực về hình học, nắm bắt tốt hơn các<br /> mối quan hệ vật chất trong không gian, trau dồi kĩ năng<br /> không gian như xoay, trượt, đối xứng, lật, kĩ năng thị giác<br /> hình ảnh, khả năng đo diện tích của các hình không có<br /> công thức...<br /> <br /> 40<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 423 (Kì 1 - 2/2018), tr 39-43<br /> <br /> c) Tangram lá<br /> d) Trò chơi Mông Cổ<br /> Hình 3. Một số trò chơi tương tự trò chơi Tangram<br /> 2.2.3. Tổ chức diễn đàn<br /> Diễn đàn là một hình thức tổ chức HĐ được sử dụng<br /> để thúc đẩy sự tham gia của HS thông qua việc các em<br /> trực tiếp, chủ động bày tỏ ý kiến của mình với đông đảo<br /> bạn bè, nhà trường, thầy cô giáo, cha mẹ và những người<br /> lớn khác có liên quan. Qua diễn đàn, HS có cơ hội bày tỏ<br /> suy nghĩ, ý kiến, quan niệm hay những câu hỏi, đề xuất<br /> của mình về các vấn đề học toán, học hình học thể hiện<br /> nhu cầu, hứng thú, nguyện vọng của HS. HS có thể chia<br /> sẻ kinh nghiệm học tập của mình. Đây cũng là dịp để HS<br /> biết lắng nghe ý kiến, học tập lẫn nhau. Diễn đàn được tổ<br /> chức linh hoạt, phong phú và đa dạng với những hình<br /> thức HĐ cụ thể, phù hợp với HS. Có thể tổ chức cho HS<br /> nhân dịp kỉ niệm ngày thành lập, ngày lễ lớn, có thể ở<br /> buổi sơ kết, tổng kết năm học hoặc hướng dẫn các em<br /> tham gia diễn đàn trên báo Toán Tuổi thơ, báo Nhi đồng,<br /> báo Thiếu niên... qua đó GV, phụ huynh hiểu biết hơn về<br /> tâm tư, nguyện vọng, khó khăn trong học Toán để có biện<br /> pháp giúp đỡ, hỗ trợ HS.<br /> 2.2.4. Sân khấu tương tác<br /> Sân khấu tương tác là một hình thức nghệ thuật<br /> tương tác dựa trên HĐ diễn kịch, trong đó vở kịch chỉ<br /> có phần mở đầu đưa ra tình huống, phần còn lại được<br /> sáng tạo bởi những người tham gia. Phần trình diễn<br /> chính là một cuộc chia sẻ, thảo luận giữa những người<br /> thực hiện và khán giả, trong đó đề cao tính tương tác<br /> hay sự tham gia của khán giả. Mục đích của HĐ này là<br /> nhằm tăng cường nhận thức, thúc đẩy để HS đưa ra<br /> quan điểm, suy nghĩ và cách xử lí tình huống thực tế<br /> gặp phải trong bất kì nội dung nào của cuộc sống.<br /> Thông qua sân khấu tương tác, sự tham gia của HS<br /> được tăng cường và thúc đẩy, tạo cơ hội cho HS rèn<br /> luyện những kĩ năng như: kĩ năng phát hiện vấn đề, kĩ<br /> năng phân tích vấn đề, kĩ năng ra quyết định và giải<br /> quyết vấn đề, khả năng sáng tạo khi giải quyết tình<br /> huống và khả năng ứng phó với những thay đổi của<br /> cuộc sống [2],... Sử dụng sân khấu tương tác, HS có thể<br /> tổ chức diễn kịch về lịch sử toán học, kể các mẩu<br /> <br /> Hình 1. Mô tả về trò chơi Tangram<br /> <br /> Hình 2. Một số sản phẩm sau trò chơi của HS<br /> Cách thức tổ chức: - Chuẩn bị: GV có thể chuẩn bị<br /> sẵn trò chơi (mua hoặc tự chuẩn bị) rồi tổ chức cho HS<br /> chơi; hoặc cũng có thể tổ chức cho HS cùng nhau tạo bộ<br /> đồ chơi (bằng bìa cứng, nhựa; theo nhóm, với sự hỗ trợ<br /> của GV hoặc phụ huynh ở nhà) với những màu sắc, kích<br /> thước không nhất thiết giống nhau; - Tổ chức: GV có thể<br /> tổ chức cho HS tạo các hình theo mẫu sẵn hoặc cũng có<br /> thể yêu cầu các nhóm HS tạo thành các hình khác nhau<br /> (đồ đạc trong nhà, con vật, phương tiện đi lại, ...) bằng tất<br /> cả các hình nhỏ đã có, để phát huy khả năng sáng tạo,<br /> tưởng tượng của HS.<br /> Tương tự trò chơi Tangram, GV có thể tìm hiểu và tổ<br /> chức cho HS chơi các trò chơi ghép hình khác như “trò<br /> chơi Trí Uẩn”, “trò chơi Trứng Colombo”, “trò chơi<br /> Mông Cổ”,...<br /> <br /> a) Trò chơi Trí Uẩn<br /> <br /> b) Trò chơi Trứng Colombo<br /> <br /> 41<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 423 (Kì 1 - 2/2018), tr 39-43<br /> <br /> chuyện về các nhà toán học, các câu chuyện gắn với các<br /> bài toán nổi tiếng... qua đó HS hiểu biết, yêu thích toán<br /> học hơn ngoài ra còn phát triển các năng lực như sân<br /> khấu hóa, thiết kế mĩ thuật, ánh sáng, màu sắc, năng lực<br /> ngôn ngữ, năng lực biểu diễn, tương tác, kết nối với<br /> người khác... Sân khấu tương tác thường được tổ chức<br /> với quy mô lớn ở tổng kết CLBTH,...<br /> 2.2.5. Tham quan, dã ngoại<br /> Đây là một hình thức tổ chức học tập thực tế hấp dẫn<br /> đối với HS. Mục đích là giáo dục tổng hợp đối với HS<br /> như: giáo dục lòng yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước,<br /> giáo dục truyền thống cho HS. Tham quan, dã ngoại là<br /> một hình thức tổ chức trải nghiệm tốt trong giáo dục toán<br /> học cho HS tiểu học vì HS tiểu học nhận thức vẫn còn<br /> cảm tính, kết hợp giữa vận động, ngôn ngữ, nhận thức<br /> qua hình ảnh, thực tế sẽ giúp HS dễ hiểu, nhớ lâu và gợi<br /> nhiều tưởng tượng sáng tạo, tăng khả năng đo đạc, ước<br /> lượng các đại lượng về độ dài, diện tích, thể tích, thời<br /> gian, vận tốc, quãng đường... Có thể tổ chức cho HS đi<br /> thăm, tìm hiểu và học hỏi bằng cách: tìm hiểu về một di<br /> tích lịch sử, văn hóa, công trình, nhà máy, các cơ sở sản<br /> xuất, làng nghề truyền thống; tham quan bảo tàng;... hoặc<br /> dã ngoại theo các chủ đề học tập hay HĐ nhân đạo,...<br /> Tham quan, dã ngoại có thể tổ chức với lớp đại trà, khối<br /> lớp, hoặc chỉ tổ chức trong CLBTH, các CLB khác, các<br /> nhóm HS.<br /> 2.2.6. Hội thi/cuộc thi<br /> Là một trong những hình thức tổ chức HĐ hấp dẫn,<br /> lôi cuốn HS và đạt hiệu quả cao trong việc tập hợp, giáo<br /> dục, rèn luyện và định hướng giá trị cho HS. Hội thi<br /> mang tính chất thi đua giữa các cá nhân, nhóm hoặc tập<br /> thể luôn HĐ tích cực để vươn lên đạt được mục tiêu<br /> mong muốn thông qua việc tìm ra người/đội thắng cuộc.<br /> Tổ chức hội thi cho HS là một yêu cầu quan trọng, cần<br /> thiết của nhà trường, của GV trong quá trình tổ chức<br /> HĐTN. Mục đích tổ chức hội thi/cuộc thi nhằm lôi cuốn<br /> HS tham gia một cách chủ động, tích cực vào các HĐ<br /> giáo dục của nhà trường; đáp ứng nhu cầu về vui chơi<br /> giải trí cho HS; thu hút tài năng và sự sáng tạo của HS;<br /> phát triển khả năng HĐ tích cực và tương tác của HS,<br /> góp phần bồi dưỡng cho HS động cơ học tập tích cực,<br /> kích thích hứng thú trong quá trình nhận thức.<br /> Hội thi/cuộc thi có thể được thực hiện dưới nhiều<br /> hình thức khác nhau như: Thi giải toán, thi sưu tầm các<br /> bài toán dân gian, thi vẽ, thi thiết kế hình học, thi làm mô<br /> hình kiến trúc hình học, thi chụp ảnh nghệ thuật hình học<br /> với cuộc sống, thi tìm hiểu lịch sử toán học, lịch sử hình<br /> học, thi đố vui, thi giải ô chữ, thi tiểu phẩm, thi thời trang,<br /> thi kể chuyện, thi chụp ảnh, thi kể chuyện theo tranh, thi<br /> sáng tác thơ, sáng tác bài hát, hội thi học tập... Các hội thi<br /> <br /> có thể gắn với giáo dục về một chủ đề nào đó như giáo<br /> dục an toàn giao thông, giáo dục về môi trường.... Nội<br /> dung của hội thi rất phong phú, bất cứ nội dung giáo dục<br /> nào cũng có thể được tổ chức dưới hình thức hội thi/cuộc<br /> thi. Điều quan trọng khi tổ chức hội thi là phải linh hoạt,<br /> sáng tạo khi tổ chức thực hiện, phù hợp tâm sinh lí lứa<br /> tuổi tiểu học, điều kiện thực hiện của HS, thời gian chuẩn<br /> bị và tổ chức hội thi phù hợp, tránh máy móc thì cuộc thi<br /> mới hấp dẫn.<br /> <br /> Hình 4. Một số hình ảnh về mô hình xếp bằng sách<br /> trong ngày hội đọc<br /> 2.2.7. Một số hoạt động khác<br /> Có nhiều cách phân loại khác nhau, nhưng ở đây,<br /> chúng tôi phân loại tên các HĐ như sau, phụ thuộc vào<br /> hình thức của HĐ:<br /> - HĐ tổ chức sự kiện: Tổ chức sự kiện trong trường<br /> tiểu học là một HĐ tạo cơ hội cho HS được thể hiện<br /> những ý tưởng, khả năng sáng tạo của mình, thể hiện<br /> năng lực tổ chức HĐ, thực hiện và kiểm tra giám sát<br /> HĐ. Thông qua HĐ tổ chức sự kiện HS được rèn luyện<br /> tính tỉ mỉ, chi tiết, đầu óc tổ chức, tính năng động, nhanh<br /> nhẹn, kiên nhẫn, có khả năng thiết lập mối quan hệ tốt,<br /> có khả năng làm việc theo nhóm, có sức khỏe và niềm<br /> đam mê. Khi tham gia tổ chức sự kiện HS sẽ thể hiện<br /> <br /> 42<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 423 (Kì 1 - 2/2018), tr 39-43<br /> <br /> được sức bền cũng như khả năng chịu được áp lực cao<br /> của mình, tạo ra nhiều cảm xúc mới, năng lực mới.<br /> Ngoài ra, HS còn phải biết cách xoay xở và ứng phó<br /> trong mọi tình huống bất kì xảy đến. Ở trường tiểu học<br /> có thể tổ chức các sự kiện sau để giáo dục toán học cho<br /> HS: Lễ ra mắt CLBTH, lễ gia nhập CLBTH của thành<br /> viên mới, lễ chia tay của thành viên CLBTH, lễ kỉ niệm<br /> ngày thành lập CLB, lễ vinh danh thành tích của thành<br /> viên CLB... Các buổi triển lãm kết quả của các dự án<br /> toán học, hội thảo khoa học về tổ chức, bồi dưỡng học<br /> tập, trải nghiệm toán ở tiểu học, hội diễn nghệ thuật của<br /> các CLBTH; hội thi giải toán giao lưu giữa các CLB<br /> toán tuổi thơ;...<br /> - HĐ giao lưu: là một hình thức tổ chức giáo dục<br /> nhằm tạo ra các điều kiện cần thiết để cho HS được tiếp<br /> xúc, trò chuyện và trao đổi thông tin với những người nổi<br /> tiếng, những tấm gương (trong giáo dục hoặc trong học<br /> toán, dạy toán). Qua đó, giúp HS có tình cảm và thái độ<br /> phù hợp, có được những lời khuyên đúng đắn để vươn<br /> lên trong học tập, rèn luyện và hoàn thiện nhân cách.<br /> Những vấn đề trao đổi phải thiết thực, liên quan đến lợi<br /> ích và hứng thú của HS, đáp ứng nhu cầu học tập của HS.<br /> Có thể tổ chức giao lưu gắn với một chủ đề nào đó để HS<br /> thấy được toán học gắn với thực tế cuộc sống. Đam mê,<br /> yêu thích học toán, không ngại khó khăn vất vả, có<br /> phương pháp học tập đúng sẽ có thành tích trong học tập.<br /> Mở mang suy nghĩ cho HS.<br /> - HĐ chiến dịch: Việc HS tham gia các HĐ chiến<br /> dịch nhằm tăng cường sự hiểu biết và sự quan tâm của<br /> HS đối với các vấn đề xã hội như vấn đề môi trường, an<br /> toàn giao thông, an toàn xã hội, HĐ nhân đạo hay từ<br /> thiện,... tập dượt cho HS tham gia giải quyết những vấn<br /> đề xã hội; phát triển ở HS một số kĩ năng cần thiết như<br /> kĩ năng thiết kế, kĩ năng hợp tác, kĩ năng thu thập thông<br /> tin, kĩ năng tuyên truyền, kĩ năng đánh giá và kĩ năng ra<br /> quyết định. Nhờ các HĐ này, HS có cơ hội khẳng định<br /> mình trong cộng đồng, qua đó hình thành và phát triển<br /> ý thức “mình vì mọi người, mọi người vì mình”. Mỗi<br /> chiến dịch nên mang một chủ đề để định hướng cho các<br /> HĐ như: Chiến dịch giờ trái đất; Chiến dịch làm sạch<br /> môi trường; Chiến dịch ứng phó với biến đổi khí hậu,<br /> bảo vệ môi trường, Chiến dịch tình nguyện hè,... Để<br /> thực hiện HĐ chiến dịch được tốt cần xây dựng kế<br /> hoạch để triển khai chiến dịch cụ thể, khả thi với các<br /> nguồn lực huy động được và HS phải được trang bị<br /> trước một số kiến thức, kĩ năng cần thiết để tham gia<br /> vào chiến dịch. Nhân dịp tổ chức chiến dịch có thể cho<br /> các em thực hiện dự án hình học: Thiết kế tranh tuyên<br /> truyền, cổ động cho chiến dịch. Thiết kế tờ rơi, làm báo<br /> tường, làm báo ảnh, chụp ảnh, quay phim, viết bài về<br /> <br /> chủ đề của chiến dịch... Tạo kênh thông tin để HS có<br /> nhiều cơ hội tham gia, tuyên truyền về chiến dịch cùng<br /> với nhiều đối tượng khác nhau tham gia chiến dịch.<br /> 3. Kết luận<br /> Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, giáo<br /> dục toán học có mục tiêu hình thành và phát triển cho<br /> HS những phẩm chất chủ yếu, năng lực chung và năng<br /> lực toán học, phát triển kiến thức, kĩ năng then chốt và<br /> tạo cơ hội để HS trải nghiệm, áp dụng toán học vào thực<br /> tiễn. Giáo dục toán học tạo dựng sự kết nối giữa các ý<br /> tưởng toán học, giữa Toán học với các môn học khác<br /> và giữa Toán học với đời sống thực tiễn. Giáo dục toán<br /> học được thực hiện ở nhiều môn học và cả HĐTN. Thiết<br /> kế và tổ chức HĐTN hướng tới giáo dục toán học ở bậc<br /> tiểu học nhằm phát triển năng lực và các phẩm chất cho<br /> HS cần phong phú, đa dạng về hình thức, phù hợp với<br /> mục đích, nội dung dạy học, đúng chủ đề và phù hợp<br /> tâm sinh lí của HS. Đảm bảo HS là chủ thể tích cực của<br /> sự trải nghiệm, đích hướng tới là sự vận dụng tri thức<br /> khoa học vào thực tế và phát triển sáng tạo qua trải<br /> nghiệm của HS.<br /> Vấn đề thiết kế và tổ chức các HĐTN qua môn học<br /> nói chung và môn Toán nói riêng còn đang được nhiều<br /> GV quan tâm, nhưng rất cần có những ví dụ cụ thể để<br /> thử nghiệm và rút kinh nghiệm. Một số HĐTN chỉ ra ở<br /> trên có thể kết hợp trong dạy học Toán, trong đó có thể<br /> gắn với nội dung hình học nhằm nâng cao chất lượng<br /> dạy học hình học nói riêng, môn Toán nói chung.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Phạm Quang Tiệp (2015). Thiết kế bài học tích hợp<br /> trong dạy học ở tiểu học. Kỉ yếu Hội thảo Quốc gia<br /> về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực giáo dục tiểu<br /> học. NXB Hồng Đức, tr 146-150.<br /> [2] Bộ GD-ĐT (2015). Tài liệu tập huấn kĩ năng xây<br /> dựng tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo<br /> trong trường tiểu học. NXB Đại học Sư phạm.<br /> [3] Đỗ Tiến Đạt (2004). Một số vấn đề về dạy học “các<br /> yếu tố hình học” ở lớp 2. Tạp chí Giáo dục, số 78, tr<br /> 35-36.<br /> [4] Trần Kiều (2014). Về mục tiêu môn Toán trong<br /> trường phổ thông Việt Nam. Tạp chí Khoa học Giáo<br /> dục, số 102, tr 1-2; 49.<br /> [5] Dương Tiến Sỹ (2002). Phương thức và nguyên tắc<br /> tích hợp các môn học nhằm nâng cao chất lượng giáo<br /> dục - đào tạo. Tạp chí Giáo dục, số 26, tr 27-28.<br /> [6] Bộ GD-ĐT (2017). Chương trình giáo dục phổ<br /> thông - Chương trình tổng thể.<br /> [7] Vũ Quốc Chung (2015). Phương pháp dạy học Toán<br /> tiểu học. NXB Đại học Sư phạm.<br /> <br /> 43<br /> <br />