Thoát vị não - màng não (nhân hai trường hợp được phẫu thuật tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Định

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> THOÁT VỊ NÃO - MÀNG NÃO (NHÂN HAI TRƯỜNG HỢP<br /> ĐƯỢC PHẪU THUẬT TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BÌNH ĐỊNH<br /> Tôn Thất Quỳnh Út*, Tô Ngọc Trúc*, Nguyễn Xuân Tịnh*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Các tác giả trình bày hai trường hợp thoát vị não - màng não được phẫu thuật thành công, trong đó xảy ra<br /> một trường hợp có khối thoát vị khổng lồ. Điều đó chứng tỏ, việc phẫu thuật hiện nay ngày càng trở nên an toàn<br /> hơn, đem lại nhiều kết quả tốt cho người bệnh, ngay cả đối với những trường hợp đặc biệt.<br /> Từ khóa: thoát vị não - màng não<br /> <br /> SUMMARY<br /> ENCEPHALO-MENINGOCELE (2 CASES OPERATED AT BINH DINH HOSPITAL)<br /> Ton That Quynh Ut, To Ngoc Truc, Nguyen Xuan Tinh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 4 - 2012: 269 - 272<br /> The authors presents two cases of encephalo-meningocele which were operated successfully, with a case of<br /> huge hernia block. It is proved that the surgery is now increasingly safer and giving good results for patients, even<br /> though special cases.<br /> Key words: encephalo-meningocele<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> - Lý do vào viện: U khổng lồ vùng đỉnh đầu.<br /> <br /> Thoát vị não - màng não là một tình trạng<br /> thoát vị của tổ chức não, dịch não tủy ra ngoài<br /> tạo thành một túi thoát vị. Đây là một dị tật<br /> hiếm gặp mà cho đến nay người ta vẫn chư biết<br /> rõ nguyên nhân. Việc điều trị bệnh lý này chủ<br /> yếu là phẫu thuật cắt bỏ túi thoát vị, tái tạo<br /> màng não, cân cơ… Tuy nhiên, các bệnh nhi bị<br /> khuyết tật này thường có thể kèm theo một số dị<br /> tật khác, đặc biệt là tình trạng não úng thủy. Do<br /> đó, việc theo dõi hậu phẫu cần phải được chú ý<br /> đặc biệt. Sau đây chúng tôi trình bày hai trường<br /> hợp thoát vị não - màng não được phẫu thuật<br /> thành công trong thời gian gần đây tại Bệnh<br /> viện đa khoa tỉnh Bình Định.<br /> <br /> - Tiền sử: phẫu thuật lấy thai do siêu âm thai<br /> phát hiện khối thoát vị não màng não khổng lồ<br /> vùng đỉnh đầu.<br /> <br /> BÁO CÁO HAI TRƯỜNG HỢP<br /> <br /> - Bệnh nhi được phẫu cắt bỏ túi thoát vị<br /> ngày 28/5/2012<br /> <br /> Trường hợp 1<br /> - Bệnh nhi Trần Thiên Tr. Nữ 50 ngày tuổi,<br /> Bình Định<br /> - Vào viện ngày: 24/5/2012<br /> * Khoa ngoại thần kinh bệnh viện tỉnh Bình Định<br /> Tác giả liên lạc: BS ckii Tôn Thất Quỳnh Út<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu thuật Thần Kinh<br /> <br /> - Bệnh sử: Sau phẫu thuật lấy thai, bệnh nhi<br /> được điều trị tại khoa nhi sơ sinh 3 ngày với<br /> chẩn đoán là nhiễm trùng sơ sinh/thoát vị não<br /> màng não, bệnh nhi được người nhà xin cho<br /> xuất viện, đến ngày 24/5/2012 nhập viện tại<br /> Khoa ngoại thần kinh và cột sống.<br /> - Lâm sàng: Trẻ tỉnh, CCS 11/11 điểm, bú tốt,<br /> đầu không cân xứng và có khối thoát vị khổng<br /> lồ ở vùng đỉnh kích thước: 18 x 10 x 8cm<br /> - Cận lâm sàng: Kết quả chụp MRI có khối<br /> thoát vị não - màng não vùng đỉnh.<br /> <br /> - Kết quả giải phẫu bệnh: Thoát vị não –<br /> màng não.<br /> - Hậu phẫu ổn định, kết quả CT Scan không<br /> <br /> Điện thoại: 0944027799<br /> <br /> 269<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> có não úng thủy, bệnh nhi xuất viện ngày<br /> <br /> 20/6/2012<br /> <br /> Hình 1: Hình ảnh bệnh nhi trước lúc phẫu thuật<br /> <br /> Hình 2: Hình ảnh MRI trước phẫu thuật và CT.Scan sau phẫu thuật<br /> <br /> Hình 3: Hình ảnh khối thoát vị được cắt ra khi phẫu thuật<br /> <br /> 270<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu thuật Thần Kinh<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Hình 4: Hình ảnh bệnh nhi sau khi phẫu thuật và khi ra viện<br /> <br /> Trường hợp 2: Số bệnh án 11926948<br /> - Bệnh nhi Nguyễn Thị Thảo V. Nữ 1 tuổi,<br /> Bình Định<br /> - Vào viện ngày: 26/6/2012<br /> - Lý do vào viện: khối thoát vị vùng đỉnh<br /> kích thước 1,5 x 2cm<br /> - Tiền sử: sinh thường<br /> <br /> - Lâm sàng: Trẻ tỉnh, CCS 11/11 điểm, vùng<br /> đỉnh có khối u kích thước 1,5 x 2cm<br /> - Cận lâm sàng: Head CT.Scan có khối thoát<br /> vị nhỏ ở vùng đỉnh<br /> - Bệnh nhi được phẫu thuật ngày 29/6/2012<br /> - Kết quả giải phẫu bệnh: Meningocele<br /> - Hậu phẫu ổn định, xuất viện ngày 3/7/2012<br /> <br /> - Bệnh sử: sau sinh trẻ được người nhà phát<br /> hiện có khối u nhỏ vùng đỉnh, u ngày càng lớn<br /> dần nên người nhà đưa cháu vào viện<br /> <br /> Hình 5: Hình ảnh CT.Scan của bệnh nhi trước lúc phẫu thuật<br /> tháng vì để càng lâu thì hộp sọ càng cứng nên<br /> BÀN LUẬN<br /> càng khó phẫu thuật(1).<br /> Thông thường các trường hợp bệnh nhi bị<br /> Việc phẫu thuật thoát vị não - màng não<br /> thoát vị não - màng não thường được phẫu<br /> nhằm mục đích loại bỏ khối thoát vị tái phục hồi<br /> thuật từ ngày thứ 2 đến tháng thứ 4(1). Sở dĩ<br /> cấu trúc giải phẫu bình thường của màng não,<br /> người ta phải phẫu thuật trong giai đoạn này là<br /> cân cơ, màng xương; giúp cho não bộ có thể<br /> để bệnh nhi có thời gian thích ứng với môi<br /> phát triển ở điều kiện bình thường trong hộp sọ.<br /> trường ngoài tử cung và phải phẫu thuật trước 4<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu thuật Thần Kinh<br /> <br /> 271<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> Ở trường hợp 1<br /> Theo y văn, khối thoát vị ở vùng đỉnh như<br /> trường hợp này là rất hiếm gặp, đôi khi phối<br /> hợp với bất sản thể trai và tràn dịch não thất.<br /> Theo chúng tôi, trường hợp này càng hiếm<br /> hơn đó là khối thoát vị có kích thước rất lớn với<br /> trọng lượng đạt đến 1,4kg.<br /> Thời điểm phẫu thuật theo chúng tôi là hợp<br /> lý phù hợp với khuyến cáo của y văn. Mặt khác,<br /> tình trạng của khối thoát vị ở thời điểm phẫu<br /> thuật là rất căng, trên da đã bắt đầu xuất hiện<br /> các mảng hoại tử nên phẫu thuật là lựa chọn bắt<br /> buộc nếu không sẽ ảnh hưởng đến tính mạng<br /> của bệnh nhi.<br /> Kết quả sau phẫu thuật, bệnh nhi không<br /> xuất hiện tình trạng não úng thủy, lâm sàng<br /> diễn biến tốt, đây có thể khẳng định là một<br /> thành công của quá trình phẫu thuật.<br /> <br /> Ở trường hợp 2<br /> Bệnh nhi vào viện trong tình trạng tốt, chỉ<br /> với khối u có kích thước nhỏ là 1,5 x 2cm vùng<br /> đỉnh và không kèm bất kỳ dị dạng nào khác.<br /> Trong thời điểm phẫu thuật có chậm hơn so với<br /> khuyến cáo nhưng điều này không ảnh hưởng<br /> đến kết quả điều trị. Tình trạng tri giác, vận<br /> động sau phẫu thuật là tốt.<br /> <br /> 272<br /> <br /> Qua hai trường hợp nêu trên, có thể thấy<br /> rằng dù tình trạng khối thoát vị có thể từ đơn<br /> giản hay phức tạp đến mấy và không có kèm<br /> theo các dị dạng khác nếu được phẫu thuật và<br /> điều trị hợp lý thì khả năng thành công cũng sẽ<br /> rất cao.<br /> Ngày nay, với sự phát triển của các phương<br /> tiện chẩn đoán, phương tiện hỗ trợ phẫu thuật,<br /> gây mê hồi sức… đó là những yếu tố khiến cho<br /> cuộc phẫu thuật ngày càng trở nên an toàn hơn.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Do việc điều trị phẫu thuật thoát vị não<br /> màng não hiện nay ngày càng trở nên an toàn<br /> hơn, nên việc phẫu thuật có thể tiến hành bất cứ<br /> lúc nào nếu điều kiện bệnh nhi cho phép, tốt<br /> nhất là nên tiến hành sớm cho bệnh nhi để hạn<br /> chế các biến chứng ảnh hưởng đến chức năng<br /> tâm thần kinh.<br /> Các trường hợp thoát vị não - màng não dù<br /> kích thước có lớn đến mấy nhưng nếu không có<br /> các dị tật khác kèm theo thì khả năng thành<br /> công của phẫu thuật cũng sẽ rất cao.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> Trần Thu Hương (2004), Dị dạng não, tủy và hộp sọ, Thần kinh<br /> học lâm sàng, Nhà xuất bản y học thành phố Hồ Chí Minh,<br /> tr.792-799.<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu thuật Thần Kinh<br /> <br />