Thời kỳ đổi mới và công tác Đảng lãnh đạo xây dựng và phát triển văn hóa: Phần 2

Chuvng III<br /> <br /> ĐẢNG LÃNH ĐẠO XÂY DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA<br /> TRONG THẬP KỶ DẦU THẺ KỶ XXI<br /> m<br /> <br /> I. TÌNH HÌNH VĂN HÓA ĐẤT<br /> <br /> Nước<br /> <br /> VÀ sự LÃNH ĐẠO<br /> <br /> CỦA ĐẢNG TRÊN LĨNH v ự c VÀN HÓA<br /> TRONG THẬP KỶ ĐẦU THỂ KỶ XXI<br /> Bước vào thê kỷ XXI, những cơn chấn động dữ dội về<br /> chính trị, kinh tế và sự phát triển như vũ bão của cuộc<br /> cách mạng khoa học và công nghệ đã làm biến đổi sâu<br /> sắc diện mạo thê giói, đã và đang tác động mạnh mẽ đến<br /> vận mệnh của từng quốc gia, dân tộc, buộc tất cả các<br /> nước phải điều chỉnh chiến lược cho phù hỢp vối tình<br /> hình mói.<br /> ở trong nước, công cuộc đổi mói do Đảng khởi xướng<br /> đã giành dược những thắng lợi quan trọng. Đất nước đã<br /> ra khỏi khủng hoảng kinh tê - xã hội, kinh tê tăng<br /> trưởng khá, văn hóa - xã hội có nhiêu khởi sắc. Tuy<br /> nhiên, nền kinh tê vẫn tiềm ẩn nhiều yếu tố gây mất ổn<br /> định, sức cạnh tranh của nên kinh tê thấp. Tác động của<br /> quá trình toàn cầu hóa và mặt trái của cơ chế thị trưòng<br /> 165<br /> <br /> đang làm mai một các giá trị truyền thông và bản sắc<br /> ván hóa dân tộc.<br /> Trưóc tình hình đó, Đại hội đại biểu tx3àn quôc lần thứ IX<br /> của Đảng chủ trương; Phát huy sức mạnh toàn dán tộc,<br /> xây dựng nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội<br /> công bằng, dân chủ, văn minh. Trên lĩnh vực văn hóa,<br /> Nghị quyết Đại hội IX của Đảng tiếp tục khẳng định năm<br /> quan điểm đã nêu trong Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm<br /> Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII. Nghị quyết chỉ rõ,<br /> trong xây dựng và phát triển văn hóa phải chú trọng cả<br /> hai nhiệm vụ "xây" và "chống", v ề trách nhiệm của văn<br /> nghệ sĩ, Đại hội IX khẳng định: "Văn nghệ sĩ nêu cao<br /> trách nhiệm trưốc nhân dân, trước Tổ quốc và chủ nghĩa<br /> xã hội, phấn đấu có nhiều tác phẩm có giá trị tư tưỏng và<br /> nghệ thuật cao, thấm nhuần sâu sắc tinh thần nhân vãn,<br /> dân chủ, có tác dụng giáo dục, xây dựng con ngưòi"\ Để<br /> văn nghệ sĩ hoàn thành sứ mệnh cao đẹp đó, Đảng chủ<br /> trương bảo đảm tự do dân chủ cho mọi sáng tạo, tạo điều<br /> kiện thuận lợi về vật chất, tinh thần cho các nghệ sĩ, trong<br /> đó chú trọng đến các văn nghệ sĩ đã có nhũng công hiến<br /> cho đất nước, các tài năng và thế hệ trẻ.<br /> Đối vối lĩnh vực truyền thông đại chúng, Nghị quyết<br /> Đại hội IX nêu rõ nhiệm vụ bao trùm là: "Coi trọng nâng<br /> cao tính chân thật, tính giáo dục và tính chiến đấu của<br /> <br /> 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn<br /> quác lần thứ IX , Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001, tr. 115.<br /> 166<br /> <br /> thông<br /> <br /> dồng thời. "Khắc phục khuynh hướng "thương<br /> <br /> mại hóa" trong hoạt động báo chí, xuâ't bản"l<br /> Nghị quyết Đại hội IX của Dảng tiếp tục khẳng định<br /> và phát triển các quan điểm cơ bản của Hội nghị lần thứ<br /> năm Ban Chấp hành Trung ưdng khóa VIII: Xây dựng nền<br /> văn hóa Việt Nam tiên tiên, đậm đà bản sắc dân tộc vừa là<br /> động lực, vừa là mục tiêu của sự phát triển kinh tế • xã<br /> hội; xây dựng và phát triển vản hóa là sự nghiệp của toàn<br /> dân do Đảng lãnh đạo, trong đó đội ngủ trí thức đóng vai<br /> trò quf.n trọng; ván hóa là một mặt trận, xây dựng và<br /> phát trển văn hóa là sự nghiệp cách mạng lâu dài đòi hỏi<br /> phải có ý chí cách mạng và sự kiên trì, thận trọng.<br /> N hỉng định hướng, quan điểm phát triển văn hóa do<br /> Đại hội IX của Đảng đề ra tạo tiền đề thúc dẩy sự nghiệp<br /> văn hóa trong thập kỷ đầu thê kỷ XXI. Tuy nhiên, quá<br /> trình t)àn cầu hóa một mặt tạo ra động lực để xây dựng<br /> và phá: triển ván hóa, góp phần nâng cao năng lực nội<br /> sinh cía văn hóa dân tộc, mặt khác cũng là những thách<br /> thức tc lớn đối với bản sắc và những giá Irị truyền Ihống<br /> của dâT tộc. Trước tình hình đó, ngày 28-1-2003, Thủ<br /> tướng Chính phủ ra Quyết dịnh số 19/QĐ-TTg phê duyệt<br /> ChươriỊ trình mục tiêu quốc gia về văn hóa đến năm 2005.<br /> Mục tim của Chương trình là: Bảo tồn và phát huy những<br /> giá trị vàn hóa tiêu biểu của dân tộc; xây dựng và phát<br /> triển díi sống ván hóa cớ sỏ; hiện đại hóa công nghệ sản<br /> <br /> 1, 2 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn<br /> quôc ĩẠr thứ IX, Sđd, tr. 116.<br /> <br /> 167<br /> <br /> xuất, lưu trữ và phổ biến phim. Nội dung cơ bản của<br /> Chương trình mục tiêu quốc gia vê' văn hóa đến năm 2005<br /> là: ChôVig xuông cấp và tôn tạo các di tích lịch sử cách<br /> mạng và kháng chiến; sưu tầm, bảo tồn các giá trị văn hóa<br /> phi vật thể và xây dựng ngân hàng dữ liệu về văn hóa phi<br /> vật thể; sưu tầm toàn diện di sản văn hóa phi vật thể tiêu<br /> biểu của một số địa phương và các dân tộc thiểu số; điểu<br /> tra, bảo tồn một sô’ bản, buôn, phum, sóc; xây dựng các<br /> thiết chế văn hóa thông tin cơ sỏ; xây dựng một sô" mô<br /> hình hoạt động văn hóa, thông tin ở làng xã, ưu tiên vùng<br /> sâu, vùng xa; đào tạo cán bộ làm văn hóa thông tin ở cơ sỏ;<br /> hiện đại hóa khâu sản xuất phim...<br /> Nhằm kiểm điểm quá trình 5 năm thực hiện Nghị<br /> quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa VIII về văn hóa, Hội<br /> nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa<br /> IX (7-2004) khẳng định; Nghị quyết Trung ương 5 khóa<br /> VIII đã đáp ứng yêu cầu phát triển của đâ't nước và phù<br /> hợp với nguyện vọng của nhân dân nên đã nhanh chóng đi<br /> vào cuộc sống, được xã hội nhiệt tình hưởng ứng; gắn kết<br /> chặt chẽ hơn văn hóa vối các lĩnh vực của đòi sống xã hội,<br /> góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định chính trị<br /> và tạo nên những thành tựu về kinh tê - xã hội, an ninh,<br /> quốc phòng, đốì ngoại của đất nưỏc.<br /> Tuy nhiên, Hội nghị cũng chỉ rõ, những thành tựu và<br /> tiến bộ đạt được trong lĩnh vực văn hóa còn chưa tương<br /> xứng và chưa vững chắc, chưa đủ để tác động có hiệu<br /> quả đối vối các lĩnh vực của đời sông xã hội, dặc biệt là<br /> lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lôì sống. Sự phát triển của<br /> 1 6 8<br /> <br /> văn hóa chưa đồng bộ và chưa tương xứng với sự tăng<br /> trưởng kinh tế, thiếu gắn bó vối nhiệm vụ xây dựng và<br /> chỉnh đốn Đàng,<br /> Trên cơ sở phân tích sâu sắc thực trạng ván hóa đất<br /> nước sau hơn 5 năm thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần<br /> thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII, Hội nghị<br /> Trung ương 10 khóa IX đã đề ra các nhiệm vụ trọng tâm<br /> về văn hóa trong những nám tiếp theo:<br /> Một là, tiếp tục xây dựng tư tưởng, đạo đức, lốì sống<br /> và đời sông văn hóa lành mạnh trong xả hội, trước hết là<br /> trong các tổ chức đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các<br /> đoàn thể nhân dân và trong từng cá nhân, gia đình, thôn<br /> ✓<br /> <br /> xóm, đơn vị, tổ chức cơ sở.<br /> Hai là, nâng cao chất lượng, hiệu quả nhiệm vụ xây<br /> dựng con người Việt Nam; quy tụ mọi hoạt động vàn hóa,<br /> phát huy thế mạnh của từng loại hình văn hóa - thông tin<br /> phục vụ nhiệm vụ bồi dưỡng lòng yêu nước, phẩm chất tốt<br /> đẹp của con người Việt Nam thời kỳ công nghiệp hóa, hiện<br /> đại hóa đất nưóc.<br /> Ba ỉà, chú trọng xây dựng đòi sống văn hóa cơ sở,<br /> nhất là cộng đồng dân cư, xây dựng môi trường văn hóa<br /> lành mạnh, tốt đẹp và phong phú; thường xuyên nâng<br /> cao trình độ phổ cập văn hóa của nhân dân đi đôi vối<br /> nhiệm vụ bồi dưỡiig các tài năng văn hóa, khuyến khích<br /> văn nghệ sĩ sáng tạo được nhiều công trình văn hóa,<br /> nghệ thuật tiêu biểu, có giá trị cao về tư tưởng và nghệ<br /> thuật, tưđng xứng vói sự nghiệp văn hóa của dân tộc và<br /> công cuộc đổi mới.<br /> 169<br /> <br />