intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Thúc đẩy tăng trưởng xanh hướng tới phát triển bền vững: kết nối tầm nhìn quốc gia với hành động của địa phương và doanh nghiệp - Kỷ yếu hội thảo khoa học quốc gia

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:441

Thêm vào BST
Báo xấu
21
lượt xem 12
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kỷ yếu "Thúc đẩy tăng trưởng xanh hướng tới phát triển bền vững: kết nối tầm nhìn quốc gia với hành động của địa phương và doanh nghiệp" tập hợp 50 bài tham luận, bài viết từ các nhà hoạch định chính sách, nhà khoa học, các địa phương, doanh nghiệp chia sẻ các nghiên cứu chuyên sâu, bình luận, kiến nghị giải pháp thực thi tăng trưởng xanh hướng tới phát triển bền vững tại Việt Nam trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thúc đẩy tăng trưởng xanh hướng tới phát triển bền vững: kết nối tầm nhìn quốc gia với hành động của địa phương và doanh nghiệp - Kỷ yếu hội thảo khoa học quốc gia

  1. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC NHÀ XUẤT BẢN
  2. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP Economy and Forecast Review 1
  3. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP 2 Kinh tế và Dự báo
  4. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ TẠP CHÍ KINH TẾ VÀ DỰ BÁO KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP NHÀ XUẤT BẢN LAO ĐỘNG Economy and Forecast Review 3
  5. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP CHỈ ĐẠO BIÊN SOẠN PGS, TS. Lê Quốc Lý ThS. Nguyễn Lệ Thủy BAN BIÊN SOẠN PGS, TS. Nguyễn Thế Chinh PGS, TS. Lê Xuân Đình TS. Vũ Thanh Nguyên ThS. Đỗ Thị Phương Lan ThS. Dương Lê Vân ThS. Trần Thị Liên Trang ThS. Lê Mai Phương Phùng Thị Phương Anh Nguyễn Anh Quyền 4 Kinh tế và Dự báo
  6. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP LỜI GIỚI THIỆU Tăng trưởng xanh là một nội dung quan trọng của phát triển bền vững và là quá trình phát triển có sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý, hài hòa giữa phát triển kinh tế - xã hội với bảo vệ môi trường. Trên thế giới, tăng trưởng xanh đã trở thành xu thế tất yếu và là mục tiêu mà mọi quốc gia đều hướng tới. Tại Việt Nam, từ năm 2012, Chính phủ đã ban hành “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2012-2020”, định hình con đường tăng trưởng xanh và bền vững cho Đất nước. Năm 2021, trên cơ sở đề xuất của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Chính phủ đã có Quyết định số 1658/QĐ-TTg, ngày 01/10/2021 ban hành “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050”. Việc thực thi “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021- 2030, tầm nhìn đến 2050” nhằm hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh hóa các ngành kinh tế, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua khai thác và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và năng lượng dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ, ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số, phát triển kết cấu hạ tầng bền vững để nâng cao chất lượng tăng trưởng, phát huy lợi thế cạnh tranh và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Cùng với đó, Chiến lược thúc đẩy quá trình đô thị hóa, xây dựng nông thôn mới, nhằm bảo đảm các mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững; tạo lập văn hóa tiêu dùng bền vững trong bối cảnh hội nhập với thế giới… Đây là những nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự chung tay của tất cả các bên liên quan trong tổng thể nền kinh tế Việt Nam. Để góp phần vào thực thi “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050”, Tạp chí Kinh tế và Dự báo - Cơ quan của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề “Thúc đẩy tăng trưởng xanh hướng tới phát triển bền vững: Kết nối tầm nhìn quốc gia với hành động của địa phương và doanh nghiệp”, đồng thời, phối hợp với Nhà xuất bản Lao động xuất bản cuốn Kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc gia với cùng chủ đề. Kỷ yếu Hội thảo tập hợp 50 bài tham luận, bài viết từ các nhà hoạch định chính sách, nhà khoa học, các địa phương, doanh nghiệp chia sẻ các nghiên cứu chuyên sâu, bình luận, kiến nghị giải pháp thực thi tăng trưởng xanh hướng tới phát triển bền vững tại Việt Nam trong thời gian tới. Hy vọng, cuốn Kỷ yếu Hội thảo với những bài viết có chất lượng sẽ cung cấp những luận cứ khoa học hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách, địa phương và doanh nghiệp trong hoạt động thực tiễn. Nhân dịp này, Ban tổ chức Hội thảo xin chân thành cảm ơn các nhà khoa học, các nhà quản lý, các nhà nghiên cứu đã tham gia viết bài và làm nên thành công của Hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề: “Thúc đẩy tăng trưởng xanh hướng tới phát triển bền vững: Kết nối tầm nhìn quốc gia với hành động của địa phương và doanh nghiệp”. BAN TỔ CHỨC HỘI THẢO Economy and Forecast Review 5
  7. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP 6 Kinh tế và Dự báo
  8. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP BÁO CÁO ĐỀ DẪN HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP” Bà Nguyễn Lệ Thủy Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế và Dự báo Kính thưa các quý vị đại biểu, các nhà khoa học, Thay mặt Ban tổ chức, tôi xin nhiệt liệt chào mừng các quý vị đại biểu đã đến tham dự Hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề: “Thúc đẩy tăng trưởng xanh hướng tới phát triển bền vững: Kết nối tầm nhìn quốc gia với hành động của địa phương và doanh nghiệp” do Tạp chí Kinh tế và Dự báo tổ chức ngày hôm nay. Đây là một hội thảo rất thiết thực và mang nhiều ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang phục hồi phát triển kinh tế - xã hội sau đại dịch Covid-19, đồng thời cũng đang phải đối mặt với các thách thức nghiêm trọng từ biến đổi khí hậu; ô nhiễm môi trường gia tăng… là những hệ quả từ tăng trưởng chủ yếu dựa vào khai thác, xuất khẩu tài nguyên thô trong thời gian qua. Như các quý vị đã biết, Những thay đổi quan trọng đang diễn ra trên thế giới yêu cầu các quốc gia, trong đó có Việt Nam, phải đổi mới mô hình tăng trưởng để vượt qua các thách thức, hướng tới mục tiêu phát triển thịnh vượng, bền vững và bao trùm, trong đó, tăng trưởng xanh đã trở thành xu thế tất yếu khách quan và là lựa chọn của nhiều quốc gia trên thế giới. Nền kinh tế xanh mở ra cơ hội tăng trưởng cao dựa trên đổi mới sáng tạo và sử dụng hiệu quả tài nguyên, tạo cơ hội phát triển cho tất cả các thành phần trong xã hội. Phát triển kinh tế xanh sẽ giúp các nước đối phó với các cuộc khủng hoảng hiện tại và ngăn chặn nguy cơ xảy ra các khủng hoảng trong tương lai. Thưa các quý vị, Việt Nam là một trong những quốc gia bị tác động nặng nề bởi biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh và nhiều yếu tố tác động từ bên ngoài. Thực hiện tăng trưởng xanh sẽ góp phần nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế và con người trước biến đổi khí hậu, đồng thời hỗ trợ Việt Nam tăng cường năng lực cạnh tranh, thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng xanh, tạo thuận lợi cho việc tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Việt Nam là một trong những quốc gia trong khu vực sớm tiếp cận với mô hình tăng trưởng xanh. Ngay từ năm 2012, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011-2020, tầm nhìn đến Economy and Forecast Review 7
  9. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP năm 2050. Đây được coi là chìa khóa để bảo đảm cho các mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2020. Tiếp đến tháng 3/2014, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014-2020. Cùng với đó, Quốc hội đã ban hành mới, bổ sung, sửa đổi một số luật liên quan đến tăng trưởng xanh, như: Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Luật Phòng, chống thiên tai; Luật Bảo vệ môi trường; Luật Khí tượng thủy văn và một số văn bản pháp quy mới đã được xây dựng nhằm thúc đẩy thực hiện các hoạt động liên quan tới tăng trưởng xanh. Tái khẳng định tầm quan trọng của tăng trưởng xanh trong phát triển bền vững quốc gia, ngay trước thềm Hội nghị COP 26, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050” tại Quyết định số 1658/QĐ-TTg, ngày 01/10/2021, trong đó, đề ra mục tiêu thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nhằm đạt được thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội; hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa các-bon và đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu. Thưa các quý vị, Qua gần 10 năm triển khai Chiến lược tăng trưởng xanh có thể thấy, nhận thức của nhân dân, cộng đồng về vai trò, ý nghĩa của tăng trưởng xanh đã được nâng lên rõ rệt, từng bước thay đổi hành vi sản xuất, sinh hoạt và có nhiều hành động thiết thực đóng góp vào thực hiện tăng trưởng xanh; xuất hiện nhiều mô hình sản xuất và tiêu dùng tiết kiệm, an toàn, văn minh, mang đậm bản sắc dân tộc, hài hòa và thân thiện với thiên nhiên; cảnh quan, môi trường sống của người dân ngày càng thay đổi theo hướng tích cực hơn, đặc biệt tại các xã nông thôn mới. Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế nhằm hiện thực hóa các mục tiêu tăng trưởng xanh đã đạt được nhiều kết quả nổi bật. Một số mục tiêu, nhiệm vụ, chỉ tiêu chính của Chiến lược tăng trưởng xanh thời kỳ 2011-2020 đã đạt được kết quả khả quan, như: Các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính được triển khai rộng rãi trong tất cả các lĩnh vực, lượng phát thải khí nhà kính trong các hoạt động năng lượng giảm 12,9% so với phương án phát triển bình thường; Tiêu hao năng lượng tính trên GDP giảm bình quân 1,8%/năm; Tỷ lệ năng lượng tiết kiệm của Việt Nam đạt 5,65%, tương đương với tổng năng lượng tiết kiệm được gần 11,3 triệu tấn dầu quy đổi (TOE) trong giai đoạn 2011-2015; Tỷ lệ doanh nghiệp công nghiệp có nhận thức về sản xuất sạch hơn đã tăng từ 28% năm 2010 lên 46,9% năm 2020; Tỷ lệ che phủ rừng năm 2020 đạt 42%; Dư nợ tín dụng xanh tại Việt Nam đã tăng từ hơn 71 nghìn tỷ đồng vào cuối năm 2015, lên đến 340 nghìn tỷ đồng vào cuối năm 2020. Hoạt động xanh hóa sản xuất, bảo đảm nguyên tắc thân thiện với môi trường, đầu tư phát triển vốn tự nhiên, tích cực ngăn ngừa và xử lý ô nhiễm được chú trọng đã tạo được làn sóng về đầu tư xanh cho năng lượng gió, năng lượng mặt trời, năng lượng tái tạo… 8 Kinh tế và Dự báo
  10. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc chuyển đổi nền kinh tế theo hướng tăng trưởng xanh ở Việt Nam cũng gặp một số khó khăn, thách thức, như: (i) Nhiều bộ, ngành, địa phương chưa quan tâm đúng mức đến tăng trưởng xanh. Phần lớn người dân và doanh nghiệp chưa có nhận thức đầy đủ về sự cấp thiết của tăng trưởng xanh. Đây chính là điểm yếu của doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa. (ii) Nguồn lực thực hiện tăng trưởng xanh còn hạn chế, đặc biệt là nguồn vốn đầu tư công để thực hiện vai trò “vốn mồi”, làm đòn bẩy cho huy động đầu tư tư nhân. Sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế đang giảm dần. (iii) Hoạt động giám sát, đánh giá thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh chưa được quan tâm đúng mức. (iv) Hệ thống pháp luật đang trong quá trình tiếp tục xây dựng hoàn thiện nên chưa đồng bộ, chưa thật phù hợp với xu thế toàn cầu hóa và hướng tới tăng trưởng xanh. (v) Năng lực phát triển công nghệ của Việt Nam còn thấp, công nghệ sản xuất cũ, năng suất lao động thấp, sức cạnh tranh không cao; công nghệ sản xuất năng lượng tái tạo chưa phát triển; trình độ khoa học - công nghệ, hiệu quả sử dụng các nguồn lực còn thấp. (iv) Tài nguyên thiên nhiên bị suy thoái nghiêm trọng do phương thức tăng trưởng còn nặng theo chiều rộng, sử dụng nhiều năng lượng hóa thạch và nguyên liệu đầu vào, trong khi trình độ sử dụng công nghệ mới để giảm tiêu hao vật chất còn thấp, việc quản lý tài nguyên còn hạn chế... Thưa các quý vị đại biểu và các nhà khoa học, Việc chuyển hướng sang kinh tế xanh và tăng trưởng xanh, thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh là một lựa chọn tất yếu nhằm thực hiện định hướng phát triển mới của đất nước theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021- 2030, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025, đồng thời tạo cơ hội lớn để Việt Nam có thể trở thành một quốc gia tiên phong trong khu vực về tăng trưởng xanh, phục hồi xanh, bắt kịp xu thế phát triển của thế giới. Đây cũng là mục tiêu Việt Nam phải hướng đến trong giai đoạn phát triển tới để vượt qua thách thức phục hồi trong và sau dịch bệnh Covid-19, tiếp tục đà đổi mới, đẩy mạnh mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, chất lượng và hiệu quả. Tại hội thảo hôm nay, với cách tiếp cận “Tầm nhìn quốc gia và hành động của địa phương và doanh nghiệp”, tôi đề nghị các nhà khoa học, nhà quản lý, các doanh nghiệp, các địa phương hãy cùng chia sẻ, thảo luận, bàn thảo phương thức thực hiện mô hình tăng trưởng xanh của Việt Nam trong giai đoạn tới, đề xuất các giải pháp, biện pháp cụ thể để thúc đẩy tăng trưởng xanh, phát triển bền vững ở Việt Nam. Những kết quả thảo luận tại hội thảo hôm nay sẽ cung cấp những luận cứ khoa học quý báu, những gợi mở có giá trị thực tiễn cho việc thực hiện thành công Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, góp phần vào thắng lợi của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021- 2030, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025. Trên tinh thần đó, tôi đề nghị các quý vị tập trung thảo luận sâu về các nội dung thuộc 6 nhóm vấn đề sau đây: Economy and Forecast Review 9
  11. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP (1) Hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030. (2) Nhận diện vai trò của kinh tế số, chuyển đổi số trong thực hiện tăng trưởng xanh và giải pháp cho Việt Nam. (3) Các vấn đề về đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, trong xu thế tăng trưởng xanh và phát triển bền vững doanh nghiệp Việt Nam. (4) Hiệu quả xã hội từ xanh hóa nền kinh tế, từ phát triển các nguồn năng lượng xanh, phát triển kinh tế biển xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn, tiết kiệm tài nguyên dựa trên nền tảng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. (5) Xây dựng nền nông nghiệp xanh, hướng tới phát triển bền vững. (6) Hành động của địa phương trong thực hiện tăng trưởng xanh và phát triển hài hòa giữa kinh tế với văn hóa - xã hội, bảo vệ môi trường. Cuối cùng, thay mặt Ban Tổ chức, xin kính chúc các quý vị đại biểu sức khỏe, an lành, hạnh phúc và nhiều thành công mới! Chúc hội thảo của chúng ta thành công tốt đẹp! Xin trân trọng cảm ơn! 10 Kinh tế và Dự báo
  12. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG QUỐC GIA VỀ TĂNG TRƯỞNG XANH GIAI ĐOẠN 2021-2030 - ĐỊNH HƯỚNG CHIẾN LƯỢC VÀ GIẢI PHÁP TRIỂN KHAI TS. Lê Việt Anh Vụ trưởng, Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường - Bộ Kế hoạch và Đầu tư Email: levietanh@mpi.gov.vn ThS. Trần Minh Huế Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường - Bộ Kế hoạch và Đầu tư Tóm tắt: Chiến lược tăng trưởng xanh (TTX) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngay trước thềm Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), đã thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính và hành động khí hậu thông qua hiện thực hóa các mục tiêu TTX và tiếp tục được khẳng định bằng cam kết mạnh mẽ về “phát thải ròng bằng “0” (PTR0)” của Việt Nam. Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh (KHHĐTTX) đóng vai trò quan trọng trong việc cụ thể hóa Chiến lược tăng trưởng xanh và làm tiền đề cho Lộ trình PTR0, đồng thời hướng tới đạt được các mục tiêu phát triển bền vững SDGs. Trên cơ sở xác định các cơ hội và thách thức, bài viết đề xuất các giải pháp triển khai thực hiện KHHĐTTX. Từ khóa: chiến lược tăng trưởng xanh, COP26, phát thải ròng bằng 0 1. Giới thiệu Nhằm hiện thực hóa Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030 hướng tới khát vọng phát triển nhanh, bền vững đất nước, trong thời gian gần đây, hàng loạt chiến lược, chính sách trên các ngành, lĩnh vực đã được cập nhật, sửa đổi và ban hành. Trong đó, việc ban hành Chiến lược quốc gia về TTX giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 (Chiến lược TTX) vào tháng 10/2021, ngay trước thềm Hội nghị COP 26 có ý nghĩa hết sức quan trọng cả về đối nội và đối ngoại. Mục tiêu tổng quát của Chiến lược TTX là góp phần thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nhằm đạt được thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội; hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa các - bon và đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu. Chiến lược TTX được xây dựng trên 4 mục tiêu cụ thể: (i) Giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP; (ii) Xanh hóa các ngành kinh tế; (iii) Xanh hóa lối sống và tiêu dùng bền vững; (iv) Xanh hóa quá trình chuyển đổi trên nguyên tắc bình đẳng, bao trùm, nâng cao năng lực chống chịu. Trên cơ sở các quan điểm, định hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp được đề ra tại Chiến lược TTX, KHHĐTTX giai đoạn 2021-2030 được phê duyệt1 vào 1 Quyết định số 882/QĐ-TTg, ngày 20/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Economy and Forecast Review 11
  13. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP tháng 7/2022 Quyết định số 882/QĐ-TTg, ngày 20/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ, chính là cấu trúc tổng thể cho các hành động cần phải triển khai để hiện thực hóa mục tiêu TTX quốc gia và cam kết toàn cầu cho giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Theo đó, với 8 nhóm chủ đề tổng hợp, 10 chủ đề theo nhóm ngành, lĩnh vực ưu tiên, 57 nhóm nhiệm vụ, hành động và 134 nhiệm vụ, hoạt động cụ thể, KHHĐTTX xác định rõ lộ trình nhằm đạt được các mục tiêu về kinh tế - xã hội - môi trường cho toàn bộ nền kinh tế, đồng thời phù hợp với cam kết của Việt Nam về đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050. Các nhiệm vụ, hành động tại KHHĐTTX được tính toán và xây dựng trên cơ sở lựa chọn kịch bản TTX cao có tính đến tác động tích lũy của tất cả các giải pháp khả thi về kỹ thuật, trong đó nhấn mạnh các nhóm nhiệm vụ, giải pháp ưu tiên có tính đồng lợi ích, sẵn sàng về năng lực thực thi, bảo đảm cân đối chi phí - lợi ích trong dài hạn và có khả năng lan tỏa, thay vì chỉ tính đến tác động tích lũy của các giải pháp có tính khả thi về kinh tế. 2. Hai định hướng chiến lược của Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh Phù hợp với bối cảnh trong nước và quốc tế mới, KHHĐTTX xác định rất rõ hai định hướng chiến lược cho giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050: Một là, đảm bảo cân bằng, hài hòa mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội thông qua khai thác và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng, tài nguyên dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ, ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số, phát triển kết cấu hạ tầng xanh, bền vững, xây dựng lối sống xanh, đảm bảo quá trình chuyển đổi xanh theo nguyên tắc, bình đẳng, bao trùm, nâng cao năng lực chống chịu trong phạm vi toàn bộ nền kinh tế nhằm góp phần cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng. Hai là, hiện thực hóa cam kết đưa mức phát thải ròng về “0” vào năm 2050 và thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam, đồng thời hướng tới đạt được các mục tiêu phát triển bền vững SDGs. 3. Xác định cơ hội và thách thức Mặc dù có quyết tâm chính trị rất lớn, Việt Nam phải đối mặt với không ít thách thức từ các yếu tố nội tại của nền kinh tế cũng như từ các biến động phức tạp toàn cầu trong quá trình triển khai KHHĐTTX. Thứ nhất, thách thức đến từ các cú sốc từ bên ngoài, đặc biệt là những bất ổn kinh tế - địa chính trị, sự lan tràn bệnh dịch trên quy mô toàn cầu. Hệ quả của những thách thức này có khả năng dẫn đến những khủng hoảng sâu rộng về an ninh năng lượng, an ninh lương thực, cũng như an ninh phi truyền thống. Thứ hai, ở trong nước, yêu cầu về tăng trưởng kinh tế, áp lực về gia tăng và chuyển dịch cơ cấu dân số, sức ép từ mô hình sản xuất vẫn dựa trên khai thác tài nguyên thiên nhiên… tiếp tục tạo ra những thách thức không hề nhỏ. Do vậy, cũng như nhiều nước khác, Việt Nam sẽ đối mặt với những lựa chọn khó khăn trong cân bằng ứng phó với các bất ổn trong ngắn hạn và đảm bảo mục tiêu về kinh tế - xã hội - môi trường trong dài hạn. Thứ ba, thực hiện TTX đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu lớn, trong bối cảnh nguồn lực từ ngân sách nhà nước của Việt Nam rất hạn hẹp, việc huy động 12 Kinh tế và Dự báo
  14. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP nguồn lực ngoài nhà nước, đặc biệt từ khu vực tư nhân chưa thực sự hiệu quả do thiếu cơ chế, chính sách đồng bộ, thiếu khả năng tiếp cận các nguồn tài chính xanh, đặc biệt trong bối cảnh nguồn vốn ODA sụt giảm khi Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung bình thấp, chưa có hệ thống về tiêu chuẩn, tiêu chí phân loại xanh đồng bộ, toàn diện. Thứ tư, trình độ khoa học, công nghệ của nước ta còn ở mức rất thấp trong khi TTX đòi hỏi phải song hành với tốc độ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0), mà cụ thể là về chuyển đổi số. Thứ năm, quá trình chuyển đổi hướng tới TTX đưa ra yêu cầu rất cao về chuyển đổi lao động. Tuy nhiên, chất lượng nguồn nhân lực nước ta chưa theo kịp tốc độ phát triển của khoa học, công nghệ và các yêu cầu của việc làm xanh. Vượt qua các thách thức trên chính là tận dụng được cơ hội. Tuy nhiên, không chỉ dừng ở đó, việc triển khai thực hiện TTX có thêm 2 yếu tố thuận lợi căn bản sau: (i) Cơ hội chưa từng có từ sự thay đổi sâu sắc về tư duy và nhận thức của toàn xã hội hướng đến tăng trưởng xanh, kinh tế xanh sau đại dịch Covid-19. Hơn nữa, Nghị quyết Đại hội XIII càng làm đậm nét chủ trương đẩy mạnh kinh tế xanh nhằm mục tiêu cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, chú trọng hiệu quả, năng lực cạnh tranh và tính bền vững trong phát triển, góp phần củng cố sâu sắc sự đồng thuận xã hội về vai trò và tầm quan trọng của TTX. (ii) Do chúng ta đã có quá trình chuẩn bị từ trước, xu hướng toàn cầu về chuyển hướng sang TTX là cơ hội lớn để Việt Nam có thể trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực, bắt kịp xu thế phát triển của thế giới. Rất nhiều quốc gia đã chuyển lựa chọn chiến lược của mình theo mô hình TTX trong mối quan hệ tương tác với chuyển đổi số, đặc biệt trong giai đoạn phục hồi hậu Covid-19. Ở các nước OECD, Mỹ và một số nước châu Á, xu hướng này diễn ra mạnh mẽ hơn cả nhờ những thành tựu đột phá từ cuộc CMCN 4.0 làm thay đổi phương thức sản xuất, kinh doanh và mô thức vận hành. Sản xuất “thông minh” cùng sự phát triển các mô hình kinh doanh và cách thức tiêu dùng mới đã, đang và sẽ giúp tối ưu hóa phân bổ nguồn lực, hình thành nền kinh tế số với giá trị gia tăng cao, dựa trên tri thức. Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, đến năm 2030, những thành tựu của CMCN 4.0 ước tính có thể giúp giảm 15% tổng lượng khí nhà kính toàn cầu thông qua các giải pháp tích hợp trong các ngành năng lượng, công nghiệp chế tạo, nông nghiệp và sử dụng đất, tòa nhà, dịch vụ, giao thông vận tải. Với ý nghĩa đó, quá trình chuyển đổi số trên thế giới không những đưa ra các giải pháp cho TTX, mà còn góp phần giải quyết hài hòa chi phí tài chính cho TTX, đảm bảo tính đồng hướng trong việc tiếp cận và giải quyết các thách thức đặt ra. 4. Giải pháp triển khai Để cụ thể hóa Chiến lược TTX nhằm hiện thực hóa mục tiêu đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050, ngoài việc tập trung vào các giải pháp mang tính xuyên suốt từ xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, truyền thông, nâng cao nhận thức đến huy động nguồn lực tài chính… trong giai đoạn 2021-2030, KHHĐQG về TTX xác định 10 chủ đề theo nhóm ngành ưu tiên để có những Economy and Forecast Review 13
  15. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP can thiệp chính sách mang tính hướng đích; trong đó, có: năng lượng, giao thông, công nghiệp, xây dựng, y tế, du lịch. 4.1. Giải quyết bài toán năng lượng Theo các báo cáo gần đây, năng lượng là lĩnh vực phát thải lớn nhất ở Việt Nam, trong đó 60% lượng phát thải năm 2020 từ công nghiệp năng lượng, cụ thể là chủ yếu từ sản xuất điện năng. Theo kịch bản phát thải trong điều kiện phát triển thông thường, thì đến năm 2050, 81% lượng phát thải của Việt Nam là từ năng lượng. Do đó, ngành năng lượng sẽ là ngành có tính chất quyết định trong hiện thực hóa mục tiêu đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050 và các mục tiêu TTX. Thực tế cho thấy, năng lượng gắn kết chặt chẽ với thúc đẩy chuyển đổi xanh của nhiều ngành, lĩnh vực, chẳng hạn như phát triển cơ sở hạ tầng giao thông xanh, chuyển đổi phương tiện giao thông điện, phát triển hydro xanh và nhiên liệu sinh học hàng không, hoặc quá trình công nghiệp và xi măng không các bon... Do đó, sự phát triển của ngành năng lượng xanh sẽ không chỉ thúc đẩy việc giảm phát thải khí nhà kính nhằm đạt được các mục tiêu TTX của nội ngành, mà còn đóng vai trò là động lực, là nền tảng cho việc xanh hóa các ngành công nghiệp, giao thông, du lịch, y tế hay thúc đẩy đô thị hóa…, xanh hóa lối sống và tiêu dùng bền vững. Với ý nghĩa đó, chuyển đổi năng lượng sẽ là thành tố cốt lõi trong cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và các mô hình chuyển đổi xanh. 4.2. Đẩy mạnh áp dụng nguyên tắc kinh tế tuần hoàn Kinh tế tuần hoàn không phải là một khái niệm mới. Kinh tế tuần hoàn đã được định nghĩa bởi nhiều tổ chức quốc tế nhiều năm trước đây. Ở Việt Nam, gần đây Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam (Quyết định số 687/QĐ- TTg, ngày 07/6/2022). Theo đó, kinh tế tuần hoàn được xác định là một bộ phận và là một mô hình của kinh tế xanh, là phương thức để đạt được TTX, hướng tới mục tiêu cuối cùng là phát triển bền vững. Việc chuyển đổi mô hình từ “kinh tế tuyến tính” sang “kinh tế tuần hoàn” đã được xác định là một ưu tiên trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. KHHĐTTX đã xác định nhiều nhiệm vụ, hoạt động phải được triển khai trên cơ sở áp dụng nguyên tắc kinh tế tuần hoàn, ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn. Chẳng hạn như áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn trong xây dựng, vận hành, quản lý các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, làng nghề hay tăng cường sử dụng nguyên vật liệu tái chế trong sản xuất vật liệu xây dựng theo mô hình kinh tế tuần hoàn… Việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, dưới bình diện vi mô là một giải pháp cấp cơ sở, trong khi đó, ở phạm vi vĩ mô là một trong những hướng tiếp cận quan trọng hàng đầu hướng tới TTX và phát triển bền vững. 4.3. Tổ chức thực hiện - vai trò đầu mối của Bộ Kế hoạch và Đầu tư Với 8 nhóm chủ đề tổng hợp, 10 chủ đề theo nhóm ngành, lĩnh vực ưu tiên, 57 nhóm nhiệm vụ lớn và 134 nhóm nhiệm vụ cụ thể, KHHĐQG về TTX đòi hỏi các bộ, ngành, các địa phương phải hết sức nỗ lực trong tổ chức triển khai trong phạm vi của ngành, địa phương mình. 14 Kinh tế và Dự báo
  16. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP Ở quy mô quốc gia, để triển khai thực hiện các nhiệm vụ nêu trên, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về TTX nhằm giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, điều hành, phối hợp giữa các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, các cơ quan liên quan và các địa phương trong việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ đề ra trong KHHĐQG về TTX, chỉ đạo triển khai các giải pháp mang tính liên ngành, liên vùng. Với vai trò là cơ quan đầu mối quốc gia về TTX, cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo quốc gia, bên cạnh việc tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về các nội dung liên ngành, liên vùng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tích cực triển khai các nhiệm vụ cụ thể sau: (1) Chủ trì hướng dẫn xây dựng Kế hoạch hành động TTX cấp ngành và địa phương, hướng dẫn tích hợp TTX trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội các cấp, các ngành nhằm giúp các bộ, ngành, địa phương thống nhất về phương pháp luận và cách thức tiếp cận trong cụ thể hóa các mục tiêu TTX. (2) Tiếp tục tăng cường xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách liên quan về đầu tư - doanh nghiệp, chẳng hạn như: xây dựng cơ chế ưu đãi cụ thể đối với các doanh nghiệp tham gia cung ứng sản phẩm, dịch vụ xanh; chính sách về khu công nghiệp sinh thái, áp dụng nguyên tắc kinh tế tuần hoàn trong xây dựng, quản lý các khu công nghiệp, khu kinh tế hay thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo… (3) Nghiên cứu xây dựng “Lộ trình hiện thực hóa các mục tiêu TTX gắn kết với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội theo hướng trung hòa các bon”. Theo đó, các mục tiêu TTX sẽ được xác định cụ thể cả về định tính và định lượng, dựa trên phân tích đa tiêu chí, mô hình hóa các kịch bản phát triển, đánh giá đầy đủ về tác động kinh tế - xã hội - môi trường hướng tới đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050. (4) Xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá, báo cáo thực hiện Chiến lược và các công cụ quản lý hỗ trợ thực hiện, đặc biệt là xây dựng bộ chỉ tiêu quốc gia về TTX, xây dựng và triển khai thí điểm Chỉ số TTX tổng hợp nhằm đánh giá mức độ thực hiện TTX trên phạm vi toàn quốc; xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, tiêu chí phân loại xanh quốc gia; xác định những nhiệm vụ, dự án TTX trọng điểm. (5) Thúc đẩy huy động nguồn lực, điều phối các nguồn tài trợ trong và ngoài nước, nguồn tài chính khí hậu. Đây là một nhiệm vụ đóng vai trò quan trọng hàng đầu để hiện thực hóa TTX trong giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050. Thực tế cho thấy, mặc dù đang tồn tại một số rào cản nhất định, tiềm năng thu hút dòng vốn cho TTX, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững cho Việt Nam là rất lớn. Do đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, với vai trò là cơ quan tham mưu tổng hợp cho Chính phủ, sẽ tiếp tục nghiên cứu và đề xuất những giải pháp tổng thể bảo đảm hài hòa lợi ích quốc gia và cam kết toàn cầu, phù hợp với bối cảnh quốc tế và trong nước để khơi thông các nguồn lực cho TTX trong thời gian tới.■ Economy and Forecast Review 15
  17. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP PHÁT TRIỂN HÀI HÒA GIỮA KINH TẾ VỚI VĂN HÓA - XÃ HỘI, BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG PGS, TS. Lê Quốc Lý Nguyên Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Email: quocly9999@gmail.com Tóm tắt: Phát triển hài hòa giữa kinh tế với văn hóa - xã hội, bảo vệ môi trường là điều cốt lõi và đặc biệt quan trọng đối với Việt Nam. Nó vừa là mục tiêu, vừa là định hướng để nền kinh tế Việt Nam phát triển, phù hợp với bản chất của chế độ xã hội XHCN, phù hợp với mục tiêu phát triển vì con người, cho con người Việt Nam có cuộc sống ấm no, tự do và hạnh phúc. Phát triển hài hòa giữa kinh tế với văn hóa - xã hội, bảo vệ môi trường là phát triển bền vững trên cơ sở bảo đảm cân đối, hài hòa cả điều kiện cần và điều kiện đủ cho đất nước phát triển, theo nguyên tắc kiềng 3 chân: bền vững về kinh tế, bền vững về văn hóa - xã hội và bền vững về môi trường. Từ khóa: phát triển hài hòa, bền vững, vì con người, cho con người, CNXH, ấm no, tự do, hạnh phúc 1. Vì sao phải phát triển hài hòa kinh tế với văn hóa - xã hội, bảo vệ môi trường? Phát triển hài hòa giữa kinh tế với văn hóa - xã hội, bảo vệ môi trường là một trong những vấn đề cốt lõi đã và đang được thế giới quan tâm. Đối với Việt Nam phát triển hài hòa giữa kinh tế với văn hóa - xã hội, bảo vệ môi trường lại càng trở nên đặc biệt quan trọng. Trong bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” ngày 16/5/2021 trên Báo Nhân dân, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu rõ: “Chúng ta cần một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người, chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà đạp lên phẩm giá con người. Chúng ta cần sự phát triển về kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội, chứ không phải gia tăng khoảng cách giàu nghèo và bất bình đẳng xã hội. Chúng ta cần một xã hội nhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, chứ không phải cạnh tranh bất công, “cá lớn nuốt cá bé” vì lợi ích vị kỷ của một số ít cá nhân và các phe nhóm. Chúng ta cần sự phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai, chứ không phải để khai thác, chiếm đoạt tài nguyên, tiêu dùng vật chất vô hạn độ và hủy hoại môi trường”. Đến hiện nay, nhân loại đã nhận thức được rằng, bên cạnh việc tạo ra nhiều của cải, vật chất, con người cần phải bảo đảm phát triển tốt các vấn đề xã hội, phấn đấu để có một xã hội phát triển trong công bằng, tiến bộ và văn minh. Đi 16 Kinh tế và Dự báo
  18. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP cùng với đó, con người đã hiểu rõ sự tăng lên về vật chất, tiến bộ và công bằng xã hội cũng chưa thể đảm bảo cho con người có một cuộc sống thật sự tốt đẹp, nếu môi trường sống bị phá hủy và ô nhiễm trầm trọng. Do đó, tăng trưởng kinh tế cao, phát triển kinh tế bảo đảm cho con người có đầy đủ về vật chất, có công bằng và tiến bộ xã hội với môi trường sống xanh, sạch, đẹp là mục tiêu và hướng phấn đấu của mọi người và mọi quốc gia. Đây là phát triển bền vững giữa kinh tế với phát triển bền vững văn hóa - xã hội và phát triển bền vững về môi trường. Với lý do như vậy, nhiều quốc gia đã coi phát triển bền vững là chiến lược phát triển không chỉ trước mắt và mà cả lâu dài của mình. Đối với Việt Nam, phát triển bền vững là con đường phát triển đúng đắn không chỉ trong hiện tại mà còn mãi mãi trong tương lai. Đây là một yếu tố quan trọng bảo đảm cho con người Việt Nam có thể đạt được ấm no, tự do và hạnh phúc thực sự. Tổng Bí thư Nguyễn Phú trọng trong bài viết của mình cũng đã nhấn mạnh: “Một đặc trưng cơ bản, một thuộc tính quan trọng của định hướng xã hội chủ nghĩa trong kinh tế thị trường ở Việt Nam là phải gắn kinh tế với xã hội, thống nhất chính sách kinh tế với chính sách xã hội, tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước, từng chính sách và trong suốt quá trình phát triển. Điều đó có nghĩa là: không chờ đến khi kinh tế đạt tới trình độ phát triển cao rồi mới thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, càng không “hy sinh” tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần. Trái lại, mỗi chính sách kinh tế đều phải hướng tới mục tiêu phát triển xã hội; mỗi chính sách xã hội phải nhằm tạo ra động lực thúc đẩy phát triển kinh tế; khuyến khích làm giàu hợp pháp phải đi đôi với xóa đói, giảm nghèo bền vững, chăm sóc những người có công, những người có hoàn cảnh khó khăn. Đây là một yêu cầu có tính nguyên tắc để bảo đảm sự phát triển lành mạnh, bền vững, theo định hướng xã hội chủ nghĩa”. Xét theo 3 trụ cột truyền thống của phát triển bền vững bao gồm: kinh tế, xã hội và môi trường, thì tăng trưởng kinh tế là một điều kiện cần. Chỉ có tăng lên về lượng của kinh tế mới có thể biến đổi về chất của xã hội. Nền kinh tế muốn giàu có trước tiên phải có sự tăng lên mạnh mẽ về lượng của nền kinh tế, tức là kinh tế phải tăng trưởng cao. Đây là biểu hiện tăng lên về lượng vật chất của mọi xã hội. Các nền kinh tế, như: Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan hay các nước công nghiệp mới nổi, đã biến đổi từ nghèo nàn lên giàu có, thịnh vượng nhờ nền kinh tế của họ có tốc độ tăng trưởng cao (9%-10%/năm) trong nhiều năm. Tuy nhiên, nền kinh tế có tăng trưởng cao chưa thể đưa đất nước đến giàu có, thịnh vượng thực sự nếu các mặt về văn hóa - xã hội và môi trường là điều kiện đủ không được bảo đảm và phát triển không phù hợp. Trong trường hợp này, các kết quả tăng trưởng cao của nền kinh tế cũng sẽ bị tự hủy hoại và mất đi giá trị vì cái giá phải trả cho văn hóa - xã hội xuống cấp, môi trường bị hủy hoại và ô nhiễm là rất lớn. Chúng ta đều biết, phát triển bền vững được hiểu với định nghĩa cơ bản ban đầu của nó là phát triển ngày hôm nay không làm tổn hại đến phát triển trong tương lai. Economy and Forecast Review 17
  19. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP Phát triển bền vững là phát triển bảo đảm hài hòa cả 3 mặt: kinh tế, xã hội và môi trường. Đây là sự bảo đảm cho điều kiện cần và đủ của một nền kinh tế được phát triển hài hòa, hợp lý. Bên cạnh phát triển kinh tế với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, thì cần phải quan tâm phát triển văn hóa - xã hội, tiến bộ và công bằng xã hội cũng như quan tâm đến bảo vệ môi trường, bảo đảm môi trường sống của con người phải thật sự xanh, sạch, đẹp. Tức là chọn điểm phát triển tối ưu của con người và cho con người. Để phát triển phải đạt được cả 3 mặt: tăng trưởng kinh tế cao gắn với tiến bộ, công bằng xã hội và môi trường sống xanh, sạch, đẹp không phải chỉ được thực hiện khi giàu có mà cần được triển khai thực hiện ngay từ bây giờ, trong từng bước phát triển của đất nước và được triển khai trong từng cơ chế, chính sách phát triển cụ thể. Đây chính là 3 trụ cột bảo đảm sự phát triển của nền kinh tế, của xã hội, của một đất nước theo nguyên lý kiềng 3 chân, lệch bên nào cũng đưa đến không cân bằng và có nguy cơ đổ vỡ. Kết quả tăng trưởng kinh tế cao sẽ không được bảo tồn và giữ gìn, khi mà văn hóa - xã hội xuống cấp, con người trở nên thiếu văn hóa, vô đạo đức, trộm cắp, tham nhũng, tha hóa… Một gia đình giàu sẽ trở nên nghèo túng chỉ sau một đời, một thời gian nếu con cái không được đào tạo, giáo dục và rèn luyện, mắc vào các tật nghiện hút, chơi bời, tiêu pha phung phí. Sự xuống cấp về văn hóa, xã hội gây hậu quả vô cùng to lớn. Mọi sự vật cũng trở nên vô nghĩa khi con người sống không có đạo đức, không có văn hóa. Mất đạo đức, mất văn hóa là mất tất cả, không chỉ nền tảng xã hội tan vỡ, bản sắc dân tộc cũng tiêu tan mà mọi mặt của cuộc sống trở nên không còn giá trị. Thiếu đạo đức cách mạng thì Đảng, chính quyền trở thành một tổ chức không có sức chiến đấu, tham nhũng, tha hóa sẽ phát triển và nguy cơ sụp đổ chế độ sẽ không xa. Chỉ có bảo vệ và phát triển tốt văn hóa - xã hội, thì xã hội mới trở nên hưng thịnh, cuộc sống của con người mới thật sự tốt đẹp. Có thể khái quát công thức thể hiện sự phát triển hài hòa giữa kinh tế với phát triển văn hóa - xã hội với bảo vệ môi trường như sau: ∆y’ = ∆y + ∆vhxh + ∆mt (1) Trong đó: ∆y’ - giá trị tăng lên của cải xã hội trong thời gian một năm; ∆y - giá trị tăng lên (sự tăng lên của GDP) của kinh tế nhờ tăng trưởng kinh tế mang lại; ∆vhxh - giá trị của cải tăng lên nhờ có văn hóa - xã hội phát triển bền vững (-∆vhxh là giá trị âm, là cái giá phải trả của nền kinh tế khi văn hóa - xã hội xuống cấp, không phát triển bền vững); ∆mt - giá trị của cải tăng lên nhờ môi trường được giữ gìn, bảo vệ, được phát triển bền vững (-∆mt là giá trị âm, là cái giá phải trả khi môi trường bị phá hoại và gây ô nhiễm, hay không phát triển bền vững). Như vậy, với công thức trên cho thấy, nếu văn hóa - xã hội xuống cấp, thì không chỉ không đem lại của cải vật chất cho xã hội, mà nó còn làm tiêu hao khá lớn của cải vật chất làm ra của con người, tức là con người phải trả một giá 18 Kinh tế và Dự báo
  20. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: KẾT NỐI TẦM NHÌN QUỐC GIA VỚI HÀNH ĐỘNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG VÀ DOANH NGHIỆP rất đắt cho coi thường và hủy hoại văn hóa - xã hội. Khi văn hóa - xã hội xuống cấp con người có thể gây ra nhiều tội lỗi, phá hoại sự phát triển của kinh tế, nhiều hành động vô đạo đức xuất hiện, tội phạm, trộm cắp, tham nhũng và phá hoại sẽ nhiều không thể kiểm soát nổi. Đó là chưa kể đến thực tế là trong xã hội sẽ không có tinh thần hăng say lao động, không có sự sáng tạo và cống hiến. Cái giá phải trả cho văn hóa - xã hội xuống cấp là vô cùng to lớn. Hơn nữa, văn hóa còn có vai trò như một bộ phận của nền kinh tế (kinh tế văn hóa) một khi được phát huy sẽ đem lại giá trị to lớn cho nền kinh tế, như: một bức tranh có thể mang lại giá trị vài triệu USD, một bộ phim hay cũng đem lại vài trăm tỷ đồng; dịch vụ ăn theo người nổi tiếng của Hàn Quốc mỗi năm đem lại hàng trăm tỷ USD cho nền kinh tế. Đi liền với đó, khi tăng trưởng kinh tế cao, nhưng môi trường bị hủy hoại, ô nhiễm trầm trọng, thức ăn, thuốc uống của con người bị độc hại sẽ làm cho con người mắc nhiều bệnh tật nguy hiểm hơn, như: ung thư, vô sinh… Điều này sẽ dẫn đến của cải làm ra sẽ tan biến, vì chỉ tỉnh riêng tiền thuốc chữa bệnh cũng đã hết số thu nhập làm ra. Phó Thủ tướng Võ Đức Đam trả lời chất vấn của đại biểu quốc hội Nguyễn Thị Kim Bé chiều 09/11/2021 đã cho biết: “Hiện nay, hàng năm Việt Nam chi phí khoảng 120 ngàn tỷ đồng tiền thuốc chữa bệnh”. Tiền thuốc hàng năm dân Việt Nam phải chi tương đương khoảng 5,2 tỷ USD, chưa tính đến các chi phí khác để người bệnh có thể khỏi bệnh, ước tính khoảng 2-3 tỷ USD. Với chi phí này đã làm mất đi khoảng 30%-40% phần GDP tăng lên hàng năm (khoảng 2%- 2,5% GDP). Hơn nữa, môi trường bị phá hoại, ô nhiễm, đồ ăn độc hại sẽ phá hoại cuộc sống của con người về lâu, về dài không thể đo lường hết được. Nòi giống bị hủy hoại, tỷ lệ người yếu thế tăng lên (Việt Nam hiện nay có khoảng 28 triệu (9%/trên tổng dân số) người dân thuộc diện yếu thế), gánh nặng trợ cấp xã hội sẽ tăng lên, sức lao động bị giảm sút, hiệu quả kinh tế không cao. Đặc biệt là nòi giống không được cải thiện. - ∆mt là toàn bộ giá trị của cải vật chất mà con người phải trả giá cho sự phá hoại môi trường sống. Như vậy, nếu văn hóa - xã hội không được bảo vệ và phát triển, môi trường bị hủy hoại, gây ô nhiễm dẫn đến giá trị ∆vhxh và ∆mt là âm, thì nhiều khi tăng trưởng kinh tế dương và cao cũng không bù đắp được tổn hại do văn hóa - xã hội xuống cấp, môi trường bị phá hoại và ô nhiễm. Kết quả là của cải xã hội làm ra trong một năm (∆y’) cũng là một giá trị âm. Nếu tình trạng này kéo dài, thì nền kinh tế đó không phát triển được và đất nước lâm vào cảnh đói nghèo. Điều này cho thấy, để có thể trở nên phát triển thực sự một nền kinh tế, một quốc gia phải coi trọng cả 3 mặt của một vấn đề. Đó là phải có tăng trưởng kinh tế cao đi liền với văn hóa - xã hội được phát triển ngày một văn minh, hiện đại, đạo đức xã hội ngày một cải thiện, môi trường được bảo vệ tốt, đời sống của con người càng ngày càng trở nên xanh, sạch, đẹp. Tức là không phải trả giá cho văn hóa - xã hội và môi trường. Với sự xuống cấp về văn hóa - xã hội và ô nhiễm môi trường, thì của cải tạo ra của xã hội có thể được thể hiện dưới công thức sau: ∆y’ = ∆y - ∆vhxh - ∆mt (2) Economy and Forecast Review 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0