Thực hành bệnh tim mạch part 3

Chia sẻ: ágffq ằefgsd | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:54

Thêm vào BST

Báo xấu

109
lượt xem 38
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Điều trị tăng huyết áp A. Mục đích và nguyên tắc điều trị 1. Ngăn ngừa lâu dài các biến chứng. 2. Đưa HA về trị số bình thường (

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực hành bệnh tim mạch part 3

VII. §iÒu trÞ t¨ng huyÕt ¸p A. Môc ®Ých vµ nguyªn t¾c ®iÒu trÞ 1. Ng¨n ngõa l©u dμi c¸c biÕn chøng. 2. §−a HA vÒ trÞ sè b×nh th−êng (< 140/90 mmHg, nÕu cã tiÓu ®−êng th× sè HA ph¶i
2. H¹n chÕ r−îu: a. NÕu dïng qu¸ nhiÒu r−îu lμm t¨ng nguy c¬ tai biÕn m¹ch n·o ë bÖnh nh©n THA, lμm t¨ng trë kh¸ng víi thuèc ®iÒu trÞ THA. b. Mét sè ®iÒu tra cho thÊy nÕu dïng l−îng r−îu thÝch hîp th× cã thÓ lμm gi¶m nguy c¬ bÖnh m¹ch vμnh (hiÖu øng ng−îc). c. Do ®ã l−îng r−îu nÕu cã dïng cÇn h¹n chÕ Ýt h¬n 30 ml ethanol/ngμy (Ýt h¬n 720 ml bia, 300 ml r−îu vang vμ 60 ml r−îu Whisky). d. Tuy nhiªn, víi mét sè d©n téc mμ sè c©n nÆng kh«ng nhiÒu (nh− ng−êi d©n n−íc ta) th× l−îng r−îu nÕu cã dïng chØ nªn b»ng mét nöa l−îng r−îu nãi trªn. 3. T¨ng c−êng luyÖn tËp thÓ lùc: a. NÕu t×nh huèng l©m sμng cho phÐp nªn khuyÕn khÝch bÖnh nh©n tËp thÓ dôc ®Òu. b. ChÕ ®é luyÖn tËp cÇn ®Òu ®Æn Ýt nhÊt 30 - 45 phót/ngμy vμ hÇu hÕt c¸c ngμy trong tuÇn. c. Víi nh÷ng bÖnh nh©n cã triÖu chøng hoÆc nguy c¬ bÖnh m¹ch vμnh cÇn ph¶i cho bÖnh nh©n lμm c¸c nghiÖm ph¸p g¾ng søc thÓ lùc tr−íc khi quyÕt ®Þnh cho bÖnh nh©n chÕ ®é tËp thÓ lùc. 4. ChÕ ®é ¨n: a. Gi¶m muèi (Natri), ®· ®−îc chøng minh lμm gi¶m sè huyÕt ¸p vμ nguy c¬ biÕn chøng ë bÖnh nh©n THA. ChÕ ®é ¨n gi¶m muèi nªn thùc hiÖn víi l−îng muèi < 6 g NaCl/ngμy hoÆc < 2,4 g Natri/ngμy. b. Duy tr× ®Çy ®ñ l−îng Kali kho¶ng 90 mmol/ngμy, ®Æc biÖt ë bÖnh nh©n cã dïng thuèc lîi tiÓu ®Ó ®iÒu trÞ THA. c. B¶o ®¶m ®Çy ®ñ calcium vμ magnesium. d. ChÕ ®é ¨n h¹n chÕ c¸c mì ®éng vËt b·o hoμ, h¹n chÕ c¸c thøc ¨n giμu Cholesterol. 5. Bá thuèc l¸: CÇn hÕt søc nhÊn m¹nh ®Ó bÖnh nh©n c−¬ng quyÕt tõ bá hót thuèc l¸ trong mäi tr−êng hîp, v× ®©y lμ mét trong nh÷ng nguy c¬ m¹nh nhÊt cña c¸c biÕn chøng tim m¹ch. 9 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
C. C¸c thuèc ®iÒu trÞ t¨ng huyÕt ¸p 1. Thuèc chÑn bªta giao c¶m (b¶ng 7-5): a. Lμ mét trong c¸c thø thuèc ®−îc lùa chän hμng ®Çu trong ®iÒu trÞ THA, ®· ®−îc chøng minh lμm gi¶m tû lÖ TBMN vμ ®Æc biÖt lμ gi¶m NMCT. b. C¬ chÕ: Lμm h¹ huyÕt ¸p do chÑn thô thÓ bªta giao c¶m víi catecholamin do ®ã lμm gi¶m nhÞp tim vμ cung l−îng tim. Nã còng lμm gi¶m nång ®é renin trong m¸u, lμm t¨ng gi¶i phãng c¸c prostaglandins g©y gi·n m¹ch. B¶ng 7-5. C¸c lo¹i thuèc chÑn bªta giao c¶m hay dïng. C¸c lo¹i thuèc ISA LiÒu ®Çu LiÒu duy tr× Lo¹i chÑn chän läc β1 Atenolol 50 mg 25- 100 mg Betaxolol 10 mg 5 - 40 mg Bisoprolol 5 mg 2,5 - 20 mg Metoprolol 50 mg x 2 50 - 450 mg Metoprolol XL 50-100 mg 50 - 400 mg Acebutolol + 200 mg x 2 200 - 1200 C¸c thuèc kh«ng chän läc Propranolol 40 mg x 2 40 - 240 mg Propranolol LA 40 - 80 mg 60 - 120 mg Timolol 10 mg x 2 20 – 60 Pindolol + 5 mg x 2 10 - 60 mg Carteolol + 2,5 mg 2,5 - 10 mg Penbutolol + 20 mg 20 - 80 mg Thuèc chÑn c¶ bªta vμ alpha giao c¶m Labetalol 100 mg x 2 200 - 1200 mg Carvedilol 6,25 mg x 2 12,5- 1200 mg 10 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
c. Ph©n lo¹i: Dùa trªn møc chän läc trªn tim mμ cã thÓ chia ra nhãm cã chän läc víi thô thÓ β1 vμ kh«ng chän läc (chÑn c¶ β1 vμ β2). Tuy nhiªn víi liÒu cao th× c¸c thuèc chän läc β1 sÏ kh«ng cßn chän läc n÷a. C¸c thuèc chÑn bªta giao c¶m nμy cßn ®−îc ph©n biÖt bëi cã ho¹t tÝnh giao c¶m néi t¹i (ISA) hoÆc kh«ng cã. Thuèc cã ho¹t tÝnh gièng giao c¶m néi t¹i Ýt g©y h¹ nhÞp tim h¬n. d. Chèng chØ ®Þnh vµ t¸c dông phô: c¸c thuèc chÑn bªta giao c¶m cã kh¸ nhiÒu chèng chØ ®Þnh: • NhÞp chËm, ®Æc biÖt lμ bloc nhÜ thÊt ®é cao. • Suy tim nÆng. • C¸c bÖnh phæi co th¾t (hen phÕ qu¶n). • BÖnh ®éng m¹ch ngo¹i vi. • ThËn träng ë bÖnh nh©n cã tiÓu ®−êng, rèi lo¹n mì m¸u. • Thuèc dïng l©u cã thÓ g©y héi chøng Raynaud, liÖt d−¬ng, mÊt ngñ, trÇm c¶m... • Cã hiÖu øng c¬n THA bïng ph¸t nÕu ngõng thuèc ®ét ngét. 2. C¸c thuèc chÑn alpha giao c¶m (b¶ng 7-6): a. C¬ chÕ t¸c dông: C¸c thuèc nμy øc chÕ thô thÓ α1 giao c¶m lμm bloc thô thÓ alpha giao c¶m hËu h¹ch, dÉn ®Õn gi·n ®éng m¹ch vμ tÜnh m¹ch. B¶ng 7-6. C¸c thuèc chÑn alpha giao c¶m th−êng dïng. C¸c lo¹i thuèc BiÖt d−îc Khëi ®Çu Duy tr× Doxazosin mesylate Cardura 1 mg 1-16 mg Prazosin hydrochloride Minipress 1 mg x 2 1-20 mg Terazosin hydrochloride Hytrin 1 mg 1-20 mg b. §Æc ®iÓm: c¸c thuèc chÑn alpha giao c¶m th−êng cã héi chøng “liÒu ®Çu tiªn” tøc lμ t¸c dông rÊt m¹nh khi dïng liÒu ®Çu tiªn, cã thÓ dÉn ®Õn tôt huyÕt ¸p, do ®ã khi dïng liÒu ®Çu tiªn cÇn b¾t ®Çu rÊt thÊp vμ theo dâi chÆt chÏ. C¸c thuèc nμy cã 11 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
thÓ g©y tôt huyÕt ¸p t− thÕ, ®au ®Çu, chãng mÆt... Thuèc chän läc α1 giao c¶m dïng l©u dμi cã thÓ c¶i thiÖn t×nh tr¹ng rèi lo¹n mì m¸u. Thuèc cßn cã t¸c dông tèt ch÷a triÖu chøng ë nh÷ng bÖnh nh©n cã ph× ®¹i tiÒn liÖt tuyÕn lμnh tÝnh. 3. Thuèc chÑn c¶ alpha vµ bªta giao c¶m: (b¶ng 7-5) a. Do chÑn c¶ thô thÓ bªta ë tim vμ alpha ë m¹ch ngo¹i vi nªn cã ®−îc c¶ hai c¬ chÕ g©y h¹ HA cña hai nhãm nãi trªn. b. Carvedilol lμ lo¹i thuèc hiÖn ®−îc ®Ò xuÊt kh«ng nh÷ng ®Ó ®iÒu trÞ THA, suy vμnh mμ cßn t¸c dông tèt trong suy tim víi liÒu kiÓm so¸t chÆt chÏ. c. T¸c dông phô gièng nh− c¸c thuèc chÑn bªta giao c¶m, ngoμi ra cã thÓ g©y huû ho¹i tÕ bμo gan, h¹ HA t− thÕ, héi chøng gièng lupus ban ®á, run ch©n tay vμ bïng ph¸t THA khi ngõng thuèc ®ét ngét. 4. C¸c thuèc t¸c ®éng lªn hÖ giao c¶m trung −¬ng: a. C¬ chÕ: c¸c thuèc nhãm nμy kÝch thÝch thô thÓ α2 giao c¶m tiÒn h¹ch trong hÖ thÇn kinh trung −¬ng, lμm gi¶m tr−¬ng lùc giao c¶m ngo¹i vi vμ lμm gi¶m trë kh¸ng m¹ch hÖ thèng, tõ ®ã h¹ huyÕt ¸p. b. §Æc ®iÓm: C¸c thuèc nμy kh«ng ph¶i lμ thuèc lùa chän −u tiªn cho ®iÒu trÞ THA do cã nhiÒu t¸c dông phô nh−: nhÞp chËm, chãng mÆt, kh« miÖng, h¹ huyÕt ¸p t− thÕ, trÇm c¶m, rèi lo¹n ho¹t ®éng t×nh dôc. Mét sè thuèc cã thÓ g©y t¨ng men gan, gi¶m chøc n¨ng thÊt tr¸i vμ ®Æc biÖt lμ héi chøng “ngõng thuèc ®ét ngét”- THA bïng ph¸t khi ng−ng thuèc ®ét ngét. 5. C¸c thuèc kh¸c t¸c ®éng lªn hÖ giao c¶m: a. C¬ chÕ t¸c dông: C¸c thuèc nμy ng¨n chÆn gi¶i phãng nguån Norepinephrin (Noradrenalin) ë tËn cïng thÇn kinh ngo¹i vi. Riªng Reserpine cßn cã 12 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
b. §Æc ®iÓm: hiÖn nay c¸c thuèc nμy kh«ng cßn ®−îc coi lμ thuèc lùa chän ®Çu tiªn trong ®iÒu trÞ THA, nh−ng vÉn cßn cã Ých trong mét sè tr−êng hîp nhÊt ®Þnh. c. T¸c dông phô cña c¸c thuèc nμy kh¸ nhiÒu: Reserpin g©y trÇm c¶m ë 2 % sè bÖnh nh©n. Ngoμi ra c¸c thuèc nhãm nμy cã thÓ g©y buån ngñ, kh« miÖng, nghÑt mòi, h¹ HA t− thÕ, c¸c rèi lo¹n t×nh dôc hoÆc rèi lo¹n tiªu ho¸. B¶ng 7-7. C¸c thuèc t¸c ®éng lªn hÖ giao c¶m trung −¬ng vμ ngo¹i vi Tªn thuèc BiÖt d−îc LiÒu ®Çu Duy tr× Thuèc t¸c ®éng lªn hÖ giao c¶m trung −¬ng Clonidine Catapres 0,1 mg x 2 0,1 - 1,2 mg Methyldopa Aldomet, 250 mg x 2-3 250-2000 mg Dopegyt Thuèc t¸c ®éng lªn hÖ giao c¶m ngo¹i vi Guanfacine Tenex 1 mg 1 - 3 mg Guanabenz Wytensin 4 mg x 2 4 - 64 mg Thuèc cã t¸c dông hçn hîp Reserpine 0,5 mg 0,01- 0,25 mg 6. C¸c thuèc lîi tiÓu: a. Lîi tiÓu ®−îc coi lμ thuèc nªn lùa chän hμng ®Çu trong ®iÒu trÞ THA. b. C¬ chÕ t¸c dông: • Lîi tiÓu lμm gi¶m khèi l−äng tuÇn hoμn trong lßng m¹ch, do ®ã lμm h¹ HA. • Ngoμi ra, lîi tiÓu cã thÓ lμm gi¶m nhÑ cung l−îng tim vμ t¨ng trë kh¸ng m¹ch ngo¹i vi nh−ng t¸c dông nμy kh«ng tréi vμ hÕt nÕu dïng l©u dμi. 13 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
• Mét sè lo¹i cã t¸c dông g©y gi·n m¹ch nhÑ (Indapamide) do øc chÕ dßng Natri vμo tÕ bμo c¬ tr¬n thμnh m¹ch. c. C¸c nhãm thuèc lîi tiÓu (b¶ng 7-8). B¶ng 7-8. C¸c lo¹i thuèc lîi tiÓu th−êng dïng. Lo¹i thuèc LiÒu ®Çu Duy tr× Nhãm Thiazide Benzthiazide 25 mg x 2 50-100 mg Chlorothiazide 500 mg 125-1000 mg Chlorothalidone 25 mg 12,5-50 mg Hydrochlorothiazide 25 mg 12,5 - 50 mg Hydroflumethiazide 50 mg 50- 100 mg Indapamide 1,25 mg 2,5 - 5,0 mg Methylchlothyiazide 2,5 mg 2,5 - 5 mg Metolazone 2,5 mg 1,25-5 mg Quinethazone 50 mg 25-100 mg Lîi tiÓu t¸c ®éng lªn quai Henle Bumetanide 0,5 mg uèng 0,5-5,0 mg hoÆc tiªm TM Ethacrynic acid 50 mg uèng 25-100 mg hoÆc tiªm TM Furosemide 20 mg uèng 20-320 mg hoÆc tiªm TM Torsemide 5 mg uèng 5-10 mg hoÆc tiªm TM Lîi tiÓu gi÷ kali Amiloride 5 mg 5-10 mg Spironolactone 50 mg 25-100 mg Triamterene 50 mg x 2 50 - 200 mg d. T¸c dông phô: • Kh¸c nhau tuú tõng nhãm. • Nhãm Thiazide g©y h¹ kali m¸u, h¹ magne m¸u vμ g©y rèi lo¹n mì m¸u nÕu dïng kÐo dμi. Cã thÓ g©y yÕu c¬, chuét rót, liÖt d−¬ng... 14 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
Thiazide cã thÓ lμm xÊu chøc n¨ng thËn ë bÖnh nh©n suy thËn. • Lîi tiÓu t¸c dông trªn quai lμ lîi tiÓu m¹nh, lμm mÊt kali vμ ®iÖn gi¶i kh¸c nhiÒu vμ cã thÓ g©y ngé ®éc víi tai. Nã c¶i thiÖn ®−îc chøc n¨ng thËn vμ kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn mì m¸u. • Lîi tiÓu gi÷ kali lμ lîi tiÓu yÕu vμ Ýt khi dïng ®¬n ®éc. Khi phèi hîp víi mét lo¹i lîi tiÓu th¶i kali lμm t¨ng t¸c dông lîi tiÓu vμ ng¨n ngõa ®−îc t¸c dông phô g©y rèi lo¹n ®iÖn gi¶i m¸u. Chó ý khi dïng ë bÖnh nh©n suy thËn. 7. C¸c thuèc chÑn kªnh canxi: a. C¸c thuèc nhãm nμy cã t¸c dông h¹ HA rÊt râ vμ t−¬ng ®èi Ýt t¸c dông phô. T¸c dông cña c¸c thuèc thuéc nhãm nμy trªn hÖ thèng tim m¹ch rÊt kh¸c nhau tuú tõng lo¹i. B¶ng 7-9. C¸c thuèc chÑn kªnh canxi th−êng dïng. Tªn thuèc BiÖt d−îc LiÒu ban ®Çu Duy tr× Nhãm Dihydropyridine (DHP) Nifedipine Adalate 10 mg 10-30 mg NifedipineXL,LL Adalate LA 30 mg 30-90 mg Amlordipine Amlor 5 mg 2,5-10 mg Isradipine 2,5 mg x 2 2,5-10 mg Nicardipine 20 mg x 4 60-120 mg Felodipine Plendil 5 mg 2,5-10 mg Nhãm Benzothiazepine Diltiazem SR 60-120mgx2 120-360 mg Diltiazem CD 180 mg 180-360 mg Diltiazem XR 180 mg 180-480 mg Nhãm Diphenylalkylamine Verapamil 80 mg 80-480 mg VerapamilCOER 180 mg 180-480 mg Verapamil SR Isoptine 120 mg 120-480 mg 15 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
b. C¬ chÕ t¸c dông: • C¸c thuèc chÑn kªnh calci lμm gi·n hÖ tiÓu ®éng m¹ch b»ng c¸ch ng¨n chÆn dßng canxi chËm vμo trong tÕ bμo c¬ tr¬n thμnh m¹ch. • C¸c t¸c ®éng trªn nhÞp tim vμ søc co bãp c¬ tim tuú thuéc vμo tõng ph©n nhãm thuèc. c. §Æc ®iÓm: • C¸c thuèc nhãm DHP thÕ hÖ sau (Amlordipine, Felodipine, Isradipine...) t¸c dông t−¬ng ®èi chän läc trªn m¹ch vμ cã t¸c dông h¹ HA tèt, Ýt ¶nh h−ëng ®Õn chøc n¨ng co bãp c¬ tim vμ nhÞp tim, cã t¸c dông kÐo dμi nªn cã thÓ dïng liÒu duy nhÊt trong ngμy. Nifedipin lμm nhÞp tim nhanh ph¶n øng. Nã cã ¶nh h−ëng ®Õn søc co bãp c¬ tim nh−ng kh«ng nhiÒu b»ng Verapamil vμ Diltiazem. • Verapamil vμ Diltiazem cã ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn ®−êng dÉn truyÒn g©y nhÞp chËm vμ cã ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn søc co c¬ tim. d. T¸c dông phô: • Verapamil cã thÓ g©y t¸o bãn, n«n, ®au ®Çu, h¹ huyÕt ¸p t− thÕ. • Diltiazem cã thÓ g©y n«n, ®au ®Çu, mÈn ngøa... • C¸c DHP cã thÓ g©y phï c¸c ®Çu chi, bõng mÆt, ®au ®Çu, mÈn ngøa. • C¸c thuèc chÑn kªnh canxi th−êng kh«ng g©y ¶nh h−ëng ®Õn ®−êng m¸u, lipid m¸u khi dïng kÐo dμi. • Nh×n chung c¸c thuèc chÑn kªnh canxi kh«ng cã chØ ®Þnh ë bÖnh nh©n NMCT cÊp mμ cã rèi lo¹n chøc n¨ng thÊt tr¸i. 8. Thuèc øc chÕ men chuyÓn (¦CMC): a. Lμ nh÷ng thuèc ®iÒu trÞ THA tèt, Ýt g©y nh÷ng t¸c dông phô trÇm träng, kh«ng ¶nh h−ëng nhÞp tim 16 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
b. C¬ chÕ t¸c dông: thuèc cã t¸c dông øc chÕ men chuyÓn, lμ lo¹i men gióp chuyÓn tõ angiotensin I thμnh angiotensin II, do ®ã lμm gi·n m¹ch, gi¶m tiÕt aldosterone g©y h¹ HA. Nã cßn øc chÕ con ®−êng tho¸i gi¸ng cña bradykinin, lμm chÊt nμy ø ®äng l¹i vμ còng g©y ra gi·n m¹ch, h¹ huyÕt ¸p. Angiotensinogen Karikinin Renin ¦CMC (-) Angiotensin I Bradykinin Men chuyÓn Angiotensin II C¸c peptid bÊt ho¹t ↑ Aldosterone Co m¹ch trùc tiÕp THA H×nh 7-1. C¬ chÕ t¸c dông cña thuèc øc chÕ men chuyÓn. c. §Æc ®iÓm: Kh«ng g©y rèi lo¹n lipid m¸u, ®−êng m¸u, acid uric khi dïng kÐo dμi. • T¸c dông phô khã chÞu hay gÆp cña ¦CMC lμ g©y ho khan, nhiÒu khi ph¶i cho ng−ng thuèc v× t¸c dông phô nμy. • ¦CMC gi·n −u tiªn tiÓu ®éng m¹ch ®i ë cÇu thËn nªn cã thÓ g©y suy thËn ®ét ngét do gi¶m dßng m¸u tíi thËn ë nh÷ng bÖnh nh©n bÞ hÑp ®éng m¹ch thËn 2 bªn. Chèng chØ ®Þnh tuyÖt 17 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
®èi cña ¦CMC lμ bÖnh nh©n cã hÑp ®éng m¹ch thËn 2 bªn. ¦CMC còng kh«ng dïng ë phô n÷ cã thai. V× lμm t¨ng kali m¸u nªn thËn träng ë bÖnh nh©n suy thËn, ®ang dïng thuèc lîi tiÓu gi÷ kali, hoÆc chÕ ®é båi phô kali. B¶ng 7-10. C¸c thuèc t¸c ®éng lªn hÖ Renin-Angiotensin. Thuèc BiÖt d−îc LiÒu ®Çu LiÒu duy tr× C¸c thuèc øc chÕ men chuyÓn Captopril Capoten, Lopril 25 mg 50 - 450 mg Enalapril Renitec 5 mg 2,5 - 40 mg Benazepril Lotensin 10 mg 10 - 40 mg Fosinopril Monopril 10 mg 10 - 40 mg Lisinopril Zestril 5-10 mg 5 - 40 mg Moexipril Univasc 7,5 mg 7,5 - 30 mg Quinapril Accupril 5-10 mg 5 - 40 mg Ramipril Altace 2,5 mg 1,25 - 20 mg Trandolapril Mavik 1-2 mg 1 - 4 mg Perindopril Coversyl 2-4 mg 4 mg C¸c thuèc øc chÕ thô thÓ AT1 Losartan Cozaar 25 - 100 mg Valsartan Diovan 80 - 320 mg Irbesartan Avapro 150 - 300 mg Telmisartan Micardis 20 - 160 mg 9. C¸c thuèc ®èi kh¸ng víi thô thÓ AT1 cña Angiotensin II: §©y lμ c¸c thuèc kh¸ míi trong ®iÒu trÞ THA vμ suy tim. a. C¬ chÕ: øc chÕ thô thÓ AT1, n¬i tiÕp nhËn t¸c dông cña angiotensin II (lμ mét chÊt g©y co m¹ch m¹nh), tõ ®ã lμm gi·n m¹ch, h¹ huyÕt ¸p. b. V× c¬ chÕ nμy nªn th−êng kh«ng g©y ra ho nh− khi dïng ¦CMC. Cã thÓ cã t¸c dông phô nh− viªm phï m¹ch ngo¹i vi, dÞ øng, ngøa... T¸c ®éng lªn thËn vμ kali m¸u Ýt h¬n khi dïng ¦CMC. 10. C¸c thuèc gi·n m¹ch trùc tiÕp: 18 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
a. C¬ chÕ t¸c dông: C¸c thuèc nμy lμm gi·n trùc tiÕp c¬ tr¬n ®éng m¹ch g©y h¹ huyÕt ¸p. Nã cã thÓ ph¶n øng t¨ng t¸i hÊp thu n−íc vμ natri vμ lμm t¨ng ho¹t ®éng hÖ giao c¶m ph¶n øng g©y nhÞp tim nhanh. b. Lμ thuèc h¹ huyÕt ¸p m¹nh, nh−ng kh«ng ph¶i lμ lùa chän hμng ®Çu. RÊt cã Ých khi bÖnh nh©n cã biÓu hiÖn kh¸ng l¹i c¸c thuèc h¹ huyÕt ¸p kh¸c, hoÆc cã thÓ chØ ®Þnh cho phô n÷ cã thai. Cã thÓ phèi hîp thªm lo¹i thuèc nμy víi nitrate ®Ó ®iÒu trÞ suy tim. c. T¸c dông phô cã thÓ gÆp lμ: ®au ®Çu, n«n, nhÞp nhanh, h¹ HA t− thÕ. Cã thÓ g©y héi chøng gièng Lupus ban ®á (10 % bÖnh nh©n dïng kÐo dμi, liÒu cao), do ®ã khi cã héi chøng nμy ph¶i ng−ng ngay thuèc. Minoxidil cã thÓ g©y t¨ng c©n, rèi lo¹n nhÑ vÒ bÊt th−êng ®iÖn tim, t¨ng mäc l«ng tãc, trμn dÞch mμng tim. B¶ng 7-11. C¸c thuèc gi·n m¹ch trùc tiÕp. Thuèc BiÖt d−îc LiÒu ®Çu LiÒu duy tr× Hydralazine Apresolin 10 mg 50 - 300 mg Minoxidil Loniten 5 mg 2,5 - 100 mg 11. C¸c thuèc h¹ huyÕt ¸p dïng theo ®−êng truyÒn tÜnh m¹ch: c¸c thuèc nμy (b¶ng 7-12) cã thÓ ®· ®−îc xÕp lo¹i trong c¸c nhãm thuèc nãi trªn hoÆc kh«ng. a. C¸c thuèc nhãm nμy cã thÓ ®−îc chØ ®Þnh trong mét sè t×nh huèng THA l©m sμng nhÊt ®Þnh: • T¨ng huyÕt ¸p ¸c tÝnh. • Ch¶y m¸u néi sä do THA. • T¸ch thμnh ®éng m¹ch chñ. • Suy thËn tiÕn triÓn nhanh. • S¶n giËt. • THA kÌm NMCT cÊp hoÆc suy tim tr¸i cÊp. 19 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
b. ChØ nªn sö dông c¸c thuèc nμy t¹i mét sè ®¬n vÞ håi søc tÝch cùc (cã ®ñ trang thiÕt bÞ kü thuËt vμ ®iÒu kiÖn ®Ó theo dâi tèt bÖnh nh©n). 12. C¸c thuèc h¹ HA dïng theo ®−êng d−íi l−ìi: a. Trong mét sè tr−êng hîp cÊp cøu dïng thuèc theo con ®−êng nμy cho kÕt qu¶ tèt. Hai lo¹i thuèc hay dïng lμ Nifedipine vμ Clonidine. b. Nifedipine cho ngËm d−íi l−ìi b¾t ®Çu cã t¸c dông trong vßng 30 phót. Lo¹i viªn nang 10 mg, cho c¾n, nhai vμ nuèt th× t¸c dông cßn nhanh h¬n. T¸c dông cã thÓ kÐo dμi ®Õn 4-5 giê theo ®−êng dïng nμy. Chó ý thuèc cã thÓ g©y tôt HA qu¸ nhiÒu vμ nhanh. Kh«ng nªn dïng trong tr−êng hîp bÖnh nh©n bÞ NMCT cÊp hoÆc suy tim cÊp. B¶ng 7-12. C¸c thuèc ®iÒu trÞ THA theo ®−êng tÜnh m¹ch. Thuèc LiÒu dïng Chó ý Sodium TruyÒn TM: 0,5 - Lμ thuèc lùa chän −u 10 μg/kg/phót Nitroprusside tiªn, cã thÓ g©y tôt ¸p, - T¸c dông: n«n, nguy c¬ ngé ®éc tøc thêi cyanide ë bÖnh nh©n suy - KÐo dμi: gan, hen. Ph¶i bäc kü 2-3 phót tr¸nh ¸nh s¸ng Diazoxide Tiªm: 50-100 mg, NhÞp nhanh, tôt HA, - T¸c dông: nh¾c l¹i 5-10 phót, n«n, t¨ng ®−êng m¸u. Cã 1-5 phót tæng liÒu 600 mg. thÓ lμm t¨ng thiÕu m¸u - KÐo dμi: TruyÒn TM: 10-30 c¬ tim ë bÖnh nh©n 6-12 giê NMCT, lμm nÆng thªm mg/phót suy tim, t¸ch thμnh §MC Labetalol Tiªm: 20-80 mg, Cã thÓ g©y tôt ¸p, bloc - T¸c dông: nh¾c l¹i 5-10 phót, nhÜ thÊt, suy tim, co th¾t 5-10 phót tæng liÒu 300mg. phÕ qu¶n, n«n, THA - KÐo dμi: TruyÒn TM: 0,5-2 bïng l¹i khi ng−ng. Cã 3-6 giê mg/phót thÓ Ýt t¸c dông ë bÖnh nh©n ®· dïng chÑn bªta 20 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
Nitroglycerin TruyÒn TM: 5-100 §au ®Çu, n«n. Cã thÓ μg/phót - TD: 1-2 phót gi¶m t¸c dông nÕu dïng - KD: 3-5 phót l©u dμi. Esmolol Tiªm TM: 500 Tôt HA, bloc nhÜ thÊt, μg/kg/ph - T¸c dông: trong suy tim, co th¾t phÕ qu¶n 1-5 phót phót ®Çu - KÐo dμi: TruyÒn TM: 50- 300 μg/kg/ph 10 phót Phentolamine Tiªm TM: 5-10 Tôt HA, tim nhanh, ®au - TD: 1-2 phót mg mçi 5-15 phót ®Çu, ®au ngùc, ®¸p øng -KD:3-10 phót THA nghÞch th−êng. Hydralazine Tiªm TM: 10-20 ¦u tiªn dïng trong s¶n - T¸c dông: mg sau 20 phót giËt. Cã thÓ g©y tôt ¸p, 10-20 phót nh¾c l¹i (nÕu suy thai, nhÞp nhanh, ®au - KÐo dμi: kh«ng cã ®¸p øng) ®Çu, n«n, viªm t¾c TM 3-6 giê t¹i chç. Nicardipine TruyÒn 5 mg/giê , Tôt ¸p, ®au ®Çu, nhÞp - T¸c dông: cã thÓ t¨ng 1,0-2,5 nhanh, n«n. 1-5 phót mg/giê mçi 15 - KÐo dμi: phót, tèi ®a 15 3-6 giê mg/giê Enalaprilat Tiªm TM 0,625- Tôt huyÕt ¸p. - TD:5-15 phót 2,5 mg mçi 6 h - KD: 1-6 giê VI. Mét sè t×nh huèng l©m sµng A. THA ë ng−êi trÎ 1. Nªn chó ý t×m nguyªn nh©n. 2. §Æc ®iÓm THA ë ng−êi trÎ tuæi lμ cã sù t¨ng tr−¬ng lùc hÖ giao c¶m vμ t¨ng nång ®é renin huyÕt t−¬ng. 3. C¸c thuèc nh×n chung dÔ lùa chän cho ng−êi trÎ. B. THA ë ng−êi cã tuæi 1. Th−êng kÌm theo t¨ng trë kh¸ng hÖ m¹ch m¸u, gi¶m nång ®é renin m¸u, t¨ng khèi l−îng c¬ thÊt tr¸i. 21 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
2. Hay cã kÌm c¸c bÖnh kh¸c, nªn khi cho thuèc h¹ HA ph¶i c©n nh¾c c¸c chèng chØ ®Þnh vμ t¸c dông phô. 3. Lîi tiÓu hoÆc chÑn kªnh calci nªn ®−îc lùa chän nÕu kh«ng cã c¸c chèng chØ ®Þnh. 4. Nªn tr¸nh dïng c¸c thuèc cã thÓ g©y h¹ HA t− thÕ hoÆc c¸c thuèc t¸c ®éng lªn hÖ thÇn kinh trung −¬ng v× t¨ng nguy c¬ g©y trÇm c¶m. C. THA ë ng−êi bÐo ph× 1. Th−êng hay cã t¨ng trë kh¸ng m¹ch, t¨ng cung l−îng tim, vμ t¨ng khèi l−îng tuÇn hoμn. 2. Gi¶m c©n nÆng lμ môc tiªu quan träng nhÊt. 3. Thuèc ®Çu tiªn nªn lùa chän lμ lîi tiÓu. D. THA ë ng−êi tiÓu ®−êng 1. Th−êng cã kÌm theo bÖnh lý thËn do tiÓu ®−êng. 2. Môc tiªu lμ h¹ HA vÒ d−íi møc b×nh th−êng cao. 3. Thuèc ¦CMC nªn ®−îc lùa chän hμng ®Çu v× t¸c dông tèt vμ lμm gi¶m protein niÖu. E. THA cã suy thËn m¹n tÝnh 1. Phô thuéc nhiÒu vμo khèi l−îng tuÇn hoμn. 2. Lîi tiÓu lμ thuèc −u tiªn, trong ®ã lîi tiÓu quai ®Æc biÖt cã t¸c dông khi mμ creatinin m¸u > 2,5 mg/dl, nã gióp c¶i thiÖn ®−îc chøc n¨ng thËn. F. THA cã ph× ®¹i thÊt tr¸i 1. Ph× ®¹i thÊt tr¸i lμm t¨ng nguy c¬ ®ét tö, NMCT. 2. ChÕ ®é ¨n gi¶m muèi; gi¶m c©n nÆng vμ c¸c thuèc h¹ HA (trõ thuèc gi·n m¹ch trùc tiÕp) cã thÓ lμm gi¶m ph× ®¹i thÊt tr¸i. Thuèc ¦CMC lμ lo¹i lμm gi¶m ph× ®¹i thÊt tr¸i m¹nh nhÊt. G. THA cã kÌm theo bÖnh m¹ch vµnh 1. ChÑn bªta giao c¶m nªn ®−îc lùa chän hμng ®Çu nÕu kh«ng cã c¸c chèng chØ ®Þnh. 2. ChÑn bªta giao c¶m lμm gi¶m tû lÖ tö vong do NMCT, lμm gi¶m nguy c¬ dÉn ®Õn NMCT ë bÖnh nh©n ®au ngùc kh«ng æn ®Þnh. Nã cßn lμm gi¶m 22 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
nguy c¬ t¸i NMCT ë bÖnh nh©n sau NMCT vμ lμm t¨ng tû lÖ sèng sãt sau NMCT. 3. ¦CMC cã Ých nhÊt lμ khi bÖnh nh©n cã gi¶m chøc n¨ng thÊt tr¸i kÌm theo. 4. ChÑn kªnh calci cã thÓ dïng khi THA nhiÒu, nh−ng cÇn hÕt søc thËn träng vμ chØ nªn dïng khi kh«ng cã suy gi¶m chøc n¨ng thÊt tr¸i. H. THA cã suy tim 1. ¦CMC vμ lîi tiÓu lμ thuèc lùa chän hμng ®Çu. 2. Cã thÓ dïng phèi hîp gi÷a Nitrate víi Hydralazine trong tr−êng hîp THA khã trÞ. CÇn hÕt søc thËn träng víi Hydralazine v× nã lμm t¨ng nhÞp tim ph¶n x¹, do ®ã cã thÓ lμm xÊu ®i t×nh tr¹ng thiÕu m¸u côc bé ë bÖnh nh©n cã suy vμnh kÌm theo. I. THA vµ thai nghÐn 1. Ph©n lo¹i THA ë phô n÷ cã thai: (theo Tr−êng m«n S¶n Phô khoa Hoa kú 1996) THA ë phô n÷ cã thai cã thÓ gÆp c¸c t×nh huèng sau: a. TiÒn s¶n giËt hoÆc s¶n giËt: lμ t×nh tr¹ng THA khi cã thai kÌm theo protein niÖu, phï vμ cã thÓ cã rèi lo¹n chøc n¨ng gan, thËn. b. THA m¹n tÝnh do bÊt kÓ nguyªn nh©n nμo: lμ t×nh tr¹ng THA xuÊt hiÖn tr−íc tuÇn thø 20 thai kú. c. THA m¹n tÝnh do hËu qu¶ cña tiÒn s¶n giËt hoÆc s¶n giËt. d. THA tho¸ng qua hoÆc muén: Lμ THA kh«ng liªn quan ®Õn protein niÖu vμ kh«ng cã ¶nh h−ëng ®Õn hÖ thÇn kinh trung −¬ng. THA trë l¹i b×nh th−êng vμi ngμy sau ®Î. 2. §iÒu trÞ: a. Nªn ®iÒu trÞ khi HA tèi thiÓu > 100 mmHg. b. Kh«ng ¸p dông chÕ ®é gi¶m c©n nÆng vμ tËp luyÖn qu¸ søc. c. Methyldopa lμ thuèc nªn ®−îc lùa chän hμng ®Çu; Hydralazine cã thÓ ®−îc dïng thay thÕ. THA ↓ B¾t ®Çu hoÆc tiÕp tôc thay ®æi lèi sèng 23 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
↓ Kh«ng ®¹t ®−îc ®Ých ®iÒu trÞ THA (< 140/90 mmHg) H¹ HA thÊp h¬n víi bÖnh nh©n ®¸i th¸o ®−êng hay bÖnh thËn ↓ Lùa chän thuèc ®iÒu trÞ ban ®Çu (trõ phi cã chèng chØ ®Þnh) T¨ng huyÕt ¸p kh«ng cã biÕn chøng: • Thuèc lîi tiÓu • Thuèc chÑn thô thÓ β giao c¶m ChØ ®Þnh b¾t buéc: • §¸i ®−êng týp I cã protein niÖu: Thuèc øc chÕ men chuyÓn • Suy tim: Thuèc øc chÕ men chuyÓn, lîi tiÓu • THA t©m thu ®¬n ®éc (ng−êi giμ): −u tiªn thuèc lîi tiÓu, chÑn kªnh canxi lo¹i dihydropyridine t¸c dông kÐo dμi. • NMCT: Thuèc chÑn β giao c¶m (kh«ng cã ISA), thuèc øc chÕ men chuyÓn (khi rèi lo¹n chøc n¨ng t©m thu) C¸c chØ ®Þnh ®Æc biÖt cho c¸c lo¹i thuèc sau: • Thuèc øc chÕ men chuyÓn • Thuèc øc chÕ thô thÓ angiotensin II • Thuèc chÑn thô thÓ α giao c¶m • Thuèc chÑn thô thÓ β giao c¶m • Thuèc chÑn thô thÓ α-β giao c¶m • Thuèc chÑn kªnh canxi • Thuèc lîi tiÓu B¾t ®Çu lo¹i thuèc t¸c dông kÐo dµi, liÒu duy nhÊt trong ngµy, liÒu thÊp. §iÒu chØnh liÒu. Cã thÓ kÕt hîp liÒu thÊp c¸c thuèc kh¸c ↓ Kh«ng ®¹t ®−îc ®Ých ®iÒu trÞ THA Kh«ng ®¸p øng Dung n¹p tèt nh−ng Cã c¸c t¸c dông phô ®¸p øng kh«ng ®ñ ↓ ↓ Thay b»ng thuèc Thªm thuèc nhãm kh¸c ë nhãm kh¸c (lîi tiÓu nÕu ch−a dïng) Ch−a ®¹t tíi ®Ých ®iÒu trÞ THA ↓ TiÕp tôc thªm lo¹i thuèc thø ba kh¸c nhãm §¸nh gi¸ l¹i nguyªn nh©n, chÕ ®é ®iÒu trÞ H×nh 7- 2. Ph¸c ®å ®iÒu trÞ THA (theo JNC VI). 24 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
Tai biÕn m¹ch m¸u n·o Theo Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi (1993) tai biÕn m¹ch m¸u n·o (TBMN) hay ®ét quþ lμ mét trong 10 nguyªn nh©n g©y tö vong hμng ®Çu, chØ ®øng sau bÖnh tim m¹ch vμ ung th−. Hμng n¨m, t¹i Mü cã kho¶ng 730000 ca ®ét quþ, tû lÖ tö vong chiÕm tíi 27%. T¹i ViÖn Tim m¹ch ViÖt nam (1996- 2000) tÝnh trung b×nh cø 2 ngμy cã mét bÖnh nh©n vμo viÖn v× TBMN. Tö vong do TBMN chiÕm 1/4 tû lÖ tö vong chung t¹i ViÖn Tim m¹ch. Ngay t¹i c¸c n−íc ph¸t triÓn, TBMN vÉn lμ mét biÕn chøng nÆng, dÔ tö vong, ¶nh h−ëng lín tíi søc khoÎ, t©m thÇn vμ ®êi sèng ng−êi bÖnh, c¸c di chøng tμn phÕ trë thμnh g¸nh nÆng cho gia ®×nh, x· héi. TBMN gÆp ë nam nhiÒu h¬n n÷ giíi, hay gÆp ë løa tuæi trung niªn (> 40 tuæi). Tuæi cña nh÷ng bÖnh nh©n TBMN cã liªn quan ®Õn t¨ng huyÕt ¸p, nhåi m¸u c¬ tim hay x¬ v÷a ®éng m¹ch th−êng lín h¬n bÖnh nh©n TBMN cã liªn quan ®Õn bÖnh van tim hay viªm néi t©m m¹c nhiÔm khuÈn. TBMN x¶y ra ë bÊt kú giê nμo trong ngμy vμ bÊt cø mïa nμo trong n¨m, song th−êng x¶y ra 1-10 giê s¸ng vμ vμo c¸c th¸ng nãng nhÊt (th¸ng 7, 8) hay l¹nh nhÊt (th¸ng 12,1 - theo thèng kª cña ViÖn Tim m¹ch ViÖt nam). I. Ph©n lo¹i tai biÕn m¹ch m¸u n∙o (TBMN) A. TBMN (hay ®ét quþ) lμ mét rèi lo¹n khu tró chøc n¨ng cña n·o cã tiÕn triÓn nhanh trªn l©m sμng, nguyªn nh©n th−êng do mét m¹ch m¸u n·o bÞ vì hoÆc t¾c. TBMN cã c¸c lo¹i tæn th−¬ng chÝnh lμ ch¶y m¸u n·o, ch¶y m¸u mμng n·o vμ nhòn n·o hoÆc phèi hîp c¸c lo¹i. 1. Ch¶y m¸u n·o do vì m¹ch m¸u n·o, liªn quan víi huyÕt ¸p cao hoÆc dÞ d¹ng m¹ch m¸u n·o. 2. Nhòn n·o x¶y ra khi mét nh¸nh ®éng m¹ch n·o bÞ t¾c th−êng do 3 nguyªn nh©n chÝnh lμ m¶ng x¬ v÷a, côc t¾c b¾n tõ xa tíi vμ nhòn n·o do gi¶m t−íi m¸u 121 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
n·o. C¸c nguyªn nh©n hiÕm gÆp kh¸c bao gåm: t¸ch thμnh ®éng m¹ch n·o, viªm m¹ch n·o vμ huyÕt khèi tÜnh m¹ch n·o. a. Nhòn n·o do m¶ng x¬ v÷a chñ yÕu x¶y ra ë c¸c m¹ch m¸u lín (®éng m¹ch c¶nh trong, ®éng m¹ch sèng, ®éng m¹ch nÒn) song còng x¶y ra ë c¸c ®éng m¹ch n·o nhá vμ võa ë bÊt kú vïng nμo. Th−¬ng tæn lóc ®Çu chØ lμ m¶ng x¬ v÷a g©y hÑp dÇn lßng m¹ch, tõ ®ã t¹o thμnh huyÕt khèi, sau cïng g©y t¾c m¹ch. HuyÕt khèi cã khi h×nh thμnh míi dï kh«ng cã x¬ v÷a tõ tr−íc, hay gÆp ë bÖnh nh©n cã t×nh tr¹ng t¨ng ®«ng. KhuyÕt n·o (lacunar stroke) th−êng v× t¾c c¸c tiÓu ®éng m¹ch n»m s©u trong n·o do m¶ng x¬ v÷a nhá hoÆc do qu¸ tr×nh lipohya-linolysis (hay gÆp ë bÖnh nh©n t¨ng huyÕt ¸p). a. TBMN do côc t¾c b¾n tõ xa th−êng g©y t¾c c¸c ®éng m¹ch n·o ®−êng kÝnh trung b×nh, nhÊt lμ ®éng m¹ch n·o gi÷a vμ c¸c nh¸nh chÝnh cña hÖ thèng ®éng m¹ch sèng nÒn. Nguån gèc cña c¸c côc t¾c nμy chñ yÕu tõ tim, mét sè Ýt h×nh thμnh ngay t¹i vïng x¬ v÷a cña phÇn ®Çu c¸c ®éng m¹ch n·o. GÇn mét nöa nguyªn nh©n côc t¾c tõ tim lμ huyÕt khèi h×nh thμnh do rung nhÜ, phÇn cßn l¹i lμ huyÕt khèi h×nh thμnh do rèi lo¹n chøc n¨ng thÊt tr¸i nÆng, do c¸c bÖnh van tim (hÑp van hai l¸), t¾c m¹ch nghÞch th−êng hoÆc nhåi m¸u c¬ tim míi, thËm chÝ do m¶ng x¬ v÷a b¾n tõ quai §MC, côc sïi do viªm néi t©m m¹c nhiÔm khuÈn. b. TBMN do gi¶m t−íi m¸u n·o x¶y ra ë nh÷ng m¹ch n·o hÑp nhiÒu ch−a ®Õn møc t¾c h¼n, g©y thiÕu m¸u ë nh÷ng vïng xa n¬i gi¸p ranh t−íi m¸u cña c¸c ®éng m¹ch n·o. Kinh ®iÓn lμ vïng gi¸p ranh gi÷a ®éng m¹ch n·o tr−íc vμ ®éng m¹ch n·o gi÷a, lμ vïng chi phèi vËn ®éng c¸c chi. HÑp ®éng m¹ch c¶nh trong ë møc ®é nÆng cã thÓ 122 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu
g©y thiÕu m¸u vïng nμy, nhÊt lμ sau khi ®· cã tôt huyÕt ¸p. c. T¸ch thµnh ®éng m¹ch n·o hay gÆp ë ®éng m¹ch c¶nh trong hoÆc ®éng m¹ch sèng, do chÊn th−¬ng hoÆc tù ph¸t (50%). T¸ch thμnh ®éng m¹ch còng cã thÓ gÆp ë c¸c ®éng m¹ch cã hiÖn t−îng lo¹n s¶n x¬ c¬. d. §ét quþ cßn x¶y ra ë nh÷ng bÖnh nh©n viªm m¹ch m¸u n·o do c¸c bÖnh tù miÔn, nhiÔm trïng, nghiÖn ma tuý hoÆc v« c¨n. Mét sè Ýt tr−êng hîp ®ét quþ do huyÕt khèi trong tÜnh m¹ch hoÆc xoang tÜnh m¹ch néi sä: nh÷ng tr−êng hîp nμy hay cã kÌm theo ch¶y m¸u n·o, ®éng kinh vμ c¸c dÊu hiÖu t¨ng ¸p lùc néi sä. 3. TBMN tho¸ng qua (c¬n thiÕu m¸u n·o tho¸ng qua, TIA: transient ischemic attack): ng−êi bÖnh ®ét nhiªn bÞ liÖt nöa ng−êi hoÆc mét nhãm c¬ nh− liÖt nöa mÆt, nãi nghÞu, ®ét nhiªn kh«ng nhai ®−îc, tay bu«ng r¬i ®å vËt ®ang cÇm; nh−ng c¸c dÊu hiÖu nμy tho¸i triÓn hÕt ngay trong vßng 24 giê. Nguyªn nh©n do t¾c mét ®éng m¹ch n·o nh−ng côc m¸u ®«ng l¹i tù tiªu ®−îc. B¶ng 8-1. Dù b¸o vÞ trÝ tæn th−¬ng ®éng m¹ch n·o. Khëi ph¸t §éng m¹ch Nguyªn nh©n tæn th−¬ng th−êng gÆp ThÊt ng«n + LiÖt 1/2 §éng m¹ch Côc t¾c tõ xa hoÆc ng−êi n·o gi÷a do m¶ng x¬ v÷a YÕu nöa ng−êi ®¬n thuÇn KhuyÕt n·o M¶ng x¬ v÷a nhá vμ/hoÆc mÊt c¶m gi¸c nöa ng−êi ®¬n thuÇn YÕu ch©n nhiÒu h¬n tay, §éng m¹ch Côc t¾c tõ xa hoÆc ®¸i dÇm, thay ®æi tÝnh n·o tr−íc do m¶ng x¬ v÷a t×nh MÊt thÞ tr−êng ®¬n thuÇn §éng m¹ch Côc t¾c tõ xa hoÆc n·o sau do m¶ng x¬ v÷a YÕu tø chi, liÖt thÇn kinh §éng m¹ch M¶ng x¬ v÷a sä, thÊt ®iÒu nÒn 123 Bs Nguyễn Đức Nhân - www.dany1b.com Trân trọng giới thiệu