chư ơ ng 3<br />
<br />
OÁNH GIẢ VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM<br />
LẢNH ĐẠO CỦA ĐÁNG<br />
ĐỐI VỚI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÃ HỘI_______<br />
<br />
3.1. Đ á n h g iá s ự lãnh đ ạo thực h iệ n c h ín h sách xã h ộ i<br />
của Đ ả n g (1986-2011)<br />
a.<br />
<br />
Đ ể<br />
<br />
nhạn<br />
<br />
xét<br />
<br />
sự<br />
<br />
lã n h<br />
<br />
đạo<br />
<br />
của<br />
<br />
Đ ảng<br />
<br />
đ ố i với th ự c h iệ n<br />
<br />
ch ín h sá ch xã h ộ i, cần phải th ố n g n h ấ t q u an n iệm và cách<br />
tiếp cận m ộ t số khái n iệm , th u ật n g ữ có ý ngh ĩa c ô n g cụ c h o<br />
v iệc đ á n h giá, như :<br />
N ộ i d u n g lã n h đ ạ o c ủ a Đ ả n g<br />
<br />
đ ố i với các vấn đ ề xã h ộ i, g ồ m<br />
<br />
cả n h ữ n g v ấ n đ ề ch ủ thể lã n h đ ạo và đ ố i tư ợ n g ch ịu sự lã n h<br />
đ ạ o . Đ ó là v ấ n đ ề tư d u y lý lu ậ n của Đ ả n g v ề các v ấ n đ ề xã<br />
h ộ i đ ư ợ c đặt tr o n g tổ n g th ể cấu trúc m ô h ìn h phát triển q u ố c<br />
g ia (K inh tế<br />
<br />
- C h ín h<br />
<br />
trị<br />
<br />
- V ăn<br />
<br />
h oá - Xã<br />
<br />
hội).<br />
<br />
Đ ó là<br />
<br />
cơ ch ế<br />
<br />
lã n h<br />
<br />
đ ạ o của Đ ả n g đ ố i với các v ấ n đ ề xã h ộ i, đ ư ợ c đật tron g tổ n g<br />
th e sự lã n h đ ạ o củ a Đ ả n g đ ố i v ớ i N h à n ư ớ c và toàn xã h ội.<br />
Sự lã n h đ ạ o của Đ ả n g n ó i c h u n g , đ ố i với các v ấ n đ ề xã<br />
h ộ i nói riên g , có th ể p h â n loại n h ư sau: L ãnh đ ạo h o ạ c h đ ịn h<br />
đ ư ờ n g lối, c h ín h sách; L ãnh đ ạ o tổ c h ứ c ch i đ ạ o th ự c h iện ;<br />
L ãn h đ ạ o tổ n g k ết lý lu ận - thực tiễn; L ãnh đ ạo M ặt trận và<br />
các đ o à n th ể q u ầ n c h ú n g , tă n g c ư ờ n g m ối q u an h ệ g ắ n b ó<br />
<br />
•1 5 1<br />
<br />
m ậ t th iết v ớ i n h â n d ân ; L ãnh đ ạ o n â n g cao h iệ u lực, h iệ u quả<br />
lã n h đ ạ o củ a Đ à n g ở các cấp.<br />
P h ư ơ n g th ứ c lã n h<br />
<br />
đạo cùa Đ ả n g<br />
<br />
là h ệ th ố n g p h ư ơ n g p h á p ,<br />
<br />
cá ch th ứ c, b iện p h á p m à Đ ả n g tác đ ộ n g v à o h ệ th ố n g c h ín h<br />
trị và xã h ộ i đ ể đ ạ t đ ư ợ c m ụ c tiê u , n ộ i d u n g lã n h đ ạ o của<br />
Đ ả n g . P h ư ơ n g th ứ c lã n h đ ạ o là m ộ t b ộ p h ậ n h ế t sứ c q u a n<br />
trọ n g tro n g h o ạ t đ ộ n g lã n h đ ạ o củ a Đ ảng*, ả n h h ư ở n g trực<br />
tiế p đ ế n h iệ u lự c, h iệ u q u ả lã n h đ ạ o của Đ ả n g đ ố i v ớ i xã h ội.<br />
V ă n k iệ n Đ ại h ộ i Đ ả n g lần th ứ XI ch ỉ rõ: "Trong đ iề u k iện<br />
Đ ả n g ta là đ ả n g cầm q u y ề n và có N h à n ư ớ c p h áp q u y ề n xã<br />
h ộ i c h ủ n g h ĩa củ a d â n , d o d ân , v ì d â n , p h ư ơ n g thức lã n h đ ạ o<br />
củ a Đ ả n g ph ải ch ủ y ế u b ằn g N h à n ư ớ c và th ô n g qua N h à<br />
n ư ớ c (...). K hắc p h ụ c tìn h trạng Đ ả n g b u ô n g lỏ n g sự lãn h đ ạ o<br />
h o ặ c bao b iện làm th a y ch ứ c n ă n g , n h iệ m vụ q u ản lý đ iề u<br />
h à n h củ a c h ín h q u y ề n (...) H o à n th iện c ơ ch ế đ ể n h â n d â n<br />
đ ó n g g ó p ý k iến , p h ả n b iện xã h ộ i v à g iá m sát c ô n g v iệc của<br />
Đ ả n g và N h à n ư ớ c , n h ấ t là v ề các c h ín h sách k in h tế, xã hội...<br />
Q u y đ ịn h c h ế đ ộ c u n g cấ p th ô n g tin và trách n h iệm giải trình<br />
củ a cơ q u an " 1.<br />
P h ư ơ n g th ứ c lã n h đ ạ o của Đ ả n g đ ố i v ớ i các v ấ n đ ề xã<br />
h ộ i, g ồ m cả p h ư ơ n g th ứ c trực tiế p v à g iá n tiếp , đ ư ợ c so sá n h<br />
v ớ i p h ư ơ n g th ứ c lã n h đ ạ o của Đ ả n g đ ố i v ớ i các lĩn h v ự c k h ác<br />
tr o n g đ ờ i s ố n g xã h ộ i (k in h tế, c h ín h trị, v ă n h o á , xã h ộ i, q u ố c<br />
p h ò n g , a n n in h , đ ố i n g o ạ i...). K hác v ớ i lã n h đ ạ o h ệ th ố n g<br />
X e m th ê m P h ụ tục 1.<br />
1<br />
<br />
Đ ả n g C ộ n g sản V iệ t N a m :<br />
<br />
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc ỉằn thứ Xỉ,<br />
<br />
N X B C h ín h trị Q u ố c g ia, H .2 0 1 1 , trl4 4 -1 4 5 .<br />
<br />
152<br />
<br />
ch ín h trị, với lãn h đ ạ o q u ố c p h ò n g , a n n in h , đ ố i n g o ạ i - c h ủ<br />
y ế u là lãnh đ ạ o b ằ n g p h ư ơ n g th ứ c trực tiếp - thì lã n h đ ạ o giải<br />
q u y ết các vấn đ ề xã h ội ch ủ y ế u m a n g tín h g iá n tiếp.<br />
N ă n g lự c lã n h đ ạ o c ủ a<br />
<br />
Đ áng<br />
<br />
đ ố i v ớ i lĩn h v ự c xã h ộ i là k h ả<br />
<br />
n ă n g đ ề ra đ ư ợ c m ụ c tiêu cách m ạ n g , đ ư ờ n g lối, c h ủ trư ơ n g ,<br />
ch ín h sách đ ú n g đ ắ n đ ể giải q u y ế t cá c v ấ n đ ề xã h ộ i từ n g<br />
thời kỳ và n h ữ n g p h ư ơ n g th ứ c, p h ư ơ n g p h á p p h ù h ợ p đ ể tổ<br />
ch ứ c n h â n d ân , d â n tộc th ự c h iệ n có h iệ u qu ả các v ấ n đ ề xã<br />
hội<br />
<br />
T h u ật n g ữ " n ăn g lực lã n h đ ạ o của Đ ản g" p h ả n á n h<br />
<br />
trình đ ộ , n g h ệ th u ậ t lã n h đ ạ o của Đ ả n g - trìn h đ ộ , n g h ệ<br />
thuật tác đ ộ n g v à o đ ố i tư ợ n g ch ịu s ự lã n h đ ạo.<br />
H iệ u<br />
<br />
quả<br />
<br />
lã n h<br />
<br />
đạo của<br />
<br />
Đ ảng<br />
<br />
đ ố i v ớ i lĩn h<br />
<br />
vự c<br />
<br />
xã<br />
<br />
hội<br />
<br />
là k ế t<br />
<br />
quả sự lã n h đ ạ o củ a Đ ả n g đ ố i v ớ i xã h ộ i n h ằ m đ ạ t m ụ c tiê u<br />
d â n g ià u , n ư ớ c m ạ n h , xã h ộ i d â n c h ủ , c ô n g b ằ n g , đ ồ n g<br />
th u ậ n , v ă n m in h .<br />
xã<br />
<br />
hội<br />
<br />
H iệ u<br />
<br />
quả<br />
<br />
lã n h<br />
<br />
đạo của<br />
<br />
Đ ảng<br />
<br />
đ ố i v ớ i lĩn h<br />
<br />
vự c<br />
<br />
đ ư ợ c đặt tr o n g tổ n g th ể c h ứ c n ă n g , v a i trò lã n h đ ạ o<br />
<br />
củ a Đ ả n g đ ố i v ớ i h ệ th ố n g c h ín h trị và to à n xã h ộ i, m à<br />
<br />
ở<br />
<br />
đ ó<br />
<br />
lã n h đ ạ o lĩn h v ự c xã h ộ i là m ộ t b ộ p h ậ n h ợ p th à n h . H iệ u<br />
q u ả lã n h đ ạ o c ủ a Đ ả n g đ ố i v ớ i lĩn h v ự c xã h ộ i, đ ư ợ c đ á n h<br />
giá th e o từ n g b ư ớ c đi củ a c ô n g c u ộ c đ ổ i m ớ i, và g ắ n v ớ i<br />
n h ữ n g c h u ẩ n m ự c q u ố c tế v ề n h â n q u y ề n , v ề p h á t triển b ề n<br />
v ữ n g , v ề m ụ c tiê u th iê n n iê n k ỷ m à V iệ t N a m đ ã c a m k ế t<br />
tro n g q u á trìn h h ộ i n h ậ p .<br />
<br />
'<br />
<br />
X e m th êm : V ũ H ữ u N g o ạ n (C h ủ b iê n ) - N g ô V ă n D ụ - P h a n H ữ u T iế n P h ạm A n h T u ấ n :<br />
<br />
Đảng, N X B<br />
<br />
Tìm hiểu một số khái niệm trong văn kiện Đại hội IX của<br />
<br />
C h ín h trị Q u ố c gia, H . 2001.<br />
<br />
153<br />
<br />
về quản lý phát triên xã hội, k h i t í ế p c ậ n d ư ớ i g ó c đ ộ t n ế t<br />
h ọ c,<br />
<br />
quản<br />
<br />
lý<br />
<br />
đ ư ợ c h iểu là quá trìn h c h ù thể tác đ ộ n g vào<br />
<br />
k h á ch th ể đ ể đ iề u k h iển quá trình v ậ n đ ộ n g của kh ách thể<br />
n h ằ m đạt đ ư ợ c m ụ c đ íc h của c h ủ th ể. V ới hàm n gh ĩa n h ư<br />
v ậ y , quản lý phát triển xã hội được coi là sự điều khiển (giải quyết quản<br />
h ộ i)<br />
<br />
lý ) n h ữ n g v ấ n<br />
<br />
đ ề x ã h ộ i (c á c h iệ n<br />
<br />
tư ợ n g<br />
<br />
x ã h ộ i, q u á t r ì n h<br />
<br />
xã<br />
<br />
tron g quá trình phát triển k in h tế , c h ín h trị, văn hoá, m ôi<br />
<br />
trư ờ n g , a n n in h - q u ố c p h ò n g , đ ố i n g o ạ i n h ằ m xây d ự n g m ộ t<br />
<br />
xã hội phát triển b ền v ữ n g .<br />
Khi tiế p c ậ n d ư ớ i g ó c đ ộ c h ín h trị h ọ c ,<br />
tr iể n<br />
<br />
x ã h ộ i là h o ạ t đ ộ n g q u ả n<br />
<br />
lý củ a n h à<br />
<br />
quản<br />
<br />
n ư ớ c (ch ù<br />
<br />
lý<br />
<br />
phát<br />
<br />
th ể q u ả n<br />
<br />
lý )<br />
<br />
và các tổ chức ngoài nhà nước t r o n g v i ệ c x â y d ự n g v à t r i ể n<br />
k h a i th ự c h iệ n các c h ín h sá c h , p h á p lu ậ t th u ộ c lĩn h v ự c xã<br />
h ộ i, n h ằ m h u y đ ộ n g tố i đa c á c n g u ồ n lự c v à o v iệ c p h á t<br />
triển đ ờ i s ố n g v ậ t ch ấ t v à tin h th ầ n củ a c o n n g ư ờ i và p h á t<br />
t r i ể n xã h ộ i b ề n v ữ n g .<br />
b.<br />
<br />
N h ìn<br />
<br />
tr ư ơ n g , c h ín h<br />
<br />
lạ i<br />
<br />
sách<br />
<br />
quá<br />
<br />
của<br />
<br />
tr ìn h<br />
<br />
Đ ảng<br />
<br />
h ìn h<br />
<br />
th à n h ,<br />
<br />
bổ<br />
<br />
sung,<br />
<br />
phát<br />
<br />
tr iể n<br />
<br />
chủ<br />
<br />
v ề c á c v ấ n đ ề xã h ộ i k ể t ừ n ă m<br />
<br />
1986 đ ế n n ăm 2011, có th ể th ấ y rõ các b ư ớ c đ ổi m ới v ề n h ậ n<br />
thứ c và thự c tiễn của Đ ả n g th e o tiến trình như:<br />
-<br />
<br />
Thời kỳ trước đ ổ i m ớ i, các v ấ n đ ề xã h ộ i tron g n g h ị<br />
<br />
q u y ế t của Đ ả n g<br />
<br />
c h ư a đ ư ợ c đ ề c ậ p v ớ i t ư c á c h là m ộ t p h â n h ệ l ĩ n h<br />
<br />
v ự c tr ụ c ộ t c ủ a p h á t tr iể n x ã h ộ i<br />
<br />
n ư ớ c ta. C ụ th ể, tron g V ăn k iệ n<br />
<br />
Đ ại h ộ i IV (n ă m 1976), k h i xác đ ịn h p h ư ơ n g h ư ớ n g và n h iệ m<br />
v ụ của kế h o ạ c h 5 n ă m (1976-1980), Đ ả n g ch i n ê u<br />
c ả i tạ o k in h<br />
<br />
tế , v ă n<br />
<br />
h óa, p h á t tr iể n<br />
<br />
khoa học, k ỹ<br />
<br />
p h á t tr iể n v à<br />
<br />
th u ậ t<br />
<br />
mà kh ông<br />
<br />
n ê u v ấ n đ ề xã hội; c ủ n g tro n g v ă n k iện Đ ại h ộ i IV, n h ữ n g<br />
154<br />
<br />
vấn đồ th u ộ c v ề n h iệ m v ụ xã h ộ i đ ư ợ c n h ận th ứ c rất đ ơ n<br />
giản và coi n h ư là khía cạn h<br />
<br />
C ả i th iệ n đ ờ i s ố n g<br />
<br />
nhàn dân, chăm<br />
<br />
sóc, g iú p đ ỡ đ ối vớ i th ư ơ n g b in h , gia đ ìn h liệt sĩ, gia đ ìn h c ó<br />
cô n g với cách m ạ n g v à đ ư ợ c x ế p v ào m ụ c<br />
<br />
IV . Đ ẩ y m ạ n h cách<br />
<br />
mạng tư tưởng và văn hóa xày dựng và phát triển nền ván hóa<br />
m ớ i . . . 1.<br />
<br />
T ron g V ăn k iện Đ ại h ộ i V, ở p h ầ n III, m ặc d ù có ticu<br />
<br />
đề: N h ữ n g n h iệ m v ụ v ă n h ó a , xã h ộ i n h ư n g v ề xă h ộ i c h ủ<br />
y ế u đ ề cập đ ế n y tế, đ ề n ơ n đ á p n g h ĩa đ ố i với n g ư ờ i có c ô n g<br />
với nước.<br />
T h ự c tế ch o th ấ y , Irước đ ổ i m ớ i các v ấ n đ ề xã h ộ i tron g<br />
n gh ị q u y ết của Đ ả n g ch ư a đ ư ợ c n h ậ n th ứ c cụ th ể , m à n ó<br />
th ư ờ n g đ ư ợ c g ắ n v ớ i các ch ủ trư ơ n g v ề k in h tế h o ặ c v ă n h o á<br />
- xã h ộ i. Đ ế n Đ ại h ộ i Đ ả n g lầ n th ứ V I, lần đ ầ u ti ê n th ể h iệ n<br />
rõ n h ậ n thứ c của Đ ả n g v ề v ị trí, v ai trò của v ấ n đ ề xã h ộ i và<br />
đổi m ớ i tư d u y v ề giải q u y ế t các v ấ n đ ề xã h ộ i g ắ n vớ i giải<br />
p h ó n g các n ă n g lự c sản xuất, tạo sự n ă n g đ ộ n g xã h ộ i của các<br />
th à n h v iên xã hội.<br />
T iếp th eo là v iệ c Đ ả n g đã từ n g b ư ớ c n h ậ n thức đ ú n g đ ắn<br />
về các vấ n đ ề xã h ộ i, v ề v ấ n đ ề tru n g tâm của xã h ộ i là c o n<br />
n gư ờ i. Đại h ộ i VI đã n ê u rõ q u a n đ iể m lấy dân làm gốc; xác<br />
đ ịn h rõ vai trò q u a n trọn g của y ế u tố co n n gư ờ i. T ron g quá<br />
trình tìm tòi và đ ịn h h ìn h đ ư ờ n g lối đ ổ i m ới, Đ ả n g n h ậ n thứ c<br />
ró h ơ n lợi ích cá n h â n ch ín h đ á n g củ a n gư ờ i lao đ ộ n g là m ộ t<br />
đ ộ n g lực q u an trọ n g th ú c đ ẩ y sả n xuất và p h át triển xã hội.<br />
<br />
Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ưang<br />
Đảng tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV, N X B Sự th ậ t, H .1 9 7 7 ,<br />
<br />
1 Đ ả n g C ộ n g sản V iệ t N a m :<br />
tr70,10