Thực hiện pháp luật bảo vệ môi trường làng nghề ở một số nước trên thế giới và kinh nghiệm có thể vận dụng cho các làng nghề Việt Nam

Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> THỰC HIỆN PHÁP LUẬT<br /> BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG LÀNG NGHỀ<br /> Ở MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ KINH NGHIỆM<br /> CÓ THỂ VẬN DỤNG CHO CÁC LÀNG NGHỀ VIỆT NAM<br /> TS. Nguyn Trn Đin<br /> Vin Công ngh Môi tr <br /> ng, Vin Hàn Lâm Khoa hc và Công ngh Vit Nam.<br /> 1. MỞ ĐẦU quản lý và BVMT làng nghề ở những quốc gia đó đã ở mức cao,<br /> rong những năm qua, điển hình như Nhật Bản, Singapore, Mỹ hay một số nước Châu<br /> <br /> T khi nước ta chuyển<br /> sang nền kinh tế thị<br /> trường định hướng xã hội chủ<br /> Âu… Họ nhận thức được tầm quan trọng của việc xây dựng và<br /> hoàn thiện hệ thống pháp luật BVMT, nhận thức được vai trò to<br /> lớn của hoạt động kiểm soát ONMT đối với sự phát triển bền vững<br /> của đất nước và con người họ và hiểu rõ những tác động của hoạt<br /> nghĩa, hội nhập sâu rộng vào<br /> nền kinh tế thế giới thì hoạt động BVMT làng nghề đối với hiệu quả cải thiện môi trường, đảm<br /> động làng nghề trên cả nước bảo an sinh xã hội cũng như phát triển kinh tế. Kết quả là ở những<br /> đã có bước nhảy vọt lớn, phát quốc gia này, khung pháp lý về BVMT đã tương đối hoàn thiện và<br /> triển chưa từng thấy. Các làng được các chủ thể liên quan thừa nhận, chủ động thực thi và vận<br /> nghề đã góp phần rất lớn trong dụng một cách có hiệu quả vào hoạt động phát triển kinh tế-xã hội<br /> việc giải quyết công ăn việc làm của mình. Do đó, bài báo này sẽ đi sâu phân tích việc THPL về<br /> cho nhân dân trong vùng. Tuy BVMT làng nghề của một số nước trên, từ đó rút ra kinh nghiệm<br /> nhiên, bên cạnh sự phát triển có thể vận dụng trong việc THPL về BVMT làng nghề ở Việt Nam.<br /> sôi động đó thì tình trạng ô<br /> nhiễm môi trường (ONMT) ở<br /> nhiều làng nghề đã trở thành<br /> điều bức xúc, không những<br /> ảnh hưởng xấu tới cuôc sông<br /> và sức khỏe của người dân mà<br /> còn làm giảm năng suất cây<br /> trồng, vật nuôi. Một trong<br /> những lý do dẫn tới hiện trạng<br /> ONMT ở các làng nghề và tình<br /> hình vi phạm pháp luật về bảo<br /> vệ môi trường (BVMT) làng<br /> nghề đó là những bất cập trong<br /> thực hiện pháp luật (THPL) về<br /> BVMT làng nghề.<br /> Thực tế cho thấy, những<br /> quốc gia mà hệ thống pháp luật<br /> dành sự quan tâm lớn cho việc<br /> THPL trong đó có hoạt động<br /> Ảnh minh họa: Nguồn Internet<br /> kiểm soát ô nhiễm thì trình độ<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2016 101<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2. THỰC HIỆN PHÁP LUẬT mẻ cũng như sự chuyển biến Kết quả của phong trào này là<br /> BVMT LÀNG NGHỀ CỦA MỘT tích cực trong việc cải thiện làm sống lại các ngành nghề<br /> SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI chất lượng môi trường tại các thủ công truyền thống Nhật<br /> làng nghề. Bên cạnh đó, chính Bản và việc THPL về bảo vệ tài<br /> 2.1. Thực hiện pháp luật<br /> phủ Nhật Bản còn ban hành nguyên đất và nước trong các<br /> BVMT làng nghề của Nhật một bộ tiêu chuẩn để đánh giá làng nghề đã có những chuyển<br /> Bản chất lượng sản phẩm của các biến tích cực, những thành tựu<br /> Ở Nhật Bản, các làng nghề làng nghề trong đó phân loại nhất định.<br /> được ra đời cách đây hàng chất lượng sản phẩm thành 5<br /> Cho đến nay, Nhật Bản đã<br /> trăm năm, thường ở các vùng cấp, từ 1 sao đến 5 sao dựa<br /> rất thành công trong việc THPL<br /> ngoại ô thành phố hoặc ở các trên nhiều tiêu chí đánh giá,<br /> trong đó nổi bật nhất là các về BVMT làng nghề với việc ban<br /> vùng nông thôn. Tuy có quy<br /> quy định về kiểm soát ONMT, hành đầy đủ, kịp thời các văn<br /> mô nhỏ, từ 23 đến 30 lao<br /> động, nhiều nơi có số lượng sử dụng chất liệu thân thiện bản qui phạm pháp luật (QPPL),<br /> còn ít hơn 10 người, nhưng với môi trường và tiết kiệm tài các tiêu chuẩn môi trường phù<br /> bất kì ai trong số họ đều có tay nguyên thiên nhiên. Nếu các hợp nhằm nâng cao hiệu quả<br /> nghề rất cao. Việc THPL về sản phẩm không thân thiện với THPL về BVMT làng nghề. Vấn<br /> BVMT làng nghề trong thời kỳ môi trường, hoặc việc sản xuất đề kiểm soát ONMT ở làng<br /> đầu, khi đất nước đang trong ra nó gây ONMT, các làng nghề không chỉ được quy định<br /> quá trình phát triển kinh tế, còn nghề phải nộp một khoản phí trong những văn bản pháp luật<br /> nhiều bất cập: các cơ sở sản môi trường. Vì vậy, các làng chung về môi trường mà còn<br /> xuất ở các làng nghề truyền nghề đã đầu tư vào việc xử lý được thể hiện trong những đạo<br /> thống Nhật Bản rất ít quan tâm chất thải và công nghệ sản luật riêng về làng nghề. Việc<br /> đến việc BVMT làng nghề, đến xuất sạch,… để thay cho việc khéo léo lồng ghép các ưu đãi<br /> việc quản lý và sử dụng chất nộp phí môi trường. Hơn nữa, về phí BVMT trong các quy định<br /> thải trong quá trình sản xuất. việc quy định các làng nghề sẽ về bộ đánh giá chất lượng sản<br /> Do vậy, hậu quả là môi trường được nhận hỗ trợ từ phía phẩm cũng là một nét độc đáo,<br /> ở các làng nghề Nhật Bản thời chính phủ nếu đạt tiêu chuẩn mang lại hiệu quả cao. Cuối<br /> kỳ này bị ô nhiễm nghiêm môi trường cho phép cũng góp cùng phải kể đến là con người<br /> trọng, gây ảnh hưởng xấu đến phần nâng cao hiệu quả THPL Nhật Bản cũng luôn có tinh<br /> sức khỏe của người dân. về BVMT ở làng nghề Nhật thần, trách nhiệm cao trong việc<br /> Trước hiện trạng đó, năm Bản. Pháp luật quy định chính THPL về BVMT làng nghề và sử<br /> 1967, Luật cơ bản về BVMT đã phủ chỉ hỗ trợ cho các sản dụng tài nguyên thiên nhiên rất<br /> được ban hành, quy định về kế phẩm đạt từ 3 sao trở lên, cấp tiết kiệm. Qua những việc làm<br /> hoạch kiểm soát ONMT, đặc 5 sao được hỗ trợ nhiều nhất, và thành tựu đạt được của Nhật<br /> biệt đưa ra các tiêu chuẩn môi cũng chính vì vậy các cơ sở Bản, Việt Nam nên học hỏi và<br /> trường và hệ thống kiểm soát sản xuất, kinh doanh ở làng áp dụng một số cách làm phù<br /> tổng tải lượng ô nhiễm [1]. Đến nghề Nhật Bản luôn tự phấn<br /> hợp để cải thiện tình hình THPL<br /> năm 1974, Nghị viện Nhật Bản đấu để có các sản phẩm chất<br /> về BVMT làng nghề nơi đây.<br /> đã ban hành luật Phát triển lượng cao đồng thời đảm bảo<br /> nghề thủ công truyền thống, thân thiện với môi trường. 2.2. Thực hiện pháp luật<br /> trong đó có quy định một số Năm 1979, Nhật Bản phát BVMT làng nghề của Trung<br /> vấn đề về BVMT trong các triển phong trào mỗi làng một Quốc<br /> làng nghề [2]. Kết quả là các sản phẩm và gắn với mô hình Các cơ quan quản lý nhà<br /> làng nghề thủ công Nhật Bản du lịch làng nghề, sử dụng nước về môi trường của Trung<br /> có những bước phát triển mới nguồn tài nguyên hiệu quả [2]. Quốc đã ban hành các văn bản<br /> <br /> <br /> 102 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2016<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> QPPL quy định khá cụ thể việc<br /> THPL về BVMT, trong đó Luật<br /> BVMT năm 1979 (sửa đổi năm<br /> 1989) được coi là “luật khung”<br /> khi chỉ quy định những vấn đề<br /> chung, cơ bản và khái quát.<br /> Còn việc bảo vệ, quản lý các<br /> thành phần quan trọng của môi<br /> trường như nước, không khí,<br /> quản lý chất thải rắn và tiếng<br /> ồn được quy định trong các<br /> đạo luật riêng, đó là: Luật Ngăn<br /> ngừa và kiểm soát ô nhiễm<br /> nước sửa đổi 1996 được kết<br /> cấu và điều chỉnh theo hướng<br /> phân loại thành phần môi Ảnh minh họa: Nguồn Internet<br /> trường nước như nước mặt,<br /> nước ngầm; Luật Ngăn ngừa đạo luật liên quan đến lĩnh vực 100 thông số ô nhiễm trong<br /> và kiểm soát ô nhiễm chất thải thuế BVMT đó là Thuế tài nước thải. Các tiêu chuẩn do<br /> rắn sửa đổi 2004 được kết cấu nguyên, Thuế tiêu thụ, Thuế Bộ Môi trường quy định thay<br /> và điều chỉnh theo hai tiêu chí đối với các phương tiện giao đổi, tùy thuộc vào ngành nghề<br /> gồm mức độ nguy hại của chất thông, tàu bè và Thuế mua các và mức phí thay đổi tùy theo<br /> thải và nguồn phát thải; Luật phương tiện giao thông. Các loại chất gây ô nhiễm. Ngoài ra,<br /> Ngăn ngừa và kiểm soát ô loại thuế này được ban hành các địa phương có thể tự đặt ra<br /> nhiễm không khí (ONKK) nhằm định hướng cho các chủ các tiêu chuẩn môi trường chặt<br /> (1995, sửa đổi 2000) được kết thể sử dụng và khai thác tiết chẽ hơn tiêu chuẩn môi trường<br /> cấu và điều chỉnh theo nguồn kiệm nguồn tài nguyên. Các quốc gia và có thể đưa ra mức<br /> gây ô nhiễm (như ONKK gây sản phẩm từ các làng nghề phí cao hơn mức phí do Bộ Môi<br /> ra bởi hoạt động đốt than, bởi truyền thống bị đánh thuế 5%, trường Trung Quốc quy định<br /> các phương tiện giao thông và bất kể hàng hóa loại nào [4]. [4]. Bên cạnh đó, một số chính<br /> chất thải khí, bụi, mùi…); Luật sách ưu đãi thuế cũng được<br /> Trong lĩnh vực bảo vệ nguồn<br /> Ngăn ngừa và kiểm soát ô Trung Quốc áp dụng với mục<br /> tài nguyên nước, phí nước thải<br /> nhiễm tiếng ồn (1996) được đích kêu gọi tiết kiệm năng<br /> được quy định tại Điều 18 Luật<br /> kết cấu và điều chỉnh theo từng lượng ở các làng nghề như<br /> BVMT 1979. Trong những năm<br /> hoạt động kinh tế - xã hội là thực hiện ưu đãi thuế giá trị gia<br /> 1979-1981, phí ô nhiễm được<br /> nguồn gây ô nhiễm như ô tăng đối với một số mặt hàng<br /> áp dụng thử nghiệm ở 27 tỉnh,<br /> nhiễm tiếng ồn nói chung, tiếng sử dụng năng lượng sạch,<br /> thành phố dưới sự giám sát<br /> ồn công nghiệp, tiếng ồn xây khuyến khích tái sử dụng chất<br /> trực tiếp của chính phủ. Năm<br /> dựng, tiếng ồn giao thông, thải và phế liệu trong sản xuất.<br /> 2003, hệ thống tính phí nước<br /> tiếng ồn các hoạt động khác Đối với những cơ sở sản xuất ở<br /> thải của Trung Quốc đã có một<br /> [3]. Ngoài ra, gần đây Hội đồng làng nghề có chuyển giao công<br /> số thay đổi: việc tính phí được<br /> nhà nước và Bộ xây dựng nghệ BVMT hay công nghệ tiết<br /> dựa trên tải lượng chứ không<br /> Trung Quốc cũng đã ban hành kiệm nguồn tài nguyên cũng<br /> chỉ dựa trên nồng độ, phí được<br /> một loạt chỉ tiêu kỹ thuật môi được miễn thuế thu nhập.<br /> tính với tất cả các đơn vị ô<br /> trường về khí thải, nước thải. Những chính sách nêu trên đã<br /> nhiễm, phí được tính với hơn<br /> Hiện Trung Quốc đang có 4 góp phần nâng cao nhận thức<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2016 103<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> về BVMT làng nghề của các địa chức tập huấn cho nhân viên Tóm lại, Trung Quốc đã<br /> phương. Phong trào sử dụng thu gom rác thải làm phân bón, thành công trong việc ban hành<br /> công nghệ phát triển sạch trong tiền lương sẽ được giải quyết đầy đủ các văn bản QPPL về<br /> sản xuất thủ công của các làng theo cơ chế làm bao nhiêu BVMT trong đó có BVMT làng<br /> nghề hiện nay trở nên tích cực hưởng bấy nhiêu, con số cụ thể nghề. Từng lĩnh vực đều có<br /> hơn. Năm 2006, lãnh đạo thôn sẽ tính theo số lượng thu gom một bộ luật riêng quy định việc<br /> Ái Dân, thành phố Du Thụ nơi được. Việc tuyên truyền phổ THPL về BVMT, tài nguyên.<br /> có làng nghề trồng rau củ lớn biến kiến thức về BVMT làng Tuy nhiên, trong thực tế, khi<br /> nhất ở vùng Hoa Bắc đã thí nghề cho người dân làng nghề triển khai thực hiện thì vẫn còn<br /> điểm thực hiện mô hình cải cũng đã được thực hiện và những bất cập. Đây cũng là<br /> thiện môi trường xanh nông không ngừng đổi mới, hoàn một kinh nghiệm cho Việt Nam<br /> thôn thu gom rác thải “phân thiện các biện pháp kiểm soát ô khi việc ban hành đầy đủ các<br /> loại, tập trung ủ phân, thống nhiễm, BVMT trong toàn thị văn bản quy phạm pháp luật<br /> nhất bón trên ruộng”. Trên cơ trấn, công tác xử lý và cải thiện chỉ là điều kiện cần chứ chưa<br /> sở trưng cầu ý dân, Đảng ủy thị môi trường được tăng cường phải là điều kiện đủ để đảm bảo<br /> trấn đã hướng dẫn thôn Ái Dân hơn [5]. việc thực hiện tốt pháp luật về<br /> ban hành “Quy định thôn” và BVMT làng nghề.<br /> Tuy nhiên, việc THPL về<br /> “Quy ước hộ nông dân”, quy<br /> BVMT ở một số làng nghề vẫn 2.3. Thực hiện pháp luật<br /> định đối với người dân trong<br /> còn chưa nghiêm, điển hình là BVMT của Singapore<br /> thôn. Theo đó, thị trấn đã tổ<br /> các làng nghề thủ công truyền<br /> chức thực hiện: “Một là, mỗi Chính phủ Singapore đã<br /> thống ở hai bên sông Trường<br /> làng chọn ra hai khu vực tập ban hành các đạo luật về môi<br /> kết rác thải làm phân bón, rác Giang, có quy mô nhỏ, hộ gia<br /> trường và quy định rõ các biện<br /> thải của các hộ gia đình do các đình và không theo quy hoạch:<br /> pháp thi hành, các chế tài dân<br /> hộ tự thu gom và vận chuyển; các làng nghề không được<br /> sự, hành chính hay tăng cường<br /> rác thải công cộng do nhân trang bị hệ thống xử lý nước<br /> áp dụng các biện pháp hình sự<br /> viên chuyên thu gom và vận thải, chất thải nguy hại… nên<br /> đối với các chủ thể vi phạm<br /> chuyển. Các hộ nuôi lợn lắp đặt hầu hết chất thải được xả trực<br /> pháp luật môi trường [7]. Bên<br /> hệ thống Bi-ô-ga để tận dụng tiếp ra môi trường, vi phạm<br /> cạnh Luật Quản lý và BVMT<br /> nguồn phân lợn tại chỗ, sản pháp luật môi trường. Điển<br /> năm 1999, sửa đổi năm 2002<br /> xuất khí ga phục vụ sinh hoạt; hình là các làng nghề tuyển sắt<br /> [3], được coi là một đạo luật<br /> dùng nước tiểu pha loãng rồi và chế biến nhựa ở Mã Yên<br /> khung, một loạt các văn bản<br /> định kỳ tưới lên bãi rác thải nơi Sơn, mỗi năm đổ xuống sông<br /> liên quan đến pháp luật môi<br /> làm phân bón chôn tập trung. khoảng 14 tỷ tấn rác thải làm<br /> trường đã được ban hành,<br /> Hai là, Phó Bí thư chi bộ các cho đời sống thủy sinh ở đây bị<br /> gồm: Luật không khí sạch, Luật<br /> thôn phụ trách quản lý công tác ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn<br /> chất thải nguy hại, Luật hệ<br /> thu gom rác thải của toàn thôn, đến sản lượng đánh bắt giảm<br /> thống thoát nước, Luật về môi<br /> định kỳ kiểm tra hoạt động làm mạnh [6]. Tình hình vi phạm là<br /> trường và sức khỏe cộng<br /> sạch môi trường. Rác thải do vậy, tuy nhiên, chính quyền tại<br /> đồng,... quy định các vấn đề về<br /> các hộ tự vận chuyển sẽ do một số địa phương không chú ý<br /> nhân viên thu gom rác phân tiếng ồn, vệ sinh công cộng,<br /> nhiều, chỉ khi nào xảy ra xô xát,<br /> loại quản lý và ủ tập trung. Ba người dân biểu tình mạnh mẽ quản lý chất thải rắn, chất thải<br /> là, rác thải không xử lý được sẽ thì chính quyền mới thực thi nguy hại cũng như các vấn đề<br /> để riêng và chôn lâp tập trung”. pháp luật hay thực hiện đóng liên quan khác.<br /> Sở Bảo vệ môi trường và Sở cửa các cơ sở sản xuất, kinh Singapore đề ra chiến lược<br /> Nông nghiệp thành phố sẽ tổ doanh đó. THPL về BVMT bao gồm 04<br /> <br /> <br /> 104 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2016<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> yếu tố: Phòng chống - Thực thi nghệ. Cần phải nhận thức tốt được quy định trong các đạo<br /> - Giám sát và Giáo dục. Vấn đề và quan tâm nhiều hơn nữa luật về môi trường, bao gồm<br /> phòng ngừa ONMT sẽ có hiệu đến THPL về BVMT. Cũng phải nhiều mức độ phạt tiền khác<br /> quả cao nếu kế hoạch sử dụng nhấn mạnh rằng chiến lược nhau, tùy thuộc vào các đạo<br /> đất được lập một cách hợp lý; thiết yếu vì môi trường bao luật khác nhau và mức độ nguy<br /> xây dựng kế hoạch kiểm soát ô gồm: Đạt được mức độ nhận hiểm của hành vi gây ra. Hình<br /> nhiễm đồng thời cung cấp các thức cao về môi trường, Thúc thức phạt tiền được quy định<br /> thiết bị thu gom, xử lý chất thải đẩy công nghệ làm sạch môi một cách rất linh hoạt đối với<br /> phù hợp; giám sát thường trường và bảo tồn tài nguyên, các vi phạm ít nghiêm trọng<br /> xuyên để đánh giá đầy đủ và BVMT địa phương cũng như như cho phép người vi phạm<br /> chính xác các hoạt động kiểm môi trường toàn cầu [8]. trả một khoản tiền thích hợp<br /> soát ONMT. Các dữ liệu về cho Bộ Môi trường Singapore<br /> Bên cạnh đó, để xử lý các<br /> chất lượng môi trường cũng và vụ việc sẽ được tự kết thúc<br /> hành vi vi phạm pháp luật môi<br /> được sử dụng để phục vụ cho mà không phải đưa ra Tòa.<br /> trường, Singapore đã quy định<br /> hoạt động xây dựng chính Hình thức phạt tù, là chế tài<br /> các biện pháp cưỡng chế khác<br /> sách, pháp luật về kiểm soát nghiêm khắc nhất áp dụng đối<br /> nhau, bao gồm cả biện pháp xử<br /> ONMT. Tiếp đến là tiến hành với những người vi phạm ở<br /> lý hình sự, biện pháp hành<br /> giáo dục công chúng về kiểm mức độ nghiêm trọng. Theo<br /> chính và biện pháp dân sự.<br /> soát ô nhiễm và BVMT. Ngày quy định tại Luật về môi trường<br /> càng có nhiều chất thải, chất - Biện pháp xử lý hình sự: áp sức khỏe cộng đồng và Luật<br /> thải nguy hại phát sinh gây ra dụng đối với những người bị kiểm soát ô nhiễm thì những<br /> ONMT do sự gia tăng dân số kết án phạt tiền, phạt tù, bắt bồi người vi phạm lần đầu bị buộc<br /> và tăng trưởng kinh tế. Do vậy, thường và đối với những vi tội về hành vi đưa chất thải<br /> Singapore không thể dựa hoàn phạm nhỏ thì phạt cải tạo lao hoặc các chất độc hại vào<br /> toàn vào sự mở rộng cơ sở hạ động bắt buộc (chỉ áp dụng đối nguồn nước ngầm có thể phạt<br /> tầng để đối phó lượng chất thải với những bị cáo từ 16 tuổi trở tù đến 12 tháng. Đối với những<br /> ngày càng gia tăng; cũng lên). Cụ thể, hình thức phạt người tái phạm thì có thể bị<br /> không dựa hết vào việc cưỡng tiền, là hình thức phổ biến nhất phạt tù với chế độ khắc nghiệt<br /> chế để chống lại ONMT. Cần<br /> phải tăng cường hoạt động<br /> giảm thiểu phát sinh chất thải<br /> cũng như hạn chế tác động của<br /> chất thải và chất ONMT.<br /> Phương pháp hữu hiệu lại là<br /> đánh giá từ phía người sử<br /> dụng các thành phần môi<br /> trường nhiều hơn, tức là áp<br /> dụng các công nghệ tiết kiệm<br /> năng lượng và sử dụng tài<br /> nguyên hiệu quả sẽ giúp giảm<br /> thiểu các chất thải và hạn chế ô<br /> nhiễm. Hướng tới những mục<br /> tiêu này, hi vọng nuôi dưỡng<br /> một quốc gia là chủ động theo<br /> đuổi lối sống thân thiện với môi<br /> trường, thói quen và công Ảnh minh họa: Nguồn Internet<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2016 105<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> từ 1 đến 12 tháng; hình thức một tài sản không tuân thủ các Singapore, các văn bản quy<br /> tạm giữ và tịch thu: đối với các quy định về tiêu chuẩn môi phạm pháp luật về BVMT được<br /> công cụ, phương tiện được sử trường hay các điều kiện khác ban hành khá đầy đủ, việc áp<br /> dụng vào việc phạm tội. Ví dụ, về môi trường. Thông báo và dụng pháp luật của các cơ<br /> trường hợp thực phẩm không lệnh này sẽ yêu cầu chủ thể quan quản lý nhà nước về<br /> phù hợp cho con người có thể này phải tuân thủ các yêu cầu BVMT được thực hiện rất<br /> bị tịch thu và tiêu hủy theo quy đặt ra trong đó. Nếu không nghiêm minh, đặc biệt là việc<br /> định tại Luật về môi trường và thực hiện các yêu cầu đó, chủ áp dụng các chế tài, các hình<br /> sức khỏe cộng đồng. Hình thức sở hữu hoặc quản lý tài sản đó thức xử lý khắt khe các đối<br /> lao động cải tạo bắt buộc: cũng phải chịu trách nhiệm trước tòa tượng vi phạm pháp luật về<br /> là một biện pháp hữu hiệu để án và phải chịu hình phạt. Bên BVMT nhằm răn đe và có tính<br /> ngăn chặn các vi phạm nhỏ, cạnh đó, để đảm bảo yếu tố chất ngăn ngừa cao. Do đó,<br /> những người vi phạm đã bị áp dân chủ, pháp luật Singapore việc tuân thủ pháp luật về<br /> dụng hình phạt này rất ít khi lặp còn quy định người nhận được BVMT của người dân, các cơ<br /> lại hành vi đã vi phạm. lệnh hoặc thông báo nếu không sở sản xuất, kinh doanh là rất<br /> đồng ý với yêu cầu đề ra trong nghiêm túc. Đây sẽ là những<br /> - Biện pháp hành chính:<br /> đó thì có thể nộp đơn phản đối. kinh nghiệm quý báu cho việc<br /> thường xuyên sử dụng những<br /> Đơn phản đối đó sẽ được Bộ hoàn thiện quá trình xây dựng<br /> chế tài hành chính rất hiệu quả<br /> trưởng Bộ có liên quan quyết và tổ chức THPL về BVMT làng<br /> như kế hoạch sử dụng đất, cấp<br /> định là giữ nguyên, thay đổi nghề ở nước ta.<br /> giấy phép và việc ban hành các<br /> mệnh lệnh thông báo. Cụ thể, hoặc bãi bỏ lệnh hoặc thông 3. MỘT SỐ KINH NGHIỆM<br /> lập kế hoạch sử dụng đất: là báo. Quyết định của Bộ trưởng THAM KHẢO CHO VIỆT NAM<br /> biện pháp mang tính phòng là quyết định cuối cùng. Do tính<br /> cấp thiết của pháp luật môi Đứng trước những thách<br /> ngừa cao. Các khu vực dành<br /> trường nên trong các đạo luật thức về môi trường, trước thực<br /> cho công nghiệp nặng, công<br /> về môi trường của Singapore trạng về THPL về BVMT làng<br /> nghiệp vừa và công nghiệp làm nghề ở Việt Nam, chúng ta cần<br /> sạch được phân ranh giới rõ cũng đã trao cho Bộ trưởng<br /> một số quyền hạn để thực thi phải có những cải cách ngay<br /> ràng. Có sự phối hợp chặt chẽ trong những quy định của pháp<br /> giữa Bộ Môi trường và các cơ các công việc khẩn cấp, nhằm<br /> luật, trong hành động cũng như<br /> quan liên quan như Ủy ban tái thi hành ngay bất kỳ nhiệm vụ<br /> trong nhận thức của người<br /> phát triển đô thị và Cục kiểm nào nếu nhiệm vụ đó là cấp<br /> dân. Các nước như Nhật Bản,<br /> soát xây dựng. Cấp giấy phép bách đối với sự an toàn xã hội,<br /> Trung Quốc, Singapore đã<br /> và giấy chứng nhận: thuộc sức khỏe hay dịch vụ cộng từng rơi vào tình trạng ONMT<br /> thẩm quyền của Bộ Môi trường đồng. nghiêm trọng, nhưng sau đó họ<br /> nhằm đảm bảo kiểm soát và - Biện pháp dân sự: Pháp đã có những biện pháp vô cùng<br /> quản lý chặt chẽ các hoạt động luật Singapore yêu cầu cá nhân hữu hiệu để kiểm soát và<br /> có khả năng gây ONMT. Trước gây ONMT phải nộp phạt, bồi BVMT, đảm bảo an sinh xã hội<br /> khi một hoạt động phát triển thường thiệt hại, chi phí và các và phát triển kinh tế. Những<br /> được phép tiến hành, Bộ Môi khoản phí tổn mà cơ quan có hành động của Nhật Bản,<br /> trường phải đảm bảo là hoạt thẩm quyền phải chịu để làm Singapore và Trung Quốc… đã<br /> động đó sẽ không gây ảnh sạch môi trường. Trong vòng 14 mang lại những gợi mở vô<br /> hưởng xấu cho môi trường và ngày theo quy định, nếu chi phí cùng quý giá cho Việt Nam<br /> con người. Thông báo và lệnh: này chưa được thanh toán thì trong việc THPL về BVMT làng<br /> áp dụng trong trường hợp vụ việc sẽ được đưa ra Tòa [7]. nghề ở Việt Nam trong giai<br /> người chủ sở hữu hoặc quản lý Như vậy, có thể thấy ở đoạn hiện nay, cụ thể:<br /> <br /> <br /> <br /> 106 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2016<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thứ nhất là, cần ban hành nghiệm của Nhật Bản, đề cao động ONMT làng nghề gây ra ở<br /> đầy đủ, kịp thời các văn bản các sáng kiến của chính quyền Việt Nam.<br /> quy phạm pháp luật về BVMT ở các địa phương trong việc<br /> Thứ ba là, khuyến khích các<br /> làng nghề. Các biện pháp được THPL về BVMT làng nghề bởi<br /> hộ gia đình, các cơ sở sản xuất<br /> quy định trong các văn bản quy chính quyền địa phương đóng<br /> làng nghề tham gia trực tiếp<br /> phạm pháp luật thường xuyên vai trò quan trọng trong hoạt<br /> vào THPL về BVMT làng nghề<br /> được xem xét định kỳ để bổ động kiểm soát ONMT. Họ đã<br /> bởi việc THPL về BVMT làng<br /> sung cho chặt chẽ và hợp lý đưa ra được những sáng kiến<br /> nghề là trách nhiệm của toàn<br /> hơn. Học tập kinh nghiệm Nhật tích cực, thích ứng riêng với<br /> Bản, Trung Quốc đã rất thành xã hội và nếu thực hiện có hiệu<br /> điều kiện đặc thù của địa<br /> công trong việc ban hành kịp quả thì có thể nâng cao doanh<br /> phương mình và kết hợp với<br /> thời và cụ thể cho từng đối số kinh doanh của họ một cách<br /> các biện pháp của chính quyền<br /> tượng (đất, nước, không khí, nhanh chóng. Điều này được<br /> Trung ương như tăng cường<br /> tiếng ồn, chất thải) các văn bản minh chứng bởi kết quả của<br /> các quy định về kiểm soát ô<br /> quy phạm pháp luật phù hợp, nền công nghiệp Nhật Bản đã<br /> nhiễm, hỗ trợ tài chính và bổ<br /> ban hành đầy đủ các quy định, dẫn đầu thế giới về công nghệ<br /> sung các biện pháp từ khu vực<br /> các tiêu chuẩn kiểm soát ONMT môi trường trong giai đoạn vừa<br /> tư nhân… Điều đó đã mang lại<br /> ở các làng nghề. Ngoài ra, vấn qua. Gợi mở này sẽ rất giá trị<br /> những hiệu quả to lớn trong<br /> đề THPL về BVMT ở làng nghề để các nhà lập pháp Việt Nam<br /> phát triển kinh tế và đã đi đầu<br /> không chỉ được quy định trong có thể tham khảo giải quyết các<br /> trong việc thúc đẩy các chính<br /> những văn bản pháp luật chung vấn đề vướng mắc cụ thể trong<br /> sách môi trường trên khắp đất<br /> về môi trường mà còn cần quá trình tổ chức THPL về<br /> nước Nhật Bản. Đây sẽ là một<br /> được thể hiện trong một đạo BVMT tại khu vực làng nghề ở<br /> gợi mở tốt cho Việt Nam trong<br /> luật riêng về làng nghề. Việt Nam.<br /> quá trình xây dựng và tổ chức<br /> Thứ hai là, học tập kinh THPL về BVMT do các hoạt Thứ tư là, quản lý và xử lý<br /> chất thải toàn diện ở các làng<br /> nghề. Học tập kinh nghiệm ở<br /> Singapore, công tác quản lý<br /> chất thải của chúng ta ở các<br /> khu vực làng nghề nên đặt sẵn<br /> mục tiêu ngăn ngừa và hạn chế<br /> chất thải ngay từ nguồn thải là<br /> ưu tiên số một. Sau đó mới tính<br /> đến việc giảm thiểu chất thải<br /> phát sinh bằng các biện pháp<br /> xử lý làm biến đổi những đặc<br /> tính có hại của chất thải hoặc<br /> áp dụng các công nghệ sản<br /> xuất sạch trong sản xuất ở làng<br /> nghề. Đối với các chất thải thì<br /> cố gắng tái sử dụng, tái chế lại<br /> ở một mức độ cho phép. Giải<br /> pháp tiếp theo là xử lý chất thải<br /> bằng các công nghệ tiên tiến và<br /> Ảnh minh họa: Nguồn Internet cuối cùng khi tất cả các giải<br /> <br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2016 107<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> pháp đã được khai thác triệt để THPL về BVMT làng nghề bởi nước trên thế giới trong xây<br /> rồi mới tính đến phương pháp chính quyền địa phương đóng dựng pháp luật về bảo vệ môi<br /> tiêu hủy cuối cùng. vai trò vô cùng quan trọng. trường, Hà Nội.<br /> Thứ năm là, đẩy mạnh công - Khuyến khích các hộ gia [4]. Đỗ Nam Thắng (2010),<br /> tác tuyên truyền ở địa phương đình, các cơ sở sản xuất, kinh “Kinh nghiệm quốc tế về phí<br /> và giáo dục nghiêm về BVMT doanh, dịch vụ ở làng nghề bảo vệ môi trường đối với nước<br /> do các hoạt động của làng tham gia trực tiếp vào quá trình thải công nghiệp và đề xuất<br /> nghề gây ra bởi sự nhận thức THPL về BVMT làng nghề. định hướng cho Việt Nam”, Tạp<br /> của người dân ở làng nghề về chí Môi trường, (7).<br /> môi trường là yếu tố quan - Quản lý và xử lý chất thải<br /> toàn diện ở các làng nghề: [5]. China Radio International.<br /> trọng, là cơ sở để duy trì và<br /> ngăn ngừa và hạn chế chất thải CRI (2011), “Thành phố Du<br /> đảm bảo môi trường trong<br /> ngay từ nguồn thải là ưu tiên số Thụ, Tỉnh Cát Lâm sáng tạo mô<br /> lành. Việc thực hiện nhiều<br /> một, sau đó mới tính đến việc hình cải thiện môi trường nông<br /> chương trình tuyên truyền giáo<br /> giảm thiểu chất thải phát sinh thôn”, tại trang http://viet-<br /> dục về BVMT làng nghề sẽ<br /> bằng các biện pháp xử lý chất namese.cri.cn, [truy cập ngày<br /> thúc đẩy sự tham gia của cộng<br /> thải hoặc áp dụng các công 10/3/2012].<br /> đồng và các tổ chức xã hội dân<br /> sự vào hoạt động BVMT làng nghệ sản xuất sạch trong sản [6]. Ngọc Sơn (theo Reuters)<br /> nghề. Các cơ quan quản lý nhà xuất ở làng nghề. (2006), “Sông Dương Tử sắp<br /> nước về BVMT làng nghề cần - Ban hành pháp luật và giáo chết”, tại trang http://vnex-<br /> thường xuyên làm việc với các dục nghiêm trong THPL về press.net/tin-tuc/the-gioi, [truy<br /> tổ chức xã hội để thực hiện BVMT do các hoạt động của cập ngày 15/3/2013].<br /> những chiến dịch giáo dục tới làng nghề gây ra. [7]. REDS.VN chuyên trang môi<br /> các cộng đồng dân cư ở làng trường (2013), “Bài học bảo vệ<br /> nghề. Trung Quốc là một trong môi trường từ luật pháp<br /> những nước đã làm rất tốt công TÀI LIỆU THAM KHẢO Singapore”, tại trang<br /> tác này. http://www.reds.vn/index.php/p<br /> [1]. Aki Nakauchi - Cục Sức<br /> 4. KẾT LUẬN khỏe Môi trường - Bộ Môi hat-trien-ben-vung/4838-bao-<br /> trường Nhật Bản, (2013), “Kinh ve-moi-truong-va-luat-phap-<br /> Thông qua việc phân tích<br /> nghiệm kiểm soát ô nhiễm môi singapore, [truy cập ngày<br /> tình hình THPL về BVMT làng<br /> trường của Nhật Bản”, tại trang 30/9/2013].<br /> nghề của một số nước trên thế<br /> giới như Nhật Bản, Trung http://reds.vn/index.php/phat- [8]. A.T. Loh (1998), The expe-<br /> Quốc, Sinhgapore, một số kinh trien-ben-vung/4388-bai-hoc- rience of Singapore in the con-<br /> nghiệm học tập từ các nước kiem-soat-o-nhiemmoi-truong- trol of pollution, Singapore<br /> trên thế giới có thể áp dụng cho cua-nhat-ban, [truy cập ngày Journal of International &<br /> sự nghiệp BVMT làng nghề ở 20/7/2015]. Comparative Law, 2: 507 - 510.<br /> Việt Nam, đó là: [2]. Phạm Thị Huyền (2013),<br /> - Cần thiết lập, hoạch định “Mô hình mỗi làng một sản<br /> một chiến lược THPL về BVMT phẩm của Nhật Bản: Phiên bản<br /> do các hoạt động làng nghề nào cho Việt Nam?”, Tạp chí<br /> gây ra một cách tổng thể, toàn Công thương, (5).<br /> diện, hợp lý và nhất quán. [3]. Trung tâm Nghiên cứu khoa<br /> - Đề cao các sáng kiến của học - Viên Nghiên cứu lập pháp<br /> chính quyền địa phương trong (2013), Kinh nghiệm một số<br /> <br /> <br /> 108 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2016<br />