Thực trạng hoạt động của nhân viên y tế thôn bản tỉnh Bắc Kạn năm 2011

THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG<br /> CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ THÔN BẢN TỈNH BẮC KẠN NĂM 2011<br /> <br /> Nông Minh Dũng1, Nguyễn Đình Học2<br /> 1<br /> <br /> Trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn, 2Sở Y tế Bắc Kạn<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Nhân viên y tế thôn, bản (NVYTTB) là những nhân viên y tế làm việc tại thôn, bản.<br /> Họ có nhiệm vụ tổ chức thực hiện công tác chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho ngƣời dân tại chính<br /> thôn bản mình. Bắc Kạn có 1393 NVYTTB đang hoạt động, nhƣng chƣa có đề tài nào nghiên cứu<br /> về thực trạng hoạt động của họ. Mục tiêu: Đánh giá thực trạng hoạt động của đội ngũ NVYTTB<br /> tỉnh Bắc Kạn năm 2011. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Tiến hành điều tra từ sổ sách<br /> quản lý NVYTTB của 6 trạm Y tế xã thuộc 3 huyện miền núi (Ba Bể, Bạch Thông và Thị xã Bắc<br /> Kạn) và phỏng vấn 420 bà mẹ có con dƣới 5 tuổi từ 20 - 49 tuổi tại địa bàn trên về thực trạng hoạt<br /> động của NVYTTB. Kết quả nghiên cứu: 53,6% NVYTTB ở tuổi 30 - 39; Nữ (73,9%), dân tộc<br /> Tày (76,8%); 65,2% NVYTTB kiêm nhiệm các chức vụ nhất định trong các tổ chức Đảng, Chính<br /> quyền, Đoàn thể khác; 100% có trình độ học vấn từ THCS trở lên; 88,4% có trình độ điều dƣỡng<br /> sơ học; 53,6% NVYTTB thuộc hộ nghèo. Đánh giá của ngƣời dân về thực hiện các nhiệm vụ<br /> chính của NVYTTB: 70,8% cho rằng NVYTTB thực hiện truyền thông 2 - 3 tháng 1 lần; 100%<br /> ngƣời dân hài lòng hoặc rất hài lòng với công việc truyền thông của họ; 93,3 - 100% ngƣời dân<br /> cho rằng đã đƣợc NVYTTB hƣớng dẫn về các nội dung yêu cầu vệ sinh trong đó 95,7% ngƣời dân<br /> đã ủng hộ và làm theo. 96,9 - 100% ngƣời dân cho rằng NVYTTB thực hiện tốt và 100% hài lòng<br /> hoặc rất hài lòng về hoạt động chăm sóc SKBMTE/KHHGĐ. Chƣa có NVYTTB nào thực hiện<br /> đƣợc các cấp cứu ban đầu nhƣ: hô hấp nhân tạo, ép tim ngoài lồng ngực... và 42,4% ngƣời dân<br /> không hài lòng về công tác sơ cứu ban đầu và chăm sóc bệnh thông thƣờng của họ. 80,9 - 98,1%<br /> ngƣời dân cho rằng NVYTTB đã tham gia và hài lòng với họ về việc thực hiện các chƣơng trình y tế.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Nhân viên y tế thôn, bản (NVYTTB) là<br /> những nhân viên y tế làm việc tại thôn, bản,<br /> họ trực tiếp sinh sống và lao động sản xuất<br /> cùng với ngƣời dân và là “cánh tay vƣơn dài”<br /> của mạng lƣới y tế cơ sở. NVYTTB có<br /> nhiệm vụ tổ chức thực hiện công tác chăm sóc<br /> sức khoẻ ban đầu cho ngƣời dân tại chính<br /> thôn bản mình.<br /> Thấy đƣợc tầm quan trọng của NVYTTB<br /> trong mạng lƣới hệ thống y tế quốc gia, từ<br /> năm 2006, Chính phủ Việt Nam và Quốc Hội<br /> đã xác định mỗi thôn bản phải có 1 - 2<br /> NVYTTB hoạt động [3;5]. Để hệ thống<br /> NVYTTB hoạt động ngày càng thuận lợi, bền<br /> vững và có hiệu quả hơn, năm 2009 Thủ<br /> tƣớng Chính phủ đã ra Quyết định về việcquy<br /> định chế độ phụ cấp đối với NVYTTB[4].<br /> Bắc Kạn là một tỉnh miền núi, nền kinh tế<br /> phát triển còn chậm. Với hơn 29 vạn dân,<br /> *<br /> <br /> sống tản mát, thƣa thớt tại 1393 thôn bản, chủ<br /> yếu miền núi, vùng cao, vùng sâu xa. Hiện<br /> nay, mỗi thôn bản trên đều đã có một<br /> NVYTTB hoạt động, hầu hết họ là ngƣời dân<br /> sinh sống tại chính thôn bản đó. Đây là đội<br /> ngũ nhân viên y tế đã thực sự đóng góp công<br /> sức rất đáng kể cho sự nghiệp chăm sóc sức<br /> khỏe cho nhân dân trên địa bàn tỉnh. Tuy<br /> nhiên, thực trạng hoạt động của họ nhƣ thế<br /> nào và ngƣời dân chấp nhận họ đến đâu..., thì<br /> cho đến nay chƣa có đề tài nào nghiên cứu.<br /> Để có thể đƣa ra giải pháp thích hợp cho việc<br /> đào tạo, tổ chức hoạt động ngày càng hiệu<br /> quả hơn của đội ngũ NVYTTB trên phạm vi<br /> toàn tỉnh, chúng tôi tiến hành đề tài này nhằm<br /> mục tiêu:<br /> Đánh giá thực trạng hoạt động của đội<br /> ngũ NVYTTB tỉnh Bắc Kạn năm 2011.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> - Sổ sách lƣu trữ tại trạm y tế xã.<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 281<br /> <br /> Nông Minh Dũng và đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Phụ nữ có con dƣới 5 tuổi từ 20 – 49 tuổi<br /> Địa điểm<br /> Tại 6 xã thuộc các huyện: Ba Bể, Bạch Thông<br /> và Thị xã Bắc Kạn tỉnh Bắc Kạn.<br /> Thời gian thực hiện: Từ tháng 01 đến tháng<br /> 11 năm 2011.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả, cắt<br /> ngang.<br /> Phương pháp chọn mẫu:<br /> * Cỡ mẫu:<br /> Cỡ mẫu cho người dân: Áp dụng công thức<br /> tính cỡ mẫu cho nghiên cứu mô tả trong<br /> nghiên cứu sức khoẻ cộng đồng, chúng tôi<br /> chọn cỡ mẫu tối thiểu là 384 ngƣời. Để thuận<br /> tiện trong công tác điều tra chọn ngẫu nhiên<br /> mỗi xã chọn lấy 70 ngƣời và tổng mẫu là sẽ là<br /> 420 ngƣời.<br /> * Kỹ thuật chọn mẫu:<br /> - Trạm y tế xã: Chọn chủ đích 3 huyện, thị đại<br /> diện cho 3 khu vực sinh thái của tỉnh: Huyện<br /> Ba Bể, Huyện Bạch Thông và Thị xã Bắc<br /> Kạn. Lập danh sách tất cả các xã trong từng<br /> huyện và chọn ngẫu nhiên mỗi huyện lấy 2 xã.<br /> - Với ngƣời dân: Lập danh sách tất cả số chị<br /> em trong độ tuổi qui định tại các xã đã chọn.<br /> Chọn ngẫu nhiên các đối tƣợng trên vào mẫu<br /> nghiên cứu sao cho đủ số mẫu cần thiết.<br /> <br /> 89(01)/1: 281 - 289<br /> <br /> Chỉ số nghiên cứu:<br /> * Các chỉ số mổ tả chung cho các đối tƣợng là<br /> NVYTTB:<br /> - Tuổi (20 - 29; 30 - 39; 40 - 49; ≥ 50).<br /> - Giới; Dân tộc (Tày, Nùng, Kinh, Dao,<br /> Mông, khác)<br /> - Trình độ học vấn (Tiểu học, THCS, PTTH).<br /> - Trình độ chuyên môn (Điều dƣỡng sơ học,<br /> NVYTB học 3 tháng; Chƣa chuyên môn).<br /> - Hoàn cảnh gia đình (Tham gia chức vụ<br /> Đảng, chính quyền, đoàn thể; Hộ nghèo).<br /> * Ngƣời dân đánh giá hoạt động của<br /> NVYTTB theo 5 chức trách nhiệm vụ chính:<br /> Truyền thông giáo dục sức khỏe; Vệ sinh<br /> phòng bệnh; Chăm sóc sức khỏe sinh sản;<br /> Chăm sóc, sơ cứu bệnh thông thƣờng; Tham<br /> gia thực hiện các chƣơng trình y tế.<br /> Phương pháp thu thập số liệu<br /> Số liệu về hoạt động của NVYTTB đƣợc thu<br /> thập qua sổ sách lƣu trữ quản lý NVYTTB tại<br /> trạm y tế xã và phỏng vấn ngƣời dân theo<br /> phiếu mẫu in sẵn.<br /> Phương pháp xử lý số liệu: Số liệu đƣợc xử<br /> lý thống kê trên máy tính.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Thông tin chung<br /> <br /> Bảng 3.1. Thông tin chung về nhân viên y tế thôn bản.<br /> n = 69<br /> Độ tuổi: - 20 - 29<br /> 12<br /> - 30 - 39<br /> 37<br /> - 40 - 49<br /> 20<br /> Giới:<br /> - Nam<br /> 18<br /> - Nữ<br /> 51<br /> Dân tộc: - Kinh<br /> 5<br /> - Tày<br /> 53<br /> - Nùng<br /> 2<br /> - Dao<br /> 9<br /> Trình độ học vấn:<br /> - Tiểu học<br /> 0<br /> - THCS<br /> 44<br /> - PTTH<br /> 25<br /> Trình độ chuyên môn: - Chứng chỉ 3 tháng<br /> 6<br /> - ĐDSH<br /> 61<br /> - Chƣa đƣợc đào tạo<br /> 2<br /> Tham gia chức trong Đảng, Chính quyền, Đoàn thể:<br /> - Có tham gia<br /> 45<br /> - Không tham gia<br /> 24<br /> Thông tin chung<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> <br /> 17,4<br /> 53,6<br /> 29,0<br /> 26,1<br /> 73,9<br /> 7,2<br /> 76,8<br /> 2,9<br /> 13,1<br /> 0,0<br /> 63,8<br /> 36,2<br /> 8,7<br /> 88,4<br /> 2,9<br /> 65,2<br /> 34,8<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 282<br /> <br /> Nông Minh Dũng và đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Điều kiện kinh tế gia đình: - Hộ nghèo<br /> - Hộ không nghèo<br /> <br /> 37<br /> 32<br /> <br /> 89(01)/1: 281 - 289<br /> 53,6<br /> 46,4<br /> <br /> Nhận xét: 53,6% NVYTTB ở lứa tuổi 30 - 39; 73,9% là nữ; 76,8% là dân tộc Tày. 100% có trình độ<br /> học vấn từ THCS trở lên, trong đó 63,8% là THCS; 88,4% có trình độ Điều dƣỡng sơ học; 65,2%<br /> tham gia chức vụ nhất định trong các tổ chức Đảng, Chính quyền, Đoàn thể khác nhau; 53,6% thuộc<br /> đối tƣợng hộ nghèo.<br /> Thực trạng tổ chức hoạt động của đội ngũ nhân viên y tế thôn bản<br /> Nhiệm vụ truyền thông giáo dục sức khỏe<br /> Bảng 3.2. Đánh giá của người dân về hoạt động truyền thông giáo dục sức khoẻ của VYTTB<br /> Nội dung công việc<br /> Thời gian thăm hộ gia đình<br /> 1 tháng 1 lần<br /> 2 - 3 tháng 1 lần<br /> Năm 1 lần<br /> Thời gian thực hiện truyền thông<br /> 1 tháng 1 lần<br /> 2 - 3 tháng 1 lần<br /> 6 tháng 1 lần<br /> 1 năm 1 lần<br /> Hình thức làm truyền thông<br /> Lồng ghép với các hoạt động khác<br /> Tổ chức độc lập<br /> Phải có cán bộ Y tế xã hỗ trợ<br /> Người dân đánh giá<br /> Rất hài lòng<br /> Hài lòng<br /> <br /> n = 420<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> <br /> 98<br /> 306<br /> 16<br /> <br /> 23,3<br /> 72,9<br /> 3,8<br /> <br /> 87<br /> 231<br /> 102<br /> 0<br /> <br /> 20,7<br /> 55,0<br /> 24,3<br /> 0<br /> <br /> 326<br /> 82<br /> 12<br /> <br /> 77,6<br /> 19,5<br /> 2,9<br /> <br /> 62<br /> 214<br /> <br /> 14,8<br /> 85,2<br /> <br /> Nhận xét: - 72,9% ngƣời dân cho là 2 - 3 tháng NVYTTB mới đi thăm hộ gia đình 1 lần; 3,8%<br /> ngƣời dân cho rằng 1 năm NVYTTB mới thăm họ 1 lần.<br /> - 55% ngƣời dân cho rằng 2 - 3 tháng NVYTTB mới tổ chức truyền thông 1 lần và tỷ lệ tổ chức<br /> truyền thông trong 6 tháng/lần chiếm 24,3%.<br /> - 77,6% tổ chức tuyên truyền theo hình thức lồng ghép với các cuộc họp hoặc việc khác; Đã có<br /> 19,5% cuộc tuyên truyền là do NVYTB độc lập tổ chức.<br /> - 100% ngƣời dân đƣợc hỏi trả lời là hài lòng hoặc rất hài lòng với nội dung tuyên truyền của<br /> NVYTTB.<br /> Nhiệm vụ hướng dẫn vệ sinh phòng bệnh, phòng dịch.<br /> Bảng 3.3. Đánh giá của người dân về hoạt động hướng dẫn người dân thực hiện vệ sinh phòng bệnh của<br /> NVYTTB.<br /> Nội dung công việc và thái độ của người dân<br /> n =420<br /> Tỷ lệ (%)<br /> Nội dung công việc<br /> Diệt ruồi<br /> 402<br /> 95,7<br /> Diệt muỗi<br /> 402<br /> 95,7<br /> Diệt bọ chét<br /> 398<br /> 94,7<br /> Vệ sinh cá nhân<br /> 352<br /> 83,8<br /> Vệ sinh gia đình<br /> 392<br /> 93,3<br /> Vệ sinh thôn bản<br /> 410<br /> 97,6<br /> Sử dụng thực phẩm sạch<br /> 318<br /> 75,7<br /> Sử dụng nƣớc sạch<br /> 412<br /> 98,1<br /> Cách bảo vệ nguồn nƣớc<br /> 412<br /> 98,1<br /> Vận động làm hố xí hợp vệ sinh<br /> 420<br /> 100<br /> Thái độ người dân<br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 283<br /> <br /> Nông Minh Dũng và đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Ủng hộ, học tập và làm theo<br /> Ủng hộ nhƣng không làm theo<br /> Không ủng hộ, không quan tâm<br /> <br /> 402<br /> 16<br /> 2<br /> <br /> 89(01)/1: 281 - 289<br /> 95,7<br /> 3,8<br /> 0,5<br /> <br /> Nhận xét: - 75,7% ngƣời dân cho rằng NVYTTB đã đƣợc hƣớng dẫn về sử dụng thực phẩm sạch<br /> và 83,8% ngƣời dân đƣợc dƣỡng dẫn về vệ sinh cá nhân.<br /> - 93,3 - 100% ngƣời dân đƣợc cho rằng đã đƣợc NVYTTB hƣớng dẫn về các nội dung vệ<br /> sinh khác nhƣ diệt ruồi, muỗi, bọ chét, vệ sinh gia đình, nguồn nƣớc, sử dụng hố xí hợp vệ sinh...<br /> - 95,7% ngƣời dân sau khi đƣợc tuyên truyền đã ủng hộ, học tập và làm theo.<br /> Nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe BMTE/KHHGĐ.<br /> Bảng 3.4. Đánh giá của người dân về hoạt động chăm sóc sức khoẻ bà mẹ, trẻ em kế hoạch hóa gia đình<br /> của NVYTTB<br /> Nội dung công việc và thái độ của người dân<br /> Nội dung công việc<br /> Hƣớng dẫn tránh thai<br /> Hƣớng dẫn chăm sóc trƣớc đẻ<br /> Hƣớng dẫn chăm sóc sau đẻ<br /> Vận động tiêm phòng uốn ván khi mang thai<br /> Đỡ đẻ tại nhà<br /> Hƣớng dẫn thực hành dinh dƣỡng cho bà mẹ có con