Thực trạng phát hiện và quản lý sốt rét tại một số xã sốt rét lưu hành huyện a Soup, Tỉnh Đak Lak 2011

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> THỰC TRẠNG PHÁT HIỆN VÀ QUẢN LÝ SỐT RÉT TẠI MỘT SỐ XÃ<br /> SỐT RÉT LƯU HÀNH HUYỆN EA SOUP, TỈNH DAKLAK 2011<br /> Hồ Văn Hoàng*, Nguyễn Duy Sơn*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Y tế xã và thôn bản có vai trò quan trọng trong hoạt động phòng chống sốt rét.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Mô tả hoạt động của y tế xã, thôn bản trong việc phát hiện, quản lý sốt rét tại một số<br /> xã sốt rét lưu hành huyện Ea Soup, Dak Lak và đánh giá thực trạng phát hiện ký sinh trùng sốt rét của các điểm<br /> kính hiển vi tại các xã này.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu mô tả dịch tễ học.<br /> Kết quả: Tỷ lệ tháng sẵn có chiếm tỷ lệ là 70,97%; dân số được tiếp cận với dịch vụ phát hiện và quản lý ca<br /> bệnh sốt rét là 100%. Tỷ lệ sử dụng dịch vụ chiếm 83,19% so với ước tính 81,11% sử dụng đủ các dịch vụ theo<br /> quy định và 74,44% sử dụng tốt. Tỷ lệ sai sót trong soi lam phát hiện ký sinh trùng sốt rét là 30%. Các điểm<br /> kính hiển vi trả lời kết quả xét nghiệm trong vòng 2 giờ, trả lời kết quả cho y tế thôn bản sau 3-5 ngày. Tỷ lệ bệnh<br /> nhân không được xét nghiệm chiếm 6,74%, xét nghiệm 1 lần chiếm 77,42% và ≥ 2 lần chiếm 15,84%.<br /> Kết luận: Hiệu quả hoạt động của y tế xã và điểm kính hiển vi còn hạn chế.<br /> Khuyến nghị: Cần giám sát chất lượng hoạt động của y tế xã và điểm kính hiển vi.<br /> Từ khóa: Quản lý ca bệnh, điểm kính hiển vi.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE SITUATION OF MALARIA DETECTION AND CASE MANAGEMENT IN SOME MALARIA<br /> ENDEMIC COMMUNES, EASOUP DISTRICT, DAK LAK PROVINCE<br /> Ho Van Hoang, Nguyen Duy Son<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 1 - 2013: 67 - 73<br /> Background: The communal and village health system plays an important role in the malaria control<br /> programe.<br /> Objectives: To describe the activities of communal health for malaria detection and cases management in<br /> some malaria endemic communes and to evaluate the situation of activities of microscopic points for malaria<br /> parasite examination in Ea Soup district, Dak Lak province.<br /> Study method: Epidemiological descriptive study.<br /> Results: The survey on the activities of communal health showed the proportion of availability month was<br /> 70.97%; 100% of people can access the service of malaria dectection and management. The proportion of service<br /> utilisation was 83.19%. The proportion of adequate and effective utilisation was 81.11% and 74.44% respectively.<br /> The error proportion of malaria smear examination was 30%. The error rate of false negativity was highest<br /> (28.56%). The microscopists answered the malaria smears before 2 hours at microscopic points and after 3-5 days<br /> for village health workers.The proportion of malaria patients who were not examined was 6.74%. The proportion<br /> of patients being examined malaria parasite 1 time and more than 2 times was 77.42% and 15.84% respectively.<br /> Conclusion: The effectiveness of activities communal health and microscopic points still has some<br /> *: Viện Sốt rét - KST - CT Quy Nhơn<br /> Tác giả liên lạc: Ts. Bs. Hồ Văn Hoàng,<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> ĐT: 0914004629,<br /> <br /> Email: ho_hoang64@yahoo.com<br /> <br /> 67<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> limitations.<br /> Recommendations: The communal and village health and microscopic points should be supervised<br /> continuously to enhance their job performance.<br /> Key words: Case management, Microscope point.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Công tác phòng chống sốt rét (PCSR) toàn<br /> cầu tuy đã qua nhiều giai đoạn với những chiến<br /> lược khác nhau nhưng đến nay sốt rét (SR) vẫn<br /> là một bệnh gây ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ và<br /> ảnh hưởng hạn chế đến sự phát triển kinh tế, xã<br /> hội của nhiều vùng, nhiều quốc gia. Để đạt<br /> được mục tiêu chương trình PCSR, công tác<br /> phát hiện và quản lý người mang ký sinh trùng<br /> sốt rét (KSTSR) tại cộng đồng là rất quan trọng<br /> nhằm giảm số người mang mầm bệnh, hạn chế<br /> được lây lan (1,2, 4). Đề tài" Thực trạng phát hiện<br /> và quản lý sốt rét tại một số xã sốt rét lưu hành<br /> huyện Ea Soup, tỉnh Daklak năm 2011" nhằm<br /> các mục tiêu:<br /> Mô tả hoạt động của y tế xã, thôn bản trong việc<br /> phát hiện, quản lý bệnh nhân sốt rét tại một số xã sốt<br /> rét lưu hành huyện Ea Soup.<br /> Đánh giá thực trạng hoạt động của các điểm kính<br /> hiển vi trong phát hiện bệnh sốt rét tại các xã này.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN<br /> CỨU<br /> Địa điểm nghiên cứu<br /> 3 xã EaBung, YaTmot và EaLop huyện Ea<br /> Soup, tỉnh Dak Lak.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Trạm y tế, cán bộ y tế xã và y tế thôn bản<br /> (YTTB) 3 xã để nghiên cứu thực trạng hoạt động<br /> có liên quan công tác PCSR. Điểm kính hiển vi<br /> (ĐKHV) tại 3 xã.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu mô tả thực trạng hoạt động của<br /> 3 trạm y tế xã và tất cả YTTB của 3 xã trong phát<br /> hiện và quản lý bệnh nhân sốt rét (BNSR) tại<br /> cộng đồng.<br /> Mô tả thực trạng hoạt động ĐKHV: Khảo sát<br /> kỹ năng xét nghiệm (XN) lam máu tìm KSTSR<br /> <br /> 68<br /> <br /> của XN viên với 10 lam mẫu trong 2 giờ. Quan<br /> sát và phỏng vấn để khảo sát xét nghiệm viên về<br /> hoạt động của ĐKHV đối với hoạt động quản lý<br /> sốt rét.<br /> <br /> Kỹ thuật nghiên cứu<br /> Quan sát và phỏng vấn tại Trạm y tế, y tế<br /> thôn bản. Kỹ thuật điều tra hoạt động điểm kính<br /> hiển vi.<br /> <br /> Các chỉ số đánh giá dịch vụ y tế (0).<br /> Tỷ lệ sẵn có: “tháng sẵn có” cho mỗi "điểm y<br /> tế" (mỗi YTTB và trạm y tế được xem là một<br /> điểm y tế ) được quy định là những tháng mà<br /> điểm đó có cán bộ y tế làm việc thường xuyên,<br /> có đủ lam XN và thuốc SR để phục vụ cho<br /> BNSR đến khám và điều trị. Tháng nào không<br /> bảo đảm điều kiện nêu trên thì được coi là tháng<br /> “không sẵn có”.<br /> Tỷ lệ tiếp cận: Tỷ lệ tiếp cận với quản lý ca<br /> bệnh (QLCB) là tỷ lệ dân số có thể tiếp cận dễ<br /> dàng với dịch vụ XN và khám chữa bệnh SR tại<br /> các điểm y tế trong xã.<br /> Tỷ lệ sử dụng: Tỷ lệ lượt người đến sử dụng<br /> dịch vụ (khám bệnh, điều trị SR, XN KSTSR,<br /> được cấp thuốc SR tự điều trị) ít nhất 1 lần trong<br /> kỳ báo cáo 6 tháng. Số lượt người ước tính sẽ<br /> đến khám chữa bệnh SR trong xã sẽ được tính<br /> như sau: Theo số liệu của Bộ Y tế: trong 6 tháng<br /> bình quân số lượt người đến khám bệnh tật<br /> chung trong xã là 60% dân số xã. Số liệu của<br /> Viện Sốt Rét- KST-CT TW, trong 6 tháng bình<br /> quân số lượt người đến khám và điều trị bệnh<br /> SR khoảng 15% số lượt đến khám bệnh chung.<br /> Vậy số lượt người ước tính sẽ đến khám chữa<br /> bệnh SR tại xã trong 6 tháng là số dân xã nhân<br /> với (0,6 x 0,15 ) = dân số xã x 0,09.<br /> Tỷ lệ sử dụng đủ: Tỷ lệ bệnh nhân SR được<br /> XN máu tìm KSTSR, được uống thuốc đúng, đủ<br /> liều (theo phác đồ Bộ Y tế) trên tổng số BNSR<br /> trong kỳ báo cáo.<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> Tỷ lệ sử dụng tốt: Tỷ lệ BNSR khỏi bệnh so<br /> với số bệnh BNSR trong kỳ báo cáo. Quy định<br /> chọn 30 ca ngẫu nhiên trên tổng số BNSR để<br /> phân tích có bao nhiêu người khỏi bệnh (không<br /> bị SR lại trong vòng 28 ngày) (0).<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 1. Một số đặc điểm của trạm y tế xã và dân số<br /> phụ trách.<br /> Diện tích trạm<br /> *khoảng<br /> Số phòng<br /> Dân số<br /> (m2)<br /> cách km<br /> Ea Bung<br /> 130<br /> 5<br /> 30<br /> 3269<br /> Ya Tmot<br /> 150<br /> 6<br /> 28<br /> 3376<br /> Ea Lop<br /> 120<br /> 5<br /> 32<br /> 2230<br /> Trung bình<br /> 30,00±2,0 2.958,33±<br /> 133,33±15,28 5,33±0,58<br /> 0<br /> 633,02<br /> Xã<br /> <br /> Thời gian<br /> Năm 2011<br /> <br /> Phương pháp xử lý số liệu<br /> <br /> * Khoảng cách từ thôn xa nhất đến trạm y tế.<br /> <br /> Theo phương pháp thống kê y sinh học<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Thực trạng hoạt động của trạm y tế xã và<br /> của YTTB<br /> <br /> Nhận xét: Kết quả phân tích cho thấy diện<br /> tích trung bình của mỗi trạm y tế xã là 133,33 m2<br /> ±15,28. Mỗi trạm y tế có 5-6 phòng, trung bình<br /> phụ trách cho 2.958.33±633,02 dân, khoảng cách<br /> từ trạm đến thôn xa nhất từ 28-32 km.<br /> <br /> Bảng 2. Trình độ chuyên môn của cán bộ y tế xã, thôn bản.<br /> Bác sỹ<br /> <br /> Y sỹ<br /> <br /> X·<br /> <br /> Số cán<br /> bộ<br /> <br /> SL*<br /> <br /> %<br /> <br /> Ea Bung<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> 25,00<br /> <br /> Ya Tmot<br /> Ea Lop<br /> <br /> 5<br /> 5<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> <br /> 20,00<br /> 20,00<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 14<br /> <br /> 3<br /> <br /> 21,42<br /> <br /> 3<br /> <br /> SL<br /> <br /> Nữ hộ sinh<br /> %<br /> <br /> Điều dưỡng<br /> <br /> Y học cổ truyền<br /> <br /> SL<br /> <br /> %<br /> <br /> SL<br /> <br /> %<br /> <br /> SL<br /> <br /> %<br /> <br /> 1<br /> <br /> 25,00<br /> <br /> 1<br /> <br /> 25,00<br /> <br /> 1<br /> <br /> 25,00<br /> <br /> 20,00<br /> 20,00<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> <br /> 20,00<br /> 20,00<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> <br /> 20,00<br /> 20,00<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> <br /> 20,00<br /> 20,00<br /> <br /> 21,42<br /> <br /> 3<br /> <br /> 21,42<br /> <br /> 3<br /> <br /> 21,42<br /> <br /> 2<br /> <br /> 14,32<br /> <br /> *SL: số lượng<br /> Nhận xét: Tất cả các trạm y tế đều có bác sĩ, mỗi trạm y tế có 4-5 cán bộ phục vụ công tác chăm sóc<br /> sức khỏe cho nhân dân.<br /> Bảng 3. Một số đặc điểm 3 xã nghiên cứu.<br /> Thời gian (giờ)<br /> ≤1<br /> >1<br /> Ea Bung<br /> 9<br /> 3<br /> Ya Tmot<br /> 8<br /> 2<br /> Ea Lop<br /> 7<br /> 3<br /> Xã<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 24<br /> <br /> 8<br /> <br /> Dân<br /> số<br /> <br /> Có<br /> YTTB<br /> <br /> Dân số tiếp<br /> cận QLCB<br /> <br /> 3269<br /> 3376<br /> 2230<br /> <br /> 12<br /> 10<br /> 10<br /> <br /> 3269<br /> 3376<br /> 2230<br /> <br /> 8875<br /> <br /> 32<br /> <br /> 8875<br /> <br /> Ea Lop<br /> Tổng<br /> <br /> 11<br /> 35<br /> <br /> 66<br /> 186<br /> <br /> 39<br /> 132<br /> <br /> 59,09<br /> 70,97<br /> <br /> Nhận xét: So với tháng sẵn có theo yêu cầu,<br /> tỷ lệ tháng sẵn có của 3 xã chiếm tỷ lệ là 70,97%.<br /> Tỷ lệ tháng sẵn có tại xã Ea Bung là 79,49%; xã<br /> Ya Tmot là 62,12%; tại xã Ea Lốp là 59,09%.<br /> <br /> Nhận xét: Điều tra cho thấy 100% thôn đều<br /> có nhân viên y tế thôn bản, số dân tiếp cân với<br /> phát hiện và quản lý bệnh SR là 100%. Có 24<br /> thôn /32 thôn chiếm 63,16% có thời gian đi bằng<br /> các phương tiện thông thường ≤1 giờ, số còn lại<br /> 36,84% thôn cách xa trạm y tế > 1 giờ đi lại.<br /> Bảng 4.Tháng sẵn có về quản lý ca bệnh (từ 7/201112/2011).<br /> Xã<br /> Ea Bung<br /> Ya Tmot<br /> <br /> Số Số tháng sẵn Số tháng<br /> %<br /> điểm có theo yêu sẵn có hiện tháng<br /> y tế<br /> cầu<br /> có<br /> sẵn có<br /> 13<br /> 11<br /> <br /> 78<br /> 66<br /> <br /> 62<br /> 41<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> 79,49<br /> 62,12<br /> <br /> 69<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 5. Tỷ lệ tiếp cận về quản lý ca bệnh sốt rét.<br /> Số Dân số Dân số tiếp cận % tiếp cận<br /> Xã<br /> điểm y<br /> dịch vụ phát hiện<br /> tế<br /> và QLCB<br /> Ea Bung<br /> 13<br /> 3269<br /> 3269<br /> 100%<br /> Ya Tmot<br /> 11<br /> 3376<br /> 3376<br /> 100%<br /> <br /> Ea Lop<br /> <br /> 11<br /> <br /> 2230<br /> <br /> 2230<br /> <br /> 100%<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 35<br /> <br /> 8875<br /> <br /> 8875<br /> <br /> 100%<br /> <br /> Tại cả 3 xã, 100% dân số được tiếp cận với<br /> dịch vụ phát hiện và quản lý ca bệnh sốt rét.<br /> <br /> Bảng 6.Tỷ lệ sử dụng, sử dụng đủ và sử dụng tốt về quản lý ca bệnh (trong 6 tháng).<br /> Sử dụng<br /> Dân số Lượt người Lượt người<br /> ước tính<br /> sử dụng<br /> Ea Bung 3269<br /> 294<br /> 256<br /> Ya Tmot 3376<br /> 303<br /> 260<br /> Ea Lop<br /> 2230<br /> 200<br /> 147<br /> 797<br /> Tổng<br /> 8875<br /> 663<br /> <br /> Sử dụng đủ<br /> <br /> Xã<br /> <br /> Sủ dụng tốt<br /> <br /> Tỷ lệ Số BNSR Số BNSR sử<br /> %<br /> kiểm tra<br /> dụng đủ<br /> 87,07<br /> 30<br /> 25<br /> 85,81<br /> 30<br /> 24<br /> 73,50<br /> 30<br /> 24<br /> 83,19<br /> 90<br /> 73<br /> <br /> Số BNSR<br /> Tỷ lệ %<br /> kiểm tra<br /> 83,33<br /> 30<br /> 80,00<br /> 30<br /> 80,00<br /> 30<br /> 81,11<br /> 90<br /> <br /> Số khỏi<br /> bệnh<br /> 22<br /> 24<br /> 21<br /> 67<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 73,33<br /> 80,00<br /> 70,00<br /> 74,44<br /> <br /> Nhận xét: Phân tích yếu tố sử dụng cho thấy có 83,19% lượt người so với ước tính được sử dụng<br /> dịch vụ quản lý ca bệnh sốt rét. Trong đó 81,11% sử dụng đủ các dịch vụ theo quy định và 74,44% sử<br /> dụng tốt (số khỏi bệnh).<br /> Bảng 7. Chất lượng XN lam máu của điểm kính<br /> trong quản lý ca bệnh.<br /> Điểm kính<br /> <br /> Số lam<br /> kiểm tra<br /> <br /> Ea Bung<br /> Ya Tmot<br /> Ea Lop<br /> <br /> 10<br /> 10<br /> 10<br /> <br /> Đúng<br /> SL<br /> %<br /> 7<br /> 70,00<br /> 8<br /> 80,00<br /> 6<br /> 60,00<br /> <br /> Sai sót<br /> SL<br /> %<br /> 3<br /> 30,00<br /> 2<br /> 20,00<br /> 4<br /> 40,00<br /> <br /> Điểm kính<br /> <br /> Số lam<br /> kiểm tra<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 30<br /> <br /> Đúng<br /> SL<br /> 21<br /> <br /> Sai sót<br /> <br /> %<br /> 70,00<br /> <br /> SL<br /> 9<br /> <br /> %<br /> 30,00<br /> <br /> Nhận xét: Khảo sát kỹ năng phát hiện<br /> KSTSR theo bộ lam mẫu 10 lam cho thấy tỷ lệ<br /> soi đúng là 70%, tỷ lệ sai sót là 30%.<br /> <br /> Bảng 8. XN thụ động và chủ động của các ĐKHV từ (7/2011-6/2011)<br /> §KHV<br /> <br /> Tổng số<br /> lam<br /> <br /> XN chủ động<br /> <br /> Ea Bung<br /> Ya Tmot<br /> Ea Lop<br /> <br /> 338<br /> 420<br /> 408<br /> <br /> SL<br /> 185<br /> 219<br /> 207<br /> <br /> Tæng<br /> <br /> 1166<br /> <br /> 611<br /> <br /> %<br /> 54,73<br /> 52,14<br /> 50,73<br /> 52,40<br /> <br /> KSTSR (+)<br /> 10<br /> 15<br /> 16<br /> 41<br /> <br /> XN thụ động<br /> %<br /> 5,40<br /> 6,84<br /> 7,72<br /> 6,71<br /> <br /> SL<br /> 153<br /> 201<br /> 201<br /> 555<br /> <br /> %<br /> 45,26<br /> 47,85<br /> 49,26<br /> 47,59<br /> <br /> KSTSR (+)<br /> 14<br /> 21<br /> 17<br /> 52<br /> <br /> %<br /> 9,15<br /> 10,44<br /> 8,45<br /> 9,36<br /> <br /> Nhận xét: Hoạt động xét nghiệm chủ động chiếm 52,40% tổng số lam phát hiện. Tuy nhiên số<br /> KSTSR được phát hiện bởi hệ thống thụ động cao hơn, chiếm tỷ lệ 9,36% so với 6,71% trong hệ thống<br /> xét nghiệm chủ động.<br /> ngày.<br /> Bảng 9. Thời gian trả lời kết quả giúp chẩn đoán điều<br /> trị bệnh sốt rét.<br /> Trả lời kết quả phục vụ<br /> Trả lời kết quả cho YTTB<br /> phát hiện, chẩn đoán sớm<br /> Thời gian<br /> < 1 giờ<br /> > 1-2 giờ<br /> > 2 giờ<br /> <br /> Số điểm<br /> 1<br /> 2<br /> 0<br /> <br /> Thời gian<br /> < 1 -2ngày<br /> > 3-5 ngày<br /> > 5 ngày<br /> <br /> Số điểm<br /> 0<br /> 3<br /> 0<br /> <br /> Nhận xét: Kết quả trên cho thấy các điểm<br /> kính hiển vi trả lời kết quả phục vụ cho việc<br /> phát hiện, chẩn đoán sớm trong vòng 2 giờ. Cả 3<br /> điểm kính đều trả lời kết quả cho YTTB sau 3-5<br /> <br /> 70<br /> <br /> Bảng 10. Số lần xét nghiệm phục vụ quản lý bệnh<br /> nhân sốt rét tại các điểm kính hiển vi.<br /> ĐKHV<br /> <br /> Số BNSR<br /> khảo sát<br /> <br /> Ea Bung<br /> Ya Tmot<br /> Ea Lop<br /> Tổng<br /> <br /> 102<br /> 124<br /> 115<br /> 341<br /> <br /> Không xét<br /> nghiệm<br /> SL<br /> %<br /> 5 4,90<br /> 7 5,65<br /> 11 9,57<br /> 23 6,74<br /> <br /> Xét nghiệm<br /> 1 lần<br /> SL<br /> %<br /> 78 76,47<br /> 89 71,77<br /> 97 84,35<br /> 264 77,42<br /> <br /> Xét nghiệm<br /> ≥ 2 lần<br /> SL<br /> %<br /> 19 18,63<br /> 28 22,58<br /> 7<br /> 6,09<br /> 54 15,84<br /> <br /> Nhận xét: Kết quả khảo sát 341 bệnh nhân<br /> tại 3 điểm kính hiển vi cho thấy có 23 bệnh<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> nhân không được xét nghiệm chiếm 6,74%,<br /> 264 bệnh nhân được xét nghiệm 2 lần chiếm<br /> 77,42% và 54 bệnh nhân được xét nghiệm ≥ 2<br /> lần chiếm 15,84%.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Hoạt động mạng lưới y tế xã, thôn trong<br /> phát hiện, quản lý bệnh nhân sốt rét<br /> Kết quả phân tích tình hình hoạt động của<br /> dịch vụ y tế liên quan đến phát hiện và quản lý<br /> ca bệnh sốt rét dựa vào 5 yếu tố: sẵn có, tiếp cận,<br /> sử dụng, sử dụng đủ, sử dụng tốt.<br /> <br /> Yếu tố sẵn có<br /> Do địa bàn miền núi biên giới khó khăn, các<br /> thôn bản xa nhau, cách xa trạm y tế 28-30 km<br /> nên hoạt động của trạm y tế khó bao phủ được<br /> các thôn. So với tháng sẵn có theo yêu cầu, tỷ lệ<br /> tháng sẵn có của 3 xã chiếm tỷ lệ là 70,97%. Tỷ lệ<br /> tháng sẵn có tại xã Ea Bung là 79,49%; xã Ya<br /> Tmot là 62,12%; tại xã Ea Lốp là 59,09%. Như<br /> vậy số tháng sẵn có vẫn còn thấp, nguyên nhân<br /> là do y tế thôn bản hoạt động không thường<br /> xuyên, không đến trạm y tế nhận thuốc, lam<br /> máu…Yếu tố tiếp cận: là yếu tố mà người dân<br /> tiếp cân với các dịch vụ phát hiện và quản lý<br /> bệnh SR. Mặc dù các thôn cách xa trạm y tế<br /> nhưng do đều có y tế thôn bản nên số dân được<br /> tiếp cận với dịch vụ quản lý ca bệnh là 100%.<br /> Hồi cứu trong 6 tháng tại 3 xã nghiên cứu<br /> cho thấy có 83,19% lượt người so với ước tính<br /> được sử dụng dịch vụ phát hiện và quản lý ca<br /> bệnh. Trong đó 81,11% sử dụng đủ (uống thuốc<br /> đủ liều và đủ ngày) và 74,44% sử dụng tốt (khỏi<br /> bệnh). Với những hạn chế trong yếu tố sẵn có<br /> nêu trên làm cho tỷ lệ sử dụng dịch vụ quản lý<br /> ca bệnh thấp.<br /> Do trình độ chuyên môn của cán bộ y tế xã<br /> còn hạn chế, hoạt động đào tạo hiệu quả chưa<br /> cao, khả năng lập kế hoạch dự trù vật tư thuốc<br /> chưa đúng quy định, điều trị chưa đúng thuốc,<br /> đủ liều theo phác đồ, bệnh nhân lại không theo<br /> đúng hướng dẫn đã ảnh hưởng đến hoạt động<br /> quản lý ca bệnh sốt rét. Do đó tỷ lệ sử dụng dịch<br /> vụ chưa cao, đáng chú ý là tỷ lệ sử dụng tốt<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> (khỏi bệnh) chỉ đạt 74,44%.<br /> Từ những bàn luận trên cũng đã cho thấy<br /> phần nào hiệu quả chưa cao của công tác<br /> quản lý ca bệnh, theo dõi bệnh nhân sau khi<br /> cho uống thuốc chưa được quan tâm, sự phối<br /> hợp và hỗ trợ giữa y tế xã và y tế thôn bản<br /> chưa tạo sự gắn kết cần thiết cũng như không<br /> duy trì thường xuyên.<br /> Kết quả nghiên cứu thí điểm về phòng<br /> chống sốt rét dựa vào cộng đồng tại 3 huyện ở<br /> Nghệ An cũng cho thấy tỷ lệ các yếu tố chưa đạt<br /> mức cao. Ở Tương Dương sau 3 kỳ theo dõi đến<br /> 6 tháng đầu năm 2004, tỷ lệ sẵn có cũng chỉ ở<br /> mức 80%, tỷ lệ tiếp cận 92%, tỷ lệ sử dụng 22%,<br /> tỷ lệ sử dụng đủ 80% và tỷ lệ sử dụng tốt cũng<br /> chỉ đạt 70%. Tuy nhiên tỷ lệ tiếp cận ở các xã ở<br /> Ea Soup là 100% do đều có y tế thôn bản hoạt<br /> động. Tỷ lệ sử dụng là 83,19% cao hơn so với thí<br /> điểm tại Nghệ An, điều này là do ở huyện Ea<br /> Soup có hệ thống y tế thôn bản đầy đủ, người đi<br /> rừng ngủ rẫy sử dụng dịch vụ cấp thuốc tự điều<br /> trị nên tỷ lệ sử dụng đạt cao hơn ở thí điểm<br /> Nghệ An (0,4).<br /> <br /> Thực trạng hoạt động của điểm kính hiển<br /> vi trong phát hiện KSTSR.<br /> Nhiều năm tình hình ở khu vực miền TrungTây Nguyên có xu hướng giảm. Tuy nhiên nguy<br /> cơ sốt rét ở khu vực vẫn còn cao; hàng năm số<br /> BNSR chiếm 42%, KSTSR chiếm 75%, SRAT và<br /> TVSR chiếm trên 80% so với cả nước (5). Một<br /> trong những nguyên nhân là vấn đề hệ thống y<br /> tế cơ sở xã cũng như các điểm kính hiển vi còn<br /> hạn chế trong việc thực hiện các nhiệm vụ PCSR<br /> cho cộng đồng (3,4).<br /> Kết quả khảo sát với bộ lam mẫu cho thấy tỷ<br /> lệ lam được trả lời đúng chiếm 70%, số lam sai<br /> sót chiếm 30%. Tỷ lệ sai sót này tương đối cao so<br /> với giới hạn cho phép ở tuyến xã. Tuy nhiên<br /> trong một nghiên cứu đánh giá hoạt động của<br /> hệ thống xét nghiệm chẩn đoán sốt rét ở khu<br /> vực miền Trung và Tây Nguyên, tỷ lệ sai sót của<br /> XNV hệ điểm kính hiển vi chiếm 37,33% thấp<br /> nhất khi so sánh với tỉ lệ sai sót của các XNV ở<br /> các trung tâm y tế huyện là 44,30% và ở các bệnh<br /> <br /> 71<br /> <br />