Thực trạng thanh toán thuế, phí và lệ phí qua cơ chế một cửa quốc gia tại các nước ASEAN và bài học cho Việt Nam

Chia sẻ: ViVientiane2711 ViVientiane2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

55
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết này sẽ đánh giá những điểm thành công và hạn chế trong quá trình thực hiện thanh toán thuế, phí và lệ phí đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thông qua cơ chế một cửa của các nước ASEAN và từ đó rút ra một số bài học cho Việt Nam trong việc triển khai trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực trạng thanh toán thuế, phí và lệ phí qua cơ chế một cửa quốc gia tại các nước ASEAN và bài học cho Việt Nam

Soá 10 (195) - 2019 TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ THỰC TRẠNG THANH TOÁN THUẾ, PHÍ VÀ LỆ PHÍ QUA CƠ CHẾ MỘT CỬA QUỐC GIA TẠI CÁC NƯỚC ASEAN VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM Ths. Nguyễn Trần Hiệu* Nghiên cứu tại nhiều quốc gia cho thấy, việc thu nộp thuế, phí, lệ phí và nhiều khoản thu khác liên quan đến hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu được thực hiện hoàn toàn thông qua cơ chế một cửa quốc gia (NSW). Trong đó, một số nước thành viên ASEAN đã đạt được những thành công trong việc thông qua cơ chế một cửa quốc gia để làm điểm thanh toán duy nhất cho các khoản thu đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Bài viết này sẽ đánh giá những điểm thành công và hạn chế trong quá trình thực hiện thanh toán thuế, phí và lệ phí đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu thông qua cơ chế một cửa của các nước ASEAN và từ đó rút ra một số bài học cho Việt Nam trong việc triển khai trong thời gian tới. • Từ khóa: thanh toán điện tử, cơ chế một cửa quốc gia, xuất nhập khẩu. toán một cách nhanh chóng nhất đối với các Researches in many countries show that the khoản thu nộp. Các nước ASEAN hiện nay cũng collection and payment of tax, fees and charges, đang nỗ lực để triển khai cơ chế một cửa quốc other receipts related to import and export gia, nhằm kết nối thực hiện các cam kết triển activities are carried out entirely through the NSW. In particular, some of ASEAN countries khai cơ chế một cửa ASEAN. Hiện nay, đã có have succeeded in adopting the National single 7 quốc gia thành viên kết nối vào cơ chế một window as the single point of payment for receipts cửa ASEAN gồm: Indonesia, Brunei, Malaysia, of imported and exported goods. This paper Singapore, Thái Lan, Việt Nam và gần đây nhất will assess achievements and limitations in the là Campuchia để trao đổi chứng từ xuất xứ. process of making payment of taxes, fees and charges of imported and exported goods through Đối với việc thực hiện thanh toán điện tử qua the National Single window in ASEAN countries, cơ chế một cửa quốc gia, một số ít quốc gia đã and from which, some lessons will be drawn for triển khai thành công và thực sự mang lại nhiều the deployment of Vietnam in the near future. thuận lợi cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, vẫn còn • Keywords: e-payment, national single window, nhiều nước (bao gồm cả Việt Nam) thanh toán import-export. vẫn phải thực hiện một quy trình độc lập, qua một hệ thống khác chưa được kết nối với Cổng thông tin một cửa quốc gia. Đặc biệt, một số ít quốc Ngày nhận bài: 4/9/2019 gia ASEAN vẫn cho phép thanh toán thuế, phí, Ngày chuyển phản biện: 6/9/2019 lệ phí bằng phương thức thủ công, nộp trực tiếp Ngày nhận phản biện: 19/9/2019 bằng tiền mặt. Chính vì vậy, việc nghiên cứu kinh Ngày chấp nhận đăng: 23/9/2019 nghiệm của các nước ASEAN để từ đó rút ra bài học cho Việt Nam trong triển khai thực hiện là hết Để việc thu nộp thuế, phí, lệ phí và nhiều sức cần thiết trong bối cảnh hiện nay. khoản thu khác liên quan đến hoạt động xuất Theo Hiệp định về xây dựng và thực hiện cơ khẩu, nhập khẩu được thực hiện hoàn toàn thông chế một cửa ASEAN được ký kết năm 2005 tại qua cơ chế một cửa quốc gia thì hệ thống thanh Malaysia, các quốc gia thành viên ASEAN thời toán điện tử sẽ phải là một cấu phần trong cổng gian qua đều đã và đang tích cực xây dựng cơ chế thông tin một cửa quốc gia của các nước này một cửa của quốc gia. Tuy nhiên, do điều kiện để kết nối, cập nhật và thực hiện các lệnh thanh * Tổng cục Hải quan Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 69
TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ Soá 10 (195) - 2019 khác nhau và cách thức thực hiện khác nhau nên được thực hiện vào ngày theo quy định trong hóa mức độ hoàn thiện tại mỗi nước cũng khác xa đơn. Các khoản thuế, phí đều được thanh toán nhau. Vì vậy, việc thực hiện thanh toán điện tử tự động và người khai hải quan không phải thực qua cơ chế một cửa quốc gia tại các nước cũng hiện bất cứ một thao tác nào. có nhiều khác biệt, có thể là thanh toán thuế, phí Quy trình xử lý khai báo qua hệ thống Trade- và lệ phí hoàn toàn bằng phương thức điện tử qua Net được thực hiện qua 4 bước bao gồm: (1) cơ chế một cửa (Singapore); hay chỉ có thể thanh Người dùng nộp tờ khai lên Hệ thống Trade-Net; toán một số loại phí (Philippines) hoặc thậm chí (2) Hệ thống chuyển thông tin cho cơ quan hải chưa cho phép thanh toán qua cơ chế một cửa quan và các cơ quan liên quan xử lý; (3) Thanh quốc gia. toán các khoản phí và (4) Trả kết quả thông qua 1. Thanh toán thuế, phí và lệ phí qua NSW cơ quan dịch vụ khách hàng. tại Singapore Như vậy, ở đây doanh nghiệp không phải thực Với hệ thống Trade-Net như hình 1, Singapore hiện nhiều thủ tục khai báo khi thực hiện thanh được xem là một trong những quốc gia đi đầu về toán thuế, phí mà tích hợp trong một khai báo triển khai cơ chế một cửa không chỉ trong khu trên hệ thống, nhờ đó hệ thống cũng lập tức khấu vực mà cả trên thế giới. Bằng việc kết nối giữa trừ được khoản thuế, phí phải nộp và trả kết quả hệ thống thanh toán thuế, phí liên ngân hàng Giro nhanh chóng. (inter-bank GIRO) với Hệ thống Trade-Net, các 2. Thanh toán thuế, phí và lệ phí qua NSW khoản phí liên quan đến hoạt động xuất khẩu, tại Indonesia nhập khẩu được tính tự động và thu thông qua Việc thanh toán thuế, phí đối với hàng hóa các tài khoản thanh toán trực tiếp liên ngân hàng. xuất khẩu, nhập khẩu của Indonesia được thực Để thực hiện khấu trừ thuế, phí, tại Singapore, hiện tự động thông qua Hệ thống Hub Payment- người khai hải quan cần phải đăng ký thanh toán System (e-Payment) kết nối giữa cơ quan hải qua Hệ thống Giro với Tổng cục trưởng Tổng cục quan với các ngân hàng và tổ chức tín dụng. Hệ hải quan và đảm bảo đủ tiền trong tài khoản để thống này là một trong 3 cấu phần chính của Cơ đảm bảo chi trả cho các khoản thanh toán được chế một cửa quốc gia Indonesia gồm: Hub trade yêu cầu. Trường hợp thay đổi số tài khoản ngân - System, Hub Port - System, Hub Payment- hàng, người khai hải quan phải gửi lại mẫu đơn System. đăng ký mới. Việc khấu trừ thuế sẽ được thực Để các hệ thống khác có thể kết nối với cơ chế hiện cùng ngày với ngày phê duyệt thông báo thu một cửa quốc gia, Indonesia cung cấp giao diện thuế, khấu trừ cho các chi phí hải quan khác sẽ chuẩn mở. Cổng thông tin áp dụng trao đổi dữ Hình 1: Mô tả Hệ thống Trade-Net liệu với các hệ thống khác bằng cách sử dụng định dạng dữ liệu chuẩn và hài hòa. Hình 2 dưới đây sẽ hiển thị rõ hơn về cơ chế hoạt động và thanh toán thông qua cơ chế một cửa quốc gia tại Indonesia. Có thể nói, Indonesia cũng là một quốc gia khá thành công trong triển khai cơ chế một cửa quốc gia. Cơ chế một cửa Indonesia tích hợp quy trình từ thủ tục khai báo hải quan, kiểm soát hàng hóa và xác nhận cấm, cho phép xác thực tự động giấy Nguồn: https://www.carecprogram.org/uploads/Single-Electronic-Window-Singapore-TradeNet.pdf phép vào hệ thống giấy phép Quy trình xử lý khai báo qua hệ thống TradeNet được thực hiện qua 4 bước bao gồm: (1) Người dùng nộp tờ khai lên Hệ thống Trade-Net; (2) Hệ thống chuyển thông tin cho cơ quan Hải quan và các cơ quan liên quan xử lý; (3) 70toánTaï Thanh cácpkhoản chíphínghieâ và (4) nTrảcöù kếtuquảTaø i chính thông keá dịch qua cơ quan toaùvụnkhách hàng. Như vậy, ở đây doanh nghiệp không phải thực hiện nhiều thủ tục khai báo khi thực hiện thanh toán thuế, phí mà tích hợp trong một khai báo trên Hệ thống,
Soá 10 (195) - 2019 TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ qua email, thanh toán điện tử đối với Hình 2: Cơ chế một cửa quốc gia của Indonesia một số thủ tục cấp phép. Về thanh toán điện tử, chỉ một số thủ Yêu cầu và tục hành chính của một số cơ quan quản Quy trình quản phản hồi giấy phép lý thực hiện thanh toán qua BancNet. lý nội bộ doanh nghiệp Quản lý rủi ro với các giao dịch thực hiện Các khoản thu về thuế, phí của cơ quan Dữ liệu từ các chứng qua SW hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, từ thương mại nhập khẩu vẫn thông báo qua hệ thống E2M. Nhập dữ liêu Thương mại 4. Thanh toán thuế, phí và lệ phí Quản lý chất qua NSW tại các nước ASEAN khác lượng hàng hóa Cổng một Đối với các quốc gia thành viên cửa Quốc ASEAN còn lại gồm Thái Lan, Brunei, gia Campuchia, Lào, Myanmar, cơ chế một Biên nhận thanh cửa quốc gia đã được triển khai ở các Thanh toán trực tuyến qua, internet, toán trực tuyến qua, internet, hoặc tại Quản lý Hải quan mức độ khác nhau nhưng đều có đặc hoặc tại quầy quầy điểm chung là chưa cho phép thực hiện thanh toán các khoản thuế, phí và lệ phí có liên quan trong quá trình thực hiện Ngân hàng thương mại thủ tục xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa. Nguồn:Border Management Modernization, World Bank (2011), trang 137 Điển hình như tại Thái Lan, cơ chế một cửa quốc gia hiện đã kết nối với 33 điệnCótửthểcủa nói,18 cơ quan, Indonesia cũngxác nhận là một quốcthuế gia khá và thành xác công cơtrong quantriển quản lý nhà nước liên quan hoạt động khai nhận Cơ tìnhchế một trạng cửathanh quốc gia. toán Cơcho chế một ngân cửahàng, indonesia chứngtích hợp quy trình từ thủ tục khai báo hải quan, kiểm soát hàng hóa và xác nhận cấm, cho xuấtphép khẩu, xác nhập khẩu hàng hóa tại Thái Lan. Các thực hồ sơ rủi ro hệ thống phụ trợ hải quan, để tự chứng thực tự động giấy phép vào hệ thống giấy phép điện tử của 18 cơ quan, xác nhậntừ liên quan đến xuất khẩu, nhập khẩu động thuế và xácchonhận phép tìnhthông trạng quan thanh toán hải quan. cho ngân hàng, chứng thựchàng hồ sơ hóa rủi rohầu hết đều đã được trao đổi qua cơ hệ thống phụ trợ hải 3. Thanh toán thuế, phí vàquan, để tự động cholệphép thông quan hải quan. phí qua NSW tại Philippines Hình 3: Quy trình thông quan qua cơ chế một cửa quốc gia Indonesia Tại Philippines, mặc dù cơ chế một cửa quốc gia được triển 6 Xem tình trạng bản Chi tiết bản lược khai hàng hóa khai từ năm 2009 nhưng đến lược khai hàng hóa 2 Chuẩn bị hồ sơ hải quan 7 Chi tiết phế duyệt 11 năm 2013, BancNet mới chính 8 Chuẩn bị nộp hồ sơ giấy phép giấy phép Tờ khai hải quan 12 thức được chọn là cổng thanh Xem tình trạng 14 Phản hồi về tờ giấy phép 13 Tạo lệnh khai hải quan toán kết nối với cơ chế một cửa Doanh 24 16 thanh toán Xem tình trạng tờ Thông báo số thuế phải nộp 15 Phillippines. nghiệp khai hải quan Thông báo giải phóng hàng Thông báo ghi có Thông báo giải phóng hàng 19 Cơ quan Hải quan 25 4 21 Hiện nay cơ chế một cửa quốc Danh sách xếp hàng + dỡ 27 Indonesia Hàng, thời gian, cổng ra gia của Philippines mới chỉ tiếp Chuẩn bị và nộp bản 1 lược khai hàng hóa Nộp đơn xin 9 nhận và xử lý giấy phép liên giấy phép Hệ thống Một cửa Cập nhật bản lược 3 Tình trạng hồ sơ khai hàng hóa Quốc gia 10 xin giấy phép quan đến giải phóng hàng hóa 4 Xem tình trạng bản lược khai hàng hóa Thông báo giải phóng hàng 22 Các cơ quan chính phủ xuất khẩu, nhập khẩu. Hệ thống tàu, Đại lý hãng giao nhận 5 Cấp số bản lược khai hàng hóa khác sẽ ghi nhận các kết quả xử lý (từ chối hoặc chấp nhận) và gửi đến Manifest Details 4 Lệnh thanh 17 toán thuế hệ thống của cơ quan hải quan để 23 Chi tiết tờ khai + giải phóng hàng Thông ghi có báo 18 thực hiện các thủ tục xuất khẩu, Cảng vụ 26 Danh sách xếp hàng + dỡ Thông báo ghi nợ 20 Ngân hàng nhập khẩu. Hệ thống cho phép hàng, thời gian, cổng ra nộp hồ sơ điện tử, xem trạng thái xử lý, thông báo tình trạng xử lý Nguồn: ttps://www.unescap.org/sites/default/files/26%20Apr%202017%20- %20Indonesia%20Experience.pdf 3.Thanh toán thuế, phí và lệ phí qua NSW tại Philippine Tại Philippine, mặc dù cơ chế một cửa quốc gia được triển khai từ năm 2009Taï p chí nhưng nghieâ đến năm 2013, n cöùu mới BancNet Taøchính i chính keáchọn thức được toaù 71 n thanh là cổng toán kết nối với cơ chế một cửa Phillippine. Hiện nay cơ chế một cửa quốc giacủa Philippine mới chỉ tiếp nhận và xử lý giấy phép liên quan đến giải phóng hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Hệ thống
TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ Soá 10 (195) - 2019 chế một cửa Thái Lan. Tuy nhiên, việc thanh toán để việc thanh toán là một bước trong quy trình để thuế, phí và lệ phí của Thái Lan hiện nay đang đảm bảo sự thống nhất về thông tin, dữ liệu. được thực hiện trên E-Bill payment system và - Hệ thống công nghệ thông tin triển khai thực Electronic Funds Transfer do cơ quan hải quan hiện cơ chế một cửa quốc gia phải là hệ thống phát triển và phối hợp với các ngân hàng. Thanh công nghệ thông tin tập trung, cơ sở dữ liệu tập toán qua hệ thống này bao gồm các khoản thu trung và ngay từ thiết kế ban đầu phải tính toán thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác của cơ đến khả năng cho phép thanh toán điện tử đối với quan hải quan. những thủ tục hành chính thu phí, lệ phí. Tại Brunei cũng tương tự như Thái Lan, đến Trên cơ sở phân tích thực trạng thanh toán điện nay Cơ chế một cửa quốc gia đã kết nối với tử qua cơ chế một cửa quốc gia, có thể thấy Việt khoảng 20 cơ quan cấp phép liên quan để trao đổi Nam thuộc nhóm nước đi đầu trong triển khai cơ các chứng từ xuất nhập khẩu. Tại Brunei việc nộp chế một cửa quốc gia và cũng là một trong những thuế, phí và các khoản thu khác chưa được triển quốc gia đã thực hiện trao đổi giấy chứng nhận khai trên cơ chế một cửa quốc gia, người khai có xuất xứ sớm nhất. Tuy nhiên, đến nay chúng ta thể nộp tại quầy hoặc thực hiện chuyển khoản. vẫn chưa tích hợp được việc thanh toán điện tử Đối với các nước Myanmar, Campuchia và trên Cổng thông tin một cửa quốc gia. Lào, cơ chế một cửa quốc gia vẫn đang từng Thực tiễn cho thấy, việc thực hiện thanh toán bước kết nối với các cơ quan liên quan nhằm thúc điện tử thông qua cơ chế một cửa quốc gia sẽ đẩy trao đổi các chứng từ xuất nhập khẩu có liên mang lại nhiều lợi ích cho người dân, doanh quan, việc thanh toán điện tử các loại thuế, phí và nghiệp, tiết kiệm thời gian và chi phí thông quan lệ phí qua cơ chế một cửa quốc gia tại các quốc hàng hóa. Tuy nhiên, không phải quốc gia nào gia này chưa được quan tâm triển khai thực hiện. cũng có thể triển khai, vận dụng tốt những ưu 5. Bài học rút ra cho Việt Nam điểm này của hệ thống một cửa quốc gia. Vì vậy, Qua nghiên cứu thực trạng thanh toán điện tử những bài học rút ra ở trên sẽ là sự tham khảo hữu qua cơ chế một cửa quốc gia của một số nước có ích cho Việt Nam trong quá trình triển khai thanh thể rút ra một số bài học kinh nghiệm trong triển toán điện tử các loại thuế, phí và lệ phí qua cơ chế khai thanh toán điện tử thông qua Cơ chế một cửa một cửa quốc gia trong thời gian tới./. quốc gia của Việt Nam. - Hệ thống thanh toán điện tử là một cấu phần Tài liệu tham khảo: trong Cổng thông tin một cửa quốc gia của các Malaysia’s eBased Trade Eco-system truy cập ngày nước này để kết nối, cập nhật và thực hiện các 20/8/2019 từ http://www.dagangnet.com/trade-facilitation/ national-single-window/ lệnh thanh toán một cách nhanh chóng nhất, cụ UN ESCAP, Case of Malaysia’s National Single Window thể như Singapore là hệ thống inter-bank GIRO, (2010) truy cập ngày 20/8/2019 từ https://www.unescap. Indonesia là Hub payment system... org/sites/default/files/brief4.pdf - Để thực hiện thanh toán qua cơ chế một cửa Brunei Darussalam national single window, truy cập ngày 08/9/2019 từ http://www.bdnsw.gov.bn/Pages/ quốc gia, các doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu Customs-Duty-Payment.aspx có thể được yêu cầu cung cấp tài khoản cũng như Philippine National Single Window truy cập ngày đảm bảo số dư đủ để thanh toán các khoản thuế, 08/9/2019 từ https://www.nsw.gov.ph/ phí, lệ phí liên quan đến hoạt động xuất khẩu, Indonesia National Single Window, truy cập ngày nhập khẩu hàng hóa. 20/8/2019 từ https://www.unescap.org/sites/default/ files/26%20Apr%202017%20-%20Indonesia%20 - Cổng thông tin một cửa quốc gia của các Experience.pdf nước đều có trung tâm vận hành, có thể thuộc World Bank (2011), Border Management Modernization nhà nước quản lý hoặc do một công ty chịu trách Cơ chế một cửa ASEAN, truy cập ngày 20/8/2019 từ nhiệm. Các doanh nghiệp khi thực hiện các thủ http://asw.asean.org tục có thể phải đóng phí theo quy định. Cơ chế một cửa Singapore, truy cập ngày 20/8/2019 từ https://www.carecprogram.org/uploads/Single-Electronic- - Trong xây dựng quy trình thủ tục thực hiện Window-Singapore-TradeNet.pdf trên cơ chế một cửa quốc gia, cần phải tính toán 72 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn