Thực trạng tính cố kết trong nhóm chính thức của học sinh lớp 9 trường Trung học cơ sở Sa Đéc, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ

VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 431 (Kì 1 - 6/2018), tr 21-26<br /> <br /> THỰC TRẠNG TÍNH CỐ KẾT TRONG NHÓM CHÍNH THỨC<br /> CỦA HỌC SINH LỚP 9 TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ SA ĐÉC,<br /> THỊ XÃ PHÚ THỌ, TỈNH PHÚ THỌ<br /> Trần Thị Thùy Dương - Trường Đại học Hùng Vương<br /> Ngày nhận bài: 11/04/2018; ngày sửa chữa: 17/04/2018; ngày duyệt đăng: 23/04/2018.<br /> Abstract: This paper examines the coherence of the official group of student in grade 9 at Sa Dec<br /> Secondary School, Phu Tho town - Phu Tho province in the school year 2016-2017. The results<br /> show that group cohesion in formal group of students in grade 9 of Sa Dec Secondary School is<br /> relatively high. The group has shown to be a unified whole with a strong association. Group<br /> activities take place continuously and achieve many high achievements, the relationship of the<br /> members are very close.<br /> Keywords: Cohesiveness, formal group, students.<br /> 1. Mở đầu<br /> Trong xã hội hiện đại, xu thế hội nhập cùng với sự<br /> phát triển khoa học kĩ thuật đòi hỏi con người phải luôn<br /> phấn đấu vươn lên để tránh khỏi tụt hậu. Đây cũng là lúc<br /> con người quan tâm hơn đến những nhu cầu về tinh thần,<br /> về mối quan hệ giữa người với người trong một nhóm.<br /> Tuy nhiên, trong thực tế, nền giáo dục ở nước ta mới chỉ<br /> chú trọng đến vấn đề phát triển năng lực học tập cho học<br /> sinh (HS) mà chưa thực sự chú ý đến các mối quan hệ<br /> giữa người với người, những nhu cầu và sự cần thiết của<br /> mối quan hệ trong một nhóm để tạo nên một sức mạnh<br /> chung, cùng đạt mục tiêu chung. Do vậy, để đạt được<br /> những yêu cầu của xã hội, giáo dục cần quan tâm hơn<br /> đến các mối quan hệ ấy nhằm hình thành được sự liên kết<br /> sức mạnh trong một tập thể.<br /> Chúng tôi tiến hành nghiên cứu thực trạng trên mẫu<br /> nhỏ với 200 HS lớp 9 Trường Trung học cơ sở Sa Đéc từ<br /> tháng 9-12/2017, gồm các giai đoạn: thiết kế bảng hỏi,<br /> khảo sát thăm dò, khảo sát chính thức, phân tích dữ liệu.<br /> Kết quả thu được cho thấy tính cố kết trong nhóm chính<br /> thức của HS lớp 9 Trường THCS Sa Đéc ở mức độ tương<br /> đối cao. Nhóm đã thể hiện được là một chỉnh thể thống<br /> nhất có sự liên kết khá chặt chẽ. Hoạt động nhóm diễn ra<br /> thường xuyên liên tục và đạt được nhiều thành tích cao,<br /> quan hệ tình cảm của các thành viên rất thân thiết.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Một số vấn đề lí luận<br /> 2.1.1. Khái niệm sự cố kết của nhóm<br /> Theo tác giả Vũ Dũng, “Sự cố kết nhóm là sự bền<br /> chặt của các quan hệ giữa các thành viên nhóm theo một<br /> quy tắc tất cả đều phải tồn tại, phát triển trong mối quan<br /> hệ với nhau, mỗi người trải nghiệm và hành động như là<br /> một thành viên nhóm. Không thành viên nào hành động,<br /> <br /> 21<br /> <br /> trải nghiệm trái ngược với mục đích chung của nhóm và<br /> làm phương hại đến các thành viên khác” [1; tr 115].<br /> 2.1.2. Thuật ngữ sự cố kết nhóm<br /> Theo Từ điển Tâm lí học (2008), thuật ngữ sự cố kết<br /> nhóm được sử dụng đồng nghĩa với một số các thuật ngữ<br /> khác như “sự gắn kết”, “sự liên kết”. Các thuật ngữ đó<br /> được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong xã<br /> hội học, sự gắn kết cộng đồng, sự gắn kết xã hội (tiếng<br /> Anh: Community cohesion, social cohesion); trong kinh<br /> tế học, sự gắn kết kinh tế (Economic cohesion), trong dân<br /> tộc học, sự gắn kết tộc người (Ethic cohesion),...<br /> Có thể thấy những điểm chung trong nội hàm của<br /> khái niệm sự gắn kết thuộc các lĩnh vực trên như sau:<br /> - Đều đề cập tới các liên hệ bên trong; - Đều đề cập tới<br /> các sức mạnh gắn kết các thành viên thành một thể thống<br /> nhất; - Đều đề cập tới các lợi ích chung, hoạt động chung<br /> [1; tr 115].<br /> Trong xã hội học, một bộ môn khoa học gần gũi với<br /> tâm lí học xã hội, sự gắn kết xã hội (Social cohesion)<br /> được coi là một trong các chỉ số đo đạc phúc lợi xã hội<br /> thuộc hệ thống các chỉ số xã hội nói chung... Sự gắn kết<br /> xã hội được coi là một quá trình diễn ra ở các cộng đồng<br /> đang phát triển các giá trị, các thử thách được chia sẻ và<br /> các cơ hội ngang nhau,... Sự gắn kết ở đây chủ yếu là sự<br /> gắn kết của các nhóm, các tầng lớp trong một cộng đồng,<br /> nhìn từ giác độ cấu trúc xã hội chứ không phải là sự gắn<br /> kết về mặt tâm lí giữa các thành viên trong một nhóm.<br /> Đây là điều khác biệt chủ yếu trong việc sử dụng khái<br /> niệm “gắn kết xã hội” với khái niệm “sự cố kết nhóm”<br /> trong tâm lí học xã hội.<br /> Cuốn Từ điển Tâm lí học (2008) đề cập tới sự gắn<br /> kết của nhóm, tác giả Vũ Dũng sử dụng thuật ngữ “sự cố<br /> kết nhóm” [1; tr 115] . Xét về nội hàm khái niệm và về<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 431 (Kì 1 - 6/2018), tr 21-26<br /> <br /> mặt ngôn ngữ, chúng tôi thống nhất với việc sử dụng<br /> thuật ngữ “sự cố kết nhóm” vì những lí do sau:<br /> - Thuật ngữ “sự cố kết nhóm”, xét về sắc thái, biểu thị<br /> rõ ràng hơn sự gắn kết các thành viên và một cấu trúc cụ<br /> thể của nhóm. Các thành viên trong nhóm không chỉ gắn<br /> kết đơn thuần mà gắn kết theo những cấu trúc nhất định;<br /> - Thuật ngữ “sự cố kết nhóm” giúp phân biệt khái<br /> niệm “sự cố kết nhóm” của tâm lí học xã hội với các khái<br /> niệm khác trong các khoa học giao thoa.<br /> Qua phân tích trên, chúng tôi đã đưa ra khái niệm: Sự<br /> cố kết của nhóm có thể định nghĩa như là tổng số tất cả<br /> các sức mạnh để liên kết mọi thành viên trong nhóm.<br /> 2.1.3. Nhóm chính thức<br /> Xã hội được tạo nên từ các nhóm. Các nhóm này<br /> không tồn tại riêng rẽ mà chúng nằm trong các mối liên<br /> hệ tương tác, đan xen nhau và phụ thuộc lẫn nhau. Mỗi<br /> cá nhân trong cùng một thời điểm có thể là thành viên<br /> của một số nhóm khác nhau. Khi nghiên cứu về các<br /> nhóm, các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu theo những góc<br /> độ khác nhau. Bởi vậy, có nhiều cách phân loại nhóm,<br /> tuỳ thuộc vào mục đích nghiên cứu mà chọn cách phân<br /> loại phù hợp.<br /> Nhóm chính thức là những nhóm được thành lập nên<br /> nhằm thực hiện các mục tiêu cụ thể, rõ ràng và các nhiệm<br /> vụ cụ thể có liên quan đến hoạt động của tổ chức hay xã hội.<br /> 2.1.4. Tính cố kết trong nhóm chính thức<br /> Xuất phát từ nguyên tắc hoạt động và quan điểm hệ<br /> thống, có thể xác định: sự cố kết nhóm cần được coi là<br /> hiện tượng mang tính chỉnh thể. Từ đó, sự cố kết trong<br /> nhóm chính thức của HS có thể hiểu là sự bền chặt của<br /> các mối quan hệ giữa các thành viên trong nhóm như<br /> một chỉnh thể, được tạo thành bởi sự hấp dẫn liên nhân<br /> cách, sự thống nhất các giá trị, mục đích nhóm nhằm<br /> thực hiện các hoạt động học tập chuẩn bị nghề nghiệp và<br /> các hoạt động đoàn thể xã hội của nhóm.<br /> 2.2. Một số vấn đề thực trạng<br /> 2.2.1. Thực trạng bầu không khí lớp học<br /> Bầu không khí tâm lí lớp học được coi là một trạng<br /> thái tâm lí có tính chất bền vững tương đối và có cường<br /> độ đủ lớn trong đời sống tâm lí xã hội của lớp học. Trạng<br /> thái tâm lí này là thái độ chung xuất phát từ nhận thức<br /> chung và hoạt động chung của các thành viên trong lớp<br /> học, có tác dụng chi phối ngược lại thái độ của từng thành<br /> viên và chi phối ý hướng hành vi của mỗi thành viên<br /> trong lớp học đó. Yếu tố này được xem như một “lớp<br /> sơn” phủ lên tất cả các mối quan hệ và các hoạt động diễn<br /> ra trong lớp học. Tính chất của nó có tác dụng rất lớn<br /> trong việc tạo nên những điều kiện tâm lí xã hội cần thiết<br /> <br /> 22<br /> <br /> đảm bảo cho việc thực hiện có hiệu quả những nhiệm vụ<br /> chung cũng như những nhiệm vụ của mọi thành viên diễn<br /> ra trong lớp.<br /> Bảng 1. Thực trạng bầu không khí lớp học của HS lớp 9<br /> STT<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> Căng thẳng<br /> Trầm<br /> Vui vẻ<br /> Ý kiến khác<br /> <br /> Kết quả<br /> Số lượng<br /> Tỉ lệ (%)<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 79<br /> 79,8<br /> 18<br /> 18,2<br /> <br /> Kết quả bảng 1 cho thấy, hầu hết HS lớp 9 đều đang<br /> có bầu không khí lớp học khá vui vẻ (chiếm tới 79,8%).<br /> Số lượng HS cho rằng, lớp có bầu không khí trầm hay<br /> căng thẳng đều chiếm tỉ lệ rất ít, không đáng kể (chỉ 1%).<br /> Một số em có ý kiến khác (chiếm 18,2%) cho rằng, lớp<br /> học không phải lúc nào cũng vui vẻ mà đôi khi cũng có<br /> sự buồn tẻ và trầm, thậm chí cũng có lúc trở nên căng<br /> thẳng khi gặp một số lí do khách quan tác động như gặp<br /> phải thầy cô khó tính hay đôi khi có những thành viên<br /> tiêu cực gây mất đoàn kết chung.<br /> 2.2.2. Thực trạng vai trò lãnh đạo của ban cán sự lớp<br /> Để một tập thể lớp có sự liên kết và thống nhất, trước<br /> hết, không thể thiếu ban cán sự lớp, đây là một trong<br /> những thành phần quan trọng trong việc đưa các thành<br /> viên trong lớp cùng hướng tới các công việc chung. Vì<br /> vậy, chúng tôi đã tiến hành điều tra vai trò lãnh đạo của<br /> ban cán sự lớp của HS THCS.<br /> Qua điều tra, chúng tôi nhận thấy, việc lãnh đạo của<br /> ban cán sự lớp khá đồng đều và nhận được sự ủng hộ tích<br /> cực ở hầu hết HS. Phần lớn sự lãnh đạo của ban cán sự<br /> lớp đều thực hiện tốt vai trò của mình, thể hiện ở tập thể<br /> lớp luôn vui vẻ (chiếm 43,4%) và luôn thực hiện được<br /> các mục tiêu chung (chiếm 47,5%). Bên cạnh đó, có một<br /> số ít ý kiến cho rằng việc lãnh đạo của ban cán sự lớp làm<br /> cho lớp học trở nên căng thẳng (chiếm 3%) và mất đoàn<br /> kết (chiếm 6,1%). Tuy nhiên, đây chỉ là một số ít các<br /> thành viên có những bất mãn cá nhân và không vì mục<br /> đích tập thể.<br /> Việc lãnh đạo của ban cán sự lớp để cùng hướng tới<br /> mục tiêu chung ở HS THCS là khá đồng đều và đi theo<br /> chiều hướng tích cực.<br /> 2.2.3. Thực trạng thái độ các thành viên trong lớp đối với<br /> một thành viên<br /> Trong nhóm chính thức, việc các thành viên quan tâm<br /> giúp đỡ nhau chính là thể hiện sự cố kết trong một nhóm.<br /> Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành điều tra thái độ của các<br /> thành viên đối với nhau trong một tập thể ở các trường<br /> hợp và thu được kết quả như sau:<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 431 (Kì 1 - 6/2018), tr 21-26<br /> <br /> 2.2.3.1. Đối với thành viên nghỉ học<br /> Trước hết, đối với các thành viên nghỉ học vì các lí<br /> do đặc biệt như ốm đau, bệnh tật hay các lí do cá nhân,<br /> qua điều tra, chúng tôi thu được kết quả như sau:<br /> Các thành viên trong lớp cũng có sự quan tâm chú ý<br /> đến nhau khi một trong các thành viên khác vắng mặt,<br /> 30,3% HS biết hỏi thăm ngay lớp trưởng về sự vắng mặt<br /> của bạn, 33,4% HS đã cử đại diện đến thăm. Tuy nhiên,<br /> một số lại thể hiện sự thiếu quan tâm tới các thành viên<br /> khác qua việc chỉ biết khi lớp trưởng báo cáo sĩ số (chiếm<br /> tới 24,2%). Thậm chí, có một số HS lại không hề quan<br /> tâm tới sự vắng mặt của bạn (chiếm 12,1%). Qua việc<br /> phân tích trên, chúng tôi thấy rằng, các thành viên trong<br /> nhóm chính thức của HS THCS có sự quan tâm đến nhau<br /> nhưng mức độ chưa cao.<br /> 2.2.3.2. Đối với thành viên có hoàn cảnh khó khăn<br /> Sự quan tâm của các thành viên khác tới một thành<br /> viên có hoàn cảnh khó khăn khá lớn. HS THCS đã biết<br /> ủng hộ giúp đỡ bạn về vật chất và tinh thần (chiếm tới<br /> 48,5%), bên cạnh đó cũng biết giúp đỡ bằng các hình<br /> thức lớn hơn như tổ chức chương trình từ thiện (chiếm<br /> 36,4%). Tuy nhiên, vẫn còn một số bộ phận HS chỉ hoạt<br /> động với mục đích cá nhân nên không quan tâm đến các<br /> bạn xung quanh (chiếm 12,1%) hoặc chỉ quan tâm khi<br /> đối tượng đó là bạn thân của mình (chiếm 3%).<br /> Quan điểm của giáo viên (GV) về sự quan tâm giúp đỡ<br /> nhau của HS: HS THCS hầu hết đều rất hòa đồng vui vẻ<br /> và quan tâm tới nhau. Tuy nhiên, bên cạnh đó, có những<br /> HS suy nghĩ tiêu cực, chỉ ham chơi và không quan tâm đến<br /> những người xung quanh. Nguyên nhân của hiện tượng<br /> trên là do gia đình còn quản giáo các em chưa chặt hoặc là<br /> những em có hoàn cảnh bố mẹ bỏ nhau hay những lí do cá<br /> nhân khác. Mặc dù vẫn có những bộ phận HS chỉ quan<br /> tâm tới lợi ích cá nhân nhưng nhìn chung các em cũng khá<br /> thân thiết do đặc điểm tâm lí lứa tuổi của các em thích giao<br /> tiếp, nhu cầu bạn bè cao và thích khẳng định bản thân.<br /> 2.2.4. Thực trạng quan hệ giữa các thành viên<br /> 2.2.4.1. Thái độ giữa các thành viên trong một lớp<br /> Bảng 2. Thực trạng thái độ giữa các thành viên trong một lớp<br /> STT<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Tôn trọng nhau<br /> Xích mích với nhau<br /> Ghen ghét, đố kị<br /> nhau<br /> Chỉ có mối quan hệ<br /> cùng lớp, không có<br /> tình cảm với nhau<br /> <br /> 3<br /> 4<br /> <br /> Kết quả<br /> Số lượng<br /> Tỉ lệ (%)<br /> 65<br /> 65,7<br /> 9<br /> 9,1<br /> 10<br /> <br /> Qua điều tra, chúng tôi thấy rằng, đa số HS THCS<br /> đều biết tôn trọng lẫn nhau (chiếm 65,7%). Đối với một<br /> nhóm chính thức, mối quan hệ giữa các thành viên là<br /> một yếu tố quan trọng trong việc liên kết với nhau cùng<br /> thực hiện chung một mục tiêu. Bên cạnh đó, vẫn có<br /> những thành viên ngồi trong tập thể lớp nhưng không<br /> quan tâm những điều xung quanh, không quan tâm đến<br /> các thành viên khác, quan hệ với các bạn xung quanh<br /> chỉ là sự giao tiếp bắt buộc vì học cùng lớp chứ không<br /> có tình cảm gì với nhau (chiếm 15,1%), thậm chí còn<br /> ghen ghét, đố kị nhau (chiếm 10,1%) và xích mích với<br /> nhau (chiếm 9,1%).<br /> 2.2.4.2. Quan hệ học tập giữa các thành viên<br /> Bảng 3. Thực trạng quan hệ học tập<br /> giữa các thành viên của HS THCS<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> STT<br /> <br /> 10,1<br /> 15,1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 23<br /> <br /> Thường xuyên<br /> Thỉnh thoảng<br /> Hiếm khi<br /> Không bao giờ<br /> <br /> Kết quả<br /> Số lượng Tỉ lệ (%)<br /> 42<br /> 42,4<br /> 50<br /> 50<br /> 5<br /> 5,1<br /> 2<br /> 2,5<br /> <br /> Qua việc quan sát và các số liệu thu thập được từ HS,<br /> chúng tôi thấy rằng, quan hệ học tập của các em còn ở<br /> mức độ thỉnh thoảng (chiếm 50%), còn ở mức độ thường<br /> xuyên (chiếm 42,4%). Còn đối với một số HS, hiếm khi<br /> có quan hệ học tập với các thành viên khác chiếm số<br /> lượng khá ít (chiếm 5,1%) hay những em không bao giờ<br /> có quan hệ học tập với các bạn (chiếm 2,5%).<br /> Quan điểm của GV về quan hệ giữa HS trong cùng tập<br /> thể lớp: Đối với HS THCS, quan hệ giữa các em thường<br /> khá thân thiết, đặc biệt, do học chung một lớp nên có mối<br /> quan hệ học tập khá rõ nét. HS biết tôn trọng nhau, chỉ có<br /> một số thành phần HS không thích giao lưu, sống khép kín<br /> hay có một số em hay ghen ghét, tị nạnh với những bạn có<br /> thành tích cao hơn mình. Tuy nhiên, đấy chỉ là con số ít,<br /> đa số các em vẫn rất gắn bó, hòa thuận với nhau trong học<br /> tập cũng như trong cuộc sống hàng ngày.<br /> 2.2.5. Thực trạng quá trình hoạt động của các thành viên<br /> tới hoạt động chung<br /> Bảng 4. Thực trạng quá trình hoạt động<br /> của các thành viên tới hoạt động chung<br /> <br /> 1<br /> 15<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> Nội dung<br /> Hợp tác cùng đạt<br /> mục tiêu chung<br /> Tự nguyện theo<br /> phong trào<br /> <br /> Kết quả<br /> Số lượng Tỉ lệ (%)<br /> 70<br /> <br /> 70,7<br /> <br /> 18<br /> <br /> 18,2<br /> <br /> VJE<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 431 (Kì 1 - 6/2018), tr 21-26<br /> <br /> Bị ép buộc<br /> Đùn đẩy nhau<br /> <br /> 5<br /> 6<br /> <br /> 5,1<br /> 6<br /> <br /> Theo số liệu thu thập được, đa số HS tham gia phong<br /> trào với tinh thần hợp tác cùng đạt được mục tiêu (chiếm<br /> 70,7%) và tự nguyện tham gia (chiếm 18,2%). Bên cạnh<br /> đó, còn một số HS tham gia không tự nguyện, chỉ nhận<br /> nhiệm vụ khi bị các bạn đùn đẩy (chiếm 6%) và do bị<br /> GV ép buộc giao nhiệm vụ (chiếm 5,1%).<br /> <br /> 2.2.6.3. Đối với hoạt động học tập<br /> <br /> Qua quan sát các buổi sinh hoạt tập thể, chúng tôi<br /> nhận thấy, đa số các em đều rất hào hứng tham gia hoạt<br /> động với tinh thần vì tập thể, chỉ có số ít không thích hoạt<br /> động ngồi im không có ý kiến hoặc khi bị giao nhiệm vụ,<br /> thì tỏ thái độ khó chịu và đùn đẩy cho các bạn khác.<br /> <br /> Bảng 7. Thực trạng thái độ tham gia các hoạt động học<br /> tập chung của HS THCS<br /> <br /> 2.2.6. Thực trạng thái độ tham gia các hoạt động chung<br /> 2.2.6.1. Đối với phong trào do nhà trường phát động<br /> Bảng 5. Thực trạng thái độ tham gia các phong trào<br /> do nhà trường phát động của HS THCS<br /> STT<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> <br /> Đùn đẩy nhau<br /> Tham gia miễn cưỡng<br /> Không quan tâm<br /> Hào hứng phát biểu ý<br /> kiến đóng góp tham<br /> gia phong trào<br /> <br /> 4<br /> <br /> 68,7<br /> <br /> 2.2.6.2. Đối với hoạt động trong tập thể lớp<br /> Bảng 6. Thực trạng thái độ tham gia các hoạt động<br /> trong tập thể lớp của HS THCS<br /> Nội dung<br /> <br /> 1<br /> <br /> Không quan tâm<br /> Chỉ chú ý khi liên quan<br /> đến mình<br /> Đóng góp ý kiến cùng<br /> thực hiện nhiệm vụ<br /> Nhiệt tình cùng các bạn<br /> tham gia hoạt động<br /> <br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> Kết quả<br /> Số lượng<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 24<br /> <br /> 24,2<br /> <br /> 22<br /> <br /> 22,2<br /> <br /> 52<br /> <br /> 52,6<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Đợi cô giáo giảng<br /> Việc ai người nấy làm<br /> Chỉ trong nhóm bạn<br /> thân hỏi nhau<br /> Cả lớp cùng họp để<br /> chia sẻ cách làm<br /> <br /> 4<br /> <br /> Qua việc quan sát một số buổi sinh hoạt tập thể của<br /> HS cùng với các số liệu thu thập được, chúng tôi thấy<br /> rằng, nhìn chung, các em rất hào hứng phát biểu tham gia<br /> phong trào (chiếm 68,7%). Một bộ phận HS có khả năng<br /> hay năng khiếu có thể tham gia nhưng chỉ tham gia miễn<br /> cưỡng do GV giao trách nhiệm (chiếm 24,2%), 6,1% HS<br /> đùn đẩy nhau và 1% không quan tâm tới các phong trào<br /> chung do nhà trường phát động.<br /> <br /> STT<br /> <br /> STT<br /> <br /> 3<br /> <br /> Kết quả<br /> Số lượng Tỉ lệ (%)<br /> 6<br /> 6,1<br /> 24<br /> 24,2<br /> 1<br /> 1<br /> 68<br /> <br /> Qua các buổi quan sát HS cùng với các số liệu thu<br /> thập được, chúng tôi nhận thấy, đối với các phong trào<br /> của lớp, hầu hết các em đều nhiệt tình tham gia hoạt động<br /> (chiếm 52,6%), cùng đóng góp ý kiến thực hiện nhiệm<br /> vụ chung (chiếm 22,2%). Bên cạnh đó có một số thành<br /> viên khi đến giờ sinh hoạt tập thể chỉ ngồi im, chỉ chú ý<br /> khi có ai nhắc đến mình hay có việc gì đó liên quan đến<br /> mình (chiếm 24,2%), có thành viên không quan tâm đến<br /> phong trào của lớp (chiếm 1%).<br /> <br /> Kết quả<br /> Số lượng Tỉ lệ (%)<br /> 13<br /> 13,1<br /> 8<br /> 8,1<br /> 36<br /> <br /> 36,4<br /> <br /> 42<br /> <br /> 42,4<br /> <br /> Đối với các hoạt động học tập, HS gắn kết với nhau<br /> khá chặt chẽ, khi có các bài tập khó, cả lớp cùng nhau<br /> chia sẻ (chiếm 42,4%) hoặc hỏi các bạn trong nhóm bạn<br /> thân với nhau (chiếm 36,4%). Tuy nhiên, vẫn còn một số<br /> HS không biết hợp tác với các bạn trong lớp mà đợi cô<br /> giáo đến giảng (chiếm 13,1%) hoặc làm việc của mình<br /> không quan tâm tới người khác (chiếm 8,1%).<br /> Như vậy, qua việc điều tra thái độ của HS đối với các<br /> hoạt động của nhà trường, hoạt động của tập thể lớp và<br /> hoạt động học tập, chúng tôi thấy rằng, đa số các em đều<br /> có thái độ hào hứng đối với các hoạt động chung, chỉ có<br /> một số bộ phận nhỏ HS là thiếu quan tâm đến các hoạt<br /> động chung do không liên quan đến cá nhân mình.<br /> Ý kiến của GV đối với thái độ tham gia các hoạt động<br /> chung của HS THCS: Nhìn chung, đối với tất cả các hoạt<br /> động, HS đều rất nhiệt tình tham gia. Do các em đang ở<br /> lứa tuổi hiếu động, thích thể hiện mình nên rất hào hứng<br /> đối với các hoạt động được phát động. Tuy nhiên, bên<br /> cạnh đó có một bộ phận HS có lối sống ích kỉ, hay phụ<br /> thuộc vào người khác hoặc sống rất khép kín nên ít khi<br /> quan tâm tới các phong trào của trường. Vì vậy, GV và<br /> các bạn trong lớp luôn tạo điều kiện để HS này có thể<br /> hòa đồng hơn với tập thể và giáo dục lối sống tập thể<br /> cho các em.<br /> Qua quá trình thu thập số liệu cùng với việc phân tích<br /> kết quả thành tích đạt được trong năm học vừa qua của<br /> tập thể, chúng tôi thấy các em đã nhận ra được vai trò của<br /> các hoạt động chung. Qua số liệu điều tra, HS đánh giá<br /> <br /> 24<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 431 (Kì 1 - 6/2018), tr 21-26<br /> <br /> cao vai trò của các hoạt động chung: 1) Tạo cơ hội hiểu<br /> nhau hơn; 2) Giúp cá nhân biết ứng xử; 3) Hình thành<br /> tinh thần đồng đội. Đây là ba vai trò được HS đánh giá<br /> cao nhất, chứng tỏ HS đã biết kết hợp giữa lợi ích cá nhân<br /> gắn liền với tinh thần tập thể, đặt tập thể lên hàng đầu để<br /> đạt mục tiêu chung. Từ các vai trò trên, các em cũng nhận<br /> thấy được hoạt động chung làm cho mình tự tin hơn, biết<br /> cách phân công công việc phù hợp hơn và cùng hướng<br /> tới mục đích chung.<br /> Qua việc phân tích các phong trào tập thể của HS lớp<br /> 9 Trường THCS Sa Đéc, chúng tôi thấy, trong một năm<br /> học, các em đã cùng nhau tham gia rất nhiều phong trào<br /> như: bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn nước sạch của<br /> chúng ta, phong trào vì trẻ em nghèo, đôi bạn điểm tốt,<br /> học tập và làm theo tấm gương anh Bộ đội Cụ Hồ,... Tất<br /> cả các phong trào đều được HS tham gia nhiệt tình và<br /> nhận được rất nhiều thành tích do mỗi cá nhân trong tập<br /> thể lớp góp sức thực hiện.<br /> 2.2.7. Thực trạng mức độ quan tâm của các chủ thể quản<br /> lí (xem bảng dưới)<br /> Nội<br /> STT<br /> dung<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> Thường<br /> xuyên<br /> SL SĐ<br /> <br /> GV<br /> chủ<br /> 77<br /> nhiệm<br /> Liên<br /> chi 24<br /> Đoàn<br /> Ban<br /> cán 61<br /> sự lớp<br /> <br /> Mức độ<br /> Số<br /> Thỉnh<br /> Không điểm Thứ<br /> thoảng bao giờ trung bậc<br /> SL SĐ SL SĐ bình<br /> 10<br /> <br /> 2,65<br /> <br /> 1<br /> <br /> 8<br /> <br /> 8<br /> <br /> 2,16<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2,59<br /> <br /> 2<br /> <br /> 231<br /> <br /> 11<br /> <br /> 22<br /> <br /> 10<br /> <br /> 72<br /> <br /> 67 134<br /> <br /> 183<br /> <br /> 36<br /> <br /> 72<br /> <br /> Đối với cấp học THCS, các em chịu sự quản lí rất<br /> chặt chẽ của nhà trường qua sự giám sát của GV chủ<br /> nhiệm. Ở trường THCS, mức độ quan tâm chủ yếu tới<br /> HS là GV chủ nhiệm. GV chủ nhiệm là người trực tiếp<br /> giải quyết, sắp xếp tất cả các hoạt động trong lớp, giúp<br /> tập thể gắn kết chặt chẽ với nhau. GV chủ nhiệm giao<br /> quyền cho ban cán sự lớp có thể thay mặt GV chủ nhiệm<br /> ở một số công việc và giám sát các bạn trong lớp, vì vậy,<br /> ban cán sự lớp là chủ thể thứ hai luôn quan tâm tới hoạt<br /> động của lớp sau đó mới đến Liên chi đoàn.<br /> 2.2.8. Ý kiến đề xuất của học sinh trung học cơ sở về biện<br /> pháp xây dựng một tập thể lớp vững mạnh<br /> Qua quá trình điều tra và quan sát, chúng tôi đã thu<br /> được một số quan điểm của HS về việc xây dựng một tập<br /> thể lớp vững mạnh, nhìn chung, các em đã đưa ra rất<br /> nhiều ý kiến tương đối giống nhau và cũng là mong<br /> muốn, nguyện vọng của các em về tập thể lớp mình.<br /> <br /> 25<br /> <br /> Theo ý kiến đa số HS THCS, để có một tập thể lớp<br /> vững mạnh, trước hết, phải có đội ngũ tự quản vững<br /> mạnh, đầy đủ năng lực được cả lớp tin tưởng giao phó<br /> trách nhiệm. Bên cạnh đó, GV chủ nhiệm phải có biện<br /> pháp xây dựng một nền nếp chung ngay từ khi các em<br /> bước chân vào THCS, kỉ luật và khen thưởng nghiêm<br /> minh, tránh để HS tị nạnh nhau, gây mất đoàn kết.<br /> Đa số HS đều cho rằng, để có một tập thể lớp vững<br /> mạnh cùng thực hiện được các mục tiêu, phong trào<br /> chung, trước hết, bản thân các em phải đoàn kết giúp đỡ<br /> yêu thương nhau, không phân biệt, bè phái, kể cả trong<br /> học tập và cuộc sống. Bản thân HS ở nhà có một gia<br /> đình thì đến trường tập thể là một gia đình thứ hai mà<br /> các em cần yêu thương, tôn trọng. Đối với các hoạt<br /> động do nhà trường phát động, các thành viên phải<br /> chung sức đồng lòng góp ý kiến và hăng hái tham gia,<br /> phát huy thế mạnh của từng bạn, tránh chỉ tập trung vào<br /> một số HS tiêu biểu.<br /> Được hỏi về các phong trào tập thể cùng tham gia và<br /> xây dựng, HS đã kể ra rất nhiều các phong trào lớp mình<br /> tham gia và nêu lên nhiều quan điểm để các phong trào<br /> tập thể trở nên ý nghĩa hơn, đó là xây dựng các nhóm văn<br /> nghệ, nhóm thể thao, nhóm học tập để cùng thu hút giúp<br /> đỡ các bạn khác yếu về lĩnh vực đó cùng tham gia, nâng<br /> cao tinh thần đoàn kết trong tập thể.<br /> 3. Kết luận<br /> Kết quả nghiên cứu thực trạng cho thấy: sự cố kết<br /> nhóm trong nhóm chính thức của HS THCS ở mức độ<br /> tương đối cao. Nhóm đã thể hiện được là một chỉnh thể<br /> thống nhất có sự liên kết khá chặt chẽ. Hoạt động nhóm<br /> diễn ra thường xuyên liên tục và đạt được nhiều thành<br /> tích cao, quan hệ tình cảm của các thành viên rất gắn bó,<br /> thân thiết.<br /> Để nâng cao được tính cố kết trong tập thể lớp học, nhà<br /> trường nên tổ chức các buổi sinh hoạt, tọa đàm để trang bị<br /> cho HS những kiến thức, kĩ năng về việc xây dựng các mối<br /> quan hệ bạn bè, tập thể, đưa giáo dục kĩ năng sống vào nhà<br /> trường như: yêu thương, giao tiếp, hợp tác... để nâng cao<br /> sự cố kết giữa các thành viên. Bên cạnh đó, HS phải luôn<br /> luôn tự rèn luyện bản thân, học tập thật tốt, giúp đỡ bạn bè<br /> xung quanh, tham gia nhiệt tình các phong trào tập thể, rèn<br /> luyện cách ứng xử với bạn bè hòa nhã, xây dựng những<br /> mối quan hệ tích cực trong tập thể.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Vũ Dũng (2008). Từ điển Tâm lí học. NXB Từ điển<br /> bách khoa.<br /> [2] Vũ Dũng (2000). Tâm lí học xã hội. NXB Khoa học<br /> xã hội.<br /> <br />