THUÛNG RUOÄT TREÂN BEÄNH NHAÂN NHIEÃM HIV<br />
Nguyeãn Thanh Phong*, Leâ Quang Nghóa*, Traàn Vaên Phôi*<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
Ñaët vaán ñeà: Thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV laø moät bieán chöùng naëng, tyû leä bieán chöùng vaø töû<br />
vong sau moå coøn cao. Muïc tieâu nghieân cöùu laø moâ taû ñaëc ñieåm laâm saøng vaø ñaùnh giaù keát quaû ñieàu trò.<br />
Phöông phaùp nghieân cöùu: chuùng toâi hoài cöùu nhöõng tröôøng hôïp thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm<br />
HIV ñöôïc ñieàu trò taïi khoa caáp cöùu beänh vieän Bình Daân trong 5 naêm töø thaùng 1/2000 ñeán thaùng 11/2004.<br />
Keát quaû: coù 11 tröôøng hôïp ñöôïc moå trong thôøi gian treân. Nam chieám 64%. Trung bình laø 34 tuoåi.<br />
64% beänh nhaân ôû giai ñoaïn AIDS, 36% giai ñoaïn nhieãm HIV coù trieäu chöùng. 91% beänh nhaân coù daáu hieäu<br />
phaûn öùng phuùc maïc. Lieàm hôi döôùi hoaønh coù trong 71% tröôøng hôïp. Sieâu aâm buïng giuùp chaån ñoaùn trong<br />
75% tröôøng hôïp. Taát caû ñeàu trong tình traïng vieâm phuùc maïc toaøn boä, 64% tröôøng hôïp soác nhieãm truøng<br />
tröôùc moå. 46% thuûng ruoät do lao, 46% khoâng do lao, coù 1 tröôøng hôïp hoaïi töû hoång traøng gaây thuûng. Tyû leä<br />
bieán chöùng 72%, töû vong 9%.<br />
Keát luaän: thuûng ruoät coù theå xaûy ra ôû baát cöù giai ñoaïn naøo cuûa tình traïng nhieãm HIV. Trieäu chöùng<br />
laâm saøng thöôøng ñieån hình vôùi daáu hieäu phaûn öùng phuùc maïc, X-quang buïng ñöùng coù lieàm hôi döôùi hoaønh<br />
laø daáu hieäu thöôøng gaëp vaø laø yeáu toá quyeát ñònh phaãu thuaät. Sieâu aâm buïng laø phöông phaùp coù giaù trò trong<br />
vieäc phaùt hieän caùc beänh lyù trong oå buïng ôû beänh nhaân nhieãm HIV. Keát quaû ñieàu trò phuï thuoäc vaøo tình<br />
traïng vieâm phuùc maïc, giai ñoaïn nhieãm HIV vaø phöông phaùp phaãu thuaät.<br />
<br />
SUMMARY<br />
INTESTINAL PERFORATION IN HIV – INFECTED PATIENTS<br />
Nguyen Thanh Phong, Le Quang Nghia, Tran Van Phoi<br />
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 88–92<br />
<br />
Objective: Intestinal perforation in HIV– infected patients is a rare surgical emergency, however the<br />
morbidity and mortality is highly because it is easily to miss out or confuse with other diseases, and the<br />
methods of treatment were belong to patient’s situation and surgeon. The aim of study is determine of<br />
experiences in diagnosis and treatment.<br />
Method: retrospective analysis of intestinal perforation in HIV– infected patients who underwent<br />
surgical procedure between January 2000 and November 2004 at emergency department in Binh Dan<br />
hospital.<br />
Result: 11 patients with generalized peritonitis were operated. 91% with abdominal tenderness,<br />
guarding and rebound tenderness. 64% were AIDS. Air under the diaphram in 71%, ultrasonography<br />
feature of free fluid in peritoneal cavity were 75%. Tuberculosis intestinal perforation in 46%, idiopathic<br />
cause in 46%. The mortality and morbidity were 9% and 72%.<br />
Conclusion: Intestinal perforation can occur whenever of HIV– infected’s stage. The clinic is usually<br />
typical with abdominal tenderness, guarding and rebound tenderness. Abdominal X- rays and ultrasound<br />
were useful in diagnosis. The results belong to peritonitis situation, HIV– infected’s stage and surgical<br />
methods.<br />
* Boä moân Ngoaïi – Ñaïi hoïc Y Döôïc Tp. Hoà Chí Minh<br />
T<br />
<br />
88<br />
<br />
T<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
Thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV laø moät<br />
caáp cöùu ngoaïi khoa ít gaëp, tuy nhieân tyû leä bieán chöùng<br />
vaø töû vong cuûa beänh naøy coøn cao do deã boû soùt beänh<br />
hay chaån ñoaùn laàm vôùi caùc beänh khaùc. Caùc phöông<br />
phaùp ñieàu trò chöa thoáng nhaát tuyø thuoäc tình traïng<br />
cuûa beänh nhaân vaø phaãu thuaät vieân. Do ñoù chuùng toâi<br />
hoài cöùu nhöõng tröôøng hôïp thuûng ruoät treân beänh<br />
nhaân nhieãm HIV ñöôïc ñieàu trò taïi khoa caáp cöùu beänh<br />
vieän Bình Daân nhaèm ruùt ra nhöõng kinh nghieäm thöïc<br />
tieãn trong coâng taùc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò.<br />
<br />
ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br />
CÖÙU<br />
Phöông phaùp<br />
Hoài cöùu<br />
<br />
ÑOÁI TÖÔÏNG<br />
Taát caû tröôøng hôïp thuûng ruoät treân beänh nhaân<br />
nhieãm HIV ñöôïc phaãu thuaät taïi khoa caáp cöùu beänh<br />
vieän Bình Daân loaïi tröø nhöõng tröôøng hôïp thuûng ruoät<br />
do chaán thöông hay veát thöông.<br />
Caùc döõ lieäu ñöôïc thu thaäp bao goàm tuoåi, giôùi, giai<br />
ñoaïn nhieãm HIV, phaûn öùng phuùc maïc, tình traïng soác,<br />
X-quang buïng ñöùng khoâng söûa soaïn (XQBÑKSS),<br />
sieâu aâm buïng, caùc xeùt nghieäm sinh hoaù, huyeát hoïc, vi<br />
khuaån, phöông phaùp moå, bieán chöùng sau moå.<br />
Döõ lieäu ñöôc phaân tích vôùi phaàn meàm SPSS<br />
11.05. Trong ñoù tyû leä phaàn traêm ñöôïc tính cho caùc<br />
bieán ñònh tính, vaø giaù trò trung bình cuøng vôùi 2 ñoä<br />
leäch chuaån ñöôïc tính cho caùc bieán soá ñònh löôïng<br />
<br />
KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU<br />
Tyû leä nam: nöõ laø 2:1.<br />
Tuoåi trung bình laø 34, nhoû nhaát laø 16 lôùn nhaát<br />
48 tuoåi.<br />
Tình traïng soát 2 tröôøng hôïp, 9 khoâng soát.<br />
7 tröôøng hôïp lao phoåi vaø vieâm phoåi.<br />
Tieâu chaûy 6 tröôøng hôïp.<br />
Soá löôïng baïch caàu ña nhaân trung tính: trung<br />
bình 6800 ±4,67/mm3.<br />
<br />
Soá löôïng baïch caàu lympho: trung bình 955 ±<br />
0,51 /mm3.<br />
Dung tích hoàng caàu: trung bình 25 ± 5,07%.<br />
Protit/ maùu: trung bình 65± 8,51 g/l.<br />
Nguyeân nhaân gaây thuûng ruoät<br />
Baûng 1<br />
Soá beänh nhaân<br />
3<br />
2<br />
5<br />
1<br />
<br />
Thuûng hoài traøng do lao<br />
Thuûng hoài traøng nghi lao<br />
Thuûng hoài traøng<br />
Thuûng hoång traøng<br />
<br />
Tyû leä (%)<br />
27.3<br />
18.2<br />
45.5<br />
9.1<br />
<br />
Phöông phaùp phaãu thuaät<br />
Baûng 2<br />
Khaâu loã thuûng<br />
Khaâu loã thuûng+ Phaãu thuaät khaùc<br />
Caét ñoaïn ruoät noái ngay<br />
Caét ñoaïn ruoät + ñöa 2 ñaàu ra ngoaøi<br />
Môû hoài traøng ra da<br />
Môû hoài traøng ra da+ Phaãu thuaät khaùc<br />
<br />
Soá beänh nhaân Tyû leä (%)<br />
2<br />
18.2<br />
1<br />
9.1<br />
2<br />
18.2<br />
3<br />
27.3<br />
1<br />
9.1<br />
2<br />
18.2<br />
<br />
Bieán chöùng vaø töû vong<br />
Baûng 3<br />
Khoâng bieán chöùng<br />
Nhieãm truøng veát moå<br />
Roø ruoät<br />
Roø ruoät+ bung thaønh buïng<br />
Tuï dòch sau moå<br />
Töû vong<br />
<br />
Soá beänh nhaân<br />
1<br />
5<br />
2<br />
1<br />
1<br />
1<br />
<br />
Tyû leä (%)<br />
9.1<br />
45.5<br />
18.2<br />
9.1<br />
9.1<br />
9.1<br />
<br />
BAØN LUAÄN<br />
Trieäu chöùng laâm saøng<br />
Ñau buïng ñoät ngoät vaø döõ doäi laø trieäu chöùng kinh<br />
ñieån cuûa vieâm phuùc maïc do thuûng taïng roãng, trong<br />
nghieân cöùu cuûa chuùng toâi khoâng coù tröôøng hôïp naøo,<br />
taát caû beänh nhaân ñeàu coù trieäu chöùng ñau buïng aâm æ<br />
lieân tuïc ngaøy caøng taêng. 7 tröôøng hôïp (64%) ñöôïc<br />
chuyeån ñeán beänh vieän Bình Daân vôùi chaån ñoaùn vieâm<br />
phuùc maïc, trong ñoù 3 tröôøng hôïp ñang ñieàu trò lao<br />
phoåi, 4 tröôøng hôïp ñang ñieàu trò AIDS.<br />
Chuùng toâi coøn ghi nhaän moät soá trieäu chöùng khaùc:<br />
Soát dai daúng hôn 7 ngaøy: 2 tröôøng hôïp.<br />
Tieâu chaûy 6 tröôøng hôïp.<br />
<br />
89<br />
<br />
Ngoaøi nhöõng trieäu chöùng ñeå xaùc ñònh vieâm phuùc<br />
maïc coøn coù nhöõng trieäu chöùng veà ñöôøng tieâu hoaù vaø<br />
soát dai daúng keøm theo, tuy nhieân nhöõng trieäu chöùng<br />
naøy thöôøng gaëp treân nhöõng beänh nhaân ôû giai ñoaïn<br />
AIDS, vaø nhieãm HIV coù trieäu chöùng, do ñoù trieäu<br />
chöùng laâm saøng ít giuùp chuùng toâi chaån ñoaùn thuûng<br />
ruoät treân beânh nhaân nhieãm HIV<br />
Trieäu chöùng thöïc theå: 91% coù co cöùng thaønh<br />
buïng vaø phaûn öùng phuùc maïc laø nhöõng trieäu chöùng<br />
ñöôïc ghi nhaän nhieàu, ñaây laø nhöõng trieäu chöùng giuùp<br />
chaån ñoaùn vieâm phuùc maïc, vaø quyeát ñònh can thieäp<br />
phaãu thuaät.<br />
Trieäu chöùng caän laâm saøng<br />
X- quang buïng ñöùng khoâng söûa soaïn<br />
<br />
Trong thuûng ruoät, XQBÑKSS phaùt hieän coù lieàm<br />
hôi döôùi hoaønh trong 60-85% tröôøng hôïp (1,4) trong<br />
nghieân cöùu cuûa chuùng toâi coù 7 beänh nhaân ñöôïc chuïp<br />
XQBÑKSS, keát quaû coù 5 tröôøng hôïp (71%) coù lieàm hôi<br />
döôùi hoaønh. Keát quaû döông tính cuûa caùc nghieân cöùu<br />
gaàn gioáng nhau vaø coù yù nghóa thoáng keâ. Tyû leä döông<br />
tính chieám khaù cao, nhö vaäy XQBÑKSS coù giaù trò cao<br />
trong chaån ñoaùn thuûng ruoät.<br />
Sieâu aâm<br />
<br />
Theo Tshibwabwa(5) sieâu aâm buïng laø phöông tieän<br />
chaån ñoaùn hình aûnh thöôøng ñöôïc duøng trong chaån<br />
ñoaùn beänh lyù trong oå buïng. Nhöõng thay ñoåi nhìn thaáy<br />
treân sieâu aâm buïng ôû beänh nhaân nhieãm HIV thì khoâng<br />
khaùc gì ôû ngöôøi bình thöôøng. Sieâu aâm buïng coøn laø<br />
daáu hieäu tin caäy trong vieäc phaùt hieän dòch trong oå<br />
buïng. Maëc duø sieâu aâm buïng khoâng cung caáp chaån<br />
ñoaùn xaùc ñònh, nhöng coù theå cung caáp nhöõng hình<br />
aûnh baát thöôøng veà giaûi phaãu vaø beänh lyù goùp phaàn vaøo<br />
vieäc chaån ñoaùn vaø quyeát ñònh can thieäp phaãu thuaät.<br />
Trong tröôøng hôïp nghi ngôø, sieâu aâm buïng neân ñöôïc<br />
tieán haønh ñeå xaùc ñònh coù dòch trong oå buïng hay<br />
khoâng vaø tyû leä chính xaùc leân tôùi 96,3%.<br />
Chuùng toâi thöïc hieän sieâu aâm buïng cho 8 beänh<br />
nhaân (82%) keát quaû coù dòch trong oå buïng laø 5 (62%)<br />
tröôøng hôïp, 1 (13%) tröôøng hôïp sieâu aâm phaùt hieän coù<br />
daáu hieäu öù hôi baát thöôøng ruoät. Sieâu aâm coøn phaùt<br />
hieän theâm 1 (13%) tröôøng hôïp soûi tuùi maät keøm theo.<br />
<br />
90<br />
<br />
Nhö vaäy, ngoaøi XQBÑKSS, sieâu aâm cuõng giuùp<br />
chuùng toâi chaån ñoaùn vieâm phuùc maïc khi coù hôi töï do,<br />
hay dòch trong oå buïng, vaø höôùng chuùng toâi ñeán chaån<br />
ñoaùn thuûng ruoät.<br />
CTscan laø phöông tieän chaån ñoaùn coù ñoä nhaïy vaø<br />
ñoä ñaëc hieäu hôn sieâu aâm buïng trong chaån ñoaùn caùc<br />
beänh lyù trong oå buïng. Tuy nhieân khoâng phaûi beänh<br />
vieän naøo cuõng ñöôïc trang bò maùy CTscan vaø giaù tieàn<br />
ñeå thöïc hieän phöông phaùp naøy coøn cao neân sieâu aâm<br />
buïng laø phöông phaùp thay theá coù giaù trò nhaát trong<br />
vieäc phaùt hieän caùc beänh lyù trong oå buïng ôû beänh nhaân<br />
nhieãm HIV. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi khoâng<br />
coù tröôøng hôïp naøo ñöôïc laøm CTscan.<br />
Nguyeân nhaân gaây thuûng ruoät<br />
Thuûng ruoät do Cyto MegaloVirus (CMV) laø<br />
nguyeân nhaân phoå bieán nhaát trong phaãu thuaät caáp cöùu<br />
buïng ôû beänh nhaân AIDS (2).<br />
Theo nhieàu nghieân cöùu thuûng ruoät do CMV<br />
treân beänh nhaân nhieãm HIV ñöùng haøng ñaàu caùc<br />
phaãu thuaät buïng, vò trí thöôøng gaëp nhaát laø ôû ñoaïn<br />
cuoái hoài traøng vaø ñaïi traøng. Cô cheá laø vieâm maïch<br />
maùu nieâm maïc Æ loeùt Æ thuûng. Thuûng ruoät<br />
thöôøng daãn tôùi vieâm phuùc maïc toaøn boä treân 90%<br />
tröôøng hôïp treân beänh nhaân nhieãm HIV do khaû<br />
naêng khu truù nhieãm truøng oå buïng keùm (1,2).<br />
Thuûng ruoät do lao laø nguyeân nhaân ñöùng haøng thöù<br />
hai, theo Martinez (3) ñaëc ñieåm lao ruoät treân beänh<br />
nhaân nhieãm HIV töông töï nhö beänh nhaân khoâng<br />
nhieãm HIV, ñieåm khaùc bieät chuû yeáu laø tuoåi treû hôn vaø<br />
thôøi gian tieán trieån nhanh hôn.<br />
Nhieàu taùc giaû cho raèng möùc ñoä naëng cuûa lao phoåi<br />
töông ñöông vôùi ñoä naëng lao ruoät (1), lao ñöôøng tieâu<br />
hoaù coù theå ôû baát kyø choå naøo nhöng hoài manh traøng vaø<br />
ñoaïn cuoái hoài traøng laø nôi deãû bò nhaát. Trong nghieân<br />
cöùu cuûa Azizollah (1) tyû leä thuûng hoài traøng do lao laø<br />
20%. Tyû leä vaø möùc ñoä naëng cuûa lao ruoät lieân quan ñeán<br />
tyû leä nhieãm HIV(3).<br />
Cô cheá laø sang thöông lao luoân luoân baét ñaàu töø<br />
moâ baïch huyeát ruoät, vaø sang thöông sôùm nhaát<br />
thöôøng naèm treân maûng Peyer. Sau ñoù hình thaønh cuû<br />
lao nhoû ôû lôùp döôùi nieâm maïc vaø dieãn tieán thaønh maõng<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
loeùt Æ thuûng.<br />
Thuûng ruoät non treân beänh nhaân nhieãm HIV<br />
töông ñoái ít gaëp nhöng bieåu hieän laâm saøng thöôøng<br />
naëng. Theo Azizollah (1) coù 15 tröôøng hôïp thuûng ruoät<br />
non trong 20 naêm, vaø taàn soá laø 1,5%. Phaàn lôùn thuûng<br />
ruoät non naèm ôû hoài traøng, hieám gaëp hôn ôû hoång<br />
traøng vaø ñaïi traøng.<br />
Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi 3 tröôøng hôïp<br />
khoâng laøm giaûi phaãu beänh khi moå. 8 tröôøng hôïp coù<br />
keát quaû giaûi phaãu beänh trong ñoù nguyeân nhaân thuûng<br />
ruoät do lao ñöùng haøng ñaàu 63%, khoâng do lao laø 37%.<br />
Coù leõ laø do nöôùc ta tyû leä nhieãm lao treân beänh nhaân<br />
nhieãm HIV cao. Vaø taïi beänh vieän chuùng toâi chöa laøm<br />
xeùt nghieäm chaån ñoaùn nhieãm CMV.<br />
Thöông toån trong oå buïng<br />
Theo nhieàu nghieân cöùu tyû leä vieâm phuùc maïc toaøn<br />
boä do thuûng ruoät thay ñoåi töø 59,2- 100% (4). Trong<br />
nghieân cöùu cuûa chuùng toâi taát caû beänh nhaân ñeàu ôû<br />
trong tình traïng vieâm phuùc maïc toaøn boä khi phaãu<br />
thuaät, nhö vaäy thôøi ñieåm can thieäp phaãu thuaät cuûa<br />
chuùng toâi coøn treã nguyeân nhaân ña soá beänh nhaân<br />
(64%) ñang ñöôïc ñieàu trò lao phoåi hay beänh AIDS taïi<br />
caùc beänh vieän baïn neân khi thuûng ruoät thöôøng bieåu<br />
hieän laâm saøng khoâng roõ raøng vaø khi ñöôïc chuyeån ñeán<br />
beänh vieän cuûa chuùng toâi taát caû ñeàu ôû tình traïng vieâm<br />
phuùc maïc toaøn theå, vaø khi moå trong oå buïng coù nhieàu<br />
muû vaø giaû maïc.<br />
Caùc phöông phaùp phaãu thuaät<br />
Hoài traøng laø ñoaïn thaáp nhaát cuûa ruoät non, chaát<br />
chöùa ñöïng trong loøng chöa haún laø phaân nhöng ñang<br />
trôû thaønh phaân neân khaù baån. Phöông phaùp phaãu<br />
thuaät ñieàu trò thuûng hoài traøng noùi chung, cuõng nhö<br />
thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV noùi rieâng coù<br />
nhieàu bieän phaùp kyõ thuaät khaùc nhau (4), vaø ñöôïc nhieàu<br />
taùc giaû aùp duïng. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi caùc<br />
phöông phaùp phaãu thuaät ñöôïc söû duïng:<br />
-3 tröôøng hôïp khaâu loã thuûng.<br />
-3 tröôøng hôïp caét ñoaïn ruoät thuûng vaø ñöa ruoät<br />
ra ngoaøi.<br />
-3 tröôøng hôïp môû hoài traøng ra da.<br />
<br />
-2 tröôøng hôïp caét ruoät noái ngay.<br />
Ñieàu ñoù chöùng toû coù nhieàu phöông phaùp ñieàu trò<br />
thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV, choïn löïa<br />
phöông phaùp phaãu thuaät naøo? Ñaây laø vaán ñeà coøn<br />
nhieàu baøn caõi, cho ñeán nay khoâng 1 taùc giaû naøo aùp<br />
duïng 1 phöông phaùp duy nhaát cho moïi tröôøng hôïp<br />
thuûng ruoät. Söû duïng phöông phaùp naøo phaûi caên cöù<br />
vaøo tình huoáng cuï theå cuûa töøng beänh nhaân. Chuùng<br />
toâi döïa vaøo nhöõng yeáu toá sau ñeå löïa choïn phöông<br />
phaùp phaãu thuaät cho töøng beänh nhaân:<br />
-Toång traïng beänh nhaân.<br />
-Tình traïng xoang buïng.<br />
-Giai ñoaïn nhieãm HIV.<br />
-Tình hình sang thöông ruoät non.<br />
Tröôùc ñaây chuùng toâi thöïc hieän nhieàu phöông<br />
phaùp phaãu thuaät ñoái vôùi beänh nhaân, gaàn ñaây thöïc<br />
hieän chuû yeáu 3 phöông phaùp sau:<br />
Khaâu kín loã thuûng coù hay khoâng daãn löu<br />
<br />
Ñöôïc thöïc hieän ôû nhöõng beänh nhaân coù 1 loã thuûng<br />
ôû ruoät non, moâ thaønh ruoät chung quanh loã thuûng<br />
töông ñoái meàm maïi deã khaâu. OÅ buïng baån khoâng laø<br />
choáng chæ ñònh cuûa phöông phaùp khaâu. Tuyø theo tình<br />
traïng cuûa oå buïng nhö theá naøo maø chuùng toâi daãn löu<br />
hay khoâng daãn löu oå buïng.<br />
Caét boû ñoaïn ruoät coù loã thuûng noái ngay<br />
<br />
Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän treân beänh nhaân<br />
coù 1 hay nhieàu loã thuûng, moâ thaønh ruoät chung quanh<br />
loã thuûng phuø neà, daøy cöùng lan roäng raát khoù khaâu vaø<br />
tình traïng xoang buïng töông ñoái saïch. Trong nghieân<br />
cöùu cuûa chuùng toâi coù 2 tröôøng hôïp caét ruoät noái ngay<br />
thì ñeàu roø ruoät sau moå<br />
Caét boû ñoaïn ruoät ñoùng ñaàu döôùi ñöa ñaàu<br />
treân ra da<br />
<br />
Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän treân beänh nhaân<br />
coù 1 hay nhieàu loã thuûng, moâ thaønh ruoät chung quanh<br />
loã thuûng phuø neà, daøy cöùng, muûn khoù khaâu vaø tình<br />
traïng oå buïng raát baån.<br />
Tröôùc ñaây chuùng toâi raát ngaïi ñöa ruoät non ra<br />
ngoaøi da maø thöôøng coá gaéng khaâu loã thuûng, hay caét<br />
ñoaïn ruoät khaâu noái ngay. Vì chuùng toâi sôï vieäc ñöa ruoät<br />
<br />
91<br />
<br />
ra da seõ laøm tình traïng roái loaïn nöôùc, ñieän giaûi vaø tình<br />
traïng suy dinh döôõng naëng hôn, nhaát laø beänh nhaân<br />
trong tình traïng bò suy kieät, maéc theâm caùc beänh maõn<br />
tính khaùc nhö lao phoåi, lao ruoät, ôû giai ñoaïn AIDS, vaø<br />
phaûi thay baêng nhieàu laàn trong ngaøy deã gaây laây<br />
nhieãm. Nhöng khi caét ruoät noái ngay thì ñeàu coù bieán<br />
chöùng roø ruoät phaûi can thieäp phaãu thuaät laïi. 1 tröôøng<br />
hôïp khaâu kín loã thuûng daãn löu thì bò roø ruoät, neân ngaøy<br />
nay phaãu thuaät thöôøng ñöôïc choïn laø ñöa ñoaïn ruoät<br />
thuûng ra ngoaøi, hay caét ñoaïn ruoät thuûng vaø môû hoài<br />
traøng ra da.<br />
Bieán chöùng haäu phaãu<br />
Vieâm phuùc maïc do thuûng ruoät laø nguyeân nhaân ít<br />
gaëp nhöng coù tyû leä bieán chöùng vaø töû vong cao, ngay<br />
caû sau khi ñöôïc ñieàu trò vôùi nhöõng ñieàu kieän thích hôïp<br />
nhaát(1,4). Tyû leä töû vong cuûa thuûng ruoät thay ñoåi töø 3 35% vaø bieán chöùng töø 30 - 57,4%(1,2,4). Trong nghieân<br />
cöùu cuûa chuùng toâi tyû leä töû vong cuûa thuûng ruoät laø 9%,<br />
bieán chöùng laø 72% trong ñoù nhieãm truøng veát moå laø<br />
46% vaø bung thaønh buïng laø 9%, roø mieäng noái 27%.<br />
Thuûng ruoät laø nguyeân nhaân thöôøng gaëp gaây vieâm<br />
phuùc maïc toaøn theå, beänh thöôøng naëng do nhieãm<br />
phaân trong oå buïng vaø buøng phaùt nhieãm truøng daãn tôùi<br />
tyû leä bieán chöùng vaø töû vong cao.<br />
Keát quaû ñieàu trò phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá: yeáu<br />
toá quan troïng nhaát laø nguyeân nhaân gaây thuûng, thôøi<br />
gian chaån ñoaùn beänh, phöông phaùpø phaãu thuaät, yeáu<br />
toá thöù hai laø tình traïng nhieãm truøng huyeát, suy ña cô<br />
quan vaø daãn tôùi töû vong. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng<br />
<br />
92<br />
<br />
toâi 1 tröôøng hôïp töû vong do beänh nhaân ôû giai ñoaïn<br />
AIDS, suy kieät vaø suy ña cô quan sau moå vieâm phuùc<br />
maïc toaøn boä do thuûng hoài traøng do lao treân beänh<br />
nhaân ñang ñieàu trò lao phoåi.<br />
<br />
KEÁT LUAÄN<br />
Thuûng ruoät coù theå xaûy ra ôû baát cöù giai ñoaïn naøo<br />
cuûa tình traïng nhieãm HIV. Trieäu chöùng laâm saøng<br />
thöôøng ñieån hình vôùi daáu hieäu phaûn öùng phuùc maïc,<br />
X-quang buïng ñöùng coù lieàm hôi döôùi hoaønh laø daáu<br />
hieäu thöôøng gaëp vaø laø yeáu toá quyeát ñònh phaãu thuaät.<br />
Sieâu aâm buïng laø phöông phaùp coù giaù trò trong vieäc<br />
phaùt hieän caùc beänh lyù trong oå buïng ôû beänh nhaân<br />
nhieãm HIV. Keát quaû ñieàu trò phuï thuoäc vaøo tình traïng<br />
vieâm phuùc maïc, giai ñoaïn nhieãm HIV vaø phöông<br />
phaùp phaãu thuaät.<br />
<br />
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br />
1.<br />
<br />
2.<br />
<br />
3.<br />
<br />
4.<br />
5.<br />
<br />
Abdul Rashid KA, Tajudeen A. Causes and<br />
determinants of outcome of intestinal perforation in a<br />
semiurban community. Ann. Coll. Surg. HK. 7, 116-23.<br />
2003<br />
Ellen M, Fred L, Sharon L. The AIDS patient with<br />
abdominal pain: a new challenge for the emergency<br />
physician. Emergency Medicine Clinics of North<br />
America. Volume 21, 987-1015. 2003.<br />
Martinez Vazquez C, Bordon J, Rivera Gallego A.<br />
Intestinal tuberculosis in patients with and without<br />
HIV infection.An Med Interna. 11(4):167-72. 1994.<br />
Nguyeãn Ñình Hoái. Ñieàu trò thuûng ruoät thöông haøn. Ñeà<br />
taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp boä:8- 11, 16- 32. 1996.<br />
Tshibwabwa. E.T, Mwaba. P. Four – year study of<br />
abdominal ultrasound in 900 Central African adults<br />
with AIDS referred for diagnostic imaging. Abdominal<br />
Imaging 25: 290- 6. 2000.<br />
<br />