Tỉ lệ PAP bất thường, HPV dương tính và yếu tố liên quan ở phụ nữ sàng lọc ung thư cổ tử cung tại Viện Y tế công cộng thành phố Hồ Chí Minh

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> <br /> TỈ LỆ PAP BẤT THƯỜNG, HPV DƯƠNG TÍNH<br /> VÀ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở PHỤ NỮ SÀNG LỌC UNG THƯ CỔ TỬ CUNG<br /> TẠI VIỆN Y TẾ CÔNG CỘNG TP. HỒ CHÍ MINH<br /> Huỳnh Văn Tú*, Mai Tiến Thành*, Nguyễn Bích Hà*, Nguyễn Hương Ngọc*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Ung thư cổ tử cung ở phụ nữ vẫn còn phổ biến. Xét nghiệm định kỳ PAP riêng lẻ hay kết hợp<br /> PAP và HPV DNA là các phác đồ sàng lọc ung thư cổ tử cung đạt được đồng thuận cao trên thế giới hiện nay.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác định tỉ lệ phết tế bào cổ tử cung (PAP) bất thường, tỉ lệ HPV dương tính và một<br /> số yếu tố liên quan ở khách hàng đã có quan hệ tình dục đến sàng lọc ung thư cổ tử cung tại Viện Y tế công cộng<br /> thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang.<br /> Kết quả nghiên cứu: Tất cả có 1285 hồ sơ thoả điều kiện nghiên cứu, với 595 trường hợp đồng thời có xét<br /> nghiệm HPV-DNA. Tỉ lệ PAP bất thường là 0,93%, chủ yếu là ASCUS 0,39% và LSIL 0,39%. Tỉ lệ PAP bất<br /> thường cao gấp 5,02 lần trong nhóm phụ nữ cư trú ở TP. HCM so với nhóm phụ nữ cư trú ở tỉnh khác; cao gấp<br /> 5,11 lần trong nhóm có viêm sinh dục và gấp 160 lần trong nhóm soi cổ tử cung phát hiện vết trắng so với nhóm<br /> có kết quả khám lâm sàng phụ khoa không bất thường. Tỉ lệ HPV (+) là 13,4% (80/595) trong đó HPV (+) type<br /> nguy cơ cao chiếm 5% (30/595), bao gồm các type: 58, 16, 39, 31, 45, 56, 52, 33, 51, 59, và 68. Các yếu tố liên<br /> quan HPV (+) là tiền căn mắc bệnh phụ khoa (tăng 2,3 lần), phụ nữ đã ly dị/goá (tăng 3,97 lần), và đang mắc<br /> viêm sinh dục (tăng 1,8 lần).<br /> Kết luận: Tỉ lệ PAP bất thường là 0,93%, HPV (+) là 13,4% ở phụ nữ đến khám sàng lọc ung thư cổ tử<br /> cung tại Trung tâm Phòng chống chấn thương và Bệnh không lây, Viện Y tế công cộng thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Từ khóa: PAP, HPV, sàng lọc, ung thư cổ tử cung.<br /> ABSTRACT<br /> THE PREVALENCE OF ABNORMAL PAP SMEAR, POSITIVE HPV AND RELATED FACTORS<br /> AMONG WOMEN SCREENED FOR CERVICAL CANCER AT THE INSTITUTE<br /> OF PUBLIC HEALTH, HO CHI MINH CITY<br /> Huynh Van Tu, Nguyen Bich Ha, Mai Tien Thanh, Nguyen Huong Ngoc<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 5 - 2016: 468 - 474<br /> <br /> Background: Cervical cancer among women is still ubiquitous. Periodic screenings by PAP alone or in<br /> coordination with HPV DNA are among the most currently accepted screening modalities for cervical cancer<br /> worldwide.<br /> Objectives: To determine the prevalence of abnormal PAP smears, positive HPV and related factors among<br /> women who got screening tests for cervical cancer at the Institute of Public Health Ho Chi Minh City.<br /> Methods: A cross-sectional study was conducted in the study.<br /> Results: A total of 1.285 women meeting the study criteria were included in the study. Of them, 595<br /> respondents had both PAP smear and HPV DNA findings. The prevalence of abnormal PAP smear was 0.93%,<br /> mainly ASCUS (0.39%) and LSIL (0.39%). The proportion of abnormal PAP smear among women living in<br /> <br /> * Viện Y Tế Công Cộng Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS.Bs Huỳnh Văn Tú ĐT: 0918126200 Email: huynhvantu@iph.org.vn<br /> 468 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> HCMC was 5.02 times higher than those living in other provinces. The proportions among women with genital<br /> tract infection(s) and among women with acetowhitening at colposcopy were 5.11 and 160 times higher than those<br /> among women with negative PAP smear. The prevalence of positive HPV among participants was 13.4%<br /> (80/595), in which 5% (30/595) were high risk HPV types (58, 16, 39, 31, 45, 56, 52, 33, 51, 59, and 68). Factors<br /> related to positive HPV included history of gynecologic conditions (OR= 2.3), separated or widowed women (OR=<br /> 3.97), and having genital tract infection(s) (OR=1.8).<br /> Conclusion: The prevalence of abnormal PAP smears and positive HPV among women with cervical cancer<br /> screening at Center for Injury and NCDs Prevention, the Institute of Public Health Ho Chi Minh city were<br /> 0.93% and 13.4% respectively.<br /> Keywords: PAP, HPV, screening, cervical cancer.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ từ 01/3/2014 đến 15/5/2014.<br /> <br /> Ung thư cổ tử cung vẫn còn rất phổ biến ở Phương pháp nghiên cứu<br /> phụ nữ Việt Nam. Có nhiều phương pháp sàng Thiết kế nghiên cứu<br /> lọc ung thư cổ tử cung nhằm phát hiện sớm ở Nghiên cứu cắt ngang.<br /> giai đoạn tiền ung thư cổ tử cung vốn có thể điều<br /> Cách tiến hành nghiên cứu<br /> trị khỏi hoàn toàn. Thực hiện đồng thời nhiều<br /> Chọn mẫu toàn bộ, hồi cứu tất cả hồ sơ khám<br /> phương pháp sàng lọc có thể là chiến lược phù<br /> phụ khoa có sàng lọc ung thư cổ tử cung bằng<br /> hợp đối với những phụ nữ ít có khả năng tái<br /> phết tế bào cổ tử cung, có kết hợp hoặc không<br /> khám theo dõi định kỳ các tổn thương tiền ung<br /> với xét nghiệm HPV DNA.<br /> thư cổ tử cung. Viện Y tế Công cộng TP. Hồ Chí<br /> Minh lần đầu tiên triển khai sàng lọc ung thư cổ Phụ nữ đã có quan hệ tình dục được khám<br /> tử cung bằng xét nghiệm PAP, HPV DNA và soi phụ khoa và lấy mẫu phết tế bào cổ tử cung với<br /> cổ tử cung. Mục tiêu của đề tài này là xác định tỉ que gỗ spatula Balac nếu không có chống chỉ<br /> lệ PAP bất thường, tỉ lệ HPV dương tính và các định làm phết tế bào cổ tử cung. Mẫu phết tế bào<br /> yếu tố liên quan ở phụ nữ khám sàng lọc tại cổ tử cung được cố định tại chỗ bằng cồn 96 độ,<br /> Trung tâm Phòng chống chấn thương và Bệnh gửi về phòng tế bào học Bệnh viện Từ Dũ,<br /> không lây (PCCT và BKL), Viện Y tế công cộng nhuộm theo phương pháp Papanicolaou và báo<br /> TP. Hồ Chí Minh trong thời gian từ 01/3/2014 cáo kết quả theo phân loại Bethesdanăm 2001.<br /> đến 15/5/2014. Mẫu dịch lấy từ cổ tử cung và âm đạo được<br /> thu thập đồng thời nếu người phụ nữ đồng ý,<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> gửi phòng xét nghiệm Genomics của Viện Y tế<br /> Đối tượng nghiên cứu công cộng TP. Hồ Chí Minh để xét nghiệm định<br /> Phụ nữ trên 20 tuổi, đã từng quan hệ tình tính HPV theo phương pháp PCR. Nếu kết quả<br /> dục, đến tầm soát sức khỏe tổng quát tại Trung HPV (+), mẫu được gửi đến công ty Nam Khoa<br /> tâm PCCT và BKL, Viện Y tế công cộng TP. Hồ để định type HPV theo phương pháp Elisa.<br /> Chí Minh, và thực hiện tầm soát ung thư cổ tử Soi cổ tử cung tầm soát(6) được thực hiện<br /> cung bằng phết tế bào cổ tử cung (PAP). cho tất cả phụ nữ có chỉ định và đủ điều kiện<br /> Tiêu chuẩn loại trừ thực hiện PAP, nhưng khó có khả năng tái<br /> Hồ sơ bệnh án không ghi nhận đủ thông tin khám theo dõi khi kết quả PAP bất thường có<br /> khám phụ khoa. ý nghĩa bệnh lý.<br /> Nhân viên y tế của Trung tâm PCCT và BKL<br /> Thời gian nghiên cứu<br /> liên lạc qua điện thoại, hoặc gửi giấy mời về nơi<br /> Nghiên cứu được thực hiện trong thời gian<br /> cư trú đề nghị bệnh nhân trở lại khám khi kết<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 469<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> quả PAP là bất thường có ý nghĩa bệnh lý. nghiệp, tình trạng hôn nhân, và một số đặc điểm<br /> Xử lý và phân tích số liệu: Số liệu được nhập về tiền căn sản phụ khoa.<br /> trên phần mềm EpiData 3.1 và được xử lý trên Đa số phụ nữ thuộc nhóm 30-59 tuổi (chiếm<br /> phần mềm Stata10. 86,3%), đến từ các tỉnh, thành phố ngoài thành<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU phố Hồ Chí Minh (87,5%), làm nghề nông, nội<br /> trợ hay viên chức, người lao động (87,4%), và có<br /> Có tất cả 1285 hồ sơ thỏa điều kiện nghiên chồng (97,7%).<br /> cứu.<br /> Rất ít phụ nữ (1,1%) ghi nhận tiền căn gia<br /> Đặc điểm chung của phụ nữ trong mẫu đình có người bệnh ung thư phụ khoa, 4% đã<br /> nghiên cứu từng được chẩn đoán mắc một bệnh phụ khoa,<br /> Bảng 1: Đặc điểm đối tượng nghiên cứu phân bố theo 77,7% chưa từng tầm soát ung thư cổ tử cung<br /> nhóm tuổi, địa chỉ cư trú, nghề nghiệp, tình trạng hôn bằng PAP, 10,9% đang sử dụng dụng cụ tử cung<br /> nhân, và tiền căn sản phụ khoa (n=1285) tránh thai, 32% đã mãn kinh, 61,9% mang thai 3<br /> Đặc điểm Tần số Tỉ lệ(%) lần trở lên, và 37,3% sinh con 3 lần trở lên.<br /> 20 – 29 63 4,9<br /> 30 – 39 258 20,1 Kết quả khám phụ khoa<br /> 40 – 49 431 33,5 Bảng 2 trình bày kết quả khám phụ khoa,<br /> Nhóm tuổi<br /> 50 – 59 420 32,7<br /> bao gồm khám lâm sàng và soi cổ tử cung tầm<br /> 60 – 69 102 7,9<br /> 70 – 79 11 0,9 soát, một số trường hợp có thêm kết quả soi tươi<br /> TP. Hồ Chí Minh 160 12,5 khí hư và siêu âm bụng tổng quát. Hầu hết<br /> Địa chỉ cư trú Tỉnh, thành phố (97,4%) các trường hợp viêm sinh dục được chẩn<br /> 1125 87,5<br /> khác<br /> Làm nông 764 59,5 đoán là viêm âm đạo.<br /> Nội trợ 217 16,9 Bảng 2: Kết quả khám phụ khoa và soi cổ tử cung tầm<br /> Viên chức, người<br /> Nghề nghiệp lao động<br /> 141 11,0 soát của mẫu nghiên cứu (n=1285)<br /> Buôn bán 71 5,5 Kết quả Tần số Tỷ lệ(%)<br /> Khác 92 7,1 Bình thường 640 49,8<br /> Có chồng 1256 97,7 Viêm sinh dục 501 39,0<br /> Tình trạng hôn nhân<br /> Ly dị/góa 29 2,3 Bệnh lý lành tính* 142 11,0<br /> Gia đình có người Có 14 1,1 Vết trắng cổ tử cung 2 0,2<br /> bệnh ung thư phụ<br /> khoa Không 1271 98,9 * Các bệnh lý lành tính thường gặp là u xơ tử cung, sa<br /> Bản thân có bệnh phụ Có 51 4,0 sinh dục, polype cổ tử cung, rối loạn kinh nguyệt…<br /> khoa Không 1234 96,0 Nhận xét: Gần 39% phụ nữ được chẩn đoán<br /> Đã từng tầm soát K Có 287 22,3<br /> CTC bằng PAP Không 998 77,7<br /> viêm sinh dục, vết trắng cổ tử cung chiếm 0,2%<br /> Đang sử dụng dụng Có 140 10,9 (Bảng 4).<br /> cụ tránh thai Không 1145 89,1<br /> Còn kinh 874 68,0<br /> Tỉ lệ PAP bất thường<br /> Tình trạng kinh nguyệt<br /> Mãn kinh 411 32,0 Tỉ lệ PAP bất thường là 0,93%, bao gồm các<br /> 0 63 4,9 dạng tổn thương như ASCUS, LSIL, HSIL, và<br /> Số lần mang thai 1-2 426 33,2<br /> ≥3 796 61,9 Carcinoma (Bảng 3). PAP bất thường chủ yếu<br /> 0 63 4,9 trong nhóm tuổi 30-65, chiếm 75% (9/12 mẫu).<br /> Số lần sinh 1-2 743 57,8 Tuổi trung bình của PAP bất thường là<br /> ≥3 479 37,3<br /> 44,17±13,24, thấp nhất là 27, cao nhất là 66. Có<br /> Phụ nữ trong nghiên cứu có tuổi trung bình 2/12 (16,7%) mẫu PAP bất thường ở người dưới<br /> là 46 tuổi. Bảng 1 trình bày phân bố đối tượng 30 tuổi.<br /> nghiên cứu theo nhóm tuổi, địa chỉ cư trú, nghề<br /> <br /> <br /> <br /> 470 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 3: Kết quả xét nghiệm PAP (n=1285) Yếu tố liên quan đến PAP bất thường<br /> Kết quả PAP Tần số Tỷ lệ (%) Bảng 4 trình bày các yếu tố liên quan đến kết<br /> Bình thường/biến đổi lành tính 1273 99,07<br /> quả PAP bất thường, bao gồm nơi cư trú, số lần<br /> Bất thường 12 0,93<br /> ASCUS 5 0,39<br /> mang thai, và kết quả khám lâm sàng phụ khoa.<br /> LSIL 5 0,39 Nhận xét: Tỉ lệ PAP bất thường cao gấp 5,02<br /> HSIL 1 0,08 lần ở phụ nữ cư trú ở TP. HCM so với phụ nữ<br /> Carcinoma 1 0,08<br /> sống ở các tỉnh, thành phố khác (p