Tỉ lệ thừa cân, béo phì và các yếu tố liên quan của học sinh mẫu giáo từ 4-6 tuổi tại quận 5 Thành phố Hồ Chí Minh 2006

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TỈ LỆ THỪA CÂN, BÉO PHÌ VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN<br /> CỦA HỌC SINH MẪU GIÁO TỪ 4-6 TUỔI<br /> TẠI QUẬN 5 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2006<br /> Phùng Đức Nhật* và cs<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Béo phì là một dịch bệnh mới gia tăng và có thể xem như một vấn đề dinh dưỡng khẩn cấp với<br /> 1,6 tỉ người lớn mắc phải trên toàn cầu. Đây cũng là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn cho các bệnh không lây khác như đái<br /> tháo đường, tăng huyết áp, bệnh lý tim mạch, ung thư ở trẻ bị thừa cân béo phì khi trẻ lớn lên.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Nghiên cứu này nhằm xác định tỉ lệ trẻ thừa cân béo phì và mối liên quan với các yếu<br /> tố nguy cơ ở trẻ từ 4 đến 6 tuổi tại các trường mầm non mẫu giáo trên địa bàn quận 5, thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Điều tra cắt ngang với 1650 trẻ tại các trường mầm non mẫu giáo trên địa bàn<br /> quận 5, thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Kết quả: Tỉ lệ trẻ thừa cân béo phì là 21,2% (trong đó 13,2% là thừa cân và 8% là béo phì). Giới là nữ, thói<br /> quen ăn nhanh có liên quan đến nguy cơ cao thừa cân béo phì ở trẻ mầm non mẫu giáo. Trẻ thừa cân có khuynh<br /> hướng thích sử dụng thực phẩm có chất béo nhiều hơn và ít thích sử dụng thực phẩm có chất ngọt so với trẻ<br /> không thừa cân. Mẹ của các trẻ béo phì có tỉ lệ hiểu biết rằng tăng cường hoạt động thể lực và giảm chất béo trong<br /> thức ăn giúp giảm thừa cân béo phì cao hơn so với mẹ của các trẻ bình thường. Tuy nhiên, có một tỉ lệ cao các bà<br /> mẹ tin rằng thức ăn nhanh và các loại nước ngọt là tốt hơn các loại thực phẩm thông thường, và tin rằng trẻ mập<br /> mạp thì khỏe mạnh hơn so với trẻ thông thường.<br /> Kết luận: Thừa cân béo phì ở trẻ là một vấn đề sức khỏe mới nảy sinh ở Việt Nam và có thể phát triển thành<br /> dịch trong tương lai không xa. Giáo dục sức khỏe và hoạt động nâng cao sức khỏe cần được thực hiện tích cực<br /> hơn nhằm kiểm sóat và phòng ngừa đại dịch mới này.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE PREVALENCE OF OVERWEIGHT AND ITS RELATED FACTORS IN KINDERGARTEN<br /> CHILDREN FROM 4 TO 6 YEARS OLD IN DISTRICT 5, HO CHI MINH CITY, 2006.<br /> Phung Duc Nhat * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 - Supplement of No 4 - 2008: 152 - 157<br /> Introduction: Obesity is a new emerging epidemic and can be considered as a new nutrition emergency<br /> with 1.6 billions of obese adults worldwide. It is also an underlying risk factor to develop non-communicable<br /> diseases such as diabetes, hypertension, cardio-vascular diseases, and cancer in adults.<br /> Objectives: This study aims to determine the prevalence of obesity and its related risk factors among<br /> children 4 to 6 years old at kindergartens in district 5, Ho Chi Minh city.<br /> Methods: A cross sectional study of 1650 children 4 to 6 years old was conducted at kindergartens in<br /> district 5, Ho Chi Minh city.<br /> Results: The prevalence of overweight and obesity was 21.2% (in which 13.2% was overweight and 8%<br /> obesity).Girls and fast eating habit were related to a higher risk of obesity in kindergarten children. Overweight<br /> children were more likely to consume fatty food and less likely to consume sweet stuff, compared to normal<br /> children. The percentage of obese children’mothers knowing about the role of physical activity and less fatty diet in<br /> preventing obesity was higher than that of normal children’ mothers. However, there was a high percentage of<br /> * Viện Vệ sinh Y tế công cộng - Thành phố Hồ Chí Minh<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> mothers who believed that fast food and beverages could be better than normal food and that overweight children<br /> were healthier than normal ones.<br /> Conclusions: Obesity in children is a new health problem in Viet Nam and can develop to be an epidemic in<br /> the near future. Health education and health promotion campaigns should be implemented in an active way to<br /> control and prevent this new epidemic.<br /> nhiều nghiên cứu về béo phì đã được tiến hành<br /> ÐẶT VẤN ÐỀ<br /> và các yếu tố nguy cơ cũng được đề cập. Tuy<br /> Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới<br /> vậy vẫn chưa có nhiều nghiên cứu đề cập đến<br /> (WHO) trên toàn thế giới đến năm 2005 có<br /> mối liên quan của các yếu tố nguy cơ và thừa<br /> khỏang 1,6 tỉ người trên 15 tuổi thừa cân, trong<br /> cân béo phì cũng như xác định tỉ lệ thừa cân béo<br /> đó ít nhất 400 triệu người lớn bị béo phì. Béo phì<br /> phì của lứa tuổi mẫu giáo 4-6 tuổi tại thành phố<br /> là đại dịch không chỉ giới hạn ở các nước công<br /> Hồ Chí Minh. Ðiều này thúc đẩy chúng tôi tiến<br /> nghiệp, mà đến 115 triệu người béo phì là ở các<br /> hành nghiên cứu đề tài này.<br /> nước đang phát triển(6). Riêng trẻ em, 22 triệu trẻ<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> dưới 5 tuổi đang bị thừa cân trên thế giới. Thừa<br /> Xác định tỉ lệ thừa cân, béo phì ở học sinh<br /> cân, béo phì có nguy cơ trên các bệnh như tiểu<br /> mẫu giáo từ 4-6 tuổi tại quận 5 thành phố Hồ<br /> đường type 2, bệnh lý tim mạch, đột quị, và một<br /> Chí Minh.<br /> số ung thư tại túi mật, tuyến vú, đại tràng, tiền<br /> (1)<br /> liệt tuyến và thận .<br /> Xác định mối liên quan giữa các yếu tố nguy<br /> cơ với tình trạng thừa cân, béo phì của nhóm trẻ<br /> Tại Việt Nam, các cuộc điều tra nhân khẩu<br /> được nghiên cứu.<br /> trước năm 1995 cho thấy tỉ lệ thừa cân không<br /> đáng kể. Nhưng đến năm 2000 điều tra tại các<br /> ÐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> thành phố lớn cho thấy tỉ lệ thừa cân ở lứa tuổi<br /> Ðối tượng nghiên cứu<br /> học sinh tiểu học Hà nội là 10%, thành phố Hồ<br /> 1650 trẻ 4-6 tuổi theo học tại các trường mầm<br /> Chí Minh là 12%(2). Riêng tại thành phố Hồ Chí<br /> non, mẫu giáo tại quận 5 và cha mẹ trẻ. Lứa tuổi<br /> Minh, điều tra của Nguyễn Thị Kim Hưng qua<br /> trẻ được chọn là 4 đến 6 tuổi, tương ứng với lứa<br /> các năm cho thấy tỉ lệ thừa cân 4-5 tuổi vào các<br /> tuổi mẫu giáo (lớp mầm, lớp chồi, lớp lá) trong<br /> năm 1995, 2000, 2001 tương ứng là 2,5%; 3,1% và<br /> các trường mầm non, mẫu giáo.<br /> 3,3%(4). Nghiên cứu tình trạng thừa cân và béo<br /> Thời gian nghiên cứu<br /> phì của dân cư thành phố Hồ Chí Minh từ 1996<br /> đến 2001, Trần Thị Hồng Loan ghi nhận sự gia<br /> Tháng 4 - 5 năm 2006.<br /> tăng tỉ lệ thừa cân của trẻ dưới 5 tuổi: 2,0% năm<br /> Thu thập thông tin<br /> 1996; 2,1% năm 1999; 3,1% năm 2000; 3,4% năm<br /> Trẻ được cân bằng cân điện tử TANITA của<br /> 2001. Riêng học sinh nhà trẻ, mẫu giáo trong<br /> Nhật (chính xác đến 100g). Trẻ được đo chiều<br /> niên học 2000 - 2001 quận ven Gò vấp có tỉ lệ béo<br /> cao bằng thước Microtoise của Mỹ (chính xác<br /> phì 7,9%. Còn học sinh cấp I (6-11 tuổi) ở quận 1<br /> đến 0,1 cm). Phụ huynh học sinh được phỏng<br /> nội thành năm 1997 có tỉ lệ béo phì 12,2%(5). Ðiều<br /> vấn qua bảng câu hỏi.<br /> tra tình trạng dinh dưỡng năm 2006 của Viện<br /> Nhập và xử lý số liệu<br /> Dinh dưỡng cho tỉ lệ 16,3% người Việt Nam từ<br /> Kết quả nghiên cứu được nhập và xử lý trên<br /> 25-64 tuổi bị thừa cân, béo phì.<br /> các phần mềm: EpiData 3.0, chương trình Epinut<br /> Phần lớn các trường hợp thừa cân béo phì là<br /> của EpiInfo 6.04, SPSS 11.5.<br /> do tăng năng lượng khẩu phần ăn hoặc giảm<br /> hoạt động thể lực hoặc kết hợp cả hai yếu tố đó.<br /> Nhận thức đây là vấn đề y tế công cộng mới,<br /> <br /> 2Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> Tiêu chuẩn đánh giá<br /> Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới<br /> (1985), với trẻ dưới 9 tuổi chỉ tiêu đánh giá thừa<br /> cân trẻ em là cân nặng/chiều cao (CN/CC) so<br /> sánh với quần thể tham khảo NCHS (National<br /> Center for Health Statistics). Trong nghiên cứu<br /> này chọn chỉ tiêu đánh giá theo CN/CC như sau:<br /> < - 2 SD<br /> Suy dinh dưỡng Suy dinh dưỡng<br /> - 2 SD đến + 2 SD<br /> Bình thường<br /> Bình thường<br /> > + 2 SD đến + 3SD thừa cân độ 1<br /> Thừa cân<br /> > + 3 SD đến + 4 SD thừa cân độ 2<br /> Béo phì<br /> > + 4 SD<br /> thừa cân độ 3<br /> <br /> Bảng 2: Ðặc điểm phụ huynh của trẻ tham gia<br /> nghiên cứu<br /> Ðặc tính<br /> <br /> Trình độ<br /> học vấn<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Điều tra cắt ngang mô tả<br /> Nghề<br /> nghiệp<br /> <br /> Cỡ mẫu điều tra<br /> <br /> z 2 (1−α / 2 ) * p * (1 − p )<br /> n=<br /> d2<br /> với z=1,96; p=0,12; d=0,04, thì n= 255.<br /> Chọn 3 nhóm tuổi, và hệ số thiết kế là 2, dự<br /> trù mất mẫu 10%. Cỡ mẫu N = 255*3*2 + 10%,<br /> khoảng 1650.<br /> Bước 1: Khung mẫu là tất cả học sinh các<br /> trường mầm non mẫu giáo trong quận 5.<br /> Bước 2: Chọn 30 cụm: khỏang cách mẫu<br /> k=7701/30.<br /> Bước 3: Chọn ngẫu nhiên các trẻ tại các<br /> trường trong mỗi cụm sao cho mỗi cụm có<br /> khoảng 18 trẻ 4 tuổi, 18 trẻ 5 tuổi, 18 trẻ 6 tuổi.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Ðặc điểm mẫu điều tra<br /> Bảng 1: Ðặc điểm trẻ tham gia nghiên cứu<br /> Giới<br /> <br /> Nhóm tuổi<br /> <br /> Dân tộc<br /> <br /> Ðặc tính<br /> Nam<br /> Nữ<br /> 4 tuổi<br /> 5 tuổi<br /> 6 tuổi<br /> Kinh<br /> Hoa<br /> Khác<br /> <br /> Tần số (n=1650)<br /> 808<br /> 842<br /> 558<br /> 564<br /> 528<br /> 1089<br /> 514<br /> 47<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 49,0<br /> 51,0<br /> 33,8<br /> 34,2<br /> 32,0<br /> 67,5<br /> 31,2<br /> 1,3<br /> <br /> Tỉ lệ nam nữ gần bằng nhau. Tỉ lệ trẻ trong<br /> ba nhóm tuổi xấp xỉ nhau. Dân tộc Kinh chiếm<br /> đa số (67,5%), dân tộc Hoa có tỉ lệ 31,2%.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Chưa hết<br /> cấp 1<br /> Cấp 1<br /> Cấp 2<br /> Cấp 3<br /> ÐH trở lên<br /> Không trả<br /> lời<br /> Buôn bán<br /> nhỏ<br /> CB-VC<br /> Công nhân<br /> Nông dân<br /> Chủ DN<br /> Nghề tự<br /> do<br /> Khác<br /> <br /> Mẹ<br /> Tần số<br /> Tỉ lệ<br /> (n=1650) (%)<br /> <br /> Cha<br /> Tần số<br /> Tỉ lệ<br /> (n=1650) (%)<br /> <br /> 83<br /> <br /> 5,0<br /> <br /> 98<br /> <br /> 6,0<br /> <br /> 106<br /> 478<br /> 468<br /> 325<br /> <br /> 6,4<br /> 29,0<br /> 28,4<br /> 19,7<br /> <br /> 82<br /> 380<br /> 472<br /> 388<br /> <br /> 5,0<br /> 23,0<br /> 28,6<br /> 23,5<br /> <br /> 190<br /> <br /> 11,5<br /> <br /> 230<br /> <br /> 13,9<br /> <br /> 411<br /> <br /> 24,9<br /> <br /> 314<br /> <br /> 19,0<br /> <br /> 324<br /> 474<br /> 2<br /> 51<br /> <br /> 19,6<br /> 10,5<br /> 0,1<br /> 3,1<br /> <br /> 357<br /> 305<br /> 2<br /> 84<br /> <br /> 21,6<br /> 18,5<br /> 0,1<br /> 5,1<br /> <br /> 174<br /> <br /> 10,5<br /> <br /> 239<br /> <br /> 14,5<br /> <br /> 514<br /> <br /> 31,3<br /> <br /> 349<br /> <br /> 21,2<br /> <br /> Về mẹ, hơn một nửa số bà mẹ tham gia<br /> nghiên cứu nằm trong nhóm tuổi từ 31-40 tuổi.<br /> Học vấn đa số trên cấp 2 chiếm 77,1% trong đó tỉ<br /> lệ đại học trở lên là 19,7%. Nghề nghiệp buôn<br /> bán nhỏ chiếm khoảng 25%. Khoảng 1/5 là người<br /> Hoa. Về cha, đa số có trình độ trên cấp 2 (75,1%).<br /> Các nghề chính là cán bộ viên chức (21,6%),<br /> buôn bán nhỏ (19%), công nhân (18,5%). Khoảng<br /> 1/3 là người Hoa.<br /> <br /> Ðặc điểm dinh dưỡng và vận động trẻ<br /> nghiên cứu<br /> Tình trạng dinh dưỡng của trẻ tham gia<br /> nghiên cứu theo chỉ số cân nặng/chiều cao<br /> (CN/CC). Có 350 trẻ thừa cân béo phì chiếm<br /> 21,2%, trong đó trẻ thừa cân là 13,2%, béo phì là<br /> 8%, trẻ bình thường là 77,9% và trẻ suy dinh<br /> dưỡng là 0,8%.<br /> Mức độ vận động trung bình của trẻ như sau:<br /> Bảng 3: Mức độ vận động của trẻ<br /> Hoạt động<br /> Xem tivi<br /> Chơi máy vi tính<br /> Tĩnh tại Chơi trò chơi điện tử<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> Học bài<br /> Tô màu, vẽ tranh,<br /> <br /> Thời gian trung bình<br /> (giờ/ngày)<br /> 2,1 ± 1,3<br /> 1,3 ± 1,0<br /> 1,2 ± 0,9<br /> 1,4 ± 1,1<br /> 1,2 ± 1,0<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> Thời gian trung bình<br /> (giờ/ngày)<br /> <br /> Hoạt động<br /> Ðộng<br /> <br /> học đàn…<br /> Chơi đùa với bạn<br /> <br /> 1,7 ± 1,3<br /> <br /> Xác định mối liên quan giữa các yếu tố ng<br /> uy cơ với tình trạng thừa cân béo phì của<br /> trẻ<br /> Sủ dụng phép kiểm chi-bình phương phân<br /> tích mối liên quan cho kết quả<br /> Bảng 4: Mối liên quan giữa tình trạng thừa cân của<br /> trẻ với các đặc tính của trẻ<br /> Ðặc tính<br /> Giới<br /> Nhóm<br /> tuổi<br /> <br /> Không thừa<br /> cân (n %)<br /> <br /> Nam<br /> Nữ<br /> 4 tuổi<br /> 5 tuổi<br /> 6 tuổi<br /> <br /> 605 (74,9)<br /> 695 (82,5)<br /> 347 (29,2)<br /> 439 (37,0)<br /> 401 (33,8)<br /> <br /> Thừa cân<br /> P<br /> (n %)<br /> 203 (25,1) 0,000<br /> 147 (17,5) 1 (*)<br /> 88 (26,6)<br /> 116 (35,0) 0,292<br /> 127 (38,4)<br /> <br /> Chưa thấy sự khác biệt giữa các nhóm tuổi,<br /> dân tộc của trẻ với tình trạng thừa cân-béo phì.<br /> Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỉ lệ béo<br /> phì giữa trẻ trai và gái: trẻ trai có tỉ lệ béo phì cao<br /> hơn trẻ gái (25,1% so với 17,5%).<br /> Bảng 5: Mối liên quan giữa tình trạng thừa cân của<br /> trẻ với thói quen, sở thích ăn uống của trẻ<br /> Ðặc tính<br /> Nhanh<br /> Tốc độ ăn Bình thường<br /> Chậm<br /> Thích<br /> Bình<br /> thường<br /> Thức ăn<br /> béo<br /> Không thích<br /> Không trả lời<br /> Thích<br /> Thức ăn Bình thường<br /> ngọt<br /> Không thích<br /> Không trả lời<br /> Thích<br /> Bình thường<br /> Nước ngọt<br /> Không thích<br /> Không trả lời<br /> <br /> Không thừa Thừa cân<br /> p<br /> cân (n %)<br /> (n %)<br /> 90 (7,8)<br /> 90(28,2)<br /> 0,000<br /> 640 (55,6) 202 (63,6)<br /> 1 (*)<br /> 423 (36,6)<br /> 26 (8,2)<br /> 189 (17,8)<br /> 67 (22,6)<br /> 475 (44,6) 128 (43,1)<br /> 0,284<br /> 221 (20,8)<br /> 54 (18,2)<br /> 179 (16,8)<br /> 48 (16,1)<br /> 518 (47,7) 116 (38,9)<br /> 369 (34,0) 107 (35,9) 0,017<br /> 93 (8,6)<br /> 38 (12,8) (*)<br /> 105 (9,7)<br /> 516 (47,8)<br /> 308 (28,5)<br /> 131 (12,2)<br /> 124 (11,5)<br /> <br /> 37 (12,4)<br /> 118 (39,7)<br /> 95 (32,0)<br /> 0,076<br /> 47 (15,8)<br /> 37 (12,5)<br /> <br /> Trẻ thừa cân-béo phì có khuynh hướng ăn<br /> nhanh (p = 0,001) cao hơn trẻ bình thường, sự<br /> khác biệt này có ý nghĩa thống kê. Trẻ thừa cân<br /> - béo phì có tỉ lệ thích ăn thức ăn béo cao hơn<br /> so với trẻ bình thường (22,6% so với 17,8%) tuy<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê.<br /> Trẻ bình thường thích ăn ngọt cao hơn có ý<br /> nghĩa thống kê so với trẻ thừa cân béo phì (p =<br /> 0,017).<br /> Bảng 6: Kiến thức của bà mẹ về dinh dưỡng<br /> Ðồng ý<br /> Uống nhiều nước trái cây tốt<br /> cho sức khỏe<br /> Nước ngọt tốt cho sức khỏe<br /> của trẻ<br /> Thức ăn chế biến sẵn (khoai<br /> tây chiên, bắp rang, bánh ngọt,<br /> bánh snack, mì gói,…) tốt cho<br /> sức khỏe của trẻ.<br /> Thức ăn nhanh (bánh Kinh Ðô,<br /> bánh Ðức Phát, gà rán,<br /> pizza,..) có thành phần dinh<br /> dưỡng tốt hơn thức ăn chị nấu.<br /> Thức ăn đóng hộp tốt hơn thức<br /> ăn tươi sống<br /> Cho dầu mỡ nhiều trong thức<br /> ăn thì tốt cho sức khỏe<br /> Trẻ mập thì xinh xắn, đáng yêu<br /> hơn<br /> Trẻ mập thì khỏe hơn trẻ bình<br /> thường<br /> Trẻ chơi vận động ngòai trời tốt<br /> hơn chơi trong nhà<br /> <br /> Không Không ý<br /> kiến<br /> đồng ý<br /> <br /> 90,0%<br /> <br /> 5,6%<br /> <br /> 4,4%<br /> <br /> 4,0%<br /> <br /> 87,5%<br /> <br /> 8,5%<br /> <br /> 10,8%<br /> <br /> 82,5%<br /> <br /> 6,7%<br /> <br /> 7,8%<br /> <br /> 71,0%<br /> <br /> 5,8%<br /> <br /> 3,6%<br /> <br /> 40,5%<br /> <br /> 5,9%<br /> <br /> 7,6%<br /> <br /> 85,0%<br /> <br /> 7,4%<br /> <br /> 50,5%<br /> <br /> 42,3%<br /> <br /> 7,1%<br /> <br /> 14,5%<br /> <br /> 77,6%<br /> <br /> 7,9%<br /> <br /> 80,9%<br /> <br /> 11,3%<br /> <br /> 5,8%<br /> <br /> Bảng 7: Kiến thức bà mẹ về cách phòng chống béo phì<br /> <br /> Ăn hợp lý giúp trẻ tránh thừa cân béo<br /> phì<br /> Ăn vừa đủ theo lứa tuổi giúp trẻ tránh<br /> thừa cân béo phì<br /> Tăng vận động cho trẻ giúp trẻ tránh<br /> thừa cân béo phì<br /> Giảm thức ăn có dầu mỡ giúp trẻ<br /> tránh thừa cân béo phì<br /> Giảm ăn các loại thức ăn nhanh giúp<br /> trẻ tránh thừa cân béo phì<br /> Cho trẻ ăn nhiều trái cây giúp trẻ tránh<br /> thừa cân béo phì<br /> <br /> Ðồng ý<br /> <br /> Không<br /> đồng ý<br /> <br /> 80,1%<br /> <br /> 19,9%<br /> <br /> 66,8%<br /> <br /> 33,2%<br /> <br /> 78,7%<br /> <br /> 21,3%<br /> <br /> 64,6%<br /> <br /> 35,6%<br /> <br /> 52,6%<br /> <br /> 47,4%<br /> <br /> 75,8%<br /> <br /> 24,2%<br /> <br /> Bảng 8: Mối liên quan giữa kiến thức về phòng tránh<br /> thừa cân béo phì và tình trạng thừa cân béo phì của trẻ<br /> Kiến thức<br /> Ăn hợp lý<br /> Tăng vận động<br /> cho trẻ<br /> Giảm thức ăn dầu<br /> mỡ<br /> <br /> 4Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> Ðồng ý<br /> Không<br /> Ðồng ý<br /> Không<br /> Ðồng ý<br /> Không<br /> <br /> Bình Thừa cân p<br /> thường Béo phì<br /> 80,8%<br /> 77,5%<br /> 0,20<br /> 19,2%<br /> 22,5%<br /> 77,2%<br /> 84,3% 0,009<br /> (*)<br /> 22,8%<br /> 15,7%<br /> 62,8%<br /> 70,3% 0,017<br /> (*)<br /> 37,2%<br /> 29,7%<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> Kiến thức<br /> Giảm thức ăn<br /> nhanh<br /> <br /> Ðồng ý<br /> Không<br /> <br /> Bình Thừa cân p<br /> thường Béo phì<br /> 51,7%<br /> 56,0%<br /> 0,19<br /> 48,3%<br /> 44,0%<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Ðánh giá tình trạng thừa cân béo phì của trẻ<br /> theo chỉ số cân nặng/chiều cao (CN/CC) có tỉ lệ<br /> là 21,2% và tỉ lệ trẻ suy dinh dưỡng tương ứng là<br /> 0,8% Trong đó tỉ lệ thừa cân là 13,2% và béo phì<br /> là 8,0%. Ðây là một con số cao đáng báo động.<br /> Thời gian hoạt động trung bình của trẻ<br /> khoảng 1,7 giờ/ngày dành để chơi đùa với bạn.<br /> Trong khi đó, thời gian tĩnh tại của trẻ là 7,2<br /> giờ/ngày dành cho việc xem tivi, chơi máy vi<br /> tính, chơi trò chơi điện tử, học bài, tô màu, vẽ<br /> tranh …hơn gấp ba lần thời gian dành cho hoạt<br /> động. Lối sống tĩnh tại ngày càng phổ biến và là<br /> nguyên nhân gia tăng tỉ lệ thừa cân - béo phì ở<br /> đô thị.<br /> So sánh với nghiên cứu của Lê Thị Hải ở trẻ<br /> cấp 1 tại Hà nội, chúng tôi thấy thói quen ăn<br /> nhanh của trẻ có mối liên quan có ý nghĩa thống<br /> kê với tình trạng thừa cân béo phì của trẻ.<br /> Nhưng khác với nghiên cứu của Nguyễn Thị<br /> Hải, ở trẻ mẫu giáo quận 5 tình trạng ăn vặt lại<br /> không có mối liên quan có ý nghĩa thống kê(3).<br /> Khi khảo sát thói quen ăn uống của trẻ, thói<br /> quen ăn ngọt (p = 0,017) và uống nước ngọt (p =<br /> 0,076) của trẻ có mối liên quan nghịch có ý nghĩa<br /> thống kê với tình trạng thừa cân béo phì của trẻ.<br /> Những trẻ bình thường có thói quen ăn ngọt và<br /> uống nước ngọt cao hơn trẻ thừa cân béo phì. Có<br /> thể là do gia đình trẻ béo phì có ý thức hạn chế<br /> thức ăn ngọt cho con em. Chưa thấy có mối liên<br /> quan giũa ăn thực phẩm nhiều chất béo với tình<br /> trạng thừa cân béo phì của trẻ. Ðiều này khác<br /> với nghiên cứu trước đây của Lê Thị Hải cho<br /> thấy có liên quan giữa ăn chất béo và thừa cân<br /> béo phì.<br /> Khảo sát kiến thức chung về dinh dưỡng của<br /> bà mẹ cho thấy với thức ăn chế biến, thức ăn<br /> nhanh ngày càng sẵn có và phổ biến, vẫn còn<br /> một tỉ lệ khá cao từ 7,8% đến 10,8% các bà mẹ<br /> cho rằng các thức ăn này tốt cho sức khoẻ của trẻ<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> hoặc tốt hơn thức ăn nấu tại gia đình. Vẫn còn<br /> 4% bà mẹ cho rằng nước ngọt tốt cho sức khoẻ<br /> của trẻ, đây là điều cần quan tâm vì nước ngọt là<br /> “mối nguy hiểm thầm lặng” trong việc gây ra<br /> béo phì vì ít ai để tâm và nhận diện nó như một<br /> mối nguy cơ.<br /> Về thái độ với trẻ béo, mặc dù đa số bà mẹ<br /> (77,6%) không đồng ý rằng trẻ béo khoẻ hơn trẻ<br /> bình thường, nhưng hơn 50% bà mẹ vẫn thích<br /> trẻ béo vì “trẻ mập (béo) thì xinh xắn, đáng yêu<br /> hơn”. Ðiều này cho thấy việc cung cấp kiến thức<br /> cho bà mẹ thì dễ dàng hơn việc thay đổi thái độ<br /> của bà mẹ về mong muốn có một trẻ mập mạp<br /> đáng yêu.<br /> Nhóm bà mẹ có con thừa cân béo phì có kiến<br /> thức đúng rằng: trẻ thừa cân nên tăng vận động<br /> (p = 0,009), giảm thức ăn có dầu mỡ, chất béo (p<br /> = 0,017) cao hơn nhóm bà mẹ có con bình thường<br /> và sự khác biệt có ý nghĩa thống kê. Kiến thức về<br /> phòng chống béo phì bằng việc giảm thức ăn<br /> nhanh và ăn nhiều trái cây của nhóm bà mẹ có<br /> con thừa cân béo phì cao hơn nhóm bà mẹ có<br /> con bình thường (tương ứng là 56% và 51,7%,<br /> 78,2% và 75,1%).<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Nghiên cứu giúp xác định được tỉ lệ trẻ thừa<br /> cân béo phì tại các trường mẫu giáo quận 5 là<br /> khá cao: 21,2% theo chỉ số cân nặng/chiều cao<br /> (trong đó 13,2% là thừa cân, và 8% là béo phì),<br /> 18,7% theo chỉ số cân nặng / tuổi, 3,6% theo chỉ<br /> số chiều cao / tuổi.<br /> Các yếu tố liên quan thuận của tình trạng<br /> thừa cân béo phì của trẻ mẫu giáo từ 4 - 6 tuổi tại<br /> quận 5 là: trẻ gái, có mẹ là người Kinh, trẻ<br /> thường ăn nhanh.<br /> Có mối liên quan giữa kiến thức của bà mẹ<br /> và tình trạng thừa cân béo phì của trẻ trong hai<br /> nhóm bà mẹ có trẻ béo phì và không có trẻ béo<br /> phì.<br /> Có mối liên quan giữa kiến thức về phòng<br /> tránh thừa cân béo phì của bà mẹ bằng cách tăng<br /> vận động cho trẻ và giảm thức ăn dầu mỡ với<br /> tình trạng thừa cân béo phì của trẻ.<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> 5<br /> <br />