Tiểu luận Hành vi tổ chức: Vai trò của việc xây dựng văn hóa trong Doanh nghiệp

Chia sẻ: Trần Nam | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

217
lượt xem 51
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiểu luận Hành vi tổ chức Vai trò của việc xây dựng văn hóa trong Doanh nghiệp trình bày nội dung về tổng quan văn hóa trong nông nghiệp, vai trò của việc xây dựng văn hóa trong Doanh nghiệp,... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận Hành vi tổ chức: Vai trò của việc xây dựng văn hóa trong Doanh nghiệp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH TIỂU LUẬN MÔN HỌC: HÀNH VI TỔ CHỨC ĐỀ TÀI: “Vai trò của việc xây dựng văn hóa trong Doanh nghiệp”  GVHD: ThS. NGUYỄN VĂN CHƯƠNG SVTH: Nguyễn Phong Vũ Thành Nữ Trọng Thủy Đặng Khắc Di Đặng Văn Vui Trần Ngọc Chánh Nguyễn Thu Giang Nguyễn Hữu Tú
TPHCM, ngày 08/07/2014
MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU........................................................................................................2 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VĂN HÓA TRONG DOANH NGHIỆP..........3 1.1. Khái niệm về Văn hóa.....................................................................................3 1.2. Khái niệm về Văn hóa doanh nghiệp.............................................................4 1.3. Nguồn gốc của Văn hóa doanh nghiệp...........................................................4 1.4. Các yếu tố cấu thành Văn hóa doanh nghiệp.................................................5 1.5. Những thành phần cơ bản của văn hóa doanh nghiệp...................................7 CHƯƠNG 2: VAI TRÒ CỦA VIỆC XÂY DỰNG VĂN HÓA TRONG DOANH NGHIỆP..................................................................................................................9 2.1. Mục tiêu của việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp.......................................9 2.2. Lựa chọn mô hình xây dựng văn hóa doanh nghiệp.......................................9 2.3. Tại sao phải xây dựng văn hóa doanh nghiệp................................................11 2.4. Nội dung cơ bản của việc xây dựng văn hóa trong tổ chức..........................12 2.5. Các cơ sơ để xây dựng văn hóa doanh nghiệp...............................................14 2.6. Vai trò của việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp..........................................17 KẾT LUẬN.............................................................................................................21 1
LỜI MỞ ĐẦU Một quốc gia không thể tồn tại và phát triển nếu không bảo tồn, gìn giữ được nền văn hóa truyền thống của mình. Một gia đình sẽ không đầm ấm sum vầy và đóng góp tích cực cho xã hội nếu không có gia phong, gia giáo. Cũng như vậy, một doanh nghiệp sẽ không có một sự nghiệp lâu dài nếu không có một nền văn hóa đặc thù cho mình. Trong đời sống xã hội, con người bị ảnh hưởng bởi nền văn hóa trong đó bao gồm những giá trị, niềm tin,và những hành vi mong đợi. Cũng như xã hội, một tổ chức cũng có một nền văn hóa riêng gọi là văn hóa tổ chức, đó là một yếu tố rất quan trọng mà nhà quản lý cần xây dựng và duy trì để đưa đơn vị của họ phát triển nhanh và bền vững. Các nhà nghiên cứu đều cho rằng văn hóa tổ chức càng cao thì việc thực hiện chức năng của bộ máy quản lý càng đầy đủ và rõ ràng hơn, uy tín của bộ máy quản lý do đó cũng được nâng lên. Vì thế, ngày nay việc xây dựng và duy trì văn hóa tổ chức là vấn đề được quan tâm hàng đầu ở các tổ chức. Do đó, để biết được rõ hơn về vấn đề này, chúng ta cùng tìm hiểu đề tài tiểu luận “Vai trò của việc xây dựng văn hóa trong doanh nghiệp”. Mặc dù đã hết sức cố gắng, song bài viết khó tránh khỏi những hạn chế và sai sót, nhóm chúng em rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các thầy và các bạn. Nhóm chúng em xin chân thành cảm ơn. 2
CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ VĂN HÓA TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Khái niệm về Văn hóa Từ năm 1952, hai nhà nhân loại học Mỹ là Alfred Kroeber và Clyde Kluckhohn đã thống kê có tới 164 định nghĩa khác nhau về văn hóa trong các công trình nổi tiếng thế giới, điều này cho thấy khái niệm về văn hóa rất đa dạng. Theo UNESCO, khái niệm văn hóa hiểu theo nghĩa rộng thì “Văn hóa là một phức hệ tổng hợp các đặc trưng diện mạo về tinh thần, vật chất, tri thức và tình cảm… khắc họa nên bản sắc của một cộng đồng gia đình, xóm làng, vùng, miền, quốc gia, xã hội… Văn hóa không chỉ bao gồm nghệ thuật, văn chương mà còn cả lối sống, những quyền cơ bản của con người, những hệ thống giá trị, những truyền thống, tín ngưỡng…”; còn hiểu theo nghĩa hẹp thì “Văn hóa là tổng thể những hệ thống biểu trưng (ký hiệu) chi phối cách ứng xử và giao tiếp trong cộng đồng, khiến cộng đồng đó có đặc thù riêng” Theo chủ tịch Hồ Chí Minh, văn hóa được khái hiệm như sau: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặt ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa”. Ngoài ra còn rất nhiều khái niệm khác về văn hóa, tuy nhiên chúng ta có thể tạm hiểu văn hóa là sản phẩm của con người được tạo ra trong quá trình lao 3
động (từ lao động trí óc đến lao động chân tay), được chi phối bởi môi trường (môi trường tự nhiên và xã hội) xung quanh và tính cách của từng tộc người. Nhờ có văn hóa mà con người trở nên khác biệt so với các loài động vật khác; và do được chi phối bởi môi trường xung quanh và tính cách tộc người nên văn hóa ở mỗi tộc người sẽ có những đặc trưng riêng. Mặc dù văn hóa là sản phẩm của loài người, văn hóa được tạo ra và phát triển trong quan hệ qua lại giữa con người và xã hội. Song, chính văn hóa lại tham gia vào việc tạo nên con người, duy trì sự phát bền vững, ổn định và đảm bảo trật tự xã hội. Văn hóa được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua quá trình xã hội hóa. Văn hóa được tái tạo và phát triển trong quá trình hành động và tương tác xã hội của con người. Văn hóa là trình độ phát triển của con người và của xã hội được biểu hiện trong các kiểu và hình thức tổ chức đời sống và hành động của con người cũng như trong giá trị vật chất và tinh thần mà do con người tạo ra. 1.2. Khái niệm về Văn hóa doanh nghiệp Văn hóa doanh nghiệp là hệ thống các giá trị, niềm tin, các nguyên tắc kinh doanh, các truyền thống, các phương pháp hoạt động và môi trường làm việc trong nội bộ tổ chức. Các thành phần của văn hóa doanh nghiệp có mối quan hệ với nhau và tác động đến suy nghĩ và hành vi của các thành viên trong doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp gắn liền với văn hóa xã hội, vừa mang bản sắc của văn hóa truyền thống theo khu vực địa lý, vừa thể hiện tính thích nghi với môi trường hoạt động của doanh nghiệp hay thể hiện cả bản sắc của văn hóa giao lưu và sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật thế giới theo thời gian. 4
Văn hóa doanh nghiệp bắt nguồn từ con người, do con người hình thành và phát triển, là một nguồn lực vô hình có ảnh hưởng đến khả năng phát triển lâu dài của từng doanh nghiệp. 1.3. Ngu ồn gốc của V ăn hóa doanh nghi ệp Về nguồn gốc, các giá trị văn hóa của doanh nghiệp ban đầu do các thành viên đầu tiên mang vào doanh nghiệp, thông qua những giá trị văn hóa mà họ tiếp nhận từ những lực lượng xã hội. Trong quá trình phát triển, do có sự giao lưu với môi trường xã hội, các giá trị văn hóa ban đầu được các thành viên của tổ chức bổ sung thêm các giá trị mới (tri thức mới, nhận thức mới, hành vi mới) hoặc loại bỏ các yếu tố hay những tư tưởng không còn thích nghi với xu hướng phát triển của thời đại nhằm nâng cao mức độ bền vững của văn hóa doanh nghiệp. 1.4. Các yếu tố cấu thành Văn hóa doanh nghiệp Văn hóa doanh nghiệp được hình thành từ những yếu tố sau: 1.4.1. Yếu tố 1: Môi trường của doanh nghiệp. Là bối cảnh về kinh tế, xã hội mà doanh nghiệp đang phải hoạt động trong nó, cùng tồn tại với nó. Môi trường doanh nghiệp c ó môi trường chung và môi trường riêng. Môi trường chung là điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước trong từng thời kỳ, có tác động rất lớn tới sự hình thành văn hóa doanh nghiệp. Nói chung, các doanh nghiệp rất khó có thể xây dựng được văn hóa doanh nghiệp của mình nếu hoạt động trong một môi trường chung kém văn hóa và ở đó, tham nhũng, lật lọng, thôn tính lẫn nhau đang ngự trị và ngược lại. 5
Môi trường riêng là điểm xuất phát của doanh nghiệp; tính đặc thù về nghề nghiệp, sản phẩm… Môi trường riêng tùy thuộc vào sự hình thành và phát triển của từng doanh nghiệp. 1.4.2. Yếu tố 2: Quan niệm giá trị. Quan niệm giá trị tạo ra ý thức hành động của cá nhân trong doanh nghiệp. Nếu quan niệm giá trị doanh nghiệp chỉ là tiền thì tất yếu sự hợp tác sẽ không bền vững. Do đó, trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp không thể quá nhấn mạnh tác động bằng vật chất, càng không thể tạo ra tâm lý "sùng bái đồng tiền". Ngược lại, nếu quan niệm giá trị doanh nghiệp còn bao gồm thương hiệu, uy tín kinh doanh, sự phát triển toàn diện của từng thành viên trong doanh nghiệp thì sự hợp tác sẽ bền vững hơn. Đây là yếu tố quan trọng nhất hình thành văn hóa doanh nghiệp. 1.4.3. Yếu tố 3: Uy tín, đạo đức của cá nhân Uy tín, đạo đức của một cá nhân có tác động lớn tới sự hình thành văn hóa doanh nghiệp. Thông thường, cá nhân có tác động tới sự hình thành văn hóa doanh nghiệp là chủ doanh nghiệp. Song, cá nhân cũng có thể không phải là chủ doanh nghiệp nhưng phải là người được tất cả nhân viên trong doanh nghiệp kính trọng. Đạo đức, văn hoá của chủ doanh nghiệp sẽ tạo ra đạo đức, văn hoá của nhân viên và tác động rất rõ nét tới sự hình thành văn hóa doanh nghiệp. Người Nhật đã tổng kết: "Ông chủ nào, nhân viên ấy"! Và để đánh giá các ông chủ doanh nghiệp, người Nhật đã có triết lý như sau: Ông chủ kém là ông chủ để đất mọc toàn cỏ dại; ông chủ giỏi là ông chủ biết trồng lúa; ông chủ thông minh là ông chủ biết làm cho đất mầu mỡ và ông chủ sáng suốt là ông chủ biết chăm sóc người làm. 6
1.4.4. Yếu tố 4: Nghi thức văn hoá trong doanh nghiệp. Là những hoạt động văn hoá thường ngày đã hình thành như một thói quen trong doanh nghiệp hiện đại, bao gồm: Nghi thức trong quan hệ giao tiếp; trang phục; các hoạt động tập thể; nghi thức trong quản lý… Nghi thức văn hóa trong doanh nghiệp là phương thức hành động để đào tạo quan niệm giá trị cho con người, làm cho giá trị doanh nghiệp từ trừu tượng trở thành cụ thể… 1.4.5. Yếu tố 5: Mạng lưới văn hoá. Mạng lưới văn hóa là hình thức truyền bá thông tin không chính thức trong nội bộ doanh nghiệp. Mạng lưới này thuộc loại tổ chức phi chính thức và tồn tại trong tất cả các doanh nghiệp. Nó có tác dụng hai mặt: Truyền bá thông tin xấu, gây bất lợi cho doanh nghiệp và truyền bá những điều tốt đẹp cho doanh nghiệp. Muốn xây dựng văn hóa doanh nghiệp phải làm cho mạng lưới này luôn luôn truyền bá những thông tin tốt đẹp của doanh nghiệp. Năm yếu tố hình thành văn hóa doanh nghiệp là khách quan, nó tồn tại ngoài ý muốn chủ quan của chủ doanh nghiệp. Đồng thời, nó cũng có tác động qua lại rất chặt chẽ với nhau. Trong đó, môi trường doanh nghiệp là yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất, là tiền đề để xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Do đó, xã hội càng hoàn thiện, minh bạch thì việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp của các doanh nghiệp càng thuận lợi và ngược lại. 1.5. Nh ững thành phần cơ bản của văn hóa doanh nghiệp Văn hóa tổ chức phát triển tự giác hay tự phát đều thể hiện thông qua các thành phần cụ thể; tùy theo bản chất của mỗi thành phần, văn hóa tổ chức của mỗi doanh nghiệp sẽ được đánh giá khác nhau. Những giá trị cốt lõi. Thái độ đối với quyền lợi của nhà quản trị các cấp. 7
Thái độ đối với rủi ro. Thái độ trong các mối quan hệ đối nội và đối ngoại. Tính quyết đoán. Các chuẩn mực của hành vi trong các mối quan hệ ứng xử. Mọi người cần cởi mở trong giao tiếp để hiểu biết lẫn nhau. Trung thực trong các mối quan hệ đối nội và đối ngoại, trong lời nói, việc làm, đánh giá… nhằm xây dựng uy tín các nhân, uy tín doanh nghiệp. Mọi người phải coi trọng hiệu quả trong tất cả các quyết định. Nhà quản trị các cấp phải tạo môi trường làm việc thuận lợi cho mọi người, tạo cho các thành viên phát huy khả năng tiềm tàng. Mọi người cần “Dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm” trong phạm vi công việc của mình. Nhà quản trị cần khuyến khích cấp dưới của mình trung thành, yên tâm làm việc lâu dài và thúc đẩy tinh thần hợp tác trong và ngoài tổ chức. Những niềm tin, “sống và làm việc luôn có niềm tin”. Những giai thoại hay những câu chuyện liên quan đến tổ chức. Các nghi lễ. Những điều cấm kỵ. Thói quen quan tâm đến chất lượng. 8
CHƯƠNG 2: VAI TRÒ CỦA VIỆC XÂY DỰNG VĂN HÓA TRONG DOANH NGHIỆP 9
2.1. Mục tiêu của việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp 2.1.1. Lý do: Xây dựng một nét văn hóa riêng biệt để khẳng định chính mình. Văn hóa doanh nghiệp là tài sản vô hình, là sức mạnh cạnh tranh của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp đảm bảo sự trường tồn của doanh nghiệp. 2.1.2. Mục tiêu: Tối ưu hóa sức mạnh của nguồn nhân lực. Gia tăng giá trị cạnh tranh của doanh nghiệp thông qua việc nâng cao hình ảnh của doanh nghiệp trong tâm thức của khách hàng, xã hội. 2.2. Lựa chọn mô hình xây dựng văn hóa doanh nghiệp Khi thành lập doanh nghiệp, lãnh đạo thường vay mượn ý tưởng các mô hình có sẵn. Thực tế, mỗi doanh nghiệp có cơ cấu tổ chức riêng phù hợp với lĩnh vực hoạt động và đặc điểm văn hóa. Vì thế muốn tạo ra cơ cấu doanh nghiệp thì người chủ phải có kiến thức cụ thể về các mô hình và hiểu được đặc điểm văn hóa của dân tộc cũng như văn hóa của doanh nghiệp. Mô hình văn hóa doanh nghiệp sẽ cung cấp cho các doanh nghiệp những kiến thức cụ thể về các mô hình doanh nghiệp để từ đó doanh nghiệp biết cách vận dụng hợp lý. Có ba yếu tố quyết định đến cấu trúc văn hóa doanh nghiệp: Mối quan hệ giữa nhân viên với tổ chức. Hệ thống phân cấp và quyền lực xác định cấp trên, cấp dưới. Quan điểm chung của nhân viên về số phận, mục tiêu và vị trí của họ trong doanh nghiệp. Có bốn mô hình xây dựng văn hóa doanh nghiệp: 10
2.2.1. Mô hình gia đình. Là mô hình nhân văn, mối quan hệ trực tiếp gần gũi nhưng có thứ bậc trên dưới như trong gia đình. “Người cha” là người giàu kinh nghiệm và có quyền hành lớn đối với “con cái”, đặc biệt là khi chúng còn nhỏ. Kết quả là sự hình thành văn hóa hướng quyền lực, trong đó người lãnh đạo đóng vai trò như người cha biết nên làm gì và biết điều gì tốt cho con cái. Mô hình văn hóa gia đình có nhiệm vụ mang đến một môi trường làm việc giống như trong một gia đình. Điển hình của mô hình gia đình là các doanh nghiệp Nhật Bản. 2.2.2. Mô hình văn hóa tháp Eiffiel. Là mô hình phân chia lao động theo vai trò chức năng. Các cấp bậc thứ tự từ trên xuống dưới theo từng cấp rõ ràng. Mỗi vai trò được phân bố trong bộ phận, nhiệm vụ sẽ được hoàn thành theo kế hoạch. Người giám sát có thể theo dõi quá trình thực hiện nhiệm vụ, người quản lý theo dõi công việc của nhiều giám sát viên, và cứ thể phân chia theo thứ tự. 2.2.3. Mô hình văn hóa tên lửa dẫn đường. Mô hình này có nghĩa là mọi thứ được thực hiện để giữ vững ý định chiến lược và đạt được mục tiêu. Mô hình tên lửa điều khiển hướng nhiệm vụ do một đội hay nhóm dự án đảm trách. Trong đó mỗi thành viên nhận nhiệm vụ không được sắp xếp trước. Họ phải làm bất cứ điều gì để hoàn thành nhiệm vụ, và việc cần làm thường không rõ ràng và có thể phải tiến hành tìm kiếm. Các dự án thường ứng dụng mô hình này. 2.2.4. Mô hình văn hóa lò ấp trứng. Mô hình này dựa trên quan điểm rằng cơ cấu tổ chức không quan trọng bằng sự hoàn thiện cá nhân. Cũng giống như “vật chất có trước ý thức” là phương châm sống của các triết gia, “vật chất có trước tổ chức” là quan điểm của mô hình văn hóa lò ấp trứng. Nếu các tổ chức tỏ ra khoan dung, 11
chúng nên là những cái nôi cho sự thể hiện và tự hoàn thiện. Mục tiêu của mô hình này là giải phóng con người khỏi những lề lối quen thuộc, trở nên sáng tạo hơn và giảm thiếu thời gian tự duy trì cuộc sống. Bốn mô hình trên minh họa mối liên hệ giữa người lao động với quan điểm của họ về doanh nghiệp. Mỗi mô hình văn hóa doanh nghiệp đều là “mô hình lý tưởng”. Thực tế, chúng kết hợp hoặc bao hàm lẫn nhau với từng mô hình văn hóa thống trị. 2.3. T ại sao phải xây dựng văn hóa doanh nghiệp Văn hóa doanh nghiệp quyết định sự trường tồn của doanh nghiệp. Nó giúp doanh nghiệp trường tồn vượt xa cuộc đời của những người sáng lập. Nhiều người cho rằng văn hóa doanh nghiệp là một tài sản của doanh nghiệp. Tác dụng của văn hóa doanh nghiệp thể hiện:  Tạo động lực làm việc: Văn hóa doanh nghiệp giúp nhân viên thấy rõ mục tiêu, định hướng và bản chất công việc mình làm. Văn hóa doanh nghiệp còn tạo ra các mối quan hệ tốt đẹp giữa các nhân viên và một môi trường làm việc thoải mái, lành mạnh. Văn hóa doanh nghiệp phù hợp giúp nhân viên có cảm giác mình làm công việc có ý nghĩa hãnh diện vì là một thành viên của doanh nghiệp. Điều này càng có ý nghĩa khi tình trạng “chảy máu chất xám” đang phổ biến. Lương và thu nhập chỉ là một phần của động lực làm việc. Khi thu nhập đạt đến một mức nào đó, người ta sẵn sàng đánh đổi chọn mức thu nhập thấp hơn để được làm việc ở một môi trường hòa đồng, thoải mái, được đồng nghiệp tôn trọng.  Điều phối và kiểm soát: 12
Văn hóa doanh nghiệp điều phối và kiểm soát hành vi cá nhân bằng các câu chuyện, truyền thuyết; các chuẩn mực, thủ tục, quy trình, quy tắc ... Khi phải ra một quyết định phức tạp, văn hoá doanh nghiệp giúp ta thu hẹp phạm vi các lựa chọn phải xem xét.  Giảm xung đột: Văn hóa doanh nghiệp là keo gắn kết các thành viên của doanh nghiệp. Nó giúp các thành viên thống nhất về cách hiểu vấn đề, đánh giá, lựa chọn và định hướng hành động. Khi ta phải đối mặt với xu hướng xung đột lẫn nhau thì văn hoá chính là yếu tố giúp mọi người hoà nhập và thống nhất.  Lợi thế cạnh tranh: Tổng hợp các yếu tố gắn kết, điều phối, kiểm soát, tạo động lực ... làm tăng hiệu quả hoạt động và tạo sự khác biệt trên thị trường. Hiệu quả và sự khác biệt sẽ giúp doanh nghiệp cạnh tranh tốt trên thị trường. 2.4. Nội dung cơ bản của việc xây dựng văn hóa trong tổ chức Thông thường, văn hóa doanh nghiệp có thể hình thành sau khi tiến hành 4 bước xây dựng sau: 2.4.1. Phổ biến kiến thức chung: Đây là bước chuẩn bị tinh thần quan trọng cho quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Nếu chỉ mỗi cấp lãnh đạo hiểu về văn hóa doanh nghiệp là chưa đủ. Một khi tất cả nhân viên đều hiểu và thấy rõ lợi ích của văn hóa doanh nghiệp, công cuộc xây dựng mới thành công. Giai đoạn này tập trung vào việc phổ biến kiến thức chung về văn hóa doanh nghiệp, các yếu tố cấu thành, ý nghĩa của văn hóa doanh nghiệp cho mọi thành viên. 13
Tùy theo quy mô, doanh nghiệp có thể tổ chức các buổi nói chuyện và khóa học về văn hóa, hoặc phát động các cuộc thi tìm hiểu, xây dựng cơ sở dữ liệu về văn hóa để nhân viên tự tìm hiểu, nên chuẩn bị trước nội dung cần phổ biến xuyên suốt giai đoạn này, từ cơ bản đến nâng cao. Mục đích của việc làm này là giúp cho các thành viên về văn hóa doanh nghiệp và ý thức được lợi ích của nó đối với sự phát triển của bản thân và doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể thuê các đối tác đào tạo, hoặc tự đào tạo về nội dung này. 2.4.2. Định hình văn hóa doanh nghiệp: Văn hóa doanh nghiệp không hình thành cùng lúc với doanh nghiệp. Thông thường, nó chỉ có thể được nhận dạng sau 3 năm hoạt động trở lên. Giai đoạn này phải có sự chủ trì của người sáng lập và ban lãnh đạo cấp cao của doanh nghiệp. Kết quả của giai đoạn này sẽ xác định được những yếu tố của văn hóa doanh nghiệp, bao gồm: Hệ tư tưởng (hoài bão và sứ mệnh của doanh nghiệp), hệ giá trị (triết lý kinh doanh và giá trị cốt lõi); các chuẩn mực hành vi và các biểu trưng nhận dạng của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp là “linh hồn” của doanh nghiệp, trong giai đoạn này, “linh hồn” ấy mới dần hiện rõ. Chính nó sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng được nhận biết bằng những khác biệt của mình. Việc thuê một đối tác vào tư vấn chỉ là phương tiện để những yếu của văn hóa doanh nghiệp hình thành, chứ không thể quyết định các yếu tố đó sẽ như thế nào. 2.4.3. Triển khai xây dựng: Giai đoạn này, văn hóa doanh nghiệp cần được tiến hành từng bước nhưng đồng bộ và kiên trì, từ tuyên truyền những quan điểm, hệ giá trị cho đến việc thực hiện các chuẩn mực hành vi phải được tổ chức một cách khéo 14
léo. Doanh nghiệp có thể tổ chức các phong trào, phương thức tôn vinh hành vi văn hóa, góp phần xây dựng văn hóa theo đúng định hướng ở bước 2. Giai đoạn này, doanh nghiệp phải đối mặt với một số thay đổi, bước đầu có thể ban hành quy chế để bắt buộc thực hiện. Sau một thời gian, từ vị thế bắt buộc, nhân viên sẽ thực hiện một cách tự nguyện. Đây chính là dấu hiệu của thành công. Song song với việc điều chỉnh những yếu tố vô hình, doanh nghiệp cần tiến hành thay đổi những yếu tố hữu hình như kiến trúc, màu sắc, nội thất văn phòng, nghi thức … sao cho phù hợp với văn hóa của mình. Kết quả của giai đoạn này sẽ dần hình thành những đặc trưng văn hóa của doanh nghiệp, giúp các thành viên nhận biết các giá trị văn hóa của doanh nghiệp mình. 2.4.4. Ổn định và phát triển văn hóa: Bất cứ một yếu tố văn hóa nào hình thành xong, doanh nghiệp phải bắt tay ngay vào việc duy trì, cập nhật để nó không bị lạc hậu và mai một. Lãnh đạo là người quyết định văn hóa doanh nghiệp, nhưng nó “sống” được hay không là nhờ sức mạnh của mọi thành viên. Các hoạt động văn hóa lúc này sẽ phát huy tác dụng tích cực như là công cụ trong việc quản lý điều hành công ty. Doanh nghiệp cần thường xuyên tổ chức các hoạt động tuyên truyền nội bô, quáng bá ra bên ngoài, tôn vinh những các nhân, tập thể, những hành vi phù hợp với văn hóa doanh nghiệp. Hãy làm cho các thành viên thấy rằng sẽ mất đi ý nghĩa nếu không có những yếu tố của văn hóa doanh nghiệp. Ngày nay, để đánh giá một doanh nghiệp, ngoài thị trường, cơ cấu tổ chức… người ta còn quan tâm đến giá trị cốt lõi của nó. Đó chính là văn hóa doanh nghiệp. Một doanh nghiệp xây dựng thành công văn hóa của mình tức là đã sở hữu một tài sản đặc trưng, điều làm nên sự khác biệt với đối thủ và 15
giúp cho nó trường tồn. Khi văn hóa doanh nghiệp là một tài sản, một nguồn lực thì nó cũng rất cần khả năng sử dụng để tạo ra giá trị cho doanh nghiệp, cũng như cho mỗi thành viên trong đó. 2.5. Các c ơ sơ để xây dựng văn hóa doanh nghiệp Trước hết chúng ta phải có quan điểm cụ thể về vai trò của văn hoá doanh nghiệp. Sự thắng thế của bất cứ một doanh nghiệp nào không phải ở chỗ là có bao nhiêu vốn và sử dụng công nghệ gì mà nó được quyết định bởi việc tổ chức những con người như thế nào. Con người ta có thể đi lên từ tay không về vốn nhưng không bao giờ từ tay không về văn hoá. Văn hoá chỉ có nền tảng chứ không có điểm mốc đầu cuối. Do vậy, xuất phát điểm của doanh nghiệp có thể sẽ là rất cao nếu như nó được xây dựng trên nền tảng văn hoá. Các doanh nghiệp khi xây dựng đều phải có nhận thức và niềm tin triệt để, lúc đó văn hoá sẽ xuất hiện. Mọi cải cách chỉ thực sự có tính thuyết phục khi nó tách ra khỏi lợi ích cá nhân, còn văn hoá doanh nghiệp thì phải bảo vệ cho mọi quyền lợi và lợi ích của cá nhân. Khi xây dựng văn hóa doanh nghiệp cần phải có những biện pháp cụ thể. Đầu tiên là phải xây dựng một hệ thống định chế của doanh nghiệp, bao gồm: Chính danh, tự kiểm soát, phân tích các công việc, các yêu cầu. Sau đó xây dựng các kênh thông tin; xây dựng các thể chế, thiết chế tập trung và dân chủ như: Đa dạng hoá các loại hình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực; tiêu chuẩn hoá các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; xây dựng cơ chế kết hợp hài hoà các lợi ích để doanh nghiệp trở thành ngôi nhà chung, là con thuyền vận mệnh của mọi người.  Các hạt nhân văn hóa doanh nghiệp: Đây là cơ sở để hình thành văn hóa doanh nghiệp. Các hạt nhân văn hóa là kết quả của sự tác động qua lại giữa các thành viên trong doanh nghiệp với 16
nhau. Khi doanh nghiệp bắt đầu hoạt động, nền văn hóa doanh nghiệp xuất hiện, phát triển và tự bảo vệ. Văn hóa doanh nghiệp có tính đặc thù nên các hạt nhân văn hóa được hình thành cũng có tính chất riêng biệt. Văn hóa của các tập đoàn đa quốc gia khác với văn hóa của các doanh nghiệp liên doanh hoặc văn hóa của doanh nghiệp gia đình. Hạt nhân văn hóa doanh nghiệp bao gồm triết lý, niềm tin, các chuẩn mực làm việc và hệ giá trị.  Phát triển văn hóa giao lưu của các doanh nghiệp: Các doanh nghiệp thường có xu hướng liên doanh, liên kết với nhau. Để tồn tại trong môi trường kinh doanh phức tạp, đa văn hóa, các doanh nghiệp không thể duy trì văn hóa doanh nghiệp mình giống như những lãnh địa đóng kín của mà phải mở cửa và phát triển giao lưu về văn hóa. Việc phát triển văn hóa giao lưu sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp học tập, lựa chọn những khía cạnh tốt về văn hóa của các doanh nghiệp khác nhằm phát triển mạnh nền văn hóa của doanh nghiệp mình và ngược lại.  Xây dựng các tiêu chuẩn về văn hóa doanh nghiệp: Để hình thành một nền văn hóa mạnh và có bản sắc riêng, hầu hết các doanh nghiệp thường xây dựng cho mình những tiêu chuẩn về văn hóa và buộc mọi người khi vào làm việc cho doanh nghiệp phải tuân theo. Tuy nhiên, các tiêu chuẩn này có thể thay đổi khi không còn phù hợp hoặc hiệu quả thấp. Trong trường hợp như vậy, việc sáng tạo ra những tiêu chuẩn mới là cần thiết. Trong điều kiện toàn cầu hóa nền kinh tế thế giới và quá trình cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt thì văn hóa doanh nghiệp được chú trọng xây dựng và phát triển. Nó trở thành một loại tài sản vô hình đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong kho tài sản doanh nghiệp và là một trong những công cụ cạnh tranh khá sắc bén. Những doanh nghiệp không có nền văn hóa mạnh khó 17
có thể cạnh tranh cao trên thị trường. Đồng thời, doanh nghiệp có thể tạo ra và tăng uy tín của mình trên thị trường thông qua việc xây dựng và phát triển một nền văn hóa doanh nghiệp mạnh.  Văn hóa tập đoàn đa quốc gia: Các tập đoàn đa quốc gia có nhiều chi nhánh hoạt động ở nhiều nước trên thế giới, thường phải đối mặt với môi trường kinh doanh đa sắc tộc, đa quốc tịch và đa văn hóa. Để tăng cường sức mạnh và sự liên kết giữa các chi nhánh của các công ty đa quốc gia ở các nước khác nhau, các tập đoàn phải có một nền văn hóa đủ mạnh. Hầu như tập đoàn đa quốc gia nào cũng có bản sắc văn hóa riêng của mình và đây được coi là một trong những điều kiện sống còn, một loại vũ khí cạnh tranh lợi hại. Các công ty đa quốc gia có mục đích kinh doanh chiến lược, nhãn hiệu hàng hóa nổi tiếng và danh tiếng cao về chất lượng sản phẩm và dịch vụ trên thị trường thế giới. Những kết quả này có thể coi là sản phẩm của quá trình vận động của văn hóa tập đoàn. Tuy nhiên, để đạt được những đỉnh cao của sự thành công đó, các tập đoàn phải mất nhiều thời gian và tiền bạc. Chẳng hạn, để có nhãn hiệu Pepsi Cola nổi tiếng với màu xanh tươi trẻ, Tập đoàn Pepsi phải chọn cách tiếp cận văn hóa phương Đông sản xuất loại đồ uống mang nhãn hiệu Pepsi Cola với biểu tượng thiếu âm và thiếu dương (biểu tượng của những người theo Phật giáo) để đến với khách hàng là những tín đồ của Phật giáo. Để bảo hộ cho biểu tượng này, Tập đoàn phải chi tới 500 triệu USD và giá của nhãn hiệu Pepsi đã lên tới 55 tỷ USD. Đối thủ cạnh tranh của Pepsi Cola là Tập đoàn Coca Cola. Tập đoàn này có nền văn hóa hùng mạnh và với những ưu thế về danh tiếng, uy tín cũng như nghệ thuật kinh doanh đã chiến thắng Pepsi Cola trên thương trường mặc dù đồ uống Coca Cola chỉ được xếp thứ 7 trong số 12 18