Tìm hiểu đột biến kháng adefovir và lamivudine trên HBV tách chiết từ huyết thanh bệnh nhân viêm gan B mãn tính

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TÌM HIỂU ĐỘT BIẾN KHÁNG ADEFOVIR VÀ LAMIVUDINE<br /> TRÊN HBV TÁCH CHIẾT TỪ HUYẾT THANH BỆNH NHÂN<br /> VIÊM GAN B MÃN TÍNH<br /> 1<br /> <br /> Đặng Mai Anh Tuấn ,Võ Đức Xuyên An*, Phạm Hùng Vân**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn ñề: Hiện nay ở các quốc gia vùng châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng, bệnh viêm<br /> gan mạn do hepatitis B virus (HBV) gây ra vẫn là căn bệnh rất phổ biến nhưng chỉ có một vài loại<br /> thuốc ñặc trị trong ñó thường ñược dùng là lamivudine (LMV), adefovir (ADV), tenofovir và<br /> entecavir. Tuy nhiên, virus HBV lại có khả năng kháng ñược các thuốc có dẫn xuất từ nucleoside này<br /> với tốc ñộ nhanh hay chậm tùy vào bản thân virus mang ñột biến giúp phục hồi khả năng sinh sản<br /> ngay dưới áp lực của thuốc. Do ñó việc quyết ñịnh loại thuốc ñặc trị cho từng trường hợp phải căn cứ<br /> vào từng loại ñột biến cụ thể của loại virus HBV tương ứng. Hiện tại Việt Nam chưa có nghiên cứu<br /> tình hình kháng thuốc virus trên thể tích mẫu lớn nhằm hiểu rõ hơn thực trạng này.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Thực hiện một nghiên cứu trên 894 bệnh nhân viêm gan B mãn tính ñể tìm<br /> hiểu tình hình ñột biến kháng thuốc Adefovir và Lamivudine.<br /> Đối tượng và phương pháp: Các mẫu bệnh phẩm ñược thu thập từ các bệnh viện. Thực hiện<br /> ñịnh lượng HBV DNA bằng realtime PCR trên máy iQ5 với bộ thuốc thử HBV-TQPCR do công ty<br /> Nam Khoa sản xuất sau khi ñã ly trích DNA từ mẫu bệnh phẩm bằng phương pháp Boom. Tiếp ñó<br /> thực hiện khuếch ñại vùng gen HBV polymerase rồi ñưa vào hệ thống giải trình tự tự ñộng ABI<br /> 3130xl ñể xác ñịnh ñột biến và kiểu gen HBV.<br /> Kết quả nghiên cứu: Việc ñịnh lượng HBV DNA với bộ thuốc thử HBV-TQPCR do công ty Nam<br /> Khoa sản xuất ñạt ñược ñộ tin cậy cần thiết với ngưỡng phát hiện thấp nhất 200 copies/ml (hiệu suất<br /> PCR 95%-105% có hệ số tương quan R2≥0,99). Thông qua việc giải trình tự vùng gen phiên mã<br /> ngược của HBV, chúng tôi xác ñịnh kiểu gen B, C rất phổ biến và tỷ lệ tương quan giữa chúng 3:1<br /> cũng như xác ñịnh chính xác từng ñiểm ñột biến. Chúng tôi nhận thấy tỷ lệ HBV kháng LMV tuy cao<br /> hơn ADV nhưng vẫn ở mức thấp 4,70%.<br /> Kết luận: Lamivudine vẫn là thuốc chữa trị hiệu quả và giải trình tự gen polymerase là công cụ<br /> dễ tiếp cận ñể nâng cao hiệu quả ñiều trị.<br /> Từ khoá: HBV, kháng lamivudine, kháng adefovir.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SURVEILLANCE OF THE MUTATIONS RESPONSIBLE<br /> FOR ADEFOVIR AND LAMIVUDINE RESISTANCE ON THE HBV EXTRACTED<br /> FROM PATIENTS’ SERA WITH CHRONIC HEPATITIS B<br /> Dang Mai Anh Tuan, Vo Duc Xuyen An, Hoang Hieu Ngoc, Pham Hung Van<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 2 – 2010: 287 - 293<br /> Background: Nowadays chronic hepatitis caused by HBV is most commonly found in Asia<br /> especially in Vietnam. There’s just some potent antiviral agent specific for HBV such as lamivudine<br /> (LMV), adefovir(ADV), tenofovir and entecavir, however, HBV could develop the resistance to these<br /> drug based on the primary and compensatory resistance mutations that recover their replication<br /> capability under drug force. It is easily to see that choosing potent drug for each case depend on what<br /> kind of mutation points is. Until now, there’s not still a research on lots of specimens for making clear<br /> this situation in VietNam yet.<br /> 1<br /> <br /> Công ty Nam Khoa, **Đại Học Y Dược TP. HCM<br /> Địa chỉ liên lạc:TS.Phạm Hùng Vân<br /> Email: phhvan.nkbiotek@gmail.com<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 287<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Object: Carrying-out a research on 894 serum samples collected from patients with chronic<br /> hepatitis causing by HBV in order to detect the mutations related to adefovir and lamivudine<br /> resistance.<br /> Materials and method: Sera collected from patients with defined HBV chronic hepatitis. The<br /> HBV DNA load in the sera were detected by real-time PCR on iQ5 system using HBV-TQPCR kit<br /> supplied by Nam Khoa Co. after extracting DNA with BOOM method. Then targeted HBV<br /> polymerase region are amplified and sequenced on ABI 3130xl Genetic Analyzer for detecting<br /> mutation points and genotyping.<br /> Results: HBV DNA quantification detected by Nam Khoa HBV PCR TQ Plus kit yielded a limit of<br /> detection of 200 copies/ml, with good PCR efficiency 95-105% and correlation (R2 = 1.00). Base on<br /> sequencing result of the HBV reverse transcriptase region, we not only confirm genotype B, C is<br /> dominated in VietNam that produced 3:1 ratio but also detect exactly every resistance mutation<br /> points. Although lamivudine resistant HBV rate is higher than adefovir, is still at low level (4.70%).<br /> Conclusions: Up to now Lamivudine is still a useful drug and HBV polymerease gene<br /> sequencing method is an efficient, available approach to improve treatment effectively.<br /> Keywords: HBV, Lamivudine resistance, Adefovir resistance.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Mặc dù cách nay hơn 40 năm Krugman và cộng sự ñã phát hiện HBV và sau ñó các nhà khoa học<br /> tiếp tục chế tạo thành công nhiều loại vaccin cùng với phát triển tốt các liệu pháp chữa trị bệnh viêm<br /> gan B nhưng theo ước tính của tổ chức y tế thế giới, trên toàn cầu 1/3 dân số thế giới ñã từng hoặc<br /> ñang nhiễm HBV với khoảng 5% dân số phát triển thành viêm gan B mãn tính – chronic hepatitis B<br /> (CHB), trong số ñó 10-40% người nhiễm HBV có nguy cơ cao bị suy giảm chức năng gan(8). Báo cáo<br /> năm 2009 của Nancy Leung cho thấy trong số bệnh nhân CHB 20-30% có nguy cơ chết sớm do biến<br /> chứng gan như xơ gan hoặc ung thư gan (Hepotocellular carcinoma HCC)(3).<br /> Trong những thập niên qua, thuốc ñặc trị ñã ñược cải tiến rất nhiều mà chủ yếu là khóa khả<br /> năng nhân bản bộ gen của virus nhưng ñến nay những thuốc này vẫn là các dẫn xuất của<br /> nucleoside nhằm ngăn chặn quá trình phiên mã ngược của HBV. Thuốc ñầu tiên ñược áp dụng<br /> thành công trong ñiều trị chính là lamivudine (LMV) – năm 1999. Nhìn chung việc ñiều trị bằng<br /> lamivudine làm giảm 3-4 log hàm lượng HBV DNA trong máu ở giai ñoạn 3 tháng ñầu tham gia<br /> liệu pháp. Hiện tượng này ñi liền với sự giảm nhanh HBeAg, sự chuyển ñảo huyết thanh sang<br /> trạng thái HBeAb dương tính và giảm lượng aminotransferase (ALT). Hạn chế của liệu pháp chỉ<br /> dùng LMV chính ở khả năng kháng thuốc của virus mà chủ yếu là do ñột biến trong vùng YMDD<br /> – vùng góp phần quan trọng trong hoạt tính polymerase của virus. Ngay sau ñó 3 năm, FDA<br /> chính thức công nhận việc ứng dụng ADV trong trị liệu viêm gan B với liều thấp khoảng 10 mg<br /> bởi ADV có khả năng bất hoạt hiệu quả hoạt tính polymerase của HBV và virus này phải mất thời<br /> gian dài hơn ñể có thể kháng ñược ADV so với LMV. Hiện nay ADV thường ñược dùng trong<br /> ñiều trị bệnh nhân viêm gan do HBV ñã kháng lamivudine. Tuy nhiên cùng với sự phát triển của<br /> các thế hệ thuốc, hiện tượng virus kháng thuốc trở thành thách thức hàng ñầu trong việc quyết<br /> ñịnh liệu pháp ñiều trị viêm gan B mãn tính. Thuốc trị viêm gan B mãn tính tạo áp lực chọn lọc<br /> virus kém nhạy thuốc do các ñột biến xảy ra trong vùng phiên mã ngược. Điều này nghĩa là theo<br /> thời gian lượng virus kháng thuốc tăng lên. Có rất nhiều cơ chế giải thích hiện tượng kháng thuốc<br /> mà chủ yếu do(12): (i) Khả năng sinh sản nhanh của virus: mức ñộ sinh sản hàng ngày của hạt<br /> virus<br /> hoàn<br /> chỉnh<br /> nằm<br /> trong<br /> dãy<br /> 1012-1013. Trong các nghiên cứu gần ñây cho thấy chu kỳ bán sinh của hạt HBV hoàn chỉnh tự do<br /> nằm trong khoảng 3-24 giờ ñồng hồ. Chu kỳ bán sinh của tế bào nhiễm HBV lên ñến 100 ngày.<br /> Vì vậy ñể trị viêm gan B mãn tính hiệu quả phải dùng liệu pháp lâu dài. (ii) Các ñột biến xảy ra<br /> liên tục trong suốt chu kỳ sinh sản của virus bởi enzyme phiên mã ngược của HBV khi tổng hợp<br /> acid nucleic có xu hướng polyme hóa sai nhưng lại thiếu khả năng sửa sai. Theo lý thuyết mỗi<br /> ngày trong cơ thể bệnh nhân, mỗi một nucleotide trong bộ gen 3.2kb của HBV ñều bị thay thế.<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 288<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> (iii) Khả năng gắn vào vùng ñặc hiệu của thuốc giảm do ñột biến xảy ra làm thay ñổi cấu trúc<br /> vùng hoạt tính phiên mã ngược của enzyme polymerase của virus. Trong các nghiên cứu gần ñây,<br /> ñiển hình là công bố của Erwin Sablon và cộng sự(13) cho thấy theo thời gian liệu pháp dùng LMV<br /> giảm dần hiệu quả do lượng HBV mang ñột biến kháng ñược LMV ngày càng tăng bởi chúng có<br /> mang thêm các ñột biến ở các vị trí phụ giúp chúng phục hồi khả năng sinh sản nhanh(15,16,17). Do<br /> vậy việc chọn loại thuốc ñặc trị HBV dựa vào công cụ giải trình gene polymerase là cách làm dễ<br /> tiếp cận, giảm ñược những chi phí và vấn ñề phát sinh khác(13,14,15). Tại Việt Nam, xét nghiệm<br /> ñịnh lượng HBV-DNA(12) và xét nghiệm giải trình tự gene rt ñể phát hiện ñột biến kháng<br /> lamivudine ñã ñược phòng thí nghiệm NK-Biotek của công ty Nam Khoa triển khai(10,11,12). Tuy<br /> nhiên ñể ñáp ứng với nhu cầu của việc theo dõi ñiều trị bằng các thuốc kháng virus hiện hành tại<br /> Việt Nam, việc nghiên cứu và theo dõi các ñột biến kháng thuốc một cách liên tục là một việc<br /> làm rất cần thiết.<br /> <br /> VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Đây là nghiên cứu tiền cứu cắt ngang ñược thực hiện tại phòng thí nghiệm của công ty Nam<br /> Khoa. Phân tích kết quả bằng phương pháp thống kê.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Mẫu huyết thanh bệnh nhân viêm gan B mãn tính ñược thu thập từ bệnh viện Nhiệt Đới, bệnh<br /> viện Triều An, bệnh viện Hoàn Mỹ ñược xác ñịnh HBV-DNA (+) bằng phương pháp PCR ñịnh lượng<br /> ñược thực hiện tại phòng RD của công ty Nam Khoa.<br /> Các phương pháp trong phòng thí nghiệm ñược thực hiện trong nghiên cứu: (i) Phương pháp<br /> ly trích HBV DNA từ mẫu bệnh phẩm: Chúng tôi dùng bộ kit thương mại DNAPREP-BOOM của<br /> công ty Nam Khoa ñể ly trích HBV DNA có trong mẫu huyết thanh. (ii) Định lượng HBV DNA:<br /> Việc ñịnh lượng số bản sao HBV DNA có trong 1 ml mẫu huyết thanh là chỉ tiêu ñánh giá mức<br /> ñộ HBV ñang hoạt ñộng trong gan bệnh nhân, gián tiếp phản ánh hiệu quả liệu pháp mà họ ñã<br /> chọn. Do vậy chúng tôi cần phải dùng phương pháp ñạt ñộ nhạy cao ñể xác ñịnh chính xác số<br /> lượng bản sao HBV DNA này. Chúng tôi dùng kit HBV-TQPCR của công ty Nam Khoa chạy<br /> trên hệ thống IQ5 của Biorad. (iii) PCR khuyếch ñại vùng gene ñích: Để thu ñược ñoạn HBV<br /> DNA ñích chứa các ñiểm ñột biến kháng lamivudine và adefovir, chúng tôi dùng bộ kit HBV<br /> lamivudine PCR của công ty Nam Khoa. (iv) Tinh sạch sản phẩm PCR: Chúng tôi tinh sạch sản<br /> phẩm khuếch ñại vùng gen HBV polymerase bằng Kit Wizard® SV Gel and PCR Clean-Up<br /> System của Promega. Với phương pháp này chúng tôi ñảm bảo ñộ tinh sạch cao của DNA mục<br /> tiêu trước khi chạy phản ứng khuếch ñại ñể giải trình tự. (v) Phương pháp ñiện di DNA: Dùng hệ<br /> thống Aligent 2100 analyzer giúp xác ñịnh nồng ñộ tương ñối HBV DNA ñích trong sản phẩm<br /> PCR thu ñược nhằm tạo thuận lợi cho bước giải trình tự tiếp theo. (vi) Giải trình tự sản phẩm<br /> PCR: Chúng tôi dùng BigDye® Terminator v3.1 Cycle Sequencing Kits cùng với hệ thống ABI<br /> 3130xl Gentic Analyzer ñể giải trình tự ñoạn gen HBV polymerase chứa các ñiểm ñột biến gây<br /> kháng lamivudine và adefovir. Kết quả giải trình tự ñược phân tích tiếp tục bằng phần mềm<br /> Sequencing analyis và Seqcape nhằm tìm cụ thể ñiểm ñột biến và kiểu gen của HBV. (vii) Xác<br /> ñịnh kiểu gene HBV: Thực hiện bằng cách so chuỗi với ngân hàng dữ liệu kiểu gene của HBV<br /> trên NCBI với công cụ blast serach.<br /> <br /> Các ñiểm ñột biến kháng thuốc LMV và ADV ñược khảo sát<br /> Trong phạm vi nghiên cứu này, chúng tôi chỉ quan tâm các ñiểm ñột biến kháng lamivudine và<br /> adefovir ñã ñược công bố trong các công trình nghiên cứu, ñó là: (i) Điểm ñột biến gây kháng<br /> lamivudine(2,5,9,14): I169T, V173L, L180M, A181T, T184S, M204I/V/S, Q215S. (ii) Điểm ñột biến<br /> kháng adefovir(6,7,16): L80V/I, S85A, V84M, A181V/T, V214A, Q215S.<br /> <br /> Phương pháp tìm hiểu tình hình ñột biến kháng LMV và ADV<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 289<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Trước hết phân loại mẫu theo 3 hướng cơ bản sau: (i) Kiểu gen HBV, chúng tôi dùng kí hiệu: B<br /> (kiểu gen B), C (kiểu gen C), D (kiểu gen D). (ii) Nhóm thuốc bị kháng, chúng tôi chia thành 3 nhóm<br /> nhỏ: A (nhóm kháng ADV), L (nhóm kháng LMV) và AL (nhóm kháng cả ADV+LMV hay kháng<br /> kép). (iii) Phân tích dữ liệu theo giới tính bệnh nhân với M (nam giới), F (nữ giới).<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Trong giai ñoạn khảo sát từ 15/10/2008 ñến ngày 29/09/2009 chúng tôi nhận ñược lượng lớn mẫu<br /> bệnh phẩm của bệnh nhân CHB nhưng chúng tôi chỉ chọn 894 mẫu với ñầy ñủ dữ liệu từ ñịnh lượng<br /> ñến ñịnh ñột biến và xác ñịnh genotype ñể khảo sát. Các kết quả thu nhận ñược cho phép chúng tôi<br /> ñánh giá như sau:<br /> <br /> Độ nhạy của kit HBV PCR TQ Plus Mix dùng trong ñịnh lượng HBV DNA<br /> Để có thể ñịnh lượng HBV DNA chính xác cần có quy trình ly trích DNA và phản ứng realtime<br /> PCR ñạt ñộ nhạy cao. Điều này không những góp phần quan trọng cho việc ñánh giá liệu pháp ñiều trị<br /> viêm gan của bác sĩ y khoa mà trong quy trình khảo sát, căn cứ vào ñó chúng tôi quyết ñịnh có thực<br /> hiện tiếp việc xác ñịnh genotype và ñột biến kháng thuốc trong mẫu hay không. Đánh giá toàn bộ kết<br /> quả ñịnh lượng 894 mẫu, chúng tôi thấy rằng bộ kit HBV-TQPCR do công ty Nam Khoa sản xuất ñạt<br /> ñộ nhạy cao cần thiết với ngưỡng phát hiện 200 copies/ml, ngưỡng cao nhất có thể phát hiện khoảng<br /> 109 copies/ml.<br /> <br /> Các ñiểm ñột biến gây kháng lamivudine<br /> Chúng tôi khẳng ñịnh mẫu chứa HBV mang ñột biến kháng LMV nếu trong vùng gene HBV<br /> polymerase ñược khảo sát xảy ra các biến ñổi: I169T, V173L, L180M, A181T, T184S, M204I/V/S,<br /> Q215S. Trong thời gian khảo sát chúng tôi không ghi nhận ñược bất cứ trường hợp nào rơi vào 3 loại<br /> ñiểm ñột biến I169T, M204S, Q215S. Điều này cho thấy ñây là ñột biến hiếm trong nhóm khảo sát<br /> của chúng tôi. Các ñiểm ñột biến kháng lamividine (LMV) phát hiện ñược tổng kết trong bảng 1.<br /> Bảng 1: Các ñiểm ñột biến kháng LMV phát hiện ñược<br /> Kiểu<br /> V173L<br /> ñột biến<br /> Mã bình thường GTG<br /> Mã ñột biến<br /> <br /> TTG<br /> <br /> L180M<br /> <br /> T184S<br /> <br /> M204V M204I<br /> <br /> YTG<br /> <br /> ACT<br /> <br /> ATG<br /> <br /> ATG<br /> <br /> AGT<br /> <br /> GTG<br /> <br /> ATG<br /> ATT/<br /> ATC<br /> <br /> Các ñiểm ñột biến gây kháng adefovir<br /> HBV ñược khẳng ñịnh có khả năng kháng adefovir khi trong vùng gene polymerase của chúng<br /> xảy ra các biến ñổi: L80V/I, S85A, V84M, A181V/T, V214A, Q215S. Chúng tôi ghi nhận các kiểu<br /> ñột biến kháng adefovir (ADV) khảo sát ñược trong bảng 2.<br /> Bảng 1: Các ñiểm ñột biến kháng ADV phát hiện ñược<br /> Kiểu<br /> L80V L80I S85A V84M A181V A181T V214A<br /> ñột biến<br /> Mã bình<br /> YTA YTA TCT GTG GCT GCT GTA<br /> thường<br /> Mã ñột<br /> ATA/ GCG/<br /> GTA<br /> ATG GTT ACT GCA<br /> biến<br /> ATT GCT<br /> <br /> Tỷ lệ HBV mang ñột biến kháng lamivudine và adefovir của bệnh nhân viêm gan B<br /> mãn tính<br /> Qua quá trình khảo sát, chúng tôi phát hiện 83 bệnh nhân viêm gan siêu vi B mạn tính (CHB) bị<br /> kháng thuốc chiếm tỷ lệ 9,28% trong tổng số 894 người; trong số ñó, 4 người kháng ADV (0,45%),<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 290<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 42 người kháng LMV (4,70%) và 37 người có ñột biến kháng kép (kháng cả LMV và ADV) (4,14%).<br /> Qua ñó có thể thấy mức ñộ kháng kép cao hơn kháng ADV nhưng thấp hơn kháng LMV bởi vì mức<br /> ñộ ñột biến ñiểm tại 181, 80, 84 và 85 thường xảy ra cùng với 204. Hiện tượng này giúp virus có thể<br /> tiếp tục tồn tại và sinh sản ñược dưới tác ñộng của thuốc ñặc trị. Số liệu này cũng phù hợp với thực tế<br /> tại Việt Nam do chi phí LMV rẻ hơn gần 10 lần so với ADV nên trong ñiều trị viêm gan B, LMV<br /> ñược sử dụng trước tiên. Điều này khiến LMV trở thành tác nhân chọn lọc trước với thời gian nhiều<br /> năm. Khi LMV bị kháng, ADV mới ñược sử dụng. Kết quả này cũng cho thấy mức ñộ kháng thuốc<br /> lamivudine, adefovir chiếm chưa tới 1/10 lượng bệnh nhân viêm gan mãn tính. Điều này có nghĩa là<br /> thuốc lamivudine vẫn còn là loại thuốc rất hữu dụng trong ñiều trị viêm gan B. Thống kê các kết quả<br /> ghi nhận, chúng tôi xin trình bày tỷ lệ phần trăm từng ñiểm ñột biến trong nhóm 83 bệnh nhân viêm<br /> gan siêu vi B mạn tính ñược phát hiện có ñột biến kháng thuốc trong biểu ñồ 1. Qua ñó có thể thấy ñột<br /> biến ñiểm L180, M204, L80 chiếm ña số. Điểm S85, A181 và các ñiểm khác chiếm tỷ lệ không cao<br /> nhưng cần chú ý bởi vì khi xuất hiện cùng với ñột biến gây kháng thuốc, chúng giúp cho HBV kháng<br /> thuốc phục hồi khả năng sinh sản, chẳng hạn ñột biến L80.<br /> <br /> Biểu ñồ 1: Tỷ lệ của các loại ñột biến ñiểm gây kháng LMV và ADV trong 83 mẫu ñược phát hiện có<br /> ñột biến.<br /> Tỷ lệ của các dạng ñột biến HBV kháng thuốc và sinh sản ñược dưới tác ñộng của ADV và<br /> LMV là do mang ñột biến ñơn lẻ hoặc ña ñột biến. Các ñột biến ñơn: ñược phát hiện gồm các kiểu:<br /> A181T/V, L80I, S85A, L180M, V173L, M204I/V; chiếm tỷ lệ 28,92% gồm kháng LMV (18,07%),<br /> kháng ADV (4,82%) và dạng kháng kép là ñột biến ñơn nhưng có thể gây kháng cả hai thuốc LMV và<br /> ADV (6,02%). Rõ ràng mức ñộ kháng LMV vẫn cao nhất trong ñó ñiểm M204 chiếm 13/24 mẫu và<br /> ADV thấp nhất chiếm 4/24 mẫu. Các ña ñột biến: Trong số 83 mẫu bệnh phẩm CHB ñược phát hiện<br /> có ñột biến kháng thuốc, ña ñột biến hay ñột biến kháng thuốc ña ñiểm chiếm tỷ lệ 71,08% trong ñó<br /> kháng LMV chiếm 32,53% và kháng kép chiếm 38,55%. Chúng tôi thấy tỷ lệ ñột biến ñơn/ña ñột biến<br /> là khoảng 2/5 nghĩa là rõ ràng nhờ vào các ñột biến phụ giúp phục hồi khả năng sinh sản mà lượng<br /> HBV kháng thuốc ngày càng tăng.<br /> <br /> Sự tương quan kiểu gen HBV<br /> Trong nhóm 894 mẫu khảo sát, chúng tôi quan sát thấy có 3 kiểu gen B, C và D. Tuy nhiên kiểu<br /> gen D chỉ có duy nhất 1 mẫu chiếm 0.11%, còn lại là kiểu gen B với 678 mẫu và kiểu gen C với 215<br /> mẫu tương ứng với tỷ lệ 75.84% và 24.05% nghĩa là tỷ lệ giữa kiểu gen C/B là khoảng 1/3. Tỷ lệ này<br /> thống nhất với nghiên cứu của Ruel T. Garcia và cộng sự(4) trên bệnh nhân CHB người Việt tại Bắc<br /> California từ 6/2005 ñến 6/2008. Có thể thấy ñây có lẽ là tỷ lệ ñặc trưng của người Việt Nam bị CHB;<br /> tuy nhiên, ñể khẳng ñịnh chắc chắn ñiều này cần thêm nhiều nghiên cứu ñược công nhận khác nữa.<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 291<br /> <br />