Tìm hiểu nguồn gốc danh xưng Bảy núi

Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 11 - 2012<br /> <br /> 65<br /> <br /> T×M HIÓU NGUåN GèC DANH X¦NG B¶Y NóI<br /> Huúnh lª TriÒu Phó(*)<br /> gµy nay, kh¸i niÖm ThÊt S¬n - B¶y<br /> <br /> gäi lµ trÊn VÜnh Thanh. TrÞnh Hoµi §øc<br /> <br /> ng­êi biÕt ®Õn, thËm chÝ ng­êi d©n ®Þa<br /> <br /> gåm nói Ba Thª, Tho¹i S¬n, Tµ ChiÕu, Trµ<br /> <br /> N<br /> <br /> Nói ë tØnh An Giang ®­îc nhiÒu<br /> <br /> ph­¬ng còng truyÒn tai nhau r»ng: “TØnh<br /> An Giang ta cã b¶y nói”. Nh­ng thùc tÕ<br /> <br /> th× kh«ng ph¶i vËy, sè nói ë An Giang<br /> <br /> cao h¬n con sè b¶y rÊt nhiÒu lÇn, cô thÓ:<br /> ®Õn nay ®· cã 37 ngän nói ®· cã tªn. VËy<br /> <br /> sao ng­êi d©n chØ cho r»ng cã b¶y nói?.<br /> <br /> §©u lµ nguån gèc cña kh¸i niÖm ThÊt<br /> S¬n - B¶y Nói nµy?<br /> <br /> Tr­íc tiªn, chóng ta th­êng ®­îc<br /> <br /> nghe kÓ b¶y nói gåm cã Nói KÐt (Anh Vò<br /> <br /> kÓ tªn ë trÊn VÜnh Thanh cã 18 ngän nói<br /> <br /> Nghinh, T­îng, Ca ¢m, Nam S­, Khª L¹p,<br /> Chót, Tµ BiÖt, Ba Xïi, Êt Sum, Ch¬n Sum,<br /> Nam Vi, §oµi Tèn, S©m §¨ng, §¹i Bµ §Ò,<br /> TiÓu Bµ §Ò. Thèng kª ®­îc 18 nói so víi<br /> <br /> tæng sè 37 nói cña ngµy nay lµ mét<br /> thµnh tùu ®¸ng nÓ vµ cã vai trß kh¸ quan<br /> träng trong nghiªn cøu bÊy giê. Tuy<br /> <br /> nhiªn, vÉn ch­a thÊy kh¸i niÖm ThÊt S¬n<br /> trong tµi liÖu nµy.<br /> <br /> Ngãt tr¨m n¨m sau, trong “§¹i Nam<br /> <br /> S¬n), Nói Dµi N¨m GiÕng (Ngò Hå S¬n),<br /> <br /> NhÊt Thèng ChÝ” ®êi Tù §øc, kÓ ®­îc<br /> <br /> CÊm (Thiªn CÊm S¬n), Nói Dµi (Ngäa<br /> <br /> nªn hiÓu thªm r»ng “nói míi” lµ do tr­íc<br /> <br /> Nói<br /> <br /> T« (Phông<br /> <br /> Hoµng<br /> <br /> S¬n),<br /> <br /> Nói<br /> <br /> Long S¬n), Nói T­îng (Liªn Hoa S¬n) vµ<br /> <br /> Nói N­íc (Thñy §µi S¬n). Nh­ng thùc sù<br /> b¶y ngän nói trªn chØ lµ “mét phÇn”<br /> <br /> trong kh¸i niÖm B¶y Nói. §Ó gi¶i thÝch<br /> vÒ ®iÒu nµy, chóng t«i thö t×m hiÓu qua<br /> nh÷ng nguån chÝnh sö vµ truyÒn thuyÕt.<br /> <br /> 1. Kh¸i niÖm “B¶y nói” ra ®êi tõ khi<br /> <br /> nµo?<br /> <br /> Nh­ ®· nãi ë trªn, kh¸i niÖm nµy chØ<br /> <br /> lµ b¶y trong sè 37 ngän nói ë An Giang,<br /> ch­a nãi ®Õn B¶y Nói lµ nh÷ng nói nµo,<br /> nh­ng tr­íc tiªn h·y thö t×m hiÓu xuÊt<br /> xø cña nã.<br /> <br /> Xa x­a nhÊt, cã lÏ lµ “Gia §Þnh Thµnh<br /> <br /> Th«ng ChÝ” cña TrÞnh Hoµi §øc viÕt vµo<br /> <br /> ®êi Minh M¹ng, khi ®ã ®¬n vÞ “trÊn” ch­a<br /> ®æi thµnh “tØnh”, An Giang bÊy giê cßn<br /> <br /> thªm mét sè nói míi, tÊt c¶ 23 nói (còng<br /> <br /> kia ch­a thèng kª hÕt, chø kh«ng ph¶i<br /> <br /> nói míi h×nh thµnh). Trong §¹i Nam<br /> <br /> NhÊt Thèng ChÝ, tªn gäi mét sè nói ®­îc<br /> “d©n gian hãa” vµ kh¸i niÖm ThÊt S¬n<br /> <br /> còng b¾t ®Çu xuÊt hiÖn tõ ®©y. §¹i Nam<br /> <br /> NhÊt Thèng ChÝ liÖt kª gåm: Ba Thª,<br /> Tho¹i S¬n, Tµ ChiÕu, Trµ Nghinh, T­îng,<br /> <br /> T«, Tèt, èc Nh©m, Nam Vi, Ch©m BiÖt,<br /> Nh©n Hßa, §oµi Tèn, ThÞ Vi, Ba Xïi, Ca<br /> TÝch, Nam S­, Khª L¹p, NgÊt S©m, Ch©n<br /> S©m, Th©m §¨ng, §¹i Bµ §Ò, TiÓu Bµ §Ò.<br /> <br /> Gi÷a hai t­ liÖu nãi trªn, cã thÓ ®èi<br /> <br /> chiÕu ®«i nÐt:<br /> <br /> - §¹i Nam NhÊt Thèng ChÝ gäi lµ nói<br /> <br /> Tèt (hoÆc nói Tôy) chÝnh lµ nói Chót cña<br /> Gia §Þnh Thµnh Th«ng C hÝ. N hµ v¨n<br /> <br /> *. HuyÖn Ch©u Phó, tØnh An Giang.<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 11 - 2012<br /> <br /> 66<br /> NguyÔn V¨n HÇu l¹i gäi lµ nói Thèt. ë<br /> <br /> ®èc viÕt s¸ch ®Þa d­ d©ng lªn triÒu ®×nh<br /> <br /> ng­êi dÞch nghÜa nªn cã sù m©u thuÉn.<br /> <br /> ph­¬ng h­íng mµ ®Æt tªn cho c¸c ngän<br /> <br /> ®©y do kh«ng ®ång nhÊt gi÷a nh÷ng<br /> Theo ch÷ N«m, gäi lµ Tèt th× ®óng h¬n,<br /> d©n gian th­êng gäi lµ nói Chãc.<br /> <br /> - Nói NgÊt S©u, Ch©n S©m chÝnh lµ Êt<br /> <br /> Sum vµ Ch¬n Sum trong Gia §Þnh Thµnh<br /> Th«ng ChÝ, Th©m §¨ng chÝnh lµ S©m<br /> <br /> §¨ng. Nói Ch©m BiÖt ®óng ra ph¶i lµ Tµ<br /> BiÖt.<br /> <br /> - èc Nh©m, kh«ng thÊy nªu trong Gia<br /> <br /> §Þnh Thµnh Th«ng ChÝ. Trong quyÓn<br /> “LÞch sö ®Êt An Giang”, nhµ v¨n S¬n<br /> <br /> Nam cho r»ng tõ nµy b¾t nguån tõ<br /> <br /> “Okdum” cña ng­êi Khmer, nghÜa lµ diÒu<br /> ã kªu vang. «ng cho r»ng nói nµy lµ nói<br /> Dµi.<br /> <br /> - C¸c nói Nh©n Hßa (tôc danh L¸ng<br /> <br /> Ch¸y), ThÞ Vi, Ca TÝch kh«ng thÊy tªn<br /> <br /> trong Gia §Þnh Thµnh Th«ng ChÝ, còng<br /> <br /> kh«ng cã nói nµo trong Gia §Þnh Thµnh<br /> Th«ng ChÝ cã chi tiÕt chÐp gièng nh÷ng<br /> nói nµy.<br /> <br /> Ngµy nay mét sè ®Þa danh hÇu nh­<br /> <br /> kh«ng cßn n÷a, phÇn ®· bÞ “d©n gian<br /> <br /> hãa”, phÇn bÞ mÊt hoµn toµn, nh­: Tµ<br /> ChiÕu, Trµ Nghinh, Ca ¢m, Khª L¹p, Ba<br /> Xïi, Êt Sum, Ch¬n Sum, §oµi Tèn, S©m<br /> <br /> §¨ng, §¹i Bµ §Ò, TiÓu Bµ §Ò, Nh©n Hßa,<br /> ThÞ Vi, Ca TÝch…<br /> <br /> Trong quyÓn “ThÊt S¬n mÇu nhiÖm”,<br /> <br /> nhµ v¨n NguyÔn V¨n HÇu cho r»ng:<br /> <br /> ®· do theo thæ ©m hoÆc h×nh thÓ hay<br /> <br /> nói trªn ®©y. MÆt kh¸c, d©n chóng ë<br /> <br /> vïng s¬n c­íc nµy, v× kh«ng biÕt ®­îc<br /> s¸ch ®Þa d­ nãi trªn, hoÆc v× träng<br /> phong tôc h¬n sö s¸ch nªn gäi lµ nói<br /> Trµ S­, nói KÐt, nói Dµi, nói T­îng, nói<br /> <br /> Bµ §éi Om, nói ¤ng T«; cßn mÊy hßn<br /> <br /> nói cao n»m kho¶ng gi÷a (Ba Xo¸i,<br /> NgÊt Sung, Nam Vi, §oµi Tèn) th× hä<br /> kªu chung lµ vïng nói CÊm”.<br /> <br /> Trong sè 23 nói ®­îc kÓ trong §¹i<br /> <br /> Nam NhÊt Thèng ChÝ, cã 7 ngän nói ®­îc<br /> ®Ò dßng ch÷ “nói nµy lµ mét trong sè b¶y<br /> <br /> nói” gåm: nói T­îng, T«, CÊm, èc Nh©m<br /> (nói Dµi), Nam Vi, Tµ BiÖt, Nh©n Hßa.<br /> Nh­ng §¹i Nam NhÊt Thèng ChÝ chØ ghi<br /> <br /> “lµ mét trong sè b¶y nói” nh­ng kh«ng<br /> nãi lµ b¶y nói g×, b¶y nói cao nhÊt, b¶y<br /> <br /> nói ®Ñp nhÊt, hay b¶y nói thÕ nµo mµ<br /> ®­îc xÕp ®Æt riªng?<br /> <br /> Nh­ng nÕu ®äc kÜ nh÷ng g× trong §¹i<br /> <br /> Nam NhÊt Thèng ChÝ ghi chÐp th× b¶y<br /> ngän nói ®­îc s¸ch ghi lµ b¶y ngän nói<br /> <br /> cao. Ta thÊy: nói T­îng cao h¬n 8 tr­îng,<br /> nói CÊm ®­îc ghi chÐp lµ thÊt nói cao<br /> <br /> ngÊt, Nam Vi cao h¬n 30 tr­îng, Tµ BiÖt<br /> <br /> cao 20 tr­îng… Nh­ vËy cã thÓ pháng<br /> ®o¸n B¶y Nói mµ §¹i Nam NhÊt Thèng<br /> ChÝ ®Ò cËp lµ nh÷ng ngän nói cao trong<br /> tØnh An Giang.<br /> <br /> Tuy nghiªn, còng cã mét nghÞch lÝ: t¹i<br /> <br /> “ Ng­êi x­a cã ®Æt cho mçi chám cao<br /> <br /> sao nói T­îng chØ cã 8 tr­îng l¹i ®­îc<br /> <br /> Trµ NghÞch, nói T­îng, nói Thèt, nói<br /> <br /> Tèn (50 tr­îng), Ba Xïi (40 tr­îng), Êt<br /> <br /> mét c¸i tªn riªng nh­: nói Tµ ChiÕu, nói<br /> <br /> Ca ¢m, nói S­, nói Khª LËp, nói Ba<br /> Xo¸y, nói NgÊt Sung, nói Nam Vi, nói<br /> <br /> §oµi Tèn, nói Ch¬n Sum. §ã cã lÏ lµ håi<br /> míi khai më tØnh An Giang, quan Tæng<br /> <br /> liÖt vµo b¶y nói, trong khi c¸c nói §oµi<br /> <br /> Sum (40 tr­îng) l¹i kh«ng ®­îc kÓ vµo,<br /> trong khi ®ã c¸c nói Tµ ChiÕu, Trµ<br /> <br /> Nghinh, S©m §¨ng, Ca TÝch, Tµ BiÖt còng<br /> vÉn con h¬n nói T­îng.<br /> <br /> 66<br /> <br /> Huúnh Lª TriÒu Phó. T×m hiÓu nguån gèc…<br /> VËy ch­a cã thÓ kh¼ng ®Þnh B¶y Nói<br /> <br /> trong §¹i Nam NhÊt Thèng ChÝ lµ nh÷ng<br /> ngän nói cao. Nhµ v¨n S¬n Nam ghi lµ<br /> b¶y “linh huyÖt”, cã ph¶i vËy ch¨ng?.<br /> <br /> 2. “B¶y nói” trong t©m thøc céng ®ång<br /> Nãi ®Õn nh÷ng c¸i tªn l¹ trong Gia<br /> <br /> §Þnh Thµnh Th«ng ChÝ vµ §¹i Nam NhÊt<br /> Thèng ChÝ ch¾c h¼n ng­êi d©n Ýt ai biÕt<br /> chÝnh x¸c, nh­ng nÕu b¶o hä kÓ tªn b¶y<br /> <br /> nói th× ch¾c ch¾n hä sÏ kÓ ®­îc, nh­ng<br /> <br /> nh÷ng nói mµ hä kÓ l¹i kh«ng gièng<br /> nh­ §¹i Nam NhÊt Thèng ChÝ, vËy “B¶y<br /> Nói d©n gian” b¾t nguån tõ ®©u?<br /> <br /> Nh­ ®· nãi, b¶y ngän nói mµ ng­êi<br /> <br /> viÕt võa kÓ ra ë phÇn ®Çu (bao gåm nói<br /> KÐt, nói Dµi N¨m GiÕng, nói T«, nói<br /> CÊm, nói Dµi, nói T­îng, nói N­íc) chØ<br /> <br /> lµ “mét phÇn” trong kh¸i niÖm B¶y Nói.<br /> <br /> Cã lÏ, kh¸i niÖm “B¶y Nói d©n gian”<br /> (t¹m gäi nh­ vËy) ra ®êi sím nhÊt lµ<br /> <br /> n¨m 1849, vµ kh«ng xuÊt ph¸t tõ mét<br /> v¨n liÖu lÞch sö nµo mµ b¾t nguån tõ<br /> <br /> truyÒn khÈu cña mét t«n gi¸o, ®¹o Böu<br /> <br /> S¬n Kú H­¬ng cña PhËt ThÇy T©y An<br /> (§oµn Minh Huyªn).<br /> <br /> TÝnh ®Õn khi ®¹o Böu S¬n Kú H­¬ng<br /> <br /> ra ®êi, ch¾c h¼n d©n chóng kh«ng hÒ<br /> biÕt<br /> <br /> B¶y<br /> <br /> Nói<br /> <br /> trong<br /> <br /> §¹i Nam NhÊt<br /> <br /> Thèng ChÝ, bëi v× §¹i Nam NhÊt Thèng<br /> ChÝ so¹n trong kho¶ng n¨m 1865 - 1875<br /> <br /> vµ hoµn thµnh n¨m 1882, trong khi ®¹o<br /> <br /> 67<br /> <br /> V¨n Liªn), Nói T­îng (Liªn Hoa S¬n),<br /> Nói KÐt (Anh Vò S¬n), Nói N­íc (Thñy<br /> §µi S¬n).<br /> <br /> S¸ch “LÞch sö cuéc ®Êu tranh chèng<br /> <br /> Thùc d©n Ph¸p vµ §Õ quèc Mü cña qu©n<br /> <br /> vµ d©n An Giang” tËp 1 do Bé ChØ huy<br /> <br /> Qu©n sù tØnh An Giang biªn so¹n n¨m<br /> 1986, phÇn giíi thiÖu chung vÒ An<br /> <br /> Giang cã nh¾c ®Õn b¶y ngän nói võa kÓ<br /> trªn, nh­ng tªn ch÷ cã phÇn kh¸c biÖt<br /> <br /> ®«i chót. Cô thÓ: Nói KÐt lµ ¤ Th­íc<br /> S¬n,<br /> <br /> nói<br /> <br /> CÊm lµ<br /> <br /> B¹ch<br /> <br /> Hæ<br /> <br /> S¬n,<br /> <br /> nói<br /> <br /> T­îng lµ Kú L©n S¬n vµ nói n­íc lµ<br /> BÝch Thñy S¬n.<br /> <br /> Tuy vËy, B¶y Nói kh«ng hÒ lµ mª tÝn.<br /> <br /> Thùc ra, thuyÕt TËn thÕ vµ Héi Long Hoa<br /> cña Böu S¬n Kú H­¬ng chØ lµ tiÒn ®Ò ®Ó trë<br /> <br /> thµnh ®éng lùc thùc tÕ chÊn h­ng PhËt<br /> gi¸o, ®ång thêi lµ sù s¸ng t¹o cña thÇy<br /> §oµn Minh Huyªn. ¤ng rao gi¶ng më Héi<br /> Long Hoa t¹i b¶y ngän nói mµ m×nh chØ<br /> <br /> ®Þnh chØ lµ muèn gom d©n vÒ vïng xa x«i<br /> <br /> hÎo l¸nh khai ph¸ ®Êt ®Ó canh t¸c vµ sinh<br /> sèng - mét kiÓu “doanh ®iÒn” cña thêi ®¹i<br /> <br /> míi, hÕt søc kinh tÕ vµ khoa häc. Theo nhµ<br /> v¨n S¬n Nam th× TËn thÕ tøc lµ“lËt ®æ vua<br /> <br /> quan nhµ NguyÔn, sau nµy lµ lËt ®æ Thùc<br /> d©n Ph¸p, “bÊt chiÕn tù nhiªn thµnh”. Víi<br /> <br /> niÒm l¹c quan ®Ó chê ®îi, ng­êi d©n h¨ng<br /> h¸i lo viÖc ruéng n­¬ng, ®oµn kÕt ®Ó x©y<br /> dùng xãm lµng”.<br /> <br /> Ngµy nay, mong ­íc cña thÇy §oµn<br /> <br /> Böu S¬n Kú H­¬ng ®· ra ®êi tõ 1849.<br /> <br /> Minh Huyªn ®· trë thµnh sù thËt, B¶y<br /> <br /> gi¶ng vÒ TËn thÕ vµ Héi Long Hoa,<br /> <br /> rõng hoang, ®Êt c»n ®· trë thµnh ruéng<br /> <br /> Sau khi lËp ®¹o, vÞ tu sÜ hä §oµn thuyÕt<br /> vïng ThÊt S¬n sÏ lµ n¬i lËp Héi Long<br /> Hoa, tõ ®ã «ng cho biÕt b¶y ngän nói<br /> <br /> ®­îc xem lµ linh thiªng bao gåm: Nói<br /> CÊm (Thiªn CÈm S¬n), Nói Dµi N¨m<br /> <br /> GiÕng (Ngò Hå S¬n, cßn gäi nói Dµi<br /> nhá), Nói T« (Phông Hoµng S¬n), Nói<br /> <br /> Dµi (Ngäa Long S¬n, cßn gäi nói Dµi<br /> <br /> Nói kh«ng cßn lµ vïng hoang vu n÷a,<br /> lóa, nhµ cöa mäc lªn san s¸t, bãng qu©n<br /> thï kh«ng cßn. B¶y Nói qua lêi tiªn tri<br /> <br /> ngµy nµo nay ®· thùc sù sung tóc, Êm<br /> <br /> no. Tuy vËy, kh¸i niÖm B¶y Nói thêi xa<br /> <br /> x­a vÉn ®i vµo t©m thøc céng ®ång nh­<br /> lµ sù tr©n träng vµ kÕ truyÒn dÊu tÝch<br /> cña tiÒn nh©n.<br /> <br /> 67<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 11 - 2012<br /> <br /> 68<br /> Qua nh÷ng g× ®· ph©n tÝch ë trªn, cã<br /> <br /> triÓn vÒ du lÞch, nói KÐt gÇn ®©y ®­îc<br /> <br /> Nói”, nghÜa lµ kh¸i niÖm cïng song song<br /> <br /> ®Çu t­ nªn còng ch­a khai th¸c hÕt tiÒm<br /> <br /> thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng: cã ®Õn hai “B¶y<br /> <br /> tån t¹i: B¶y Nói theo chÝnh sö vµ B¶y Nói<br /> theo d©n gian. TØnh An Giang ®· x¸c<br /> <br /> ®Þnh, ë hai huyÖn Tri T«n vµ TÞnh Biªn<br /> <br /> 37 ngän nói ®· cã tªn, nh­ng con sè b¶y<br /> <br /> vÉn kh«ng hÒ thay ®æi, B¶y Nói tõ l©u ®·<br /> trë thµnh niÒm tù hµo cho d©n An Giang:<br /> <br /> Tr­íc ba s«ng thªm r¹ng chÝ tang<br /> <br /> bång<br /> <br /> Sau B¶y Nói ch¼ng nao lßng anh kiÖt<br /> B¶y nói ngµy nay<br /> <br /> Ngµy nay, ë vïng B¶y Nói vÉn cã<br /> <br /> nhiÒu ®iÓm tÝch cùc lÉn tiªu cùc. ë bµi<br /> <br /> viÕt nµy cèt chØ tr×nh bµy vÒ danh x­ng<br /> <br /> B¶y Nói, nªn nh÷ng ®iÓm tÝch cùc vµ tiªu<br /> cùc chØ nªu ng¾n gän.<br /> <br /> ë An Giang, chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n<br /> <br /> ®· cïng gãp søc lµm cho B¶y Nói thùc sù<br /> “trë m×nh”, nh÷ng ng«i nhµ kiªn cè mäc<br /> <br /> lªn nhanh chãng, nhµ tre l¸ t¹m bî bªn<br /> <br /> s­ên nói hÇu nh­ kh«ng cßn. Nh÷ng con<br /> <br /> ®­êng ®Êt s×nh lÇy, lßng vßng quanh<br /> vïng s¬n c­íc ngµy nµo ®­îc nhùa hãa<br /> th¼ng t¾p, ®­êng bé lªn nói còng ®­îc<br /> <br /> tr¶i nhùa hoÆc lµm c¸c nÊc thang b»ng<br /> <br /> më thµnh khu du lÞch nh­ng do t­ nh©n<br /> <br /> n¨ng. Nói CÊm lµ khu du lÞch næi tiÕng,<br /> nh­ng chØ chñ yÕu ë khu vùc chïa PhËt<br /> <br /> Lín - chïa V¹n Linh - t­îng PhËt Di<br /> LÆc; mét sè n¬i cã phong c¶nh vµ khÝ<br /> <br /> hËu thÝch hîp nh­ vå Thiªn TuÕ, vå Bå<br /> H«ng, vå B¹ch T­îng Ýt cã ng­êi du lÞch<br /> v× ®­êng x¸ tr¾c trë; c¸c di tÝch, chïa<br /> <br /> chiÒn, hang ®¸ ë nói CÊm vÉn ch­a ®­îc<br /> “®¸nh thøc”.<br /> <br /> §¸ng buån nhÊt khi n¹n khai th¸c ®¸<br /> <br /> vµ ph¸ rõng vÉn ch­a ®­îc kh¾c phôc, cã<br /> <br /> dÞp vµo Tri T«n, nh×n ®åi Tµ P¹ x¸c x¬,<br /> nhiÒu v¹t nói bÞ khoÐt s©u mµ thÊy xãt xa.<br /> Nói bÞ khai th¸c ®¸, rõng mÊt tr¾ng nªn<br /> <br /> ®Êt cµng ngµy cµng lë dÇn, ®Êt cø theo<br /> <br /> nh÷ng c¬n m­a tr«i xuèng xãm lµng, ¶nh<br /> h­ëng ®Õn viÖc sinh ho¹t vµ canh t¸c. ë<br /> <br /> nói CÊm (TÞnh Biªn), rÏ tr¸i sang th¸nh<br /> thÊt Cao §µi vµ ®iÖn Rau TÇn, rÏ ph¶i sang<br /> <br /> chïa PhËt Lín, c¸ch ®©y hai n¨m khu vùc<br /> nµy xung quanh ®Òu lµ c©y rõng rËm r¹p,<br /> nh­ng b©y giê tÊt c¶ trë thµnh mét b·i ®Êt<br /> <br /> trèng, kh«ng biÕt ®©u lµ ®­êng ®i, ®©u lµ<br /> rõng bÞ san b»ng.<br /> <br /> Ngµy x­a biÕt bao ng­êi ®· ®Õn khai<br /> <br /> xim¨ng. Nói CÊm, nói T« trë thµnh khu<br /> <br /> ph¸ vïng ®Êt hoang vu “Hoa t­¬i tr­íc<br /> <br /> sãng ph¸t thanh truyÒn h×nh ®Õn ®­îc<br /> <br /> nhín ch¬i” cèt ®Ó cho con ch¸u sau nµy<br /> <br /> du lÞch… Vïng ®åi nói nay ®· cã ®iÖn,<br /> víi bµ con, con c¸i ng­êi Kinh, ng­êi<br /> Khmer ®­îc häc hµnh ®Õn n¬i ®Õn chèn.<br /> <br /> Tuy nhiªn, mét sè ngän nói cã tiÒm<br /> <br /> n¨ng vÉn ch­a ®­îc ®Çu t­ ®óng møc.<br /> <br /> mÆt th¬m tho nùc / Thó d÷ bªn m×nh nh¶<br /> ®­îc “an c­ l¹c nghiÖp”, vËy mµ giê ®©y<br /> <br /> tõng thí ®Êt, tõng hµng c©y ®· bÞ th¼ng<br /> tay ®µo xíi kh«ng chót th­¬ng tiÕc.<br /> <br /> B¶y Nói lµ ®Þa danh vÉn sèng m·i<br /> <br /> Nói Trµ S­, nói Dµi cã nhiÒu chïa chiÒn<br /> <br /> trong lßng d©n téc vµ trë nªn quen<br /> <br /> linh; nói Dµi N¨m GiÕng cã nhiÒu th¾ng<br /> <br /> ngµy nay cã cßn lµ vïng ®Êt “thiªng”<br /> <br /> cã thÓ kÕt hîp du lÞch víi v¨n hãa t©m<br /> <br /> c¶nh; nói T­îng lµ n¬i cã nh÷ng dÊu tÝch<br /> cña cuéc th¶m s¸t Ba Chóc trong chiÕn<br /> <br /> tranh biªn giíi T©y Nam… vÉn ch­a ph¸t<br /> <br /> thuéc víi bao ng­êi, nh­ng B¶y Nói<br /> n÷a kh«ng? Mét ®Þa danh mang ®Ëm nÐt<br /> <br /> tÝn ng­ìng, v¨n hãa t©m linh ®ang thùc<br /> sù cÇn quan t©m./.<br /> <br /> 68<br /> <br />