Tìm hiểu về NATO trong thời kỳ chiến tranh Lạnh 1949 - 1991: Phần 2

Chia sẻ: Tramnam Codon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST

Báo xấu

93
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1 tài liệu NATO trong thời kỳ chiến tranh Lạnh 1949 - 1991, phần 2 giới thiệu tới người đọc các nội dung: NATO với chiến lược quân sự mới của Mỹ và việc tăng cường chạy đua vũ trang, NATO trong xu thế hòa hoãn và sự tan rã của trật tự thế giới hai cực. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu về NATO trong thời kỳ chiến tranh Lạnh 1949 - 1991: Phần 2

sù vµ phßng thñ v÷ng ch¾c, kh«ng nh÷ng b¶o vÖ ®îc m×nh vµ c¸c ®ång minh cña m×nh mµ cßn lµ lùc lîng ®èi träng ®¸ng kÓ ®èi víi NATO vµ Mü... TÊt c¶ c¸c nh©n tè trªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña phong trµo c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, cho Ch¬ng ba th¾ng lîi cña chiÕn tranh c¸ch m¹ng ë nhiÒu níc trªn NATO víi chiÕn lîc qu©n sù míi cña mü thÕ giíi vµ lµm ph¸ s¶n chiÕn lîc "Tr¶ ®òa å ¹t", buéc vµ viÖc t¨ng cêng ch¹y ®ua vò trang Mü ph¶i thay b»ng chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t" vµo (1961-1970) nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX. 1. ChiÕn lîc qu©n sù míi cña Mü vµ NATO. Nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX chøng kiÕn sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cha tõng thÊy cña phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi. Phong trµo gi¶i phãng d©n téc ph¸t triÓn s©u, réng ë c¸c níc ¸, Phi vµ Mü Latinh ®· ®¸nh b¹i hoµn toµn chñ nghÜa thùc d©n cò vµ hÖ thèng thuéc ®Þa cña chóng. NÕu nh n¨m 1939, hÖ thèng thuéc ®Þa cña chñ nghÜa ®Õ quèc chiÕm tíi 60% diÖn tÝch l·nh thæ toµn thÕ giíi víi trªn 1,5 tØ d©n th× tíi n¨m 1967 chØ cßn 3,4% ®Êt ®ai vµ 35 triÖu ngêi (chñ yÕu ë miÒn Nam ch©u Phi). Bªn c¹nh th¾ng lîi to lín cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc, Liªn X« vµ hÖ thèng x· héi chñ nghÜa còng kh«ng ngõng lín m¹nh vµ thu ®îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh; Liªn X« v¬n lªn trë thµnh cêng quèc c«ng nghiÖp ®øng thø hai trªn thÕ giíi, sau Mü, lµm cho Mü mÊt u thÕ ®èi víi Liªn X« trong nhiÒu lÜnh vùc kü thuËt qu©n sù, kÓ c¶ trong lÜnh vùc tªn löa h¹t nh©n. HÖ thèng x· héi chñ nghÜa do Liªn X« ®øng ®Çu, nh d luËn Mü vµ ph¬ng T©y thõa nhËn, cã kh¶ n¨ng g©y nªn nh÷ng tæn thÊt ®¸ng 103 104
kÓ cho T©y ¢u vµ Mü trong trêng hîp x¶y ra chiÕn tranh. thÝch râ trong bøc th«ng ®iÖp göi Quèc héi Mü ngµy 28 T×nh h×nh ®ã buéc NATO ph¶i thay ®æi chiÕn lîc qu©n sù th¸ng 3 n¨m 1961: "ChiÕn lîc cña Mü ph¶i võa mÒm dÎo, "Tr¶ ®òa å ¹t" b»ng chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t". võa kiªn quyÕt; ph¶i chuÈn bÞ vµ s½n sµng tiÕn hµnh bÊt Trªn thùc tÕ, tõ n¨m 1957, Mü ®· cã ý ®Þnh ®iÒu chØnh kú mét lo¹i chiÕn tranh nµo, chiÕn tranh thÕ giíi hay chiÕn chiÕn lîc cña NATO khi ®Ò xuÊt mét ph¬ng ¸n míi cho tranh côc bé, chiÕn tranh h¹t nh©n hay chiÕn tranh th«ng chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t" víi tªn gäi "Ng¨n ®e tõng thêng…"1. Ngµy 16 th¸ng 6 n¨m 1962, Bé trëng Quèc bíc". Kú häp th¸ng 12 n¨m 1957 cña Héi ®ång NATO, phßng Mü G. M¾c Na-ma-ra gi¶i thÝch nguyªn nh©n thay diÔn ra t¹i Pa-ri, ®· th«ng qua nh÷ng kiÕn nghÞ míi cña ®æi chiÕn lîc qu©n sù cña Mü lµ do chiÕn lîc cò ®· trë Mü vÒ viÖc ®iÒu chØnh chiÕn lîc cña Khèi. T¹i kú häp nµy, nªn lçi thêi vµ l·nh thæ Mü n»m trong tÇm b¾n cña tªn löa c¸c toan tÝnh chiÕn lîc cña NATO vÉn kh«ng t¸ch rêi h¹t nh©n Liªn X«; do ®ã Mü ph¶i tõ bá chiÕn lîc cò vµ t×m quan ®iÓm vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng søc m¹nh qu©n kiÕm c¸c ph¬ng ¸n chiÕn tranh sao cho kh«ng vît qua sù vµ chuÈn bÞ chiÕn tranh h¹t nh©n cña Tæ chøc HiÖp íc ngìng chiÕn tranh h¹t nh©n tæng lùc. Râ rµng, kh«ng bao B¾c §¹i T©y D¬ng. Song, theo chiÕn lîc "Ng¨n ®e tõng giê Mü muèn l·nh thæ níc m×nh trë thµnh b·i chiÕn bíc", trong giai ®o¹n ®Çu xung ®ét vò trang, c¸c níc trêng vµ lu«n t×m mäi c¸ch ®Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã trong khi NATO sÏ sö dông vò khÝ h¹t nh©n chiÕn thuËt. ChÝnh ®iÒu vÉn ®¹t ®îc môc tiªu "ng¨n ®e" Liªn X«. nµy ®· buéc phÇn lín c¸c níc T©y ¢u ph¶i t¨ng cêng ChiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t" ®ßi hái viÖc sö dông m¹nh mÏ lùc lîng vò trang cña m×nh. ñy ban qu©n sù søc m¹nh qu©n sù cña Mü vµ NATO ph¶i c¨n cø vµo NATO ®· ra chØ lÖnh "MC-70" yªu cÇu ®Õn n¨m 1964 c¸c chiÕn trêng cô thÓ vµ t×nh h×nh thÕ giíi. Nã kh«ng lo¹i níc T©y ¢u ph¶i x©y dùng ®îc 30 s ®oµn s½n sµng trõ viÖc sö dông vò khÝ h¹t nh©n, thËm chÝ kh«ng lo¹i chiÕn ®Êu cã trang bÞ vò khÝ h¹t nh©n; nhiÖm vô hµng ®Çu trõ chiÕn tranh h¹t nh©n tæng lùc; chÝnh v× vËy, chiÕn cña Céng hßa liªn bang §øc lµ ph¶i gi÷ vai trß quan träng lîc qu©n sù míi cña NATO tiÒm Èn nguy c¬ bÊt kú mét trong viÖc cñng cè côm lùc lîng NATO ë Trung ¢u, n©ng cuéc xung ®ét vò trang nµo còng cã thÓ trë thµnh xung cao ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng tiÕn c«ng cña nã b»ng c¸ch ®Èy ®ét h¹t nh©n vµ lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¸c níc NATO nhanh viÖc x©y dùng qu©n ®éi vµ trang bÞ cho qu©n ®éi cña chuÈn bÞ chiÕn tranh h¹t nh©n chèng l¹i c¸c níc x· héi m×nh c¸c ph¬ng tiÖn sö dông vò khÝ h¹t nh©n chiÕn chñ nghÜa. Tuy nhiªn, chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t" thuËt. ChiÕn lîc qu©n sù míi cña Mü, chiÕn lîc "Ph¶n ®ßi hái khi quyÕt ®Þnh sö dông mét lo¹i h×nh chiÕn tranh øng linh ho¹t", mµ sau nµy trë thµnh chiÕn lîc qu©n sù nµo ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc toµn cÇu còng ph¶i tÝnh ®Õn cña NATO, ®îc Nhµ Tr¾ng vµ LÇu N¨m Gãc hoµn chØnh t¬ng quan lùc lîng vµ cÇn cã sù kiÒm chÕ nhÊt ®Þnh. vµo ®Çu nh÷ng n¨m 60, khi J. F. Ken-n¬-®i lªn cÇm quyÒn. Thùc chÊt cña chiÕn lîc nµy ®îc J. F. Ken-n¬-®i gi¶i 1. ChÝnh s¸ch liªn minh qu©n sù cña chñ nghÜa ®Õ quèc, S®d, tr. 250. 105 106
XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm ®ã, vai trß cña "ChiÕn tranh ®Æc Theo ®uæi chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t", chÝnh biÖt" vµ "ChiÕn tranh côc bé" ®îc ®Ò cao trong cuéc quyÒn Ken-n¬-®i mét mÆt tiÕp tôc t¨ng cêng lùc chiÕn chèng l¹i c¸c níc x· héi chñ nghÜa, ®µn ¸p phong lîng h¹t nh©n, ®Æc biÖt lµ lùc lîng h¹t nh©n chiÕn trµo c«ng nh©n vµ phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë lîc, mÆt kh¸c gÊp rót ph¸t triÓn lùc lîng vò trang nh÷ng khu vùc kh¸c nhau trªn thÕ giíi bëi theo c¸c t¸c th«ng thêng. Tæng sè qu©n Mü ®· t¨ng tõ 2,5 triÖu gi¶ cña chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t", c¸c cuéc "ChiÕn qu©n n¨m 1961 lªn 3,5 triÖu vµo n¨m 1968, riªng Lôc tranh ®Æc biÖt" vµ "ChiÕn tranh côc bé" cã thÓ gióp chñ qu©n t¨ng tõ 0,86 triÖu lªn 1,57 triÖu 1. Trong chÝnh nghÜa ®Õ quèc ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh trong s¸ch ®ång minh, vµo ®Çu nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX, toµn bé c¸c môc tiªu toµn cÇu. khi miÒn Nam ViÖt Nam trë thµnh ®iÓm nãng trong Tõ nh÷ng quan ®iÓm chiÕn lîc qu©n sù míi cña Mü vµ chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t", Mü mét mÆt tiÕp tôc NATO cã thÓ thÊy thay ®æi lín nhÊt trong chiÕn lîc duy tr× vµ cñng cè c¸c hÖ thèng liªn minh qu©n sù, "Ph¶n øng linh ho¹t" so víi chiÕn lîc "Tr¶ ®òa å ¹t" lµ th¾t chÆt quan hÖ víi c¸c níc ®ång minh ®· cã ë ch©u chuyÓn híng chiÕn lîc tõ chuÈn bÞ chiÕn tranh tæng lùc ¢u vµ Mü Latinh; mÆt kh¸c tËp trung mäi nç lùc nh»m ®Ó uy hiÕp vµ tiÕn c«ng å ¹t vµo ®èi ph¬ng b»ng vò khÝ ph¸t triÓn vµ më réng ®ång minh ë khu vùc §«ng ¸ vµ h¹t nh©n lµ chÝnh sang s½n sµng "ph¶n øng l¹i mäi h×nh §«ng Nam ¸. Trong chiÕn lîc cña m×nh, Mü muèn thøc cã thÓ b»ng søc m¹nh" mét c¸ch linh ho¹t ®Ó giµnh biÕn NhËt B¶n, Nam TriÒu Tiªn, §µi Loan, Th¸i Lan, th¾ng lîi, tõ chiÕn tranh h¹n chÕ víi c¸c cÊp ®é kh¸c nhau Phi-lÝp-pin vµ mét sè níc kh¸c trong khu vùc thµnh ®Õn chiÕn tranh tæng lùc, phï hîp víi thùc tÕ t¬ng quan nh÷ng ph¸o ®µi v÷ng ch¾c, nh÷ng "hµng kh«ng mÉu lùc lîng h¹t nh©n X« - Mü vµ ®èi phã víi phong trµo gi¶i h¹m kh«ng thÓ bÞ ®¸nh ch×m" ®Ó tõ ®ã hä cã thÓ ®èi phãng d©n téc ®ang ph¸t triÓn m¹nh. C¸c biÖn ph¸p qu©n phã vµ giµnh th¾ng lîi trong cuéc chiÕn tranh ViÖt sù c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t" lµ Nam. M¾c-xoen Tay-lo, cha ®Î cña chiÕn lîc "Ph¶n hoµn thiÖn kh¶ n¨ng "hñy diÖt ch¾c ch¾n", "b¶o vÖ tèt" lùc øng linh ho¹t" kh¼ng ®Þnh: "NÕu ch¬ng tr×nh cña Mü lîng h¹t nh©n chiÕn lîc, nßng cèt lµ tªn löa h¹t nh©n, ë Nam ViÖt Nam thµnh c«ng th× sÏ æn ®Þnh ®îc t×nh s½n sµng uy hiÕp vµ chèng l¹i c¸c ®ßn tiÕn c«ng h¹t nh©n h×nh ë toµn bé khu vùc §«ng Nam ¸, cßn nÕu thÊt b¹i cña ®èi ph¬ng, t¨ng cêng kh¶ n¨ng ph¶n øng linh ho¹t th× sÏ cã ¶nh hëng to lín ®Õn nh÷ng thµnh qu¶ cña cña Mü vµ NATO chèng l¹i c¸c cuéc chiÕn tranh gi¶i Mü, kh«ng chØ ë ch©u ¸ mµ cßn c¶ ë ch©u Phi vµ Mü phãng, chiÕn tranh c¸ch m¹ng, t¨ng cêng viÖn trî kinh tÕ Latinh". Víi môc tiªu æn ®Þnh t×nh h×nh ë toµn bé khu vµ qu©n sù cho c¸c níc ®ång minh vµ tay sai ®Ó hä cã thÓ vùc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸, trong vßng gÇn 10 n¨m, tù chiÕn ®Êu trong nh÷ng cuéc chiÕn tranh h¹n chÕ vµ ®µn ¸p phong trµo c¸ch m¹ng t¹i chç. 1. NguyÔn Anh Dòng, VÒ chiÕn lîc qu©n sù toµn cÇu…, S®d, tr. 27. 107 108
tõ n¨m 1963 ®Õn n¨m 1973, Mü ®· dµnh h¬n 80% viÖn cña Mü ®· bÞ gi¸ng mét ®ßn chÝ m¹ng. Ba chç dùa cña trî qu©n sù níc ngoµi cho khu vùc nµy. §«ng ¸ vµ cuéc chiÕn tranh nµy lµ ngôy qu©n, ngôy quyÒn vµ hÖ §«ng Nam ¸ còng ®· thu hót h¬n 60 v¹n trong tæng sè thèng "Êp chiÕn lîc" ®Òu tõng bíc bÞ v« hiÖu ho¸. mét triÖu qu©n Mü ë níc ngoµi 1. §Õn th¸ng 4 n¨m 1965, Tæng thèng Mü Gi«n-x¬n quyÕt ®Þnh chuyÓn cuéc chiÕn tranh tõ "ChiÕn tranh ®Æc Lùc lîng qu©n Mü triÓn khai t¹i c¸c níc ®ång minh biÖt" sang h×nh thøc "ChiÕn tranh côc bé". MÆc dï ®· thêi kú 1961-19702 huy ®éng tèi ®a lùc lîng vµ ph¬ng tiÖn ®Ó më c¸c Khu vùc ch©u ¢u Khu vùc ch©u ¸ -TBD Khu vùc Mü Latinh chiÕn dÞch cµn quÐt quy m« lín cha tõng thÊy nhng c¶ bèn môc tiªu c¬ b¶n cña cuéc chiÕn tranh nµy lµ T©y §øc 224.300 NhËt B¶n 48.000 Pa-na-ma 9.300 tiªu diÖt chñ lùc cña Qu©n gi¶i phãng, b×nh ®Þnh n«ng Anh 20.100 Hµn Quèc 40.500 Pu-Ðc-t« Ri-c« 3.800 I-ta-li-a 11.400 Gu-am 8.700 Goa-ta-na-mo 2.800 th«n vµ vïng ven ®« thÞ miÒn Nam, æn ®Þnh hµng ngò T©y Ban Nha 9.200 Phi-lÝp-pin 16.000 Tæng céng 15.900 ngôy quyÒn vµ bãp nghÑt sù chi viÖn tõ miÒn B¾c vµo BØ 2.000 H¹m ®éi 7 27.500 Mét sè n¬i kh¸c miÒn Nam ViÖt Nam, ®Òu kh«ng thùc hiÖn ®îc. §ßn Hµ Lan 2.200 Nam ViÖt Nam 500.000 I-ran 1.100 nÆng nÒ nhÊt gi¸ng vµo Nhµ Tr¾ng vµ LÇu N¨m Gãc Bå §µo Nha 1.400 Tæng céng 640.700 Ca-na-®a 700 còng nh chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t" cña Mü lµ C¸c níc kh¸c 1.000 Ma-rèc 800 cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy mïa Xu©n 1968 trªn H¹m ®éi 6 30.900 BÐc-mót 1.300 toµn chiÕn trêng miÒn Nam ViÖt Nam. Sau thÊt b¹i Tæng céng 302.500 Tæng céng 3.900 nµy, Mü buéc ph¶i xuèng thang chiÕn tranh, chÊm døt viÖc nÐm bom, b¾n ph¸ miÒn B¾c vµ gi¶m dÇn sù tham MÆc dï ®· ®Çu t lùc lîng vµ ph¬ng tiÖn ®Õn møc chiÕn cña qu©n viÔn chinh Mü ë miÒn Nam ViÖt Nam. tèi ®a, song chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t" cña Mü ®· Ngoµi thÊt b¹i nÆng nÒ trong cuéc chiÕn tranh t¹i ViÖt bÞ thÊt b¹i hoµn toµn. B»ng chøng lµ t¹i ViÖt Nam, Nam, ®Õ quèc Mü vµ c¸c ®ång minh cßn chÞu nhiÒu trong vßng 4 n¨m, kÓ tõ n¨m 1961 ®Õn n¨m 1965, tøc thÊt b¹i kh¸c ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi. lµ tõ khi Ken-n¬-®i ph¸t ®éng "ChiÕn tranh ®Æc biÖt" cho tíi khi cuéc chiÕn tranh ViÖt Nam ph¸t triÓn tíi T¹i ch©u Phi, trong vßng 10 n¨m, tõ n¨m 1960 ®Õn ®Ønh cao vµ bÞ ph¸ s¶n, chiÕn lîc qu©n sù toµn cÇu n¨m 1970, ®· cã thªm hµng lo¹t níc giµnh ®îc ®éc lËp vµ quyÒn lµm chñ vÒ chÝnh trÞ ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. Th¾ng lîi cña nh©n d©n c¸c níc ch©u Phi trong cuéc ®Êu 1. ChÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Hoa Kú sau ChiÕn tranh l¹nh (S¸ch tham tranh giµnh ®éc lËp d©n téc lµ biÓu hiÖn ®Çy ®ñ nhÊt vÒ sù kh¶o), S®d, tr. 328. thøc tØnh cña tuyÖt ®¹i ®a sè c¸c d©n téc, bé l¹c, cña tÊt c¶ 2. Mü vµ NATO - Nguån gèc cña mäi hiÓm ho¹ chiÕn tranh (b¶n tiÕng Nga), Nxb Qu©n sù, M¸t-xc¬-va, 1979, tr. 25. c¸c tÇng líp x· héi ë ch©u lôc. §ã lµ sù thøc tØnh cha 109 110
tõng cã trong lÞch sö ch©u Phi, nã chøng minh "loµi ngêi C«-l«m-bi-a... Sau th¾ng lîi nµy, Cu Ba b¾t ®Çu thùc hiÖn ®ang ë trong thêi ®¹i mµ nh©n d©n tÊt c¶ c¸c níc ®Òu ®· nhiÖm vô x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Ngoµi th¾ng lîi cña thøc tØnh vÒ vai trß cña m×nh vµ mét hßn ®¶o nhá còng c¸ch m¹ng Cu Ba cã tÝnh chÊt tiªu biÓu, vµo nh÷ng n¨m 60 ®øng lªn giµnh ®éc lËp"1. Trong sè c¸c níc ch©u Phi giµnh cña thÕ kû XX, ë Mü Latinh cßn nhiÒu cuéc ®Êu tranh kh¸c ®îc th¾ng lîi trong cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc lËp d©n téc, diÔn ra ë C«-l«m-bi-a, Vª-nª-zuª-la, Bra-xin.., lµm lung lay tiªu biÓu lµ th¾ng lîi hoµn toµn cña nh©n d©n An-giª-ri toµn bé "s©n sau" cña Mü. trong cuéc kh¸ng chiÕn trêng kú chèng thùc d©n Ph¸p. Trong khi Mü ®ang ngµy mét sa lÇy trong cuéc chiÕn Th¾ng lîi ®ã b¸o hiÖu sù sôp ®æ hoµn toµn vµ kh«ng thÓ tranh hao ngêi, tèn cña ë ViÖt Nam th× ®èi tîng t¸c tr¸nh khái cña hÖ thèng chñ nghÜa thùc d©n cò trªn toµn chiÕn chñ yÕu cña Mü trªn thÕ giíi lµ Liªn X« l¹i ngµy lôc ®Þa ch©u Phi. Ngay sau khi giµnh ®îc ®éc lËp (n¨m cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ mäi mÆt, ®Æc biÖt lµ vÒ tiÒm 1962), An-giª-ri ®· tuyªn bè ®i lªn chñ nghÜa x· héi. Sau lùc qu©n sù. Liªn X« ®· phãng thö thµnh c«ng tµu vò trô ®ã, hµng lo¹t níc nh £-ti-«-pi-a, M«-d¨m-bÝch, ¨ng-g«- cã ngêi ®iÒu khiÓn; thö thµnh c«ng c¸c tªn löa vît ®¹i la, C«ng-g«, Bª-nanh... còng chän con ®êng ®a ®Êt níc ch©u; s¶n xuÊt ®îc c¸c tµu ngÇm nguyªn tö trang bÞ ®i lªn chñ nghÜa x· héi, biÕn c¶ ch©u Phi thµnh mét m¾t tªn löa chiÕn lîc mang ®Çu ®¹n h¹t nh©n; chÕ t¹o xÝch quan träng trong hÖ thèng chñ nghÜa x· héi trªn toµn thµnh c«ng c¸c lo¹i m¸y bay nÐm bom chiÕn lîc, m¸y thÕ giíi, lµm cho c¸n c©n lùc lîng nghiªng h¼n vÒ c¸c lùc bay tiªm kÝch, cêng kÝch hiÖn ®¹i... Còng trong thêi lîng tiÕn bé vµ yªu chuéng hoµ b×nh trªn thÕ giíi. gian nµy, mét sù kiÖn lµm cho c¸n c©n qu©n sù nghiªng h¼n vÒ phe c¸c níc x· héi chñ nghÜa, ®ã lµ viÖc Trung Còng gièng nh ë ch©u Phi, trªn lôc ®Þa ch©u Mü Latinh, chiÕn th¾ng Hi-r«n th¸ng 4 n¨m 1961 cña qu©n vµ Quèc chÕ t¹o vµ thö thµnh c«ng bom nguyªn tö vµo d©n Cu Ba tiªu diÖt gän ®éi qu©n ®¸nh thuª cña Mü trong th¸ng 10 n¨m 1964, tiÕp ®ã ®Õn th¸ng 6 n¨m 1967 hä l¹i vßng 72 giê kh«ng chØ lµm thÊt b¹i ©m mu lËt ®æ chÝnh thö thµnh c«ng bom khinh khÝ. quyÒn c¸ch m¹ng Cu Ba, xo¸ bá thµnh qu¶ c¸ch m¹ng mµ ChiÕn tranh x©m lîc cña Mü t¹i ViÖt Nam còng lµ vËn nh©n d©n Cu Ba ®· giµnh ®îc tríc ®©y vµ biÕn Cu Ba héi ®Ó c¸c níc t b¶n chñ nghÜa T©y ¢u tõng bíc kh«i thµnh thuéc ®Þa kiÓu míi cña Mü mµ cßn cæ vò m¹nh mÏ phôc ®îc tiÒm lùc kinh tÕ cña m×nh, dÇn dÇn trë thµnh phong trµo ®Êu tranh vò trang cña quÇn chóng nh©n d©n ®èi thñ c¹nh tranh kinh tÕ víi Mü. Trªn c¬ së cã tiÒm lùc chèng c¸c chÝnh phñ tay sai th©n Mü ë Vª-nª-zuª-la, kinh tÕ ngµy cµng m¹nh, nh÷ng níc ®ã b¾t ®Çu thi hµnh ®êng lèi chÝnh trÞ ®éc lËp vµ Ýt phô thuéc vµo Mü h¬n, hä muèn cã vai trß ®éc lËp trªn vò ®µi quèc tÕ. Níc Ph¸p lµ 1. Trêng §¶ng cao cÊp NguyÔn ¸i Quèc - Khoa Phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ, Phong trµo céng s¶n, c«ng nh©n quèc tÕ vµ phong mét trêng hîp ®iÓn h×nh. Th¸ng 3 n¨m 1966, bÊt chÊp sù trµo gi¶i phãng d©n téc, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1986, tr. 188. ph¶n ®èi cña Mü, Ph¸p tuyªn bè rót ra khái ñy ban qu©n 111 112
sù NATO víi lý do muèn gi÷ v÷ng ®éc lËp trong c¸c vÊn ®Ò dµy ®Æc trªn kh¾p c¸c ch©u lôc, l«i kÐo ®îc hµng chôc chiÕn lîc. TiÕp ®ã, th¸ng 8 n¨m 1966, Tæng thèng Ph¸p níc tham gia vµo vßng xo¸y ch¹y ®ua vò trang vµ tiÕn §ê G«n kªu gäi Mü nhanh chãng rót qu©n khái ViÖt Nam. hµnh chiÕn tranh x©m lîc cña Mü. Nh÷ng "®éng th¸i" cña Ph¸p cïng víi sù ph¶n ®èi m¹nh Cïng víi viÖc thay ®æi chiÕn lîc qu©n sù, NATO còng mÏ cña nh©n d©n nhiÒu níc T©y ¢u ®ßi Mü ph¶i rót c¸c ®îc cñng cè vµ ®iÒu chØnh vÒ mÆt tæ chøc cho phï hîp víi c¨n cø qu©n sù cña Mü ®ãng trªn ®Êt níc hä, chøng tá c¸c t×nh h×nh míi. chÝnh s¸ch hiÕu chiÕn cña Mü chõng nµo ®· kh«ng cßn "mª hoÆc" ®îc c¸c níc ®ång minh, thËm chÝ lµ ®ång minh 2. Tæ chøc cña NATO trong chiÕn lîc qu©n sù míi. th©n cËn nhÊt. Cßn ë ngay t¹i níc Mü, cuéc chiÕn tranh ViÖt Nam ®· lµm néi bé giíi cÇm quyÒn níc nµy ngµy Trong nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX, vÒ c¬ b¶n, tæ chøc cµng trë nªn lôc ®ôc, chia rÏ ®Õn cao ®é; phong trµo quÇn cña NATO kh«ng thay ®æi nhiÒu so víi nh÷ng n¨m 50 cña chóng ph¶n ®èi chiÕn tranh x©m lîc ViÖt Nam ngµy cµng thÕ kû XX. Tuy nhiªn, ®Ó ®èi phã víi nh÷ng u thÕ vÒ vò ph¸t triÓn rÇm ré ë nhiÒu n¬i trªn toµn níc Mü... TÊt c¶ khÝ h¹t nh©n chiÕn lîc cña Liªn X« vµ c¸c níc x· héi chñ nh÷ng ®iÒu Êy ®· ®Èy chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t" cña nghÜa còng nh víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch Mü ®Õn chç ph¸ s¶n hoµn toµn, buéc Mü ph¶i thay b»ng m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë chiÕn lîc "Ng¨n ®e thùc tÕ". kh¾p c¸c ch©u lôc, NATO ®· buéc ph¶i cã nh÷ng thay ®æi Nh vËy, trong kho¶ng 10 n¨m, tõ n¨m 1960 ®Õn n¨m trong c¬ cÊu lùc lîng vµ tæ chøc. 1970, víi ©m mu b¸ chñ thÕ giíi, ®Õ quèc Mü ®· liªn tiÕp N¨m 1962, theo ®Ò nghÞ cña Mü, NATO ®· thµnh lËp ®a ra vµ thùc hiÖn hai chiÕn lîc qu©n sù toµn cÇu ph¶n lùc lîng c¬ ®éng (NAMF) gåm 3.500 sÜ quan vµ binh sÜ, c¸ch m¹ng, ®ã lµ chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t" cña ®îc biªn chÕ thµnh 4 tiÓu ®oµn, 1 tiÓu ®oµn ë Na-uy, 1 Ken-n¬-®i vµ Gi«n-x¬n, chiÕn lîc "Ng¨n ®e thùc tÕ" díi tiÓu ®oµn ë I-ta-li-a, 1 tiÓu ®oµn ë BØ vµ tiÓu ®oµn dù bÞ ë thêi Gi«n-x¬n, Pho vµ Ca-t¬. Trong viÖc triÓn khai c¸c Anh. Còng trong n¨m 1962, NATO thµnh lËp Bé t lÖnh chiÕn lîc qu©n sù toµn cÇu, Nhµ Tr¾ng vµ LÇu N¨m Gãc lùc lîng Kh«ng qu©n chiÕn thuËt vµ chiÕn lîc (STAIF). lu«n coi søc m¹nh cña vò khÝ h¹t nh©n vµ ®ång minh lµ §Çu n¨m 1964, t¹i kú häp thêng niªn Héi ®ång B¾c §¹i hai chç dùa c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn c¸c tham väng cña m×nh. T©y D¬ng, NATO quyÕt ®Þnh thµnh lËp thªm Bé t lÖnh Trong quan hÖ víi c¸c níc ®ång minh, Mü lu«n lÊy c«ng lùc lîng H¹t nh©n chiÕn lîc t¹i ch©u ¢u (SNF), cã trô së cô viÖn trî kinh tÕ vµ viÖn trî qu©n sù ®Ó l«i kÐo vµ cét ®ãng t¹i Anh vµ chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Bé t lÖnh tèi chÆt c¸c níc nµy. ChØ trong vßng h¬n 20 n¨m kÓ tõ sau cao lùc lîng ®ång minh NATO t¹i ch©u ¢u. ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, víi hµng tr¨m tØ ®« la viÖn Nh÷ng n¨m sau ®ã, ®Ó ®¸p øng víi nh÷ng ®ßi hái cña trî, Mü ®· x©y dùng ®îc hÖ thèng c¸c liªn minh qu©n sù t×nh h×nh míi, NATO cßn thµnh lËp thªm nhiÒu ñy ban, 113 114
héi ®ång chuyªn tr¸ch kh¸c nh ñy ban M¾c Na-ma-ra 6.500.000 ngêi, trong ®ã chñ yÕu tËp trung ë khu vùc (thµnh lËp n¨m 1965), cã nhiÖm vô nghiªn cøu vµ ph¸t ch©u ¢u vµ B¾c Mü1. ViÖc NATO tËp trung hÇu hÕt lùc triÓn m¹ng líi th«ng tin liªn l¹c t¬ng thÝch víi c¸c lo¹i lîng Lôc qu©n cña m×nh t¹i hai khu vùc nµy xuÊt ph¸t tõ vò khÝ vµ chiÕn tranh h¹t nh©n trong t¬ng lai; ñy ban vÒ hai nguyªn nh©n: thø nhÊt, hä tiÕp tôc theo ®uæi chiÕn c¸c vÊn ®Ò phßng thñ h¹t nh©n (NDAC), thµnh lËp ngµy 7 lîc "Thanh kiÕm vµ l¸ ch¾n" ®îc ®Ò ra tõ nh÷ng n¨m 50, th¸ng 10 n¨m 1966, trùc thuéc ñy ban nµy cã c¸c tiÓu ban nghÜa lµ tiÕp tôc bao v©y Liªn X« vµ c¸c níc x· héi chñ cÊp díi ë 12 níc thµnh viªn NATO (trõ Ph¸p, Ai-x¬-len nghÜa §«ng ¢u, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó lùc lîng Mü vµ vµ Lóc-x¨m-bua); Héi ®ång kÕ ho¹ch h¹t nh©n (NPG), c¸c níc ®ång minh r¶nh tay ®µn ¸p phong trµo gi¶i phãng thµnh lËp ®Çu n¨m 1967, bao gåm 4 níc thµnh viªn d©n téc vµ ®èi phã víi c¸c cuéc ChiÕn tranh côc bé ë c¸c thêng trùc Héi ®ång NATO lµ Mü, Anh, Céng hoµ liªn níc thø ba; thø hai, lµ ®Ó thùc hiÖn häc thuyÕt "Hai cuéc bang §øc, I-ta-li-a vµ 3 níc thµnh viªn kh«ng thêng trùc chiÕn tranh rìi" cña Mü, trong ®ã ch©u ¢u ®îc coi lµ mét ®îc bÇu trong nhiÖm kú 18 th¸ng. Héi ®ång kÕ ho¹ch h¹t cuéc chiÕn tranh lín, mét cuéc chiÕn tranh kh¸c ë ch©u ¸ nh©n cã nhiÖm vô nghiªn cøu vµ ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh vµ nöa cuéc chiÕn tranh cßn l¹i lµ phong trµo gi¶i phãng s¸ch cã liªn quan tíi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vµ triÓn khai c¸c d©n téc ë c¸c níc thuéc ®Þa vµ nöa phô thuéc. lo¹i tªn löa ®¹n ®¹o ë ch©u ¢u; viÖc sö dông vò khÝ h¹t ViÖc NATO më réng c¬ cÊu tæ chøc vµ t¨ng cêng lùc nh©n chiÕn thuËt vµ c¶i thiÖn mèi quan hÖ víi nh÷ng níc lîng kh«ng chØ kÐo theo sù t¨ng nhanh vÒ chi phÝ qu©n sù ®îc NATO triÓn khai c¸c lo¹i vò khÝ kÓ trªn. cña toµn Khèi mµ cßn cña tõng níc thµnh viªn. N¨m Th¸ng 11 n¨m 1968, NATO cßn thµnh lËp thªm Bé t 1968, chi phÝ qu©n sù cña NATO ®· ®¹t tíi h¬n 104 triÖu lÖnh lùc lîng Kh«ng qu©n h¶i qu©n khu vùc §Þa Trung ®« la, cao h¬n gÊp 5 lÇn so víi n¨m 1949 vµ gÊp h¬n hai H¶i (MARAIRMED), bao gåm 3 níc lµ Anh, Mü vµ I-ta-li-a. lÇn so víi chi phÝ cña khèi V¸c-sa-va2. Chi phÝ qu©n sù cña NhiÖm vô cña Bé t lÖnh lùc lîng Kh«ng qu©n h¶i qu©n c¸c níc thµnh viªn v× thÕ còng kh«ng ngõng gia t¨ng. khu vùc §Þa Trung H¶i lµ hç trî vµ phèi hîp t¸c chiÕn víi B¶ng tæng kÕt sau ®©y cho thÊy ®iÒu ®ã. lùc lîng H¶i qu©n NATO t¹i khu vùc §Þa Trung H¶i. Chi phÝ qu©n sù cña c¸c níc thµnh viªn NATO tõ 1961 ®Õn19683 VÒ lùc lîng Lôc qu©n, theo thèng kª cña ViÖn nghiªn (§¬n vÞ tÝnh: triÖu, theo ®¬n vÞ tiÒn tÖ cña mçi níc) cøu chiÕn lîc Lu©n §«n, trong nh÷ng n¨m 60, do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë c¸c Tªn níc §¬n vÞ tiÒn tÖ 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 níc thø ba, ®Æc biÖt lµ ph¶i ®èi mÆt víi c¸c cuéc ChiÕn BØ Fr¨ng 19,5 21 22 24,8 25 26,3 28,4 30,8 tranh côc bé næ ra ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi, lùc lîng Lôc qu©n NATO ®· ph¸t triÓn nhanh chãng. §Õn cuèi n¨m 1968, tæng qu©n sè lùc lîng Lôc qu©n NATO ®· lªn tíi 1, 2, 3. NATO - Threat to World Peace, Opc, S®d, p. 55, 57. 115 116
Tªn níc §¬n vÞ tiÒn tÖ 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 NATO (chñ yÕu lµ c¸c ®¬n vÞ qu©n Mü) ®ang hiÖn diÖn"1. Ca-na-®a §« la 1,7 1,8 1,7 1,8 1,6 1,7 1,9 1,9 TiÕp ®ã, trong cuéc häp b¸o ngµy 21 th¸ng 2 n¨m 1966, Tæng thèng S¸c-l¬ §ê G«n tuyªn bè: "môc ®Ých cña viÖc thµnh lËp §an M¹ch Cu-ron 1,2 1,5 1,6 1,7 1,9 2,0 2,2 2,5 NATO lµ nh»m b¶o vÖ hoµ b×nh vµ an ninh ë ch©u ¢u nãi Ph¸p Fr¨ng 19,9 22,2 22,8 24,3 25,3 26,7 28,9 30,2 riªng vµ trªn thÕ giíi nãi chung". Tuy nhiªn, trong h¬n 10 T©y §øc M¸c 13 17 19,9 19,5 19,9 20,2 21,4 20,3 n¨m tån t¹i, trong khi c¸c níc thµnh viªn ch©u ¢u lu«n Hy L¹p Dra-mat 5,0 5,0 5,4 5,6 6,3 7,1 9,4 11,0 "tu©n thñ nghiªm chØnh" môc tiªu trªn, th× Mü l¹i lµ níc ®· vµ ®ang tham gia hoÆc trùc tiÕp tiÕn hµnh nhiÒu cuéc chiÕn I-ta-li-a triÖu lia 749 861 1,03 1,1 1,2 1,3 1,3 1,4 tranh ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi nh ë TriÒu Tiªn, Cu Ba, ®Æc Lóc-x¨m-bua Fr¨ng 290 355 348 462 477 497 413 376 biÖt lµ cuéc chiÕn tranh t¹i ViÖt Nam2... Hµ Lan Gui-dÐc 2,0 2,2 2,3 2,6 2,7 2,8 3,2 3,26 Sau tuyªn bè cña Tæng thèng S¸c-l¬ §ê G«n, th¸ng 4 Na-uy Cu-ron 1,18 1,37 1,46 1,57 1,9 1,9 2,1 2,3 n¨m 1966, mét sè c¬ quan vµ Tæng hµnh dinh NATO lÇn Bå §µo Nha Es-cu-do 4,9 5,7 5,7 6,4 6,7 7,4 9.5 10,4 lît di dêi khái níc Ph¸p; Bé t lÖnh tèi cao lùc lîng vò Thæ NhÜ Kú Lia 2,6 2,98 3,44 3,82 4 4,6 5,2 3,16 trang thèng nhÊt NATO ®îc chuyÓn vÒ thµnh phè Cas-t« (ngo¹i « Thñ ®« Bróc-xen, BØ); Bé t lÖnh lùc lîng NATO Anh B¶ng 1,7 1,8 1,8 2,0 2,1 2,1 2,3 2,3 t¹i Trung ¢u chuyÓn vÒ Hµ Lan; Häc viÖn quèc phßng Mü §« la 49,4 52,4 52,3 51,2 51,8 63,6 75,4 79,6 NATO chuyÓn vÒ R«-ma (Thñ ®« I-ta-li-a). MÆc dï Ph¸p kh«ng yªu cÇu Héi ®ång NATO ph¶i di dêi khái Pa-ri, Trong tæ chøc cña NATO thêi kú nµy næi lªn vÊn ®Ò nhng th¸ng 5 n¨m 1966, c¬ quan nµy ®· chuyÓn vÒ vïng Ph¸p rót khái ñy ban qu©n sù B¾c §¹i T©y D¬ng. Còng ngo¹i « Bróc-xen. gièng nh viÖc kÕt n¹p Céng hoµ liªn bang §øc vµo NATO n¨m 1955, viÖc Ph¸p tuyªn bè rót khái ñy ban qu©n sù Cïng víi viÖc di chuyÓn mét sè c¬ quan NATO khái NATO th¸ng 3 n¨m 1966 ®· t¸c ®éng kh«ng nhá tíi c¬ cÊu níc Ph¸p, ngµy 1 th¸ng 4 n¨m 1966, toµn bé qu©n ®éi tæ chøc còng nh ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy. níc ngoµi gåm h¬n 70.000 qu©n nh©n Mü, 1.000 qu©n Trong bøc th göi Tæng thèng Mü L. Gi«n-x¬n ngµy 7 nh©n I-ta-li-a, cïng c¸c së chØ huy, c¨n cø hËu cÇn, kho th¸ng 3 n¨m 1966, Tæng thèng Ph¸p S¸c-l¬ §ê G«n gi¶i tµng, bÕn b·i vµ h¬n 770.000 tÊn trang, thiÕt bÞ qu©n sù thÝch: "…viÖc Ph¸p rót khái ñy ban qu©n sù NATO kh«ng còng lÇn lît ®îc di dêi tõ Ph¸p ®Õn thµnh phè Stut-g¸t ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng m©u thuÉn vÒ quyÒn lîi, cµng (Céng hoµ liªn bang §øc). Sau khi c¸c c¬ quan vµ ®¬n vÞ kh«ng ph¶i v× Ph¸p kh«ng muèn b¶o vÖ nÒn an ninh ch©u qu©n ®éi NATO rót khái níc Ph¸p, níc nµy ®îc quyÒn ¢u mµ do Ph¸p muèn b¶o vÖ toµn vÑn chñ quyÒn cña níc m×nh, n¬i c¸c ®¬n vÞ qu©n ®éi vµ lùc lîng kh«ng qu©n 1, 2. NATO - Threat to World Peace, Opc, p. 108, 110. 117 118
tiÕp qu¶n toµn bé c¬ së vËt chÊt cña c¸c ®¬n vÞ NATO cïng §Ò cËp nguyªn nh©n dÉn tíi viÖc Ph¸p quyÕt ®Þnh rót 46 s©n bay qu©n sù ®îc x©y dùng tõ nh÷ng n¨m 50 cña khái ñy ban qu©n sù NATO, nhiÒu nhµ ph©n tÝch chÝnh trÞ thÕ kû XX theo Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn lùc lîng NATO. cho r»ng, vµo thËp kû 60 thÕ kû XX, díi sù l·nh ®¹o cña §èi víi Ph¸p, mÆc dï tíi tËn ngµy 1 th¸ng 10 n¨m 1966, S¸c-l¬ §ê G«n, níc Ph¸p ®ang dÇn lÊy l¹i vÞ thÕ cña m×nh níc nµy míi chÝnh thøc kÕt thóc mäi ho¹t ®éng trong ñy ë ch©u ¢u vµ muèn tho¸t khái sù lÖ thuéc vµo Mü. §iÒu ®ã ban qu©n sù NATO, nhng ngay tõ th¸ng 2 n¨m 1966, ®îc chøng minh qua nh÷ng con sè vµ sù kiÖn trªn c¸c Ph¸p ®· chÊm døt c¸c kho¶n ®ãng gãp cho NATO; bao gåm lÜnh vùc kinh tÕ vµ ®èi ngo¹i. c¸c kho¶n chi tr¶ cho viÖc duy tu, b¶o dìng c¬ së h¹ tÇng Trªn lÜnh vùc kinh tÕ, trong thêi gian tõ n¨m 1960 ®Õn cña NATO t¹i Ph¸p, kho¶ng 12% trong tæng sè 35 triÖu ®« n¨m 1970, tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ Ph¸p t¬ng la mµ c¸c níc thµnh viªn ph¶i ®ãng gãp hµng n¨m cho ®èi nhanh, tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong níc ®· t¨ng lªn NATO. Tuy vËy, Ph¸p vÉn ®ãng gãp vµ chia sÎ tµi chÝnh 5,6%, vît qua thêi kú nh÷ng n¨m tõ 1950 ®Õn 1960 lµ cho mét sè c¬ quan, tæ chøc cña NATO nh: Trung t©m 4,8%. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng nh dÖt, khai nghiªn cøu kü thuËt NATO t¹i Ha-g¬; Trung t©m nghiªn th¸c than cã phÇn suy tho¸i, nhng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cøu vµ øng dông kü thuËt chèng tµu ngÇm t¹i La Spe-zi-a míi l¹i ph¸t triÓn rÊt nhanh. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c«ng (I-ta-li-a) vµ HÖ thèng phßng kh«ng vµ c¶nh b¸o sím tªn nghiÖp c¬ khÝ n¨m 1950 lµ h¬n 10 tØ fr¨ng ®· t¨ng lªn 183 tØ löa ®¹n ®¹o NADGE. Cïng víi viÖc chÊm døt c¸c kho¶n fr¨ng vµo n¨m 1963, t¨ng gÊp 16,5 lÇn. C«ng nghÖ s¶n ®ãng gãp, th¸ng 6 n¨m 1966, Ph¸p ban hµnh quy ®Þnh míi xuÊt xe h¬i ph¸t triÓn rÊt nhanh vµo cuèi thËp kû 60, ®Çu nh»m kiÓm so¸t c¸c chuyÕn bay cña NATO trªn kh«ng thËp kû 70. N¨m 1970, Ph¸p ®· s¶n xuÊt 270.000 xe h¬i, phËn níc Ph¸p. Theo quy ®Þnh nµy, tÊt c¶ c¸c chuyÕn bay t¨ng h¬n 8 lÇn so víi nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû XX. Ngµnh cña NATO qua kh«ng phËn Ph¸p ph¶i ®îc sù cho phÐp c«ng nghiÖp hµng kh«ng cña Ph¸p ®øng hµng thø ba trªn cña c¬ quan kiÓm so¸t kh«ng lu Ph¸p, nÕu kh«ng ph¶i thÕ giíi. §Õn n¨m 1970, GDP cña Ph¸p ®¹t 140,9 tØ ®« la, ®ãng thuÕ theo quy ®Þnh cña LuËt hµng kh«ng quèc tÕ. vît qua níc Anh, NhËt B¶n vµ Céng hßa liªn bang §øc Cïng víi c¸c biÖn ph¸p kÓ trªn, ngµy 1 th¸ng 7 n¨m 1966, vµ ®øng hµng thø t trong thÕ giíi t b¶n chñ nghÜa. h¬n 70.000 sÜ quan vµ binh sÜ Ph¸p ®ang lµm nhiÖm vô t¹i §i ®«i víi viÖc s¶n xuÊt ph¸t triÓn, nguån dù tr÷ vµng Céng hoµ liªn bang §øc ®îc lÖnh lªn ®êng vÒ níc, vµ ngo¹i tÖ cña Ph¸p còng gia t¨ng. N¨m 1958, Ph¸p cã ngoµi ra cßn cã h¬n 1.600 sÜ quan vµ binh sÜ kh¸c ®ang lµm nguån dù tr÷ lµ 1 tØ 500 triÖu ®« la. §Õn n¨m 1965 con sè viÖc t¹i Bé t lÖnh tèi cao lùc lîng ®ång minh NATO t¹i nµy ®· lªn tíi 5 tØ 210 triÖu ®« la. Nhê cã sù t¨ng trëng ch©u ¢u; Bé t lÖnh lùc lîng ®ång minh NATO t¹i Trung kinh tÕ vµ dù tr÷ ngo¹i tÖ ë møc cao, ngµy 12 th¸ng 12 n¨m ¢u vµ Häc viÖn Quèc phßng NATO... còng lÇn lît rót khái 1965, Bé trëng Tµi chÝnh Ph¸p tuyªn bè rót khái chÕ ®é c¸c nhiÖm së. b¶n vÞ hèi ®o¸i vµng ®Ó kh«i phôc trë l¹i chÕ ®é kim b¶n vÞ 119 120
cho ®ång fr¨ng. NÒn kinh tÕ Ph¸p ®· dÇn dÇn tho¸t khái s¸ch næi tiÕng lµ Hoµ ho·n, HiÓu nhau vµ Hîp t¸c cïng ý sù phô thuéc vµo Mü1. tëng vÒ x©y dùng mét ch©u ¢u tõ §¹i T©y D¬ng ®Õn U-ran. Trªn lÜnh vùc ®èi ngo¹i, vµo thËp kû 60, §ê G«n thùc thi TiÕp ®ã, th¸ng 6 n¨m 1966, §ê G«n sang th¨m Liªn X« vµ ®· ký víi Tæng BÝ th Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng Céng chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®éc lËp vµ tù chñ, «ng kiªn tr× ph¸t triÓn s¶n Liªn X« Bê-rª-gi¬-nÐp HiÖp ®Þnh mËu dÞch, v¨n ho¸ vµ lùc lîng h¹t nh©n cña Ph¸p vµ kiªn quyÕt kh«ng tham gia hiÖp ®Þnh hîp t¸c th¨m dß kh«ng gian vµ kü thuËt, ®ång thêi vµo c¸c ®iÒu íc cÊm thö vµ phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n. Th¸ng 2 quyÕt ®Þnh ®Æt ®êng "d©y nãng" Pa-ri - M¸t-xc¬-va. Th¸ng 1 n¨m 1960, Ph¸p thö thµnh c«ng bom nguyªn tö vµ trë thµnh n¨m 1964, Ph¸p lµ mét níc lín ph¬ng T©y ®Çu tiªn ®Æt cêng quèc h¹t nh©n. N¨m 1963, §ê G«n døt kho¸t b¸c bá lêi quan hÖ ngo¹i giao cÊp ®¹i sø víi Trung Quèc. Nh÷ng n¨m yªu cÇu cña Ken-n¬-®i lµ Ph¸p nªn bá kÕ ho¹ch x©y dùng lùc sau ®ã, quan hÖ ngo¹i giao gi÷a Ph¸p víi c¸c níc §«ng ¢u lîng h¹t nh©n ®éc lËp. ¤ng cßn chñ tr¬ng x©y dùng liªn còng dÇn ®îc thiÕt lËp vµ më réng. Nh vËy, râ rµng chÝnh minh "Ph¸p - Céng hoµ liªn bang §øc" nh»m lÊy ®ã lµm nÒn s¸ch ngo¹i giao ®éc lËp cña §ê G«n kh«ng chØ n©ng cao vÞ thÕ t¶ng cho mét ch©u ¢u thèng nhÊt. §ê G«n c«ng khai tuyªn bè cña níc Ph¸p trªn trêng quèc tÕ thêi kú sau ChiÕn tranh sù hîp t¸c gi÷a Ph¸p vµ §øc sÏ lµ nh©n tè chñ yÕu cho an thÕ giíi thø hai mµ cßn lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu khiÕn Ph¸p quyÕt ®Þnh rót khái ñy ban qu©n sù NATO - ninh ch©u ¢u, ®ång thêi ®ã còng lµ søc m¹nh ®Ó ph¸ vì sù b¸ mét tæ chøc ®ang bÞ Mü thao tóng. quyÒn cña Mü trong Liªn minh B¾c §¹i T©y D¬ng. Víi chñ Tiªn lîng ®îc nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña viÖc Ph¸p tr¬ng trªn, tõ nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 60, Ph¸p vµ Céng hßa rót ra khái ñy ban qu©n sù NATO ®èi víi sù æn ®Þnh cña liªn bang §øc ®· ký hµng lo¹t hiÖp ®Þnh, hiÖp íc, quy ®Þnh toµn Khèi, ngµy 18 th¸ng 3 n¨m 1966, theo ®Ò nghÞ cña nguyªn thñ vµ ®¹i diÖn cña hai quèc gia sÏ cã c¸c cuéc häp Mü, 14 níc thµnh viªn cßn l¹i cña NATO ®· nhãm häp t¹i ®Þnh kú ®Ó ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch cña hai bªn vµ tham vÊn Bróc-xen vµ ra Tuyªn bè chung, trong ®ã nhÊn m¹nh: nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn sù hîp t¸c vµ thèng nhÊt ch©u "…Tæ chøc HiÖp íc B¾c §¹i T©y D¬ng nãi chung vµ ñy ¢u. §ê G«n kiªn quyÕt b¸c bá xu híng ®i theo Mü trong mäi ban qu©n sù nãi riªng thµnh lËp trªn c¬ së ®ång thuËn vµ trêng hîp. v× mét môc ®Ých chung lµ ®¶m b¶o hoµ b×nh vµ an ninh ch©u ¢u. Trong suèt h¬n 15 n¨m tån t¹i, NATO ®· thùc sù Bªn c¹nh viÖc cñng cè mèi quan hÖ víi Céng hßa liªn bang trë thµnh c«ng cô h÷u hiÖu cho c¸c môc tiªu ®ã. §©y lµ §øc, Ph¸p cßn chñ tr¬ng më réng quan hÖ víi c¸c níc x· héi mét tæ chøc cha tõng cã trong lÞch sö, nh÷ng nç lùc vµ sù chñ nghÜa. Th¸ng 3 n¨m 1960, §ê G«n mêi Tæng BÝ thø Ban ®ãng gãp cña c¸c níc thµnh viªn trong thêi gian qua lµ ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n Liªn X« Khru-sèp sang rÊt to lín. Chóng ta kh¼ng ®Þnh NATO lµ thùc sù cÇn thiÕt th¨m Ph¸p. Trong cuéc héi ®µm, hai bªn ®· ®Ò ra ba chÝnh ®èi víi ch©u ¢u vµ nã sÏ tiÕp tôc tån t¹i, kh«ng mét tæ chøc song ph¬ng hay ®a ph¬ng nµo cã thÓ thay thÕ ®îc"1. 1. Tõ Thiªn T©n - L¬ng ChÝ Minh, LÞch sö thÕ giíi thêi ®¬ng ®¹i 1945-2000, Nxb Tp. Hå ChÝ Minh, 2002, tr. 256. 1. NATO - Threat to World Peace, Opc, S®d, p. 116. 121 122
Sau Tuyªn bè chung cña NATO, ngµy 22 th¸ng 3 NATO hoÆc lµ ph¶i ®èi mÆt víi v« vµn khã kh¨n, tõ viÖc n¨m 1966, Tæng thèng Mü Gi«n-x¬n ®· göi bøc th thø hai triÓn khai qu©n ®Õn viÖc ®¶m b¶o hËu cÇn, giao th«ng liªn cho Tæng thèng Ph¸p S¸c-l¬ §ê G«n, trong ®ã võa ®Ò nghÞ l¹c.., hoÆc lµ ph¶i vi ph¹m c¸c nguyªn t¾c vÒ vµnh ®ai Ph¸p xem xÐt l¹i quyÕt ®Þnh cña m×nh, võa yªu cÇu Ph¸p trung lËp vµ chÊp nhËn nh÷ng sù chØ trÝch, lªn ¸n cña d gi¶i thÝch tÝnh hîp lÖ cña quyÕt ®Þnh ®ã. NhiÒu níc thµnh luËn thÕ giíi"1. Nh vËy, râ rµng vÞ trÝ chiÕn lîc cña Ph¸p viªn kh¸c cña NATO nh Céng hoµ liªn bang §øc, Anh, t¹i ch©u ¢u lµ nguyªn nh©n chñ yÕu khiÕn Mü vµ NATO BØ, Ca-na-®a... sau ®ã còng cã c¸c cuéc th¬ng lîng vµ quyÕt t©m thuyÕt phôc, kÓ c¶ g©y ¸p lùc nh»m buéc Ph¸p tho¶ thuËn riªng víi Ph¸p. Tuy nhiªn, tÊt c¶ c¸c nç lùc cña ph¶i ë l¹i NATO chø kh«ng ph¶i nh÷ng ®ãng gãp hay vai hä ®· kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ mong muèn. Ngµy 1 th¸ng 10 trß qu¸ lín cña níc nµy. n¨m 1966, Ph¸p chÝnh thøc kÕt thóc mäi ho¹t ®éng cña §óng nh nhËn ®Þnh cña c¸c nhµ ph©n tÝch chÝnh trÞ vµ m×nh trong ñy ban qu©n sù NATO. Trªn thùc tÕ, NATO c¸c chiÕn lîc gia NATO, sau khi Ph¸p tuyªn bè rót khái chØ cßn l¹i 14 níc thµnh viªn. ñy ban qu©n sù, NATO ®· bÞ chia rÏ s©u s¾c. Mét sè níc §iÒu g× ®· khiÕn Mü vµ NATO quyÕt t©m thuyÕt phôc, cã khuynh híng theo Ph¸p gi¶m dÇn nh÷ng ®ãng gãp c¶ kÓ c¶ g©y ¸p lùc nh»m buéc Ph¸p ph¶i ë l¹i NATO? Ph¶i vÒ tµi chÝnh lÉn nh©n lùc cho Khèi, sè kh¸c cã th¸i ®é ch¨ng ®ã lµ nh÷ng ®ãng gãp hay vai trß qu¸ lín cña Ph¸p chèng NATO râ rÖt. Th¸ng 4 n¨m 1966, nh©n c¬ héi Ph¸p trong tæ chøc nµy trong suèt h¬n 15 n¨m qua? tuyªn bè rót khái ñy ban qu©n sù NATO, §¶ng Liªn minh Trong Tuyªn bè chung ngµy 18 th¸ng 3 n¨m 1966, mÆc trung t©m, mét ®¶ng ®ang cã ¶nh hëng rÊt lín t¹i Hy L¹p dï c¶ NATO vµ Mü ®Òu ngÇm kh¼ng ®Þnh: "NATO sÏ tiÕp ®· ph¸t ®éng phong trµo chèng NATO trong toµn quèc. tôc tån t¹i, bÊt chÊp sù ra ®i cña Ph¸p". Tuy nhiªn, sau c¸c §¶ng nµy ®· nhËn ®îc sù ñng hé réng r·i kh«ng chØ cña cuéc häp khÈn cÊp cña Héi ®ång NATO, nhiÒu nhµ ph©n c¸c tÇng líp nh©n d©n mµ cßn cña c¶ c¸c quan chøc trong tÝch chiÕn lîc vµ chÝnh trÞ NATO ®· c¶nh b¸o: "ViÖc Ph¸p ChÝnh phñ. Ngµy 12 th¸ng 4 n¨m 1966, Bé trëng Ngo¹i rót ra khái Héi ®ång qu©n sù NATO sÏ t¹o nªn mét sù r¹n giao Hy L¹p Tri-ri-mo-kèt chÝnh thøc tuyªn bè: Hy L¹p nøt rÊt lín, mÆt trËn chung chèng c¸c níc x· héi chñ muèn tiÕp tôc duy tr× vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ tèt víi nghÜa vµ phong trµo gi¶i phãng d©n téc cña NATO sÏ bÞ Ph¸p. ¤ng cßn yªu cÇu NATO nªn c¶i thiÖn vµ söa ®æi néi ph©n liÖt thµnh hai khuynh híng tr¸i ngîc nhau. C¸c dung HiÖp íc B¾c §¹i T©y D¬ng cho phï hîp víi t×nh ho¹t ®éng qu©n sù cña NATO ë chiÕn trêng B¾c vµ Trung h×nh míi. Còng t¹i Hy L¹p, ®Çu n¨m 1967, «ng Pa-pan- ¢u sÏ bÞ c« lËp khái chiÕn trêng Nam ¢u bëi mét vµnh ®rª-u, Chñ tÞch §¶ng Liªn minh trung t©m, ®· c«ng khai ®ai c¸c níc trung lËp gåm ¸o, Thôy Sü vµ Ph¸p. Trong chØ trÝch vµ phª ph¸n th¸i ®é cña NATO ®èi víi vÊn ®Ò ®¶o trêng hîp x¶y ra chiÕn tranh hoÆc xung ®ét, c¸c níc trung lËp nµy sÏ kh«ng tham gia vÒ phÝa NATO. Lóc ®ã, 1. NATO - Threat to World Peace, Opc, S®d, p. 119. 123 124
SÝp. «ng cho r»ng, trong cuéc chiÕn t¹i ®¶o SÝp cuèi ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi tèi thîng cña ®Êt níc, trong khi ®ã, n¨m 1963 gi÷a céng ®ång ngêi SÝp gèc Hy L¹p vµ céng khi cÇn, Mü cã thÓ dïng nhiÒu chiªu thøc ®Ó tù do sö dông ®ång ngêi SÝp gèc Thæ NhÜ Kú, NATO ®· ®øng vÒ phÝa nã? T¹i sao Mü cã thÓ tù sö dông c¸c c¨n cø qu©n sù vµ ngêi Thæ KhÜ Kú ®Ó dµn xÕp chiÕn tranh. V× vËy, nã ®· kh«ng qu©n trªn ®Êt Thæ NhÜ Kú ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t trë thµnh mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn hßn ®¶o ®éng khiªu khÝch chèng Liªn X« mµ kh«ng cÇn ph¶i th«ng nµy lu«n ch×m ngËp trong c¸c cuéc xung ®ét s¾c téc. Trong b¸o vµ ®îc sù chÊp thuËn cña phÝa Thæ NhÜ Kú?... cuéc tr¶ lêi pháng vÊn phãng viªn b¸o Au-gon cña SÝp, «ng Ngoµi ra, ChÝnh phñ Thæ NhÜ Kú cßn ®a ra hµng lo¹t Pa-pan-®rª-u cßn c«ng khai tuyªn bè: §¶ng Liªn minh yªu cÇu buéc Mü vµ Héi ®ång NATO ph¶i xem xÐt vµ ®iÒu trung t©m thõa nhËn vai trß thµnh viªn cña Hy L¹p trong chØnh l¹i nh ®Ò nghÞ Mü söa ®æi c¸c hiÖp íc song ph¬ng NATO, nhng kh«ng thõa nhËn Hy L¹p trë thµnh mét gi÷a Mü vµ Thæ NhÜ Kú ®· ký kÕt tríc ®©y; yªu cÇu NATO vïng ®Êt chiÕm ®ãng cña NATO, v.v... chÊp thuËn ®Ó Thæ NhÜ Kú thµnh lËp ñy ban kiÓm so¸t c¸c Còng gièng nh ë Hy L¹p, t¹i Thæ NhÜ Kú, vµo cuèi ho¹t ®éng qu©n sù cña Mü trªn l·nh thæ, l·nh h¶i vµ kh«ng thËp kû 60, lµn sãng bÊt b×nh cña d©n chóng ®èi víi NATO phËn Thæ NhÜ Kú; cho phÐp Thæ NhÜ Kú gi¶m sè qu©n trong ngµy cµng d©ng cao. Hä ph¶n ®èi vÞ thÕ bÊt b×nh ®¼ng gi÷a lùc lîng NATO; chÊp thuËn cho Thæ NhÜ Kú ®îc quyÒn c¸c níc thµnh viªn NATO, ®Æc biÖt lµ gi÷a Mü vµ c¸c tham gia hoÆc kh«ng tham gia vµo mét sè ho¹t ®éng, tæ chøc níc thµnh viªn cßn l¹i, trong ®ã cã Thæ NhÜ Kú. Hä cho cña NATO nh kh«ng tham gia vµo lùc lîng h¹t nh©n ®a r»ng, "NATO lµ c«ng cô chñ yÕu phôc vô cho c¸c quyÒn lîi quèc gia trong khu«n khæ NATO; kh«ng tham gia vµo "lùc cña Mü, ®ã lµ chiÕc cÇu hîp thøc ®Ó Mü më réng ¶nh lîng ph¶n øng nhanh" cña NATO t¹i khu vùc biÓn §Þa hëng sang bªn kia bê §¹i T©y D¬ng..."1. MÆc dï kh«ng Trung H¶i; cho phÐp Thæ NhÜ Kú tham gia s©u, réng h¬n vµo cã nh÷ng ®éng th¸i kiÓu cùc ®oan nh Ph¸p, nhng ChÝnh viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vµ chiÕn lîc lín cña NATO; phñ Thæ NhÜ Kú còng ®· ngÊm ngÇm ñng hé quyÕt ®Þnh ra c¸c sÜ quan cÊp cao Thæ NhÜ Kú trong lùc lîng NATO ph¶i ®i cña Ph¸p. Hä tá ra nghi ngê ®èi víi chÝnh s¸ch "Phßng ®îc cÊt nh¾c vµ gi÷ nh÷ng träng tr¸ch cao h¬n trong c¸c tæ thñ tËp thÓ" vµ "an ninh chung" cña NATO t¹i ch©u ¢u. chøc lín cña NATO nh Héi ®ång B¾c §¹i T©y D¬ng, ñy Vµo thêi ®iÓm sau khi Ph¸p rót khái ñy ban qu©n sù ban qu©n sù, ñy ban phßng thñ NATO,... NATO, nhiÒu quan chøc cÊp cao trong ChÝnh phñ Thæ NhÜ ¶nh hëng cña viÖc Ph¸p rót ra khái ñy ban qu©n sù Kú ®· tù chÊt vÊn vµ tr¶ lêi nhiÒu chÊt vÊn cña c¸c tÇng NATO cßn lan sang nhiÒu níc kh¸c nh Ca-na-®a, Céng líp nh©n d©n Thæ NhÜ Kú nh: T¹i sao Thæ NhÜ Kú kh«ng hoµ liªn bang §øc, BØ, Lóc-x¨m-bua, I-ta-li-a... lµ nh÷ng ®îc sö dông lùc lîng cña m×nh trong thµnh phÇn NATO ®ång minh th©n cËn cña Mü vµ lµ thµnh viªn tÝch cùc cña NATO. Sau tuyªn bè cña Ph¸p, ChÝnh phñ Ca-na-®a quyÕt 1. The NATO Story, Manhattan Publishing Company, New York, 1969, p. 76 ®Þnh xem xÐt l¹i chÝch s¸ch ®èi ngo¹i cña m×nh; gi¶m sè 125 126
qu©n Ca-na-®a ®ang lµm nhiÖm vô t¹i Céng hoµ liªn bang lîc qu©n sù toµn cÇu ph¶n c¸ch m¹ng nµy cho r»ng, v× ®· §øc; gi¶m møc ®ãng gãp tµi chÝnh hµng n¨m cho NATO... mÊt ®i u thÕ vÒ vò khÝ nguyªn tö, nªn kh¶ n¨ng tiÕn Ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ c¸c bé trëng quèc phßng NATO hµnh mét cuéc "ChiÕn tranh h¹t nh©n tæng lùc" lµ hoµn th¸ng 2 n¨m 1967, Bé trëng Quèc phßng Ca-na-®a tuyªn toµn kh«ng cã lîi cho Mü. V× vËy, hä cÇn ph¶i tËp trung bè: "ViÖc Ca-na-®a ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh trªn lµ nh»m b¶o ph¸t triÓn mét lo¹i h×nh chiÕn tranh míi, ®ã lµ "ChiÕn vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña hä… vµ ®· ®Õn lóc Ca-na-®a tranh h¹n chÕ". C¸c nhµ chiÕn lîc qu©n sù Mü cho r»ng ®Æt quyÒn lîi an ninh vµ quèc phßng quèc gia lªn trªn c¸c ®©y lµ lo¹i chiÕn tranh võa kh«ng g©y nguy hiÓm v× tr¸nh quyÒn lîi kh¸c"1. ®îc ®ông ®é víi c¸c níc lín trong phe x· héi chñ nghÜa, Tãm l¹i, cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c phong võa cã thÓ dÔ dµng giµnh th¾ng lîi v× Mü cã thÓ t¹o ra ®îc trµo c¸ch m¹ng, ®Æc biÖt lµ phong trµo c¸ch m¹ng x· héi u thÕ trong tõng cuéc chiÕn tranh cô thÓ mµ m×nh lùa chñ nghÜa vµ phong trµo gi¶i phãng d©n téc, viÖc Ph¸p rót chän. Theo c¸c chiÕn lîc gia ®ã, "ChiÕn tranh h¹n chÕ" khái ñy ban qu©n sù NATO kh«ng chØ t¹o nªn nh÷ng thay bao gåm hai h×nh thøc, c¨n cø vµo viÖc sö dông lùc lîng ®æi to lín trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña NATO, mµ cßn lµ chiÕn lîc: thø nhÊt, lµ h×nh thøc "ChiÕn tranh ®Æc biÖt", nguyªn nh©n t¹o nªn sù r¹n nøt vµ bÊt ®ång s©u s¾c trong trong ®ã dïng qu©n ngôy lµm lùc lîng chiÕn lîc chñ yÕu, néi bé cña Khèi kÐo dµi trong nhiÒu n¨m. Hµnh ®éng cña qu©n Mü gi÷ vai trß cè vÊn chØ huy; thø hai, lµ h×nh thøc Ph¸p vµ nh÷ng hÖ lôy cña nã còng ®· ph¶n ¸nh ®óng b¶n "ChiÕn tranh côc bé", trong ®ã dïng qu©n viÔn chinh Mü chÊt vµ quy luËt xung ®ét quyÒn lîi cña c¸c níc t b¶n, lµm lùc lîng nßng cèt. C¸c chiÕn lîc gia qu©n sù níc tÝnh chÊt phi nghÜa cña c¸c khèi, c¸c liªn minh chÝnh trÞ - Mü coi "ChiÕn tranh h¹n chÕ" víi hai h×nh thøc chiÕn qu©n sù mµ chñ nghÜa ®Õ quèc, ®øng ®Çu lµ ®Õ quèc Mü ®· tranh trªn lµ "mòi tiÕn c«ng s¾c bÐn" vµo nh÷ng n¬i "xung dùng lªn trong nh÷ng thËp kû 50 vµ 60 cña thÕ kû tríc; yÕu nhÊt" ®èi víi "thÕ giíi tù do". ®ång thêi nã còng chøng minh tÝnh ®óng ®¾n vµ nh÷ng Theo ®uæi chiÕn lîc nµy, chÝnh quyÒn Mü mét mÆt tiÕp th¾ng lîi tÊt yÕu cña c¸c phong trµo c¸ch m¹ng tiÕn bé cña tôc t¨ng cêng lùc lîng h¹t nh©n, ®Æc biÖt lµ lùc lîng h¹t c¸c tÇng líp nh©n d©n yªu chuéng hoµ b×nh vµ c«ng lý trªn toµn thÕ giíi. nh©n chiÕn lîc, mÆt kh¸c gÊp rót triÓn khai lùc lîng vò trang th«ng thêng. VÒ lùc lîng h¹t nh©n chiÕn lîc, vµo nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 60 cña thÕ kû XX, Mü tËp trung s¶n 3. NATO t¨ng cêng ch¹y ®ua vò trang. xuÊt vµ triÓn khai hµng lo¹t vò khÝ míi nh tªn löa Ti-tan N¨m 1961, Mü ®a ra chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t" ("Titan"), tªn löa Mi-nut-men ("Minutman") 1 vµ 2. §Õn n¨m thay cho chiÕn lîc "Tr¶ ®òa å ¹t". C¸c t¸c gi¶ cña chiÕn 1968, sè tªn löa Ti-tan cña Mü ®· lªn tíi 54 chiÕc, sè tªn löa Mi-nut-men 1 vµ 2 lªn tíi 1000 chiÕc. Cïng víi viÖc t¨ng sè 1. NATO - Threat to World Peace, Opc, p. 122. lîng tªn löa P«-la-rÝt ("Pollaris") trang bÞ cho c¸c tµu ngÇm 127 128
nguyªn tö tõ 80 chiÕc n¨m 1961 lªn 656 chiÕc vµo n¨m 1968, Thùc thi chiÕn lîc "Ph¶n øng linh ho¹t", trong thËp kû Mü ®· chuÈn bÞ ®a vµo thö nghiÖm vµ triÓn khai tªn löa P«- 60, Mü ®· tiªu tèn hµng tØ ®« la ®Çu t cho viÖc nghiªn x©y-®¬n ("Poceidon") cho c¸c tµu ngÇm nguyªn tö. C¸c lo¹i cøu, s¶n xuÊt vµ triÓn khai c¸c lo¹i vò khÝ chiÕn thuËt vµ m¸y bay nÐm bom, m¸y bay chiÕn ®Êu kiÓu cò còng dÇn ®îc chiÕn lîc míi. thay thÕ b»ng c¸c lo¹i m¸y bay hiÖn ®¹i nh m¸y bay B.47, Mét sè lo¹i vò khÝ chiÕn thuËt, chiÕn lîc míi do Mü s¶n xuÊt m¸y bay B.52 … Ngoµi ra, Mü còng b¾t ®Çu triÓn khai hÖ trong nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX1 thèng phßng kh«ng b»ng c¸c lo¹i tªn löa chèng tªn löa ®¹n ®¹o. Lùc lîng h¹t nh©n chiÕn thuËt ®îc x©y dùng tõ Tªn c¸c lo¹i vò khÝ Ngµy ®a vµo TÝnh n¨ng, t¸c dông vµ mét sè sö dông th«ng sè kÜ thuËt c¬ b¶n nh÷ng n¨m 50 cho ®Õn nay vÉn ®îc tiÕp tôc duy tr× vµ ®îc Tµu ngÇm nguyªn tö NÆng 6.900 tÊn, ®îc trang bÞ 16 bæ sung thªm mét sè tªn löa chiÕn thuËt míi. VÒ lùc lîng "E. Alen" 22-11-1960 tªn löa mang ®Çu ®¹n h¹t nh©n cã vò trang th«ng thêng, tÊt c¶ c¸c qu©n chñng ®Òu ®îc t¨ng tÇm b¾n 2.400km. cêng. Tæng qu©n sè tõ 2,5 triÖu n¨m 1961 lªn tíi 3,5 triÖu Tªn löa "Minutman 1" 1-2-1961 Tªn löa ®a tÇng dïng nhiªn liÖu vµo 1968, riªng lôc qu©n tõ 0,86 triÖu lªn tíi 1,75 triÖu. Sè r¾n, mang 1 ®Çu ®¹n h¹t nh©n cã lÝnh Mü ®ãng t¹i c¸c c¨n cø qu©n sù níc ngoµi lµ 1 triÖu... tÇm b¾n trªn 5.500km. Tµu s©n bay 27-10-1961 Tµu cã lîng cho¸n níc 60.100 Nh÷ng thay ®æi trong c¸c chiÕn lîc qu©n sù toµn cÇu "Constelation" tÊn, kÝch thíc: 326,9 x 39,6 x cña Mü cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c phong 11,4m, tèc ®é 35 h¶i lÝ/giê, ®îc trµo c¸ch m¹ng trªn thÕ giíi ®· cã t¸c ®éng kh«ng nhá vµ trang bÞ 80 - 90 m¸y bay chiÕn ®Êu trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng cña NATO. Nh×n chung, trong c¸c lo¹i vµ hai hÖ thèng tªn löa nh÷ng n¨m tõ 1960 ®Õn 1970, ho¹t ®éng cña NATO vÉn phßng kh«ng víi kho¶ng 40 qu¶ tªn löa. tËp trung trªn mét sè híng chñ yÕu lµ tËp trung s¶n xuÊt Tµu s©n bay nguyªn tö 25-1-1961 Ch¹y b»ng n¨ng lîng h¹t nh©n. vµ triÓn khai c¸c lo¹i vò khÝ míi ë c¸c níc thµnh viªn "Interpris" KÝch thíc: 242,3 x 40,5 x 11,9 m. NATO ch©u ¢u nh»m ng¨n chÆn Liªn X« vµ c¸c níc x· Tèc ®é 33 h¶i lÝ/giê. Qu©n sè trªn héi chñ nghÜa §«ng ©u; t¨ng cêng lùc lîng vò trang vµ tµu kho¶ng 4.800 ngêi, ®îc c¸c lo¹i vò khÝ th«ng thêng nh»m tiÕn hµnh c¸c cuéc trang bÞ kho¶ng 90 m¸y bay chiÕn "ChiÕn tranh h¹n chÕ"; ñng hé hoÆc tham gia trùc tiÕp vµo ®Êu c¸c lo¹i, hÖ thèng phßng viÖc ®µn ¸p phong trµo gi¶i phãng d©n téc, c¸c cuéc ®Êu kh«ng, v.v… tranh ®ßi ®éc lËp d©n téc cña nhiÒu níc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ ë c¸c níc thÕ giíi thø ba; t×m c¸c biÖn ph¸p nh»m 1. Tæng hîp theo: ThÕ giíi thÕ kØ XX - Nh÷ng sù kiÖn qu©n sù, Nxb cñng cè néi bé NATO kÓ tõ khi Ph¸p quyÕt ®Þnh rót ra Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 2003; Tõ ®iÓn B¸ch khoa qu©n sù ViÖt Nam, khái ñy ban qu©n sù NATO... Nxb Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 2004. 129 130
Tµu khu trôc "J. Stran" 1963 Dµi 133,2m, réng 14,3m, tèc ®é 31 níc m×nh. TiÕp ®ã, trong c¸c n¨m tõ 1963-1965, Mü ®· h¶i lÝ/giê. ®îc trang bÞ 3 hÖ thèng triÓn khai hµng lo¹t tªn löa Mi-nut-men 1 vµ 2, tªn löa tªn löa, 5 dµn ng l«i. Pa-tê-ri-èt ("Patriot")... trªn l·nh thæ c¸c níc thµnh Tªn löa ®¹n ®¹o 1964 Tªn löa hai tÇng, ®éng c¬ nhiªn viªn NATO, t¹o nªn mét vßng v©y nhiÒu tÇng bao quanh "Pershing 1" liÖu r¾n, mang ®Çu ®¹n h¹t nh©n Liªn X« vµ c¸c níc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u. tõ 60-400ktn, cù li phãng 740- Cïng víi kÕ ho¹ch triÓn khai c¸c lo¹i tªn löa do Mü chÕ 2.500km t¹o, n¨m 1962, nhiÒu níc thµnh viªn NATO vµ Mü ®· Tªn löa "Patriot" 1965 Tªn löa mét tÇng nguyªn liÖu r¾n, tham gia vµo "Dù ¸n x©y dùng lùc lîng h¹t nh©n ®a quèc dµi 5,18m, ®êng kÝnh 0,41m, khèi gia". Theo ®ã, trong thêi gian tõ 3 tíi 4 n¨m, Mü cam kÕt lîng 700kg, ®iÒu khiÓn b»ng v« tuyÕn, cã kh¶ n¨ng tiªu diÖt môc sÏ chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c lo¹i tªn löa hiÖn tiªu ë cù li 3-160km, cao tõ 0,06- ®¹i, kÓ c¶ tªn löa mang ®Çu ®¹n h¹t nh©n cho c¸c níc 24,24km thµnh viªn NATO. C¸c níc thµnh viªn NATO cã tr¸ch Tªn löa "Jupiter" 1964 TÇm ho¹t ®éng 3.500km. nhiÖm ph¶i ®ãng gãp tµi chÝnh cho dù ¸n trªn. Cô thÓ: Mü Tªn löa "Pollaris 1965 TÇm ho¹t ®éng 2.400km. ®ãng gãp 35%; Céng hßa liªn bang §øc 32%; Anh 10%; Hy M¸y bay B-58 1966 TÇm ho¹t ®éng 4.500 dÆm, cã kh¶ L¹p vµ Thæ NhÜ Kú kho¶ng 3,5%; c¸c níc cßn l¹i ®ãng gãp n¨ng mang bom h¹t nh©n, bom tõ 6-8%. Víi kÕ ho¹ch trªn, trong vßng h¬n 5 n¨m (tõ n¨m th«ng thêng. §îc trang bÞ hÖ 1962 ®Õn n¨m 1968), nhiÒu níc thµnh viªn NATO ®· lµm thèng phßng kh«ng hiÖn ®¹i. chñ c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c lo¹i tªn löa h¹t nh©n vµ tªn M¸y bay F-111 1967 Dµi 22,4m, cao 5,22m, tÇm ho¹t löa ®¹n ®¹o, c¸c cuéc ch¹y ®ua vò trang còng v× thÕ mµ trë ®éng 2.100km. Cã thÓ mang nªn khèc liÖt h¬n. C¶ ch©u ¢u ®· bÞ biÕn thµnh kho vò khÝ 8.250kg vò khÝ (gåm tªn löa ®Êt h¹t nh©n vµ ®ang ®øng tríc nguy c¬ cña mét cuéc chiÕn ®èi kh«ng, bom thêng, bom h¹t tranh h¹t nh©n thùc sù. nh©n, bom cã ®iÒu khiÓn, v.v…). Bªn c¹nh viÖc tËp trung nguån nh©n lùc vµ vËt lùc cho Song song víi viÖc s¶n xuÊt c¸c lo¹i vò khÝ míi, vµo viÖc ph¸t triÓn c¸c lo¹i vò khÝ chiÕn thuËt vµ chiÕn lîc, ®Çu nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX, Mü còng ®· tho¶ thuËn trong nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX, NATO cßn tËp trung ®îc víi nhiÒu níc thµnh viªn NATO vÒ kÕ ho¹ch triÓn ph¸t triÓn lùc lîng vò trang th«ng thêng. Theo thèng kª khai c¸c lo¹i vò khÝ trªn l·nh thæ ch©u ¢u. Th¸ng 11 n¨m cha ®Çy ®ñ, tÝnh ®Õn n¨m 1968, tæng qu©n sè trong lùc 1962, theo ®Ò nghÞ cña Mü, c¸c níc Anh, Céng hßa liªn lîng vò trang c¸c níc thµnh viªn NATO ®· lªn tíi h¬n bang §øc, I-ta-li-a, BØ, Hy L¹p, Thæ NhÜ Kú ®· ®ång ý cho 6,8 triÖu qu©n, nhiÒu h¬n nh÷ng n¨m ®Çu míi thµnh lËp Mü triÓn khai gÇn 200 tªn löa P«-la-rÝt trªn l·nh thæ lµ 2,3 triÖu qu©n. Qu©n sè trong c¬ cÊu lùc lîng vò trang 131 132
thèng nhÊt NATO còng ®· lªn tíi 1,125 triÖu qu©n, bao Tªn c¸c cuéc chiÕn tranh, C¸c níc tham gia Thêi gian gåm 54 s ®oµn, 10.000 xe t¨ng c¸c lo¹i, 11.000 khÈu ph¸o, néi chiÕn, xung ®ét 250 bÖ phãng tªn löa chiÕn thuËt vµ chiÕn lîc, 5.200 m¸y vò trang vµ ®¶o chÝnh bay chiÕn ®Êu1... Néi chiÕn t¹i Ru-an-®a BØ 1961 Mét ho¹t ®éng kh¸c còng ®îc coi lµ träng t©m Mü tiÕn hµnh phong to¶ Mü 10-1962 trong ho¹t ®éng cña NATO vµo nh÷ng n¨m 60 cña thÕ biÓn Ca-ri-bª (Cu Ba) kû XX lµ ñng hé hoÆc trùc tiÕp tham gia vµo c¸c cuéc Xung ®ét vò trang Anh 1963-1966 chiÕn tranh, xung ®ét vò trang, ®¶o chÝnh lËt ®æ… Ma-lai-xi-a - In-®«-nª-xi-a nh»m ®µn ¸p c¸c cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc lËp d©n téc, thay ®æi chÕ ®é t¹i nhiÒu níc trªn thÕ giíi. B¶ng thèng Xung ®ét vò trang Kª-ni-a - Anh 1963-1967 kª sau ®©y cho thÊy ®iÒu ®ã. S«-ma-li-a Xung ®ét vò trang Anh, I-ta-li-a 1-1964 C¸c níc thµnh viªn NATO tham gia vµo mét sè cuéc chiÕn tranh, £-ti-«-pi-a - S«-ma-li-a néi chiÕn, xung ®ét vò trang vµ ®¶o chÝnh ®iÓn h×nh diÔn ra ChiÕn tranh ViÖt Nam Mü, mét sè níc thµnh tõ n¨m 1961 ®Õn n¨m 19702 viªn kh¸c cña NATO nh T©y 1954-1975 §øc, Anh, Ph¸p, Thæ NhÜ Kú, Tªn c¸c cuéc chiÕn tranh, C¸c níc tham gia Thêi gian I-ta-li-a, v.v… ñng hé. néi chiÕn, xung ®ét vò trang vµ ®¶o chÝnh Xung ®ét vò trang t¹i Kª-ni-a Anh 1-1964 Cuéc ®æ bé lªn b·i biÓn Mü hËu thuÉn 4-1961 §¶o chÝnh qu©n sù t¹i Lµo Mü hËu thuÉn 4-1964 Hi-r«n (Cu Ba) ChiÕn tranh t¹i ®¶o SÝp Thæ NhÜ Kú, Anh, Mü 8-1964 ChiÕn tranh t¹i M«-d¨m- Bå §µo Nha 9-1964 Xung ®ét vò trang Ph¸p 7-1961 bÝch Ph¸p - Tuy-ni-di Xung ®ét vò trang t¹i BØ 11-1964 ChiÕn tranh ë ¨ng-g«-la Bå §µo Nha 1961 C«ng-g« §¶o chÝnh qu©n sù t¹i Nam Mü hËu thuÉn 5-1961 Can thiÖp qu©n sù cña Mü Mü 1964 TriÒu Tiªn t¹i Pa-na-ma Mü can thiÖp qu©n sù vµo Mü 4-1965 1. ChÝnh s¸ch liªn minh qu©n sù cña chñ nghÜa ®Õ quèc, S®d, tr. 228. Céng hoµ §«-mi-ni-ca 2. Tæng hîp theo: ThÕ giíi thÕ kØ XX - Nh÷ng sù kiÖn qu©n sù, S®d. 133 134
§¶o chÝnh qu©n sù Mü hËu thuÉn 1965 nhÊt (1914-1918), ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1939-1945) t¹i B«-li-vi-a hay chiÕn tranh TriÒu Tiªn (1950-1953) th× cuéc chiÕn tranh ViÖt Nam vît lªn c¶ vÒ thêi gian, chi phÝ vµ tæn ChiÕn tranh A-rËp - Ix-ra-en Mü hËu thuÉn 7-1967 thÊt sinh m¹ng. Trong cuéc chiÕn tranh nµy, ®Õ quèc Mü lÇn thø III ®· ph¶i tiªu tèn tíi 676 tØ ®« la (tÝnh tõ n¨m 1954 ®Õn n¨m §¶o chÝnh qu©n sù Mü hËu thuÉn 4-1967 1975). So víi cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt lµ 25 tØ, t¹i Hy L¹p ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai lµ 341 tØ vµ cuéc chiÕn tranh Anh can thiÖp vµo néi Anh 1967 TriÒu Tiªn lµ 54 tØ1, th× ®©y qu¶ lµ mét con sè kh«ng nhá chiÕn t¹i Y-ª-men vµ n»m ngoµi c¶ dù kiÕn ban ®Çu cña chÝnh quyÒn Mü. Trong 9 n¨m trùc tiÕp tham chiÕn t¹i ViÖt Nam (tõ n¨m 1964 ®Õn n¨m 1973), Mü ph¶i chi b×nh qu©n mçi ngµy cho Trong sè c¸c cuéc chiÕn tranh, xung ®ét vò trang cã sù cç m¸y chiÕn tranh h¬n 80 triÖu ®« la, tiÒn thuÕ ë Mü v× tham gia cña c¸c níc thµnh viªn NATO, tríc hÕt ph¶i kÓ thÕ còng t¨ng gÊp 3 lÇn so víi tríc chiÕn tranh. VÒ sinh ®Õn cuéc chiÕn tranh x©m lîc cña Mü ë ViÖt Nam. m¹ng, trong 9 n¨m ®ã, cã kho¶ng h¬n 58 ngh×n binh sÜ Mü Sau th¾ng lîi cña nh©n d©n ViÖt Nam trong cuéc thiÖt m¹ng, cao h¬n gÊp nhiÒu lÇn so víi c¸c cuéc chiÕn kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, Mü coi ViÖt Nam lµ con tranh tríc ®ã. ®ª, lµ thµnh lòy ng¨n c¶n hä thùc hiÖn tham väng b¸ MÆc dï ®· cè g¾ng ®Õn møc tèi ®a, nhng mäi nç quyÒn ë khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng, bëi ®©y lµ n¬i lùc cña Mü vÉn bÞ thÊt b¹i, lµm tiªu tan ©m mu ¸p ®Æt ®ang diÔn ra cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc triÖt ®Ó chñ nghÜa thùc d©n míi cña Mü ë ViÖt Nam, gãp phÇn mµ ¶nh hëng cña nã ®ang vît ra ngoµi ph¹m vi §«ng lµm ph¸ s¶n c¸c chiÕn lîc qu©n sù toµn cÇu mµ Mü ®· D¬ng. V× ViÖt Nam lµ tiÒn ®ån cña chñ nghÜa x· héi, lµ thùc hiÖn trªn thÕ giíi trong vßng gÇn 30 n¨m qua, lµm ngän cê tiªu biÓu cho sù kÕt hîp c¸c trµo lu c¸ch m¹ng suy gi¶m ®¸ng kÓ "uy tÝn" vµ "thÕ thîng phong" cña cña thêi ®¹i, cho xu thÕ ph¸t triÓn cña phong trµo gi¶i Mü. Sau thÊt b¹i t¹i ViÖt Nam, Bé trëng Quèc phßng phãng d©n téc, nªn ®Õ quèc Mü muèn th«n tÝnh miÒn Nam Mü lóc bÊy giê S¬-le-xinh-gi¬ ®· nhËn xÐt: "... cuéc rót ViÖt Nam, biÕn miÒn Nam ViÖt Nam thµnh thuéc ®Þa kiÓu lui lÞch sö khái ViÖt Nam cña mét ®¹i cêng quèc nh míi vµ c¨n cø qu©n sù cña Mü, lËp phßng tuyÕn ng¨n chÆn Mü kh«ng thÓ kh«ng g©y ¶nh hëng cã h¹i cho ®Þa vÞ chñ nghÜa x· héi lan xuèng §«ng Nam ch©u ¸... cña Mü trªn thÕ giíi. Sau thÊt b¹i ®ã, chÝnh s¸ch ®èi Thùc hiÖn c¸c mu ®å trªn, khi tiÕn hµnh chiÕn tranh x©m lîc ViÖt Nam, Mü ®· huy ®éng tèi ®a c¸c tiÒm lùc 1. Ban tæng kÕt chiÕn tranh trùc thuéc Bé chÝnh trÞ, ChiÕn tranh c¸ch cho cuéc chiÕn. So víi c¸c cuéc chiÕn tranh lín mµ Mü ®· m¹ng ViÖt Nam 1945-1975 - th¾ng lîi vµ bµi häc, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, tõng tham chiÕn tríc ®©y nh ChiÕn tranh thÕ giíi thø Hµ Néi, 2000, tr. 496. 135 136
ngo¹i vµ tham väng b¸ quyÒn cña Mü ë ch©u ¸ ®· tan ®é x· héi chñ nghÜa ë TiÖp Kh¾c. Trong h¬n hai tuÇn, tõ biÕn, vµ sù xãi mßn ®ang tiÕp tôc. Uy tÝn cña Mü ®èi víi ngµy 6 ®Õn ngµy 21 th¸ng 8 n¨m 1968, lùc lîng b¹o lo¹n ®ång minh vµ b¹n bÌ ë ch©u ¸ vµ ch©u ¢u hiÖn nay chØ ®· lµm tª liÖt nhiÒu ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan §¶ng vµ lµ mét con sè kh«ng. §ã lµ di s¶n cay ®¾ng nhÊt trong Nhµ níc; ®ßi ChÝnh phñ TiÖp Kh¾c ph¶i gi¶i t¸n qu©n ®éi lÞch sö níc Mü"1. vµ rót ra khái HiÖp íc V¸c-xa-va… Bªn c¹nh ®ã, kÕ ho¹ch Ngoµi c¸c ho¹t ®éng kÓ trªn, vµo nh÷ng n¨m 60 cña thÕ "Cñng cè vµ ph¸t triÓn NATO trong t×nh h×nh míi" cßn kªu kû XX, sau hµng lo¹t sù kiÖn quan träng diÔn ra trªn thÕ gäi c¸c níc thµnh viªn tËp trung mäi nç lùc ®Ó thèng nhÊt giíi nh cuéc khñng ho¶ng BÐc-lin n¨m 1961, khñng hai níc §øc; khuyÕn khÝch c¸c níc thµnh viªn NATO ho¶ng tªn löa ë Cu Ba n¨m 1962 vµ viÖc Ph¸p rót ra khái më réng hîp t¸c song ph¬ng vµ ®a ph¬ng víi c¸c níc ñy ban qu©n sù NATO n¨m 1966… NATO ®· buéc ph¶i thµnh viªn khèi SEATO, ANZUS, CENTO; ph¸t triÓn vµ nh×n l¹i chÝnh s¸ch cña chÝnh m×nh, ®ång thêi t×m c¸c biÖn më réng c¸c c¨n cø qu©n sù sang khu vùc ch©u ¸ - Th¸i ph¸p nh»m cñng cè khèi ®oµn kÕt néi bé cña toµn Khèi. B×nh D¬ng... Th¸ng 10 n¨m 1966, theo s¸ng kiÕn cña Bé trëng Ngo¹i VÒ mÆt ®èi néi, NATO thùc hiÖn ch¬ng tr×nh "Hoµ giao BØ Pi-e H¸c-men, Héi ®ång NATO ®· quyÕt ®Þnh gi¶i". Môc tiªu chñ yÕu lµ tËp trung gi¶i quyÕt c¸c bÊt thµnh lËp ñy ban ®Æc biÖt. ñy ban nµy cã nhiÖm vô t vÊn ®ång vÒ biªn giíi, l·nh thæ còng nh nh÷ng bÊt ®ång vÒ vµ t×m c¸c gi¶i ph¸p ®Ó cñng cè liªn minh. Sau h¬n mét chÝnh trÞ cßn tån t¹i trong c¸c níc thµnh viªn NATO kÓ n¨m ®i vµo ho¹t ®éng, th¸ng 12 n¨m 1967, ñy ban ®Æc biÖt tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai. Thùc hiÖn ch¬ng ®· ®a ra kÕ ho¹ch "Cñng cè vµ ph¸t triÓn NATO trong tr×nh trªn, ngµy 26 th¸ng 2 n¨m 1969, theo s¸ng kiÕn cña t×nh h×nh míi", víi hai néi dung chñ yÕu: Mü, Héi ®ång NATO ®· thèng nhÊt ®i ®Õn quyÕt ®Þnh VÒ mÆt ®èi ngo¹i, tiÕp tôc theo ®uæi môc tiªu chiÕn thµnh lËp ñy ban t vÊn chÝnh trÞ NATO. NhiÖm vô vµ lîc chèng Liªn X« vµ c¸c níc x· héi chñ nghÜa; tÝch cùc môc tiªu cña ñy ban nµy lµ: tæ chøc Héi nghÞ Bé trëng triÓn khai c¸c ho¹t ®éng chèng ph¸, l«i kÐo mét sè níc Ngo¹i giao c¸c níc thµnh viªn NATO 6 th¸ng mét lÇn, §«ng ¢u ®ang cã t tëng vµ lËp trêng "lõng chõng", nh»m th¶o luËn vµ gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt ®ång cßn tån t¹i nh»m kh«ng ngõng më réng NATO vÒ phÝa §«ng. §iÓn vµ nh÷ng bÊt ®ång míi n¶y sinh, tríc khi ®a c¸c vÊn ®Ò h×nh trong ho¹t ®éng nµy lµ viÖc Mü hËu thuÉn cho lùc ra Héi ®ång NATO; thµnh lËp nhãm t vÊn chÝnh trÞ ®Æc lîng chèng ®èi chñ nghÜa x· héi ë TiÖp Kh¾c tiÕn hµnh biÖt ®Ó t×m gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt c¸c bÊt ®ång, ®ång thêi c¸c vô b¹o lo¹n, ©m mu lµm tan r· §¶ng Céng s¶n vµ chÕ lµm nhiÖm vô hoµ gi¶i trong trêng hîp bÊt ®ång "leo thang"; thµnh lËp khung ph¸p lý ®Ó gi¶i quyÕt c¸c bÊt 1. Vietnam Syndrome and the impact on U.S Foreign Policy, New ®ång, kªu gäi c¸c bªn nªn gi¶i quyÕt c¸c tån ®äng b»ng gi¶i York, 1981, p. 307. ph¸p ngo¹i giao; kªu gäi c¸c níc lµ thµnh viªn lín cña 137 138
NATO nh Mü, Anh, §øc, I-ta-li-a thµnh lËp Quü hç trî hîp hiÕn vµ cã t tëng th©n Liªn X« vµ c¸c níc x· héi nh»m trî gióp c¸c níc thµnh viªn kh¸c nh §an M¹ch, chñ nghÜa. Trong sè c¸c cuéc ®¶o chÝnh ®ã, tríc hÕt ph¶i Na-uy, Hy L¹p... Ngoµi ra, ñy ban ®Æc biÖt cßn kªu gäi c¸c kÓ ®Õn cuéc ®¶o chÝnh qu©n sù t¹i Hy L¹p. níc thµnh viªn ph¶i sö dông c¸c biÖn ph¸p cøng r¾n, kÓ Ngµy 21 th¸ng 4 n¨m 1967, ®îc sù hËu thuÉn cña c¶ c¸c biÖn ph¸p qu©n sù, ®Ó trÊn ¸p c¸c phÇn tö mµ hä Mü, §¹i t¸ Pa-pa-®«-pau-lít, mét nh©n vËt th©n Mü, cã t cho lµ cã t tëng ly khai khái NATO vµ th©n Ph¸p trong tëng cùc ®oan vµ chèng céng quyÕt liÖt ®· tiÕn hµnh cuéc chÝnh phñ c¸c níc. ®¶o chÝnh qu©n sù. ChØ trong vµi giê, lùc lîng ®¶o chÝnh Thùc hiÖn kÕ ho¹ch "Cñng cè vµ ph¸t triÓn NATO trong ®· ®¸nh chiÕm ®îc toµ nhµ Quèc héi, b¾t toµn bé néi c¸c t×nh h×nh míi" cña ñy ban ®Æc biÖt, trong nh÷ng n¨m 60 chÝnh phñ, buéc vua Hy L¹p C«ng-xt¨ng-tin ph¶i ký s¾c cña thÕ kû XX, c¸c níc thµnh viªn NATO, ®Æc biÖt lµ Mü, lÖnh hñy bá HiÕn ph¸p, cÊm §¶ng Céng s¶n ho¹t ®éng. tiÕp tôc duy tr×, cñng cè vµ më réng c¸c liªn minh qu©n sù Ngay sau khi ®¶o chÝnh thµnh c«ng, «ng Pa-pa-®«-pau-lít cña m×nh vµ c¸c níc ®ång minh, cèt lâi cña hÖ thèng nµy lµ ra lÖnh b¾t giam tÊt c¶ c¸c thµnh viªn chÝnh phñ bÞ t×nh khèi NATO víi mét m¹ng líi dµy ®Æc c¸c c¨n cø qu©n sù nghi lµ cã mèi quan hÖ víi Liªn X«, tiÕn hµnh thanh trõng trªn l·nh thæ c¸c níc Thæ NhÜ Kú, Hy L¹p, T©y ¢u. Trong lùc lîng c¸nh t¶ cã t tëng chèng Mü vµ ®ßi rót ra khái thêi kú nµy, mét khu vùc qu©n sù träng yÕu n÷a ®ang NATO. Theo c¸c nhµ ph©n tÝch chÝnh trÞ ph¬ng T©y, cuéc ph×nh to vµ thu hót h¬n 60 v¹n trªn tæng sè gÇn 1 triÖu ®¶o chÝnh qu©n sù t¹i Hy L¹p ®· cïng mét lóc thùc hiÖn qu©n Mü ë níc ngoµi, ®ã lµ vïng §«ng Nam ¸ vµ T©y Th¸i ®îc hai môc tiªu: thø nhÊt, lo¹i bá ®îc lùc lîng c¸nh t¶ B×nh D¬ng. Mü cè g¾ng biÕn NhËt B¶n, Nam TriÒu Tiªn, th©n Liªn X« vµ chèng NATO trong ChÝnh phñ Hy L¹p; §µi Loan, Th¸i Lan, Nam ViÖt Nam, Phi-lÝp-pin vµ mét sè thø hai, ®ã lµ ®ßn c¶nh b¸o ®èi víi c¸c lùc lîng chèng ®èi quÇn ®¶o kh¸c ë ®©y thµnh nh÷ng "hµng kh«ng mÉu h¹m vµ ®ßi li khai khái NATO t¹i mét sè níc thµnh viªn kh¸c kh«ng thÓ bÞ ®¸nh ch×m", trong ®ã c¸c ®¶o «-ki-na-oa, nh §an M¹nh, Na-uy, BØ, I-ta-li-a,... Gu-am, Ha-oai lµ nh÷ng n¬i ®îc triÓn khai c¸c c¨n cø h¹t Ngoµi c¸c cuéc ®¶o chÝnh t¹i c¸c níc thµnh viªn NATO, nh©n chiÕn lîc cña Mü vµ NATO. trong nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX, Mü vµ c¸c níc ph¬ng Cïng víi c¸c ho¹t ®éng kÓ trªn, trong nh÷ng n¨m 60 T©y cßn ñng hé vµ giËt d©y cho c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng b¶n xø cña thÕ kû XX, nh»m gióp ®ì c¸c níc NATO thùc hiÖn tiÕn hµnh hµng chôc cuéc ®¶o chÝnh qu©n sù, lËt ®æ c¸c chÝnh c«ng cuéc trÊn ¸p c¸c phÇn tö li khai trong chÝnh phñ c¸c phñ tiÕn bé ë nhiÒu níc ch©u ¸, ch©u Phi vµ Mü Latinh. níc ®ång minh; c¸c nh©n viªn cña Côc T×nh b¸o Trung MÆc dï ®· dïng nhiÒu biÖn ph¸p nh»m cñng cè khèi ®oµn ¬ng Mü CIA ®· th©m nhËp vµo bé m¸y chÝnh phñ cña kÕt trong néi bé NATO, nhng do b¶n chÊt hiÕu chiÕn vµ nhiÒu níc §«ng ¢u, hËu thuÉn vµ gióp ®ì c¸c lùc lîng ph¶n ®éng cña chñ nghÜa ®Õ quèc nãi chung, c¸c khèi chÝnh ®èi lËp tiÕn hµnh c¸c cuéc ®¶o chÝnh, lËt ®æ c¸c chÝnh phñ trÞ - qu©n sù do Mü dùng lªn nãi riªng, tõ gi÷a nh÷ng n¨m 60, 139 140
®Æc biÖt lµ tõ sau khi Ph¸p rót khái ñy ban qu©n sù NATO, ®êng biÓu t×nh, ®ßi chÝnh phñ thùc hiÖn cam kÕt gi¶i trõ phong trµo ph¶n ®èi vµ ®ßi rót khái NATO cña c¸c níc vò khÝ h¹t nh©n trªn l·nh thæ níc Anh; yªu cÇu ChÝnh thµnh viªn NATO t¹i ch©u ¢u ®· ph¸t triÓn rÇm ré vµ thu phñ Anh chÊm døt c¸c kho¶n ®ãng gãp ®îc lÊy tõ thuÕ hót ®îc sù tham gia cña hµng triÖu ngêi d©n. cña nh©n d©n Anh ®Ó chi tr¶ cho c¸c ho¹t ®éng cña NATO. Më ®Çu lµ c¸c cuéc tuÇn hµnh, biÓu t×nh cña h¬n Cuéc biÓu t×nh ngay sau ®ã ®· thu hót ®îc sù tham gia 100.000 ngêi d©n Thñ ®« Céng hoµ d©n chñ §øc, diÔn ra cña ®«ng ®¶o c¸c tÇng líp nh©n nh©n, ®éi ngò trÝ thøc vµ tõ ngµy 18 ®Õn ngµy 20 th¸ng 2 n¨m 1964. Nh÷ng ngêi c¸c nhµ khoa häc Anh. biÓu t×nh ®ßi ChÝnh phñ §øc kh«ng cho Mü triÓn khai c¸c Tríc søc Ðp cña c¸c cuéc biÓu t×nh, ChÝnh phñ Anh ®· lo¹i vò khÝ h¹t nh©n trªn l·nh thæ níc m×nh; kh«ng cho ph¶i nhîng bé b»ng c¸ch ®a ra hµng lo¹t cam kÕt nh Qu©n ®éi §øc tham gia lùc lîng h¹t nh©n ®a quèc gia cña rót bít qu©n Anh ra khái lùc lîng NATO t¹i ch©u ¢u; NATO vµ yªu cÇu rót toµn bé c¸c ®¬n vÞ ®ån tró NATO ra h¹n chÕ sè qu©n Anh tham gia vµo c¸c cuéc chiÕn tranh vµ khái l·nh thæ Céng hoµ liªn bang §øc... Phong trµo tuÇn xung ®ét vò trang t¹i c¸c níc; ChÝnh phñ Anh sÏ cã c¸c hµnh, biÓu t×nh còng diÔn ra ë Bon vµ ngay sau ®ã ®· lan cuéc tiÕp xóc vµ t vÊn víi chÝnh phñ c¸c níc thµnh viªn ra nhiÒu thµnh phè kh¸c cña Céng hoµ liªn bang §øc, buéc NATO, ®Æc biÖt lµ Mü, ®Ó thuyÕt phôc hä ngåi vµo bµn chÝnh phñ níc nµy ph¶i cã nh÷ng nhîng bé. ®µm ph¸n víi ChÝnh phñ Liªn X« vµ c¸c níc x· héi chñ Còng nh ë §øc, th¸ng 1 n¨m 1965, t¹i Thñ ®« nghÜa kh¸c nh»m gi¶m bít sù c¨ng th¼ng trong quan hÖ Am-xtÐc-®am Hµ Lan ®· diÔn ra cuéc biÓu t×nh ®îc coi lµ §«ng - T©y... Phong trµo biÓu t×nh ph¶n ®èi chÝnh s¸ch lín nhÊt t¹i níc nµy kÓ tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø ph¶n ®éng vµ hiÕu chiÕn cña NATO còng ®· lan sang hai. ChØ trong hai ngµy, lùc lîng c¸nh t¶, nh÷ng ngêi nhiÒu níc kh¸c nh BØ, Na-uy, Hµ Lan, Mü... céng s¶n vµ hµng tr¨m häc gi¶ Hµ Lan ®· kªu gäi hµng Nh vËy, sau h¬n 20 n¨m tån t¹i, do b¶n chÊt hiÕu chôc ngh×n ngêi xuèng ®êng biÓu t×nh, ®ßi chÝnh phñ chiÕn vµ phi nghÜa, NATO ®· béc lé hµng lo¹t m©u thuÉn ph¶i rót toµn bé binh sÜ cña Hµ Lan ra khái lùc lîng khã dung hoµ. Nh÷ng m©u thuÉn Êy cïng víi sù ph¸t triÓn NATO t¹i ch©u ¢u, yªu cÇu chÝnh phñ ph¶i ®éc lËp h¬n nh vò b·o cña c¸c trµo lu c¸ch m¹ng tiÕn bé vµ nh÷ng trong chÝnh s¸ch ngo¹i giao vµ quèc phßng; chÊm døt t×nh thay ®æi to lín cña t×nh h×nh chÝnh trÞ trªn thÕ giíi ®· buéc tr¹ng thï ®Þch, chèng ph¸ Liªn X« vµ c¸c níc x· héi chñ NATO ph¶i cã nh÷ng thay ®æi c¶ vÒ chiÕn lîc ph¸t triÓn nghÜa; cho phÐp ngêi d©n cã quyÒn ®îc th¨m viÕng th©n vµ ho¹t ®éng trong t¬ng lai. nh©n cña hä t¹i c¸c níc x· héi chñ nghÜa… Vµo nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû XX, ch©u ¢u bÞ chia t¸ch T×nh h×nh t¬ng tù còng ®· diÔn ra t¹i Anh. Th¸ng 6 lµm ®«i. C¸c quèc gia T©y ¢u liªn minh víi Mü; c¸c quèc n¨m 1966, hµng ngh×n sinh viªn thuéc c¸c trêng ®¹i häc gia §«ng ¢u hîp t¸c víi Liªn X«. Toµn bé ch©u ¢u lóc ®ã lín ë Thñ ®« Lu©n §«n vµ c¸c vïng phô cËn ®· xuèng h×nh thµnh mét côc diÖn ®èi ®Çu. Do sù ®èi ®Çu trong 141 142