Tin học đại cương - Phần 2 Ngôn ngữ lập trình TURBO PASCAL - Chương 5

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

150
lượt xem 35
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo giáo trình Tin học đại cương dùng cho khối A do Đỗ Thị Mơ chủ biên - Bộ môn công nghệ phần mềm gồm 2 phần chia làm 13 chương - Phần 2 Ngôn ngữ lập trình TURBO PASCAL - Chương 5 Chương trình con : Hàm và thủ tục

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tin học đại cương - Phần 2 Ngôn ngữ lập trình TURBO PASCAL - Chương 5

CHƯƠNG V CHƯƠNG TRÌNH CON: HÀM VÀ TH T C 1 - C u trúc c a hàm và th t c 1.1- Chương trình con Khi l p trình g p ño n chương trình c n dùng nhi u l n, ñ tránh vi t l p l i thì ño n chương trình ñó ñư c t ch c thành chương trình con và m i khi c n g i t i chương trình con ñó. M t khác khi xây d ng chương trình cho các bài toán l n, ph c t p, ñ d cho vi c thi t k chương trình, hi u ch nh chương trình, g r i khi ch y chương trình, bài toán l n ñư c phân thành các ph n nh , m i ph n xây d ng thành các chương trình con. Chương trình chính s g i t i các chương trình con . Trong Pascal có 2 lo i chương trình con ñó là hàm ( Function) và th t c (Procedure). a - C u trúc c a hàm ( Function) và l i g i hàm Hàm có c u trúc ñ y ñ như sau: • Function Tên_hàm(Tham_s 1 : ki u; Tham_s 2: ki u; Var tham_s 3: ki u;. . .): ki u; Label {Khai báo các nhãn } Const { Khai báo các h ng } Type {ð nh nghĩa các ki u d li u c a ngư i s d ng } Var { Khai báo các bi n c c b } ... Begin . . . { Thân chương trình con } Tên_hàm:= Giá_tr ; End; Các ph n n u có thì theo ñúng th t ñã nêu. Ki u c a tham s là các ki u cơ b n, ki u có c u trúc như ki u xâu kí t và ki u mang, n u là ki u m ng thì ph i khai báo b ng ñ nh nghĩa ki u ph n ñ nh nghĩa khi u ñ u chương trình chính, không ñư c khai báo tr c ti p. Ki u c a hàm có th là các ki u cơ b n, ki u xâu kí t . Các tham s khai báo trong hàm ñư c g i là tham s hình th c. • L i g i hàm Trong thân chương trình chính s d ng hàm ph i có l i g i hàm. L i g i hàm ñư c vi t như sau: Tên_hàm( danh sách các tham s th c s ) Các tham s th c s tương ng c v s lư ng và c v ki u d li u v i các tham s hình th c khai báo trong hàm. L i g i hàm ñư c coi như 1 bi n, có th tham gia vào bi u th c, tham gia vào các th t c vào/ ra. Ví d 1: Chương trình có xây d ng Function Bài toán : Tính di n tích c a tam giác bi t 3 c nh a,b,c. 156 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 156
Chương trình Program Tinh_dien_tich; uses crt; var a,b,c : real; Function DT(x,y,z : real) : real; var s,p : real; begin p:=(x+y+z)/2; s:=sqrt(p*(p-a)*(p-b)*(p-c)); DT:=s; end; begin { than chuong trinh chinh } clrscr; a:=2;b:=3;c:=2; writeln(' dien tich tam giac 1 = ', DT(a,b,c):8:2); write('Nhap 3 canh c a tam giac a,b,c: '); readln(a,b,c); writeln(' dien tich tam giac 2 = ', DT(a,b,c):8:2); readln; end. - Hàm ñ t v trí sau khai báo bi n trong chương trình chính và trư c thân chương trình chính. - Ch ñư c g i t i hàm sau khi ñã khai báo hàm. - Ơ ví d 1 ta khai báo hàm có tên là DT có ki u real, các tham s hình th c c a hàm là: x,y,z. Trong thân chương trình có 2 l i g i hàm, chúng ñ u n m trong l nh Writeln. Trong l i g i hàm th nh t, 3 tham s th c s là a=2, b=3, c=2. Trong l i g i hàm th hai, 3 tham s th c s là a,b,c có giá tr ñư c nh p vào t bàn phím. b - C u trúc c a th t c (Procedure) và l i g i th t c Th t c có c u trúc ñ y ñ như sau: • Procedure Tên_th _t c(Tham_s 1 : ki u; Tham_s 2: ki u; Var tham_s 3: ki u;. . .); Label {Khai báo các nhãn } Const { Khai báo các h ng } Type { ð nh nghĩa các ki u d li u c a ngư i s d ng } Var { Khai báo các bi n c c b } Begin . . . { thân chương trình con } End; Các ph n n u có thì theo ñúng th t ñã nêu. Ki u c a tham s là các ki u cơ b n, ki u có c u trúc như ki u xâu kí t và ki u mang, n u là ki u m ng thì ph i khai báo b ng ñ nh nghĩa ki u ph n ñ nh nghĩa khi u ñ u chương trình chính, không ñư c khai báo tr c ti p. Trong chương trình chính th t c ñ ng trư c thân chương trình chính, sau khai báo bi n. Các tham s khai báo trong hàm ñư c g i là tham s hình th c. • L i g i th t c Trong thân chương trình chính s d ng th t c ph i có l i g i th t c L i g i th t c ñư c vi t như sau: Tên_th _t c( danh sách các tham s th c s ); 157 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 157
Các tham s th c s tương ng c v ki u và s lư ng v i các tham s hình th c khai báo trong th t c. L i g i th t c như 1 câu l nh ñ ng ñ c l p. Ví d 2: chương trình có xây d ng Procedure Bài toán: Tính t ng và trung bình c ng c a dãy s a1, a2, . . ., an . Chương trình Program Tinh_tong_tb; uses crt; type mang= array[ 1 .. 50 ] of real ; var i,n: integer; a: mang; tg,tb: real; Procedure tong(m: integer; x: mang; var s, p : real); Var j: integer ; t: real; begin t:=0; For j:=1 to m do t:=t + x[j] ; s:= t; p:=t/m; end; begin { than chuong trinh chinh } clrscr; write(' nhap so phan tu cua day n '); readln(n); for i:= 1 to n do begin write(a[', i, ']=' ); readln(a[i]); end; tong(n,a,tg,tb); writeln(' tong= ', tg: 8: 2, 'trung binh = ', tb: 8: 2 ); readln; end. 1.2 - S khác nhau gi a hàm và th t c - Hàm cho 1 giá tr thông qua tên hàm. Tên hàm trong l i g i hàm ñư c coi như m t bi n có th tham gia vào bi u th c, các th t c vào ra. Cu i thân hàm ph i có l nh gán giá tr cho tên hàm. - Tên th t c không cho 1 giá tr nào c . - Các tham s vi t sau tên hàm, sau tên th t c ñư c g i là tham s hình th c. Tham s hình th c có 2 lo i: + Tham s không có t khoá Var ñi kèm trư c g i là tham tr . + Tham s có t khóa Var ñi kèm trư c g i là tham bi n. - Trong hàm thư ng ch a các tham tr , ít khi ch a các tham bi n. Trong th t c thư ng có các tham bi n. - Các tham s trong l i g i hàm, l i g i th t c g i là tham s th c s . Các tham s th c s ph i tương ng v s lư ng và ki u v i các tham s hình th c. Các tham s th c s tương ng vơí các tham tr ñ ch a các d li u vào. Các tham s th c s tương ng vơí các tham bi n ñ ch a k t qu c a th t c. - Hàm l y k t qu tên hàm, th t c l y k t qu các tham s th c s tương ng v i các tham bi n. 158 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 158
- Như v y n u ñ l y 1 k t qu ta có th t ch c hàm ho c th t c. N u mu n l y nhi u hơn 1 k t qu thì ph i t ch c chương trình con d ng th t c. 2 - Bi n toàn c c, bi n c c b và truy n d li u 2.1 - Bi n toàn c c Bi n toàn c c là bi n khai báo ñ u chương trình chính. Bi n toàn c c t n t i su t th i gian làm vi c c a chương trình . Bi n toàn c c có th s d ng c trong chương trình chính và chương trình con. Ví d 1 m c 1 (tính di n tích tam giac) có a,b,c là bi n toàn c c. Ví d 2 m c 1 ( tính t ng và trung bình) có i, n, a, tg, tb là bi n toàn c c. 2.2 - Bi n c c b Bi n c c b là các bi n ñư c khai báo ñ u chương trình con. Bi n c c b ñư c c p phát b nh khi chương trình con ñư c g i t i và b xoá khi ra kh i chương trình con. Bi n c c b ch ñư c dùng trong chương trình con. Bi n toàn c c và bi n c c b có th trùng tên nhau nhưng chương trình v n phân bi t 2 bi n khác nhau. Trong ví d 1 m c 1 (tính di n tích tam giác) có s, p là bi n c c b . Trong ví d 2 muc 2 ( tính t ng và trung bình) có j, t là bi n c c b . 2.3 - Truy n d li u Khi g p l i g i chương trình con máy s th c hi n các bư c sau: - C p phát b nh cho các tham s và cho các bi n c c b trong chương trình con. - Truy n giá tr c a các tham s th c s cho tham tr và truy n ñ a ch cho các tham bi n. - Th c hi n các l nh trong thân chương trình con. - Th c hi n xong chương trình con máy gi i phóng các tham s và các bi n c c b , r i tr v chương trinh chính. 3 - Tính ñ quy c a chương trình con Trong Function và Procedure có th có l i g i t i chính nó. Tính ch t này ñư c g i là tính ñ qui. Phương pháp ñ qui ñư c áp d ng cho các bài toán thu t gi i mang tính ñ qui. Thuât gi i ñ qui làm cho chương trình ng n g n, ñ p ñ nhưng l i t n th gian tính toán và b nh . Có nh ng bài toán ch có th gi i quy t ñư c b ng xây d ng các chương trình con ñ quy. Ví d 1: Bài toán tính giai th a - Trư ng h p suy bi n: n! = 1 khi n=0 - Trư ng h p t ng quát: n! = (n-1)! . n khi n >= 1 Có th xây d ng hàm Giaithua có tính ch t ñ qui như sau: Function Giaithua( n: longint): longint ; begin 159 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 159
if n=0 then Giaithua:= 1 else Giaithua:= Giaithua(n-1) * n ; end; * Mu n xây d ng ñư c chương trình con ñ qui ta ph i xác ñ nh ñư c 2 trư ng h p: - Trư ng h p suy bi n , ñó là trư ng h p ñ c bi t mà xác ñ nh ñư c giá tr c a hàm. - Trư ng h p t ng quát l n th n ñư c tính d a vào l n th (n-1). Ví d 2: Tìm ư c s chung l n nh t c a 2 s x và y có th ñư c ñ nh nghĩa như sau (x>y): USCLN(x,y)= x n u y=0 ( ñây là trư ng h p suy bi n) USCLN(x,y)= USCLN( y, ph n dư c a x/y) n u y0 ( ñây là trư ng h p t ng quát). Trong hàm xây dưng v i x>y, n u y>x thì chương trình tráo ñ i giá tr gi x và y. Hàm USCLN ñư c vi t như sau: Function USCLN(x,y: integer) : integer ; Var t:Integer; Begin If y>x then begin t:=x; x:=y; y:=t; end; if y=0 then USCLN:= x else USCLN := USCLN(y, x mod y) ; end; 4. M t s chương trình con c a turbo pascal Pascal ñã xây d ng s n m t s hàm và th th c, Ta có th g i t i các hàm, th t c ñó theo ñúng quy cách c a nó ñ s d ng. Ngoài các hàn và th t c ñã xét các ph n trên, trong ph n này b sung thêm m t s th t c sau ñây: * Procedure GotoXY(Xpos, YPos); ðưa con tr (cursor) c a màn hình v v trí có to ñ Xpos và Ypos trên màn hình. Xpos, Ypos ki u s nguyên. * Procedure ClrScr; Xoá toàn b màn hình và ñ t con tr vào v trí phía trên, bên trái. * Procedure ClrEof; Xoá toàn b các kí t bên ph i con tr màn hình. Sau khi xoá con tr v n t i ch . * Procedure Deline; Xoá toàn b dòng màn hình ch a con tr , sau ñó d n các dòng dư i lên. * Procedure InsLine; Xen m t dòng tr ng vào màn hình t v trí con tr . * Procedure LowVideo và NormVideo; Sau khi g i LowVideo m i kí t vi t ra màn hình ñ u có ñ sáng y u ñi cho t i khi g i th t c NormVideo (Normal Video). * Procedure Delay(Time); T o ra th i gian tr Time (kho ng ms). Time là m t s nguyên. Delay thư ng ñư c dùng ñ làm ch m chương trình l i cho ta quan sát, kh o sát... * Procedure Sound(F) và NoSound; 160 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 160
T o ra dao ñ ng âm thanh v i t n s là F (F: s nguyên) cho ñ n khi ta g i NoSound; Bài t p chương 5 1. Vi t chương trình tính t h p ch p m c a n ph n t : Cmn Chương trình vi t có chương trình con. 2. Vi t chương trình tính Pn(x)=(. . . ( ( an*x+an-1 )*x+an-2 )*x+. . . +a1)*x+a0 Chương trình có chương trình con. 3. Cho dãy s sau: a1,a2,....,an . Vi t chương trình tính t ng, trung bình c ng các ph n t c a dãy s ñó. Chương trình vi t có chương trình con. 4. L p chương trình tính di n tích và chu vi c a các hình: Tam giác bi t 3 c nh a,b,c, hình ch nh t bi t hai c nh a,b, hình tròn bi t bán kính. Ch n hình ñ tính thông qua câu h i ' Ban tính cho hình gì TG=1, CN=2, TR =3 '. Chương trình vi t có s d ng chương trình con. 5. Cho hai s nguyên x1 và x2, l p chương trình nh p x1 và x2 t bàn phím, s d ng tính ñ quy c a chương trình con ñ tìm ư c s chung l n nh t c a x1 và x2. 161 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 161