Tình hình nhiễm nấm Aspergillus spp. trên hat giống một số cây trồng và ảnh hưởng của nấm gây bệnh đến sự nảy mầm và sức sông cây con

Chia sẻ: Sunshine_3 Sunshine_3 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

126
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Aspergillus spp. là loại nấm phổ biến tồn tại trên nông sản trong giai đoạn bảo quản. Hạt giống có thể nhiễm nấm ở một mức độ đáng kể và bị Aspergillus spp. xâm nhập ngay từ ngoài đồng tr-ớc khi thu hoạch. Tỉ lệ hạt giống đậu nhiễm nấm Aspergillus spp. cao hơn hẳn so với các loại nấm khác và làm ảnh h-ởng đến tỉ lệ nảy mầm của hạt (Prasad và cs, 1998 ; Singh và cs, 1991). Nấm A.niger tồn tại trong đất và trong hạt giống gây bệnh thối cổ rễ hoặc thối vòng. ở...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tình hình nhiễm nấm Aspergillus spp. trên hat giống một số cây trồng và ảnh hưởng của nấm gây bệnh đến sự nảy mầm và sức sông cây con

T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp, TËp 2 sè 1/2004 T×nh h×nh nhiÔm nÊm Aspergillus spp. trªn h¹t gièng mét sè c©y trång vµ ¶nh h−ëng cña nÊm g©y bÖnh ®Õn sù n¶y mÇm vµ søc sèng c©y con Seed infection with Aspergillus spp. and its effect on seed germination and seedling vigor Ng« BÝch H¶o Summary Aspergillus spp. was found abundantly in many seed samples of peanut, maize and legumes. Severe infection by the fungus reduced germination rate and caused seed decay and abnormal seedlings. The use of slightly contaminated seed stocks may minimize the source of infection and improve germination rate and quality of seedlings. Keywords : Aspergillus spp., seed germination, seedling quality 1. §Æt vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ t¸c h¹i cña bÖnh ®Ó cã biÖn ph¸p Aspergillus spp. lµ lo¹i nÊm phæ biÕn phßng trõ cã hiÖu qu¶. tån t¹i trªn n«ng s¶n trong giai ®o¹n b¶o 2. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p qu¶n. H¹t gièng cã thÓ nhiÔm nÊm ë mét nghiªn cøu møc ®é ®¸ng kÓ vµ bÞ Aspergillus spp. x©m 2.1. VËt liÖu nghiªn cøu nhËp ngay tõ ngoµi ®ång tr−íc khi thu C¸c mÉu h¹t gièng: Ng«, ®Ëu t−¬ng, ho¹ch. TØ lÖ h¹t gièng ®Ëu nhiÔm nÊm ®Ëu xanh, ®Ëu ®en, l¹c mçi lo¹i 50 mÉu, Aspergillus spp. cao h¬n h¼n so víi c¸c lo¹i mçi mÉu 300-500 g gåm c¸c gièng trång nÊm kh¸c vµ lµm ¶nh h−ëng ®Õn tØ lÖ n¶y phæ biÕn trong s¶n xuÊt vµ ®−îc thu thËp t¹i mÇm cña h¹t (Prasad vµ cs, 1998 ; Singh vµ c¸c n«ng hé ë mét sè vïng s¶n xuÊt thuéc cs, 1991). NÊm A.niger tån t¹i trong ®Êt vµ Hµ Néi, B¾c Ninh, H¶i D−¬ng, H−ng Yªn... trong h¹t gièng g©y bÖnh thèi cæ rÔ hoÆc 2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thèi vßng. ë n−íc ta theo kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh H¹t gièng ®−îc ®Æt trªn giÊy thÊm n−íc bÖnh h¹i h¹t gièng nhËp néi t¹i trung t©m cÊt vµ ñ trong 7 ngµy ë nhiÖt ®é 200C trong KiÓm dÞch thùc vËt sau nhËp khÈu I n¨m ®iÒu kiÖn 12 giê s¸ng vµ 12 giê tèi xen kÏ. 1999 tÇn suÊt xuÊt hiÖn cña c¸c lo¹i nÊm Mçi mÉu h¹t gièng kiÓm tra 200 h¹t. Quan Aspergillus spp. vµ Penicillium spp. trªn c¸c s¸t ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn cña t¶n nÊm, sîi nÊm mÉu h¹t gièng ®· kiÓm tra lµ 100%. vµ bµo tö nÊm trªn h¹t sau khi ñ d−íi kÝnh Sù cã mÆt cña c¸c nÊm Aspergillus spp. hiÓn vi soi næi. §o kÝch th−íc bµo tö nÊm trªn h¹t gièng lµm gi¶m chÊt l−îng h¹t qua kÝnh hiÓn vi vµ gi¸m ®Þnh theo tµi liÖu gièng, g©y thèi h¹t khi gieo trång vµ g©y gi¸m ®Þnh cña ViÖn nghiªn cøu BÖnh h¹t bÖnh cho c©y con. Trong thùc tÕ ë n−íc ta gièng §an M¹ch (Mathur S.B.& Olga.K, vÊn ®Ò bÖnh h¹i h¹t gièng vµ kh¶ n¨ng 1999; Ellis, M.B. 1993). §¸nh gi¸ møc ®é truyÒn lan cña chóng cßn Ýt ®−îc quan t©m nhiÔm bÖnh trªn c¸c mÉu h¹t gièng. Gieo h¹t nghiªn cøu. Néi dung bµi b¸o ®Ò cËp ®Õn gièng trªn c¸t Èm v« trïng trong nhµ l−íi, t×nh h×nh nhiÔm nÊm A.flavus vµ A.niger ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng tù nhiªn. Quan s¸t tØ lÖ trªn c¸c mÉu h¹t gièng ®Ëu ®ç, l¹c vµ n¶y mÇm, tØ lÖ h¹t thèi, h¹t cøng. T×m hiÓu nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña nÊm ®Õn chÊt ¶nh h−ëng cña nÊm bÖnh ®Õn tØ lÖ n¶y mÇm l−îng gièng vµ c©y con nh»m môc ®Ých vµ søc sèng cña c©y con theo ISTA (1996). 9
3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o kh«ng mµu vµ phÇn ®Ønh cµnh bµo tö ph©n luËn sinh ph×nh to, trßn ë trªn nh− h×nh bãng 3.1. KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh nÊm bÖnh trªn ®Ìn, mang c¸c côm bµo tö h×nh ®Çu cã thÓ h¹t gièng ng«, ®Ëu ®ç vµ l¹c quan s¸t rÊt râ khi chóng mäc th−a thít. Bµo KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh trªn c¸c mÉu h¹t tö ph©n sinh cã ®−êng kÝnh 3 - 5 µm vá bµo gièng cho tr−íc khi ñ kh«ng quan s¸t thÊy tö nh½n hoÆc h¬i r¸p. Theo tµi liÖu gi¸m cã sù kh¸c nhau gi÷a h¹t gièng khoÎ vµ h¹t ®Þnh chóng t«i x¸c ®Þnh tªn nÊm lµ gièng nhiÔm nÊm g©y bÖnh. Trong tr−êng Aspergillus flavus hîp h¹t gièng bÞ nh¨n vµ kÝch th−íc nhá cã Trong tr−êng hîp trªn h¹t gièng sau khi thÓ quan s¸t thÊy nÊm bÖnh mµu ®en hoÆc ñ t¶n nÊm ph¸t triÓn ë tõng phÇn hoÆc trªn mµu vµng ë phÇn ph«i h¹t. toµn bé h¹t. Cµnh bµo tö ph©n sinh kh«ng KÕt qu¶ quan s¸t h¹t gièng sau khi ñ 7 mµu, mäc ®¬n hoÆc tËp trung thµnh tõng ngµy cho thÊy sîi nÊm vµ bµo tö nÊm th−êng nhãm nhá trªn ®Ønh cµnh ph×nh to h×nh trßn, tån t¹i ë vá h¹t ®«i khi ë trong ph«i h¹t. mang c¸c côm bµo tö ph©n sinh ®©m tia trßn Trong tr−êng hîp trªn h¹t ph¸t triÓn t¶n xèp, mµu n©u hoÆc mµu ®en. Bµo tö ph©n nÊm mµu vµng xanh, c¸c côm bµo tö h×nh sinh cã ®−êng kÝnh 4-5µm. Theo tµi liÖu trßn mÇu tr¾ng khi chóng cßn non vµ mµu gi¸m ®Þnh chóng t«i x¸c ®Þnh tªn nÊm lµ vµng kem ®Õn xanh l¸ c©y khi chóng ®· Aspergillus niger. KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh ®−îc tr−ëng thµnh. Cµnh bµo tö ph©n sinh dµi, tr×nh bµy ë b¶ng 1. B¶ng 1. KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh nÊm aspergillus flavus vµ A. niger TriÖu chøng bÖnh trªn h¹t sau ñ Bµo tö ph©n sinh KÕt qu¶ 7 ngµy gi¸m Cµnh BTPS §Æc ®iÓm Mµu s¾c H×nh KÝch Mµu ®Þnh th¸i th−íc s¾c Côm bµo tö nÊm Vµng Kh«ng mµu, ®Ønh Trßn h×nh trßn, b«ng xèp xanh – cµnh ph×nh to trßn hoÆc h¬i Xanh bao phñ tõng phÇn xanh l¸ mang c¸c côm bµo 3-5µ A.flavus trßn, sÇn vµng hoÆc toµn bé h¹t c©y tö ph©n sinh dµy sïi ®Æc vµ ®©m tia NÊm bao phñ tõng T¶n nÊm Kh«ng mµu, ®Ønh phÇn hoÆc toµn bé cã mµu cµnh ph×nh to trßn H×nh N©u h¹t. n©u ®en mang c¸c côm bµo cÇu, h¬i 4-5 µ tèi A. niger ®Õn ®en tö ph©n sinh sÇn sïi ®en 3.2.T×nh h×nh nhiÔm nÊm A. flavus vµ flavus lµ 87,6% vµ nÊm A. niger lµ 84,8%. A.niger trªn c¸c mÉu h¹t gièng l¹c, ng«, C¸c mÉu h¹t gièng l¹c vµ ®Ëu t−¬ng nhiÔm ®Ëu t−¬ng, ®Ëu xanh vµ ®Ëu ®en vïng Hµ c¶ 2 loµi nÊm víi tØ lÖ rÊt cao tõ 95-96%, Néi vµ phô cËn n¨m 2002-2003 nÊm A. flavus ®−îc t×m thÊy trªn 100% sè KÕt qu¶ kiÓm tra c¸c mÉu h¹t gièng mÉu h¹t gièng kiÓm tra. Sè mÉu h¹t gièng ng«, l¹c, ®Ëu ®ç thu thËp t¹i vïng Hµ Néi vµ ng« nhiÔm nÊm bÖnh thÊp h¬n so víi c¸c phô cËn cho thÊy tØ lÖ mÉu h¹t gièng nhiÔm c©y hä ®Ëu tuy nhiªn tØ lÖ mÉu nhiÔm vÉn nÊm Aspergillus spp. rÊt cao ë møc b¸o lªn tíi 72%. C¸c mÉu h¹t gièng ®Ëu ®en vµ ®éng dao ®éng tõ 66-100% víi tØ lÖ trung ®Ëu xanh nhiÔm nÊm víi tØ lÖ trung b×nh lµ b×nh lµ 86,2%. Trong ®ã, tØ lÖ mÉu nhiÔm A. 78 vµ 90%. 10
B¶ng 2: T×nh h×nh nhiÔm nÊm A. flavus vµ A.niger trªn c¸c mÉu h¹t gièng l¹c, ng«, ®Ëu t−¬ng, ®Ëu xanh vµ ®Ëu ®en vïng Hµ Néi vµ phô cËn n¨m 2002-2003 TØ lÖ %mÉu h¹t gièng nhiÔm TØ lÖ % h¹t nhiÔm bÖnh /mÉu C©y trång bÖnh/mÉu kiÓm tra kiÓm tra A. flavus A. niger TB A. flavus A. niger TB Ng« 76 68 72 10,45 12,34 11,39 L¹c 100 92 96 30,12 26,68 28,40 §Ëu t−¬ng 100 90 95 24,30 18,16 21,23 §Ëu xanh 96 84 90 14,82 11,70 13,26 §Ëu ®en 66 90 78 12,20 22,12 17,15 Trung b×nh 87,60 84,8 86,2 18,39 18,20 18.28 §¸nh gi¸ møc ®é nhiÔm nÊm A.spp. ®Ëu xanh, ®Ëu ®en lµ 14,82% vµ 12,20%. Tû chóng t«i thÊy tû lÖ trung b×nh sè h¹t gièng lÖ h¹t nhiÔm A. flavus ë c¸c mÉu gièng ng« nhiÔm nÊm A. spp. trªn c¸c mÉu h¹t gièng lµ thÊp nhÊt 10,45%. T−¬ng tù nh− vËy tû lÖ ng« vµ ®Ëu ®ç dao ®éng tõ 11,39-28,40% sè h¹t nhiÔm nÊm A.niger ë c¸c l« h¹t gièng trung b×nh lµ 18,28%. Trong ®ã tØ lÖ nhiÔm ®¹t trung b×nh lµ 11,17 - 26,68%. Trong ®ã A. flavus ë c¸c l« h¹t gièng kiÓm tra lµ tØ lÖ h¹t gièng l¹c nhiÔm nÊm A.niger lµ cao 10,45 - 30,12% vµ nÊm A. niger lµ 12,34 – nhÊt 26,68%, c¸c mÉu gièng ®Ëu ®en, ®Ëu 26,68%. Tû lÖ h¹t l¹c nhiÔm nÊm A. flavus t−¬ng, ®Ëu xanh nhiÔm trung b×nh t−¬ng lµ cao nhÊt chiÕm 30,12%. ë c¸c mÉu gièng øng lµ 22,10%, 18,72% vµ 11,7%. Tû lÖ h¹t ®Ëu t−¬ng tû lÖ h¹t nhiÔm A. flavus lµ ng« nhiÔm A.niger ë c¸c mÉu gièng trung 24,3%. Tû lÖ h¹t nhiÔm ë c¸c mÉu gièng b×nh lµ 12,34%. 3.3. ¶nh h−ëng cña nÊm A.spp. ®Õn chÊt l−îng h¹t gièng vµ søc sèng cña c©y con B¶ng 3: ¶nh h−ëng cña nÊm A.spp. ®Õn chÊt l−îng h¹t gièng vµ søc sèng cña c©y con C©y trång TLB% TLHNM% TLHKNM% TLCBBT TLCK% TLHT TLHC % Ng« 20 81,67 17,13 1,20 5,00 76,67 L¹c 20 69,80 24,32 5,88 9,60 60,20 §Ëu t−¬ng 20 64,00 29,50 6,50 1,77 62,23 §Ëu xanh 20 82,42 6,40 11,18 4,82 77,60 §Ëu ®en 20 65,30 24,50 10,20 6,60 58,70 Ghi chó: TLB : TØ lÖ h¹t nhiÔm bÖnh; TLHNM: TØ lÖ h¹t n¶y mÇm: TLHKNM: TØ lÖ h¹t kh«ng n¶y mÇm; TLHT: TØ lÖ h¹t thèi; TLHC: TØ lÖ h¹t cøng; TLCK: TØ lÖ c©y kháe 11
Theo dâi tØ lÖ n¶y mÇm vµ søc sèng cña vµ ®éng vËt. Ngoµi ra Alflatoxin G1 lµm c©y mÇm trªn c¸c nhãm mÉu h¹t gièng cã ¶nh h−ëng ®Õn søc n¶y mÇm vµ søc sèng møc ®é nhiÔm bÖnh kh¸c nhau (b¶ng 3) cña c©y con (El-Naghy, M.A vµ cs, 1998). chóng t«i cã mét sè nhËn xÐt sau: NÊm A.niger tån t¹i trong ®Êt vµ trong - Nh×n chung c¸c mÉu h¹t gièng cã møc h¹t gièng g©y bÖnh thèi cæ rÔ hoÆc thèi ®é nhiÔm bÖnh thÊp (tØ lÖ bÖnh < 5%) th−êng vßng. Møc ®é tæn thÊt do A.niger g©y ra cã tØ lÖ n¶y mÇm cao tõ 83,4 - 95,8%, tØ lÖ trªn h¹t gièng vµ c©y trång rÊt nghiªm c©y mÇm kháe cao tõ 92-96% vµ sè h¹t thèi träng, cã thÓ gi¶m n¨ng suÊt ®Õn 50%. còng nh− c©y mÇm bÊt b×nh th−êng thÊp Ngoµi ra h¹t gièng kh«ng chØ ®−îc sö kho¶ng 1-4%. Ng−îc l¹i, nh÷ng mÉu h¹t dông cho c¸c vô gieo trång tiÕp theo cña gièng cã tØ lÖ bÖnh cao > 20% cã tØ lÖ n¶y ng−êi s¶n xuÊt, mµ cßn lµm s¶n phÈm trao mÇm thÊp, sè c©y mÇm kháe thÊp 65,3- ®æi bu«n b¸n víi n−íc ngoµi vµ gi÷a c¸c 82,4% vµ tØ lÖ h¹t thèi tõ 6-29% víi tØ lÖ c©y vïng trong n−íc ®em l¹i lîi nhuËn lín. mÇm bÊt b×nh th−êng cao 5-9%. Trong ®iÒu kiÖn míi chóng cã thÓ tiÕp tôc - Trong sè c¸c mÉu kiÓm tra, cïng møc g©y h¹i, do vËy vÊn ®Ò t×m hiÓu bÖnh h¹i ®é nhiÔm bÖnh nh−ng c¸c mÉu h¹t gièng trªn h¹t gièng tõ ®ã cã biÖn ph¸p kiÓm ®Ëu xanh vµ ng« cã tØ lÖ n¶y mÇm vµ c©y nghiÖm ®¸nh gi¸ chÊt l−îng h¹t gièng lµ mÇm kháe cao, sè h¹t thèi vµ c©y bÊt b×nh rÊt quan träng trong c«ng t¸c b¶o vÖ thùc th−êng thÊp h¬n so víi l¹c, ®Ëu t−¬ng vµ vËt. Trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, bu«n b¸n ®Ëu ®en. Cô thÓ trªn c¸c mÉu h¹t gièng l¹c gièng ë n−íc ta hiÖn nay viÖc kiÓm tra cã tØ lÖ bÖnh >20% tØ lÖ n¶y mÇm lµ 69%, chÆt chÏ, cÊp chøng chØ h¹t gièng lµ rÊt trong sè ®ã chØ cã 60% c©y con mäc b×nh cÇn thiÕt vµ cÇn ®−îc quan t©m nhiÒu h¬n th−êng vµ tØ lÖ h¹t thèi cao 24,3%. n÷a. Tõ ®iÒu nµy chóng t«i cã nhËn xÐt r»ng møc ®é nhiÔm nÊm Aspergillus spp. trªn h¹t Tµi liÖu tham kh¶o gièng l¹c, ®Ëu t−¬ng, ®Ëu ®en g©y ¶nh Ellis.M.B. (1993). Dematiaceous Hyphomycetes. h−ëng lín ®Õn tØ lÖ n¶y mÇm vµ søc sèng CAB International. cña c©y con. El-Naghy, M.A, Fadl- Allh, E.M, Samhan, M. (1998). "Effect of alflatoxin G1 on germination 4. Th¶o luËn and growth and metabolic activities of some Sù cã mÆt cña c¸c nÊm Aspergillus crop plants". Cytobios 97 (358) 87-93 spp. trªn h¹t gièng ng« l¹c vµ ®Ëu ®ç víi tØ Mathur S.B. &Olga K. (1999). A Manual on common laboratory of seed health testing lÖ h¹t gièng nhiÔm bÖnh cao lµ mét trong methods for detecting fungi. DGISP, Denmark. nh÷ng nguyªn nh©n g©y ¶nh h−ëng ®Õn Prasad, R. N, Upendra Prasad, (1998). "Seed chÊt l−îng gièng, gi¶m tØ lÖ mäc còng nh− mycroflora of chickpea (Cicer arietum) and søc sèng cña c©y con, g©y thiÖt h¹i cho they role in quality deterioration of seed". s¶n xuÊt ngay tõ thêi ®iÓm b¾t ®Çu gieo Journal of applied biology. 8 (2) 33-35 trång. §©y lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¸c Singh, K. et all. (1991). An illustraed Manual on nhµ s¶n xuÊt cÇn chó ý khi chuÈn bÞ nguån identification of some Seed-borne aspergilli, gièng tr−íc gieo trång. Fusaria, Penicilia and their Mycotoxin. L¹c, ®Ëu ®ç ®· bÞ nhiÔm Aspergillus DGISP Denmark. International Seed Testing Association, (1996). spp. khi cßn trong ®Êt tr−íc thu ho¹ch, lµ "International Rules for Seed Testing". Seed nguån bÖnh quan träng trong thêi gian Science & Technology Volume 24, supplement b¶o qu¶n. Cã nh÷ng c«ng bè cho thÊy A. Trung t©m kiÓm dÞch sau nhËp khÈu I, (1999). flavus cã s¶n sinh ra nh÷ng ®éc tè "B¸o c¸o c«ng t¸c kiÓm dÞch sau nhËp khÈu aflatoxin rÊt ®éc vµ g©y ung th− cho ng−êi 1999 12
9