Tình hình thủy lực và khả năng xói sâu hạ lưu tràn vận hành hồ Hòa Bình với các cấp lưu lượng lớn - TS. Lê Văn Nghị

T×nh h×nh thuû lùc vµ kh¶ n¨ng xãi s©u<br /> h¹ l­u trµn vËn hµnh hå Hoµ B×nh víi c¸c cÊp l­u l­îng lín<br /> TS. Lª V¨n NghÞ – Phßng NC Thuû lùc, ViÖn Khoa häc Thuû lîi<br /> Tãm t¾t tiªu n¨ng sau trµn vËn hµnh thuû ®iÖn Hoµ B×nh “.<br /> §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu diÔn biÕn vÒ thuû lùc h¹ l­u<br /> Thuû ®iÖn Hoµ B×nh lµ c«ng tr×nh Thuû lîi – Thuû<br /> sau trµn hoµ b×nh, kh¶ n¨ng xãi tèi ®a cña hè xãi h¹ l­u<br /> ®iÖn lín nhÊt n­íc ta hiÖn nay. Dßng ch¶y h¹ l­u trµn vËn<br /> trµn, xem xÐt c¸c gi¶i ph¸p h×nh thøc, kÝch th­íc hè tiªu<br /> hµnh Hoµ b×nh th× v« cïng phøc t¹p. Dßng ch¶y qua trµn<br /> n¨ng vµ t×m gi¶i ph¸p gi¶i ph¸p ®¶m b¶o an toµn ch©n<br /> xuèng h¹ l­u cßn d­ mét phÇn n¨ng l­îng ®¸ng kÓ, g©y<br /> ®Ëp ®¸ ®æ còng nh­ c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ bê víi c¸c cÊp<br /> xãi s©u vµ ph¸ h¹i lßng dÉn h¹ l­u. Bµi viÕt nµy kh«ng ®Ò<br /> l­u l­îng th­êng xuyªn vµ l­u l­îng lín. C¸c nghiªn<br /> cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò nãi trªn, mµ chØ tr×nh bµy c¸c ®Æc<br /> cøu ®­îc thùc hiÖn b»ng m« h×nh vËt lý, tØ lÖ 1/100 trªn<br /> ®iÓm næi bËt vÒ t×nh h×nh thuû lùc h¹ l­u, kh¶ n¨ng xãi<br /> ®o¹n s«ng tõ sau ®Ëp ®Õn cÇu §en (c¸ch ch©n ®Ëp<br /> s©u cña hè tiªu n¨ng sau trµn vËn hµnh vµ ph©n tÝch c¸c<br /> 3000m).<br /> ®Æc ®iÓm Êy víi c¸c cÊp l­u l­îng Q>15000m3/s.<br /> HYDRAULIC REGImE AND DEEP EROSION tREND AT Bµi viÕt nµy kh«ng ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò nãi trªn,<br /> DOWNSTREAM OF HOABINH RESERVOIr VERSUS mµ chØ tr×nh bµy c¸c ®Æc ®iÓm næi bËt vÒ t×nh h×nh thuû<br /> VARIOUS DIFFERENT LARGE DISCHARGE lùc h¹ l­u, kh¶ n¨ng xãi s©u cña hè tiªu n¨ng sau trµn<br /> COMBINATION vËn hµnh vµ ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm Êy víi c¸c cÊp l­u<br /> Summary: l­îng Q>15000m3/s.<br /> Hoabinh hydropower project is one of the biggest<br /> hydropower plant in Vietnam. Flow through spillway of the<br /> II. t×nh h×nh thuû lùc h¹ l­u trµn hoµ b×nh<br /> reservoir is very complicated. Flow is still maintaining it 1. VÞ trÝ vµ c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña trµn vËn hµnh<br /> surplus energy after discharge through spillway and bringing it hå Hoµ b×nh<br /> to downstream. This energy is main reason to make deep<br /> erosion and destroy downstream bed channel. Nh­ chóng ta ®Òu biÕt trµn vËn hµnh (trµn x¶ lò vËn<br /> This article is not intended to mention upon above objective hµnh) hå Hoµ B×nh ®­îc ®Æt bªn vai tr¸i cña ®Ëp ®¸ ®æ,<br /> but present the highlighted matters of hydraulic regime at mét vÞ trÝ rÊt bÊt lîi cho t×nh h×nh thuû lùc h¹ l­u vµ sù<br /> downstream, deep erosion trend in dissipating basin behind æn ®Þnh cña ®Ëp chÝnh, mµ kh«ng cã mét t­êng h­íng<br /> spillway and to analyze the hydraulic characterstics versus dßng t¹i h¹ l­u, hay t­êng c¸nh h¹ l­u. Trµn vËn hµnh<br /> discharge grade which is higher than 15000m3/s. cã hai tÇng cöa x¶ víi c¸c th«ng sè chÝnh nh­ sau:<br /> <br /> I. §Æt vÊn ®Ò - ChiÒu réng cöa x¶ ®¸y: 12cöa x 6 m = 72 m<br /> <br /> C«ng tr×nh Thuû ®iÖn Hoµ B×nh lµ c«ng tr×nh Thuû lîi - Cao tr×nh ng­ìng trµn x¶ ®¸y: 56m<br /> – Thuû ®iÖn lín nhÊt §«ng nam ¸, lín thø 10 thÕ giíi. - ChiÒu réng tho¸t n­íc trµm x¶ mÆt: 6cöa x 15m =<br /> Thuû ®iÖn Hoµ B×nh cã vÞ trÝ v« cïng quan trong trong ®êi 90m<br /> sèng kinh tÕ ®Êt n­íc. Sù lµm viÖc an toµn cña c«ng tr×nh<br /> - Cao tr×nh ng­ìng trµn x¶ mÆt: +102m<br /> lµ mèi quan t©m kh«ng nh÷ng cña nh©n d©n ViÖt Nam,<br /> mµ cßn cña c¸c nhµ khoa häc trªn thÕ giíi. DiÔn biÕn vÒ - Dèc n­íc gåm hai ®o¹n: ®o¹n ®Çu cã ®é dèc thuËn,<br /> thuû lùc h¹ l­u trµn vËn hµnh lµ vÊn ®Ò thuû lùc phøc t¹p, ®o¹n cuèi víi 2 ®é dèc t¹o thµnh lµ mét mÆt cong cã t¸c<br /> ®ang ®­îc quan t©m cña nhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh. C¸c dông khuyÕch t¸n dßng ch¶y ®Òu t¹i mòi phãng më<br /> nghiªn cøu vÒ thuû lùc h¹ l­u trµn vËn hµnh hå Hoµ B×nh réng.<br /> tõ khi x©y dùng c«ng tr×nh ®Õn nay ®­îc nghiªn cøu lÎ tÎ.<br /> - Cuèi dèc lµ mét hµng mè phãng víi cao ®é ®Ønh<br /> Nã chØ lµ c¸c ch­¬ng hoÆc c¸c phÇn kh¸c nhau trong c¸c<br /> ng­ìng lµ: +28.3m;<br /> ®Ò tµi lín, ch­a cã mét nghiªn cøu qui m« vÒ vÊn ®Ò nµy.<br /> Míi ®©y, vÊn ®Ò nµy míi ®­îc gi¶i quyÕt trong khu«n khæ - Ng­ìng cña mòi phãng cã ph­¬ng xiªn víi tim trµn<br /> ®Ò tµi cÊp nhµ n­íc vÒ thuû lùc h¹ l­u trµn Hoµ B×nh víi mét gãc 260, ë cao ®é, 23.3m, chiÒu dµi ng­ìng phãng<br /> tiªu ®Ò: “Nghiªn cøu thÝ nghiÖm m« h×nh thuû lùc hè lµ 168m.<br /> <br /> 1<br /> - BÒ réng lßng s«ng sau ng­ìng phãng lµ Bs = 400m. tr×nh chØnh trÞ sau:<br /> - L­u l­îng x¶ thiÕt kÕ víi p=0.1%cña trµn lµ : 37800- + C«ng tr×nh t­êng l¸i dßng c¸ch ch©n ®Ëp h¹ l­u<br /> 2400=35400m3/s; l­u l­îng x¶ lò th­êng xuyªn lµ mét ®o¹n 150m ®­îc x©y dùng tõ n¨m 1992.<br /> Q 21.000 m3/s th× trªn mÆt n­íc cã sãng gi÷a dßng cao xãi thiÕt kÕ.<br /> 5-10m, sãng bªn bê tõ 3-6 m. 2. ChiÒu s©u xãi tèi ®a theo kÕt qu¶ thÝ nghiÖm<br /> VÒ vËn tèc, t¹i h¹ l­u Hoµ B×nh dßng ch¶y cã vËn tèc<br /> rÊt lín. T¹i vÞ trÝ mòi phãng vËn tèc trung b×nh ®ªn 28- Trªn m« h×nh nhµ m¸y thuû ®iÖn Hoµ B×nh tû lÖ<br /> 30m/s; vËn tèc m¹ch ®éng lªn ®Õn 40-45m/s. T¹i h¹ l­u, 1/100, t¹i thÞ x· Hoµ B×nh, nhãm nghiªn cøu cña viÖn<br /> v× hiÖn t­îng tËp trung dßng chñ l­u nãi trªn mµ cã vËn khoa häc thuû lîi ®· tiÕn hµnh thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh<br /> tèc 13 ®Õn 18m/s, dßng quÈn h¹ l­u t¹i vÞ trÝ ngang qua chiÒu s©u xãi tèi ®a trªn m« h×nh víi l­u l­îng x¶ lò lµ<br /> <br /> 3<br /> 35000m3/s. Qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm kÕt thóc khi ®¹t ®é s©u 1. NguyÔn C¶nh CÇm vµ nnk, “Thuû lùc” TËp<br /> xãi tèi ®a, KÕt qu¶ ®o ®­îc chiÒu s©u xãi lín lín nhÊt lµ 1&2 nhµ xuÊt b¶n §¹i häc vµ Trung häc<br /> -30m. Trªn nÒn ®Þa h×nh lßng s«ng khi cã hè xãi ®Õn –30 chuyªn nghiÖp, Hµ néi, 1987.<br /> ®ã th× t×nh h×nh dßng ch¶y h¹ l­u còng kh«ng ®æi kh¸c 2. TrÇn §×nh Hîi, Lª Duy Hµm, Lª V¨n NghÞ -<br /> bao nhiªu so víi ®Þa h×nh lßng s«ng nguyªn tr¹ng khi víi “M« h×nh ho¸ vËt liÖu hè tiªu n¨ng trµn vËn<br /> c¸c cÊp Q>28000m3/s. Nã chØ cã t¸c dông víi lò th­êng hµnh Hoµ B×nh” – TuyÓn tËp b¸o c¸o khoa häc<br /> xuyªn vµ lò Q21000.<br /> -Bµi viÕt nµy chØ muèn ph©n tÝch râ h¬n c¬ chÕ cña<br /> dßng ch¶y h¹ l­u c«ng tr×nh vµ trªn c¬ së ®ã gióp cho c¸c<br /> nhµ thuû c«ng - thuû lùc cã c¸c h­íng nghiªn cøu chØnh<br /> trÞ cho h¹ l­u c«ng tr×nh. Tr¸nh viÖc sa lÇy vµo viÖc<br /> nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p c¶i t¹o hè xãi.<br /> Trong khu«n khæ cña mét b¸o c¸o, bµi viÕt nµy<br /> kh«ng thÓ tr×nh bµy mét c¸ch chi tiÕt h¬n vÒ t×nh h×nh<br /> thuû lùc h¹ l­u trµn Hoµ B×nh vµ cßn cã nhiÒu h¹n chÕ,<br /> còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p c«ng tr×nh cÇn thiÕt ®Ó c¶i t¹o t×nh<br /> h×nh ®ã.<br /> Tµi liÖu Tham kh¶o:<br /> 4<br />