Tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân ung thư tại bệnh viện Đại học y Hà Nội năm 2016

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG CỦA BỆNH NHÂN UNG THƯ<br /> TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI NĂM 2016<br /> Dương Thị Phượng, Lê Thị Hương, Nguyễn Thùy Linh, Dương Thị Yến<br /> Viện đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng – Trường Đại học Y Hà Nội<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang tiến hành trên 120 bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội nhằm<br /> mô tả tình trạng dinh dưỡng và một số triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân. Nghiên cứu<br /> cho thấy theo chỉ số khối cơ thể (BMI), tỷ lệ suy dinh dưỡng là 20% và thừa cân/béo phì là 7,5%. Có 29,1%<br /> đối tượng nghiên cứu bị suy dinh dưỡng theo phân loại Albumin. 51,7% bệnh nhân ung thư có nguy cơ suy<br /> dinh dưỡng theo phân loại PG - SGA. Tỷ lệ thiếu máu là 59,2% (đặc biệt là nữ giới chiếm 70,5%). Tỷ lệ bị<br /> giảm cân trong 6 tháng qua và một tháng qua lần lượt là 75% và 50%. Vậy tình trạng suy dinh dưỡng của<br /> bệnh nhân ung thư đang ở mức khá cao và đây là một vấn đề sức khỏe cần được quan tâm.<br /> Từ khóa: tình trạng dinh dưỡng, ung thư, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ung thư là một trong những nguyên nhân<br /> <br /> đó, bệnh nhân ung thư có nhu cầu dinh<br /> <br /> gây tử vong hàng đầu trên thế giới, đang ngày<br /> <br /> dưỡng cao hơn do nhu cầu trao đổi chất tăng<br /> <br /> càng gia tăng và trở thành gánh nặng bệnh tật<br /> <br /> lên [5]. Kết quả là suy dinh dưỡng liên quan<br /> <br /> cho toàn xã hội, trong đó bao gồm cả Việt<br /> <br /> đến bệnh nhân ung thư thường biểu hiện như<br /> <br /> Nam [1]. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế<br /> <br /> một dấu hiệu ban đầu của một bệnh tiến triển<br /> <br /> giới, năm 2010, mỗi ngày ở Việt Nam có<br /> <br /> nhanh chóng với biểu hiện là sụt cân nhiều<br /> <br /> khoảng 350 trường hợp ung thư được xác<br /> <br /> trong thời gian ngắn [6]. Việc sàng lọc, can<br /> <br /> định và 190 trường hợp tử vong do ung thư<br /> <br /> thiệp dinh dưỡng kịp thời trước và trong suốt<br /> <br /> [2]. Tuy nhiên, quản lý y tế vẫn tập trung vào<br /> <br /> quá trình điều trị ung thư có thể góp phần làm<br /> <br /> việc chăm sóc, điều trị lâm sàng cho bệnh<br /> <br /> giảm tác dụng gây độc tế bào và các biến<br /> <br /> nhân mà ít chú ý tới vấn đề chăm sóc dinh<br /> <br /> chứng liên quan do tác dụng phụ của các<br /> <br /> dưỡng, đặc biệt là tình trạng dinh dưỡng của<br /> <br /> phương pháp điều trị [7]. Vì vậy, chúng tôi tiến<br /> <br /> các bệnh nhân này [3]. Điều này dẫn đến tình<br /> <br /> hành nghiên cứu nhằm mô tả tình trạng dinh<br /> <br /> trạng dinh dưỡng của bệnh nhân không được<br /> <br /> dưỡng và một số triệu chứng lâm sàng và cận<br /> <br /> đảm bảo. Trong khi đó, việc đánh giá tình<br /> <br /> lâm sàng của bệnh nhân ung thư tại bệnh viện<br /> <br /> trạng dinh dưỡng và can thiệp dinh dưỡng có<br /> <br /> Đại học Y Hà Nội.<br /> <br /> vai trò quan trọng góp phần tăng hiệu quả<br /> <br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> <br /> điều trị, thời gian sống và chất lượng cuộc<br /> sống cho bệnh nhân ung thư [4]. Bênh cạnh<br /> <br /> 1. Đối tượng<br /> Bệnh nhân được chẩn đoán xác định ung<br /> <br /> Địa chỉ liên hệ: Nguyễn Thùy Linh, Viện Đào tạo Y học Dự<br /> phòng và Y tế công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội<br /> Email: linhngthuy.hmu@gmail.com<br /> Ngày nhận: 30/11/2016<br /> Ngày được chấp thuận: 26/2/2017<br /> <br /> TCNCYH 106 (1) - 2017<br /> <br /> thư bằng mô bệnh học và được điều trị tại<br /> Khoa Ung bướu & Chăm sóc giảm nhẹ, Bệnh<br /> viện Đại học Y Hà Nội trong thời gian từ tháng<br /> 1 đến tháng 5 năm 2016.<br /> <br /> 163<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> 2. Phương pháp<br /> Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang.<br /> Chọn mẫu và cỡ mẫu<br /> Cỡ mẫu: tính theo công thức cỡ mẫu cho<br /> việc ước tính một tỷ lệ trong quần thể:<br /> <br /> p.(1 − p)<br /> 2<br /> n = Z (1− α/2) .<br /> 2<br /> (ε . p )<br /> <br /> Công cụ thu thập thông tin: bộ câu hỏi<br /> nghiên cứu đã được xây dựng sẵn. Ngoài ra,<br /> các công cụ thu thập một số chỉ số nhân trắc<br /> bao gồm: cân tanita, thước dây và thước gỗ<br /> đo chiều cao.<br /> Xử lý và phân tích số liệu<br /> Số liệu sau khi thu thập sẽ được làm sạch<br /> và nhập vào máy tính bằng phần mềm Epidata 3.1. Các phân tích sẽ được thực hiện<br /> <br /> n: cỡ mẫu nghiên cứu.<br /> <br /> bằng phần mềm STATA 12.0.<br /> <br /> p: tỷ lệ bệnh nhân ung thư có nguy cơ<br /> hoặc bị suy dinh dưỡng theo PG - SGA lấy từ<br /> nghiên cứu trước là p = 0,59 [8].<br /> ε: là sai số tương đối của nghiên cứu, lấy<br /> ε = 0,15.<br /> α: mức ý nghĩa thống kê, lấy α = 0,05. Khi<br /> đó, Z(1-α/2) = 1,96.<br /> Thay vào công thức tính được cỡ mẫu của<br /> <br /> 3. Đạo đức nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu được giải thích rõ<br /> ràng về mục đích, ý nghĩa của nghiên cứu và<br /> tự nguyện tham gia nghiên cứu. Các thông tin<br /> thu thập được chỉ phục vụ cho mục đích<br /> nghiên cứu.<br /> <br /> III. KẾT QUẢ<br /> <br /> nghiên cứu là n = 119. Cỡ mẫu cuối cùng thu<br /> thập được là 120.<br /> Chọn mẫu: phương pháp chọn mẫu thuận<br /> tiện, tất cả bệnh nhân nằm điều trị nội trú tại<br /> bệnh viện trong thời gian tiến hành nghiên<br /> cứu và thỏa mãn tiêu chuẩn lựa chọn đều<br /> được đưa vào nghiên cứu cho đến khi đủ cỡ<br /> mẫu.<br /> Kỹ thuật và công cụ thu thập thông tin<br /> <br /> Nghiên cứu tiến hành trên 120 bệnh nhân<br /> ung thư với tỷ lệ khá tương đồng giữa nam và<br /> nữ (49,2% và 50,8%); tuổi trung bình là 55,3 ±<br /> 13,4 tuổi. Trong đó, ung thư đường tiêu hóa<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất với 59,2%, tiếp đến là<br /> ung thư vú/cổ tử cung/buồng trứng với 13,3%<br /> và ung thư phổi với 7,5%.<br /> Đánh giá tình trạng dinh dưỡng theo chỉ số<br /> BMI, kết quả cho thấy tỷ lệ suy dinh dưỡng<br /> <br /> Kỹ thuật thu thập thông tin: phương<br /> pháp phỏng vấn trực tiếp đối tượng nghiên<br /> cứu; kết hợp với phương pháp quan sát và đo<br /> đạc các thông số về nhân trắc học, một số chỉ<br /> số cơ thể khác theo bộ công cụ đã xây dựng<br /> sẵn. Một số thông tin về kết quả cận lâm sàng<br /> được lấy từ hồ sơ bệnh án.<br /> <br /> 164<br /> <br /> chung là 20,0%. Trong đó, tỷ lệ suy dinh<br /> dưỡng độ 3 ở nữ cao hơn ở nam (6,6% và<br /> 1,7%); ngược lại suy dinh dưỡng độ 1 và độ 2<br /> ở nam (10,2%) lại cao hơn ở nữ (1,6% và<br /> 9,8%), sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê,<br /> p < 0,05 (bảng 1).<br /> <br /> TCNCYH 106 (1) - 2017<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Bảng 1. Tình trạng dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu theo BMI<br /> Phân loại BMI (kg/m2)<br /> <br /> Chung n (%)<br /> <br /> Nam n (%)<br /> <br /> Nữ n (%)<br /> <br /> < 16,0<br /> 16,0 - 16,99<br /> <br /> 5 (4,2)<br /> 7 (5,8)<br /> <br /> 1 (1,7)<br /> 6 (10,2)<br /> <br /> 4 (6,6)<br /> 1 (1,6)<br /> <br /> 17,0 - 18,49<br /> 18,5 - 24,99<br /> <br /> 12 (10,0)<br /> 87 (72,5)<br /> <br /> 6 (10,2)<br /> 45 (76,3)<br /> <br /> 6 (9,8)<br /> 42 (68,9)<br /> <br /> 9 (7,5)<br /> <br /> 1 (1,7)<br /> <br /> 8 (13,1)<br /> <br /> ≥ 25<br /> <br /> p<br /> <br /> 0,025<br /> <br /> Bảng 2. Tình trạng dinh dưỡng theo một số chỉ số hóa sinh máu<br /> Chỉ số hóa sinh<br /> Albumin (g/l)<br /> n = 86<br /> Hemoglobin<br /> n = 120<br /> <br /> Chung n (%)<br /> <br /> Nam n (%)<br /> <br /> Nữ n (%)<br /> <br /> > 35<br /> <br /> 61 (70,9)<br /> <br /> 23 (56,1)<br /> <br /> 38 (84,4)<br /> <br /> 28 -