Tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh trong dạy học vật lý

Chia sẻ: Quynh Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

197
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu giáo dục trong thời đại mới là không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ những kiến thức, kỹ năng có sẵn cho học sinh mà điều đặc biệt quan trọng là phải bồi dưỡng cho họ năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, để từ đó có thể sáng tạo ra những tri thức mới, phương pháp mới, cách giải quyết vấn đề mới, góp phần làm giàu thêm nền kiến thức của nhân loại. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh trong dạy học vật lý

Tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh trong dạy học vật lý Mục tiêu giáo dục trong thời đại mới là không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ những kiến thức, kỹ năng có sẵn cho học sinh mà điều đặc biệt quan trọng là phải bồi dưỡng cho họ năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, để từ đó có thể sáng tạo ra những tri thức mới, phương pháp mới, cách giải quyết vấn đề mới, góp phần làm giàu thêm nền kiến thức của nhân loại. Mục tiêu giáo dục trong thời đại mới Mục tiêu giáo dục trong thời đại mới là không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ những kiến thức, kỹ năng có sẵn cho học sinh mà điều đặc biệt quan trọng là phải bồi dưỡng cho họ năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, để từ đó có thể sáng tạo ra những tri thức mới, phương pháp mới, cách giải quyết vấn đề mới, góp phần làm giàu thêm nền kiến thức của nhân loại. Vì vậy việc dạy học nói chung và dạy học vật lý nói riêng cần phải đổi mới mạnh mẽ về nội dung và phương pháp, nhất là đổi mới phương pháp dạy và học sao cho vai trò tự chủ của học sinh trong hoạt động xây dựng kiến thức ngày một nâng cao, để từ đó năng lực sáng tạo của họ được bộc lộ và ngày càng phát triển. Để đạt được điều đó, trong quá trình dạy học ở trường phổ thông cần phải tổ chức sao cho học sinh được tham gia vào quá trình hoạt động nhận thức phỏng theo hoạt động của các nhà khoa học, qua đó ngoài việc có thể giúp học sinh trang bị kiến thức cho mình, đồng thời còn cho họ
được tập luyện hoạt động sáng tạo khoa học, rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề để sau này họ đáp ứng được những đòi hỏi cao trong thời kỳ mới. Bản chất của quá trình dạy học hiện đại Để đạt được mục tiêu giáo dục, chiến lược dạy học, phương pháp dạy học mới hiện nay được xây dựng trên tinh thần dạy học giải quyết vấn đề thông qua việc tổ chức cho học sinh hoạt động tự chủ chiếm lĩnh kiến thức mà cơ sở của nó là hai lý thuyết phát triển nhận thức của Jean Piaget (1896-1980) và Lép Vưgôtski (1896-1934). Việc học tập của học sinh có bản chất hoạt động, thông qua hoạt động của bản thân mà chiếm lĩnh kiến thức, hình thành và phát triển năng lực trí tuệ cũng như quan điểm đạo đức, thái độ. Như vậy, dạy học là dạy hoạt động. Trong quá trình dạy học, học sinh là chủ thể nhận thức, giáo viên có vai trò tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học tập của học sinh theo một chiến lược hợp lý sao cho học sinh tự chủ chiếm lĩnh, xây dựng tri thức. Quá trình dạy học các tri thức thuộc một môn khoa học cụ thể được hiểu là quá trình hoạt động của giáo viên và của học sinh trong sự tương tác thống nhất biện chứng của ba thành phần trong hệ dạy học bao gồm: Giáo viên, học sinh và tư liệu hoạt động dạy học. Hoạt động dạy và hoạt động học Hoạt động học của học sinh bao gồm các hành động với tư liệu dạy học, sự trao đổi, tranh luận với nhau và sự trao đổi với giáo viên. Hành động học của học sinh với tư liệu hoạt động dạy học là sự thích ứng của học sinh với tình huống học tập đồng thời là hành động chiếm lĩnh, xây dựng tri thức cho bản thân mình. Sự trao đổi, tranh luận giữa học sinh với nhau và giữa học sinh với giáo viên nhằm tranh thủ sự hỗ trợ xã hội từ phía giáo viên và tập thể học sinh trong quá trình chiếm lĩnh tri thức. Thông qua các hoạt động của học sinh với tư liệu học tập và sự trao đổi đó mà giáo viên thu được những thông tin liên hệ ngược cần thiết cho sự định hướng của giáo viên đối với học sinh. Hoạt động của giáo viên bao gồm hành động với tư liệu dạy học và sự trao đổi, định hướng trực tiếp với học sinh. Giáo viên là người tổ chức tư liệu hoạt động dạy học, cung cấp tư liệu nhằm tạo tình huống cho hoạt động của học sinh. Dựa trên tư liệu hoạt động dạy học, giáo viên có vai trò tổ chức, kiểm tra, định
hướng hoạt động của học sinh với tư liệu học tập và định hướng sự trao đổi, tranh luận của học sinh với nhau. Tóm lại, theo quan điểm hiện đại thì dạy học là dạy giải quyết vấn đề, quá trình dạy - học bao gồm "một hệ thống các hành động có mục đích của giáo viên tổ chức hoạt động trí óc và tay chân của học sinh, đảm bảo cho học sinh chiếm lĩnh được nội dung dạy học, đạt được mục tiêu xác định". Trong quá trình dạy học, giáo viên tổ chức định hướng hành động chiếm lĩnh tri thức vật lý của học sinh phỏng theo tiến trình của chu trình sáng tạo khoa học. Như vậy, chúng ta có thể hình dung diễn biến của hoạt động dạy học như sau: - Giáo viên tổ chức tình huống (giao nhiệm vụ cho học sinh): học sinh hăng hái đảm nhận nhiệm vụ, gặp khó khăn, nảy sinh vấn đề cần tìm tòi giải quyết. Dưới sự chỉ đạo của giáo viên, vấn đề được diễn đạt chính xác hóa, phù hợp với mục tiêu dạy học và các nội dung cụ thể đã xác định. - Học sinh tự chủ tìm tòi giải quyết vấn đề đặt ra. Với sự theo dõi, định hướng, giúp đỡ của giáo viên, hoạt động học của học sinh diễn ra theo một tiến trình hợp lí, phù hợp với những đòi hỏi phương pháp luận. - Giáo viên chỉ đạo sự trao đổi, tranh luận của học sinh, bổ sung, tổng kết, khái quát hóa, thể chế hóa tri thức, kiểm tra kết quả học phù hợp với mục tiêu dạy học các nội dung cụ thể đã xác định. So sánh ưu, nhược điểm giữa trắc nghiệm khách quan và tự luận
Hiện nay, phương thức kiểm tra ở các môn Vật lý, Hóa học, Sinh học, Tiếng Anh thường sử dụng là trắc nghiệm khách quan. Tuy nhiên, phương thức này vẫn có những nhược điểm cố hữu của nó . Chúng ta sẽ tìm hiểu những ưu điểm và nhược điểm của nó so với phương thức kiểm tra bằng tự luận để có thể vận dụng vào kiểm tra đánh giá học sinh một cách tích cực, khách quan nhất. Trắc nghiệm Tự luận khách quan Chấm bài mất nhiều Chấm bài nhanh, thời gian, khó chính xác và chính xác và khách quan. khách quan Không thể sử dụng các Có thể sử dụng các phương tiện hiện đại trong phương tiện hiện đại chấm bài và phân tích kết quả trong chấm bài và phân kiểm tra. Cách chấm bài duy tích kết quả kiểm tra. nhất là giáo viên phải đọc bài làm của học sinh. Có thể tiến hành Mất nhiều thời gian để kiểm tra đánh giá trên tiến hành kiểm tra trên diện diện rộng trong một rộng khoảng thời gian ngắn. Biên soạn khó, tốn Biên soạn không khó nhiều thời gian, thậm chí khăn và tốn ít thời gian. sử dụng các phần mềm để
trộn đề. Bài kiểm tra có rất Bài kiểm tra chỉ có một nhiều câu hỏi nên có thể số rất hạn chế câu hỏi ở một kiểm tra được một cách số phần, số chương nhất định hệ thống và toàn diện nên chỉ có thể kiểm tra được kiến thức và kĩ năng của một phần nhỏ kiến thức và kĩ học sinh, tránh được tình năng của học sinh , dễ gây ra trạng học tủ, dạy tủ. tình trạng học tủ, dạy tủ. Tạo điều kiện để HS Học sinh khó có thể tự tự đánh giá kết quả học đánh giá chính xác bài kiểm tập của mình một cách tra của mình. chính xác. Không hoặc rất khó Có thể đánh giá đượcc đánh giá được khả năng khả năng diễn đạt, sử dụng diễn đạt, sử dụng ngôn ngôn ngữ và quá trình tư duy ngữ và quá trình tư duy của học sinh để đi đến câu trả của học sinh để đi đến lời.Thể hiện ở bài làm của học câu trả lời. sinh Không g óp phần rèn luyện cho HS khả năng trình bày, diễn đạt ý Góp phần rèn luyện cho kiến của mình. Học sinh học sinh khả năng trình bày, khi làm bài chỉ có thể diễn đạt ý kiến của mình.. chọn câu trả lời đúng có sẵn. Sự phân phối điểm Sự phân phối điểm trải trải trên một phổ rất rộng trên một phổ hẹp nên khó có nên có thể phân biệt thể phân biệt được rõ ràng
được rõ ràng các trình độ trình độ của học sinh. của HS. Chỉ giới hạn sự suy HS có điều kiện bộc lộ nghĩ của học sinh trong khả năng sáng tạo của mình một phạm vi xác định, do một cách không hạn chế, do đó hạn chế việc đánh giá đó có điều kiện để đánh giá khả năng sáng tạo của đầy đủ khă năng sáng tạo của học sinh. học sinh.