Tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 3

Chia sẻ: Ajdka Ajsdkj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

176
lượt xem 55
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 3', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 3

52
Chương II: L I D NG S C CH C A TOA XE HÀNG Toa xe hàng là phương ti n di ñ ng c a ngành ñư ng s t, là công c ch y u ñ t o ra s n ph m v n t i hàng hóa cho ngành. Khai thác có hi u qu toa xe hàng ñ m b o an toàn cho quá trình chuyên ch , tăng kh i lư ng v n chuy n, gi m s lư ng toa xe hàng c n thi t và t ñó ti t ki m ñư c chi phí ñ u tư cho ngành. Năng su t toa xe hàng ph thu c vào hai y u t ch y u là th i gian quay vòng phương ti n và tr ng t i c a toa xe. Trong ph m vi n i dung môn h c này s ch nghiên c u l i d ng tr ng t i c a toa xe hàng ñư ng s t. II.1. CÁC CH TIÊU K THU T KHAI THÁC TOA XE HÀNG: II.1.1. Phân lo i toa xe hàng ñư ng s t: Toa xe hàng ñư c hi u là phương ti n di ñ ng c a ngành ñư ng s t chuyên dùng ñ v n chuy n hàng hóa b ng ñư ng s t. Các toa xe này ñ ñ c lư thông trên ñư ng s t qu c gia ph i ñáp ng yêu c u k thu t do ñư ng s t qu c gia quy ñ nh, ngoài ra n u tham gia LVðSQT thì còn ph i th c hi n các quy ñ nh v LVðSQT có liên quan. Toa xe hàng khi tham gia chuyên ch hàng hóa ph i th a mãn yêu c u: - ð m b o yêu c u k thu t, hàng năm toa xe hàng ph i ñư c ki m ñ nh ch t lư ng và công nh n ñ m b o ch t lư ng chuyên ch hàng hóa; - Có hình dáng ñ p; - T tr ng nh , kh năng ch hàng l n; - ð m b o ñi u ki n v sinh môi tr ng; - Có hi u qu kinh t . Hàng hóa chuyên ch b ng ñư ng s t r t ña d ng c v tính ch t và hình d ng, m i lo i hàng ñòi h i ph i có lo i toa xe phù h p. Vi c ch n ñúng ch ng lo i toa xe hàng cho phép v n chuy n an toàn nguyên v n hàng hóa và phương ti n, l i d ng t t nh t s c ch c a toa xe. ð làm ñư c ñi u ñó c n nghiên c u phân lo i toa xe hàng theo các cách ch y u sau: II.1.1.1. Phân lo i theo k t c u toa xe hàng: 1. Toa xe có mui: toa xe có k t c u g m sàn xe, thành xe và mui xe. Lo i toa xe hàng này ñư c s d ng ñ chuyên ch hàng b nh hư ng c a ñi u ki n th i ti t khí h u, hàng hóa có giá tr cao ho c hàng hóa c n ph i niêm phong k p chì. Trong ngành ñ ng s t toa xe có mui ký hi u là: GG 2. Toa xe thành cao: có k t c u g m sàn xe, thành xe cao t 1,1 ñ n 1,2 m và không có mui xe. Lo i toa xe hàng này ñư c s d ng ñ chuyên ch hàng không b nh hư ng c a ñi u ki n th i ti t khí h u và không c n ph i niêm phong k p chì, hàng r i có t tr ng nh ... Trong ngành ñư ng s t toa xe thành cao ký hi u là: HH 3. Toa xe thành th p: toa xe không có mui, thành xe cao 0,5m. Lo i toa xe hàng này ñ c s d ng ñ chuyên ch hàng không b nh hư ng c a ñi u ki n th i ti t khí h u, không c n ph i niêm phong k p chì, hàng r i t tr ng l n, hàng n ng... Trong ngành ñư ng s t toa xe thành th p ký hi u là: NN 50
4. Toa xe m t b ng: toa xe ch có sàn xe, không có thành và mui xe, dùng ñ chuyên ch hàng n ng, hàng quá dài quá n ng, hàng quá kh gi i h n, ho c hàng r i d ng c c l n... Trong ngành ñư ng s t toa xe m t b ng ký hi u là: MM 5. Toa xe m t võng: ch có sàn xe nhng ñư c h th p võng xu ng dùng ñ chuyên ch hàng quá n ng, hàng có tr ng tâm hàng hóa cao. Trong ngành ñư ng s t toa xe m t võng ký hiêu là: MVT 6. Toa xe thùng: thùng xe ch t o theo d ng xitéc n m ngang trên sàn xe ho c giá chuy n, chuyên dùng ñ ch hàng l ng không bao gói. Trong ngành ñư ng s t toa xe thùng ñư c ký hi u là: P 7. Toa xe l nh: là toa xe có mui, ñư c làm b ng v t li u cách nhi t và trang b h th ng làm l nh (cơ gi i ho c c p ñá) chuyên dùng ñ chuyên ch hàng mau h ng d th i nát. Trong ngành ñư ng s t toa xe l nh ký hi u là: O II.1.1.2. Phân lo i theo s tr c toa xe hàng: s tr c toa xe liên quan ñ n ñ êm thu n chuy n ñ ng và kh năng ch hàng c a toa xe. Xe càng nhi u tr c chuy n ñ ng càng êm thu n và tr ng t i càng l n. Hi n nay có các lo i xe v i s tr c sau: 1. Toa xe 4 tr c: hi n dùng r t ph bi n trên m ng ðSVN; 2. Toa xe có hơn 4 tr c (6, 8 tr c ho c nhi u hơn): có t i tr ng r t l n, dùng ñ chuyên ch hàng quá dài quá n ng. Tuy nhiên do chi u dài l n nên không thích h p v i nh ng tuy n ñư ng có ñ ng cong bán kính nh . II.1.1.3. Phân lo i theo kh ñư ng: g m 2 lo i, toa xe hàng kh 1000mm và toa xe hàng kh 1435mm. Trong ngành ðSVN, các toa xe kh 1435mm ký hi u b ng ch “r” bên c nh ký hi u ch lo i xe, ví d : GGr ho c HHr... Ngoài ra còn có các lo i toa xe hàng khác, ví d : xe P chuyên dùng ñ chuyên ch ximăng r i không bao gói, xe chuyên dùng ch container... II.1.2. Các ch tiêu k thu t c a toa xe hàng: h th ng ch tiêu k thu t c a toa xe hàng bao g m: các ch tiêu kích thư c, các ch tiêu v tr ng t i, h s v n t i, ch tiêu v k t c u, ñ b n và các ch tiêu v t c ñ ..., tuy nhiên ñ ph c v cho n i dung môn h c, trong ph n này không nghiên c u các ch tiêu v t c ñ toa xe hàng. II.1.2.1. Thông s kích thư c: 1. Chi u dài toa xe hàng: - Chi u dài toàn b toa xe hàng (Ltx): là chi u dài tính t 2 ñ u ñ m, thư ng ñ c dùng khi xác ñ nh chi u dài ñoàn t u, chi u dài ñư ng ga...; - Chi u dài sàn xe (L): tính t 2 ñ u xà ñ c toa xe. Thông s này ñư c s d ng khi tính các thông s x p hàng c a toa xe; - C ly tr c toa xe hàng (l): là kho ng cách gi a 2 giá chuy n hư ng c a toa xe hàng, thông s này ñư c s d ng ñ xác ñ nh ñ xê d ch c a toa xe khi ñi vào ñư ng cong. 2. Chi u r ng toa xe hàng: - Chi u r ng toa xe (B): chi u r ng tính t 2 thành xe; - Kho ng cách gi a 2 h bánh xe: kho ng cách nh nh t gi a 2 mép trong c a 2 g bánh xe. 3. Chi u cao toa xe hàng: 51
- Chi u cao sàn xe (Hsàn): tính t m t ñ nh ray ñ n sàn toa xe, ñư c thi t k theo tiêu chu n và b ng 1,1m; - Chi u cao thành xe (Htx): tính t sàn t i mui xe ho c ch cao nh t c a thành toa xe. 4. Di n tích sàn xe (Sxe): di n tích dùng ñ ch a hàng, v i toa xe m t b ng ho c m t võng, di n tích này có th tăng lên do phương pháp x p xe: 52
B ng 2.1: Thông s k thu t c a các lo i toa xe hàng ch y u TT Lo i toa xe S hi u toa xe Nư c s n Chi u dài (m) Chi u Chi u cao Th tích T tr ng Tr ng t i (cũ) xu t Trong xe Toàn b r ng (m) (m) (m3) (T) thành (T) 1 GG 131001-131175 Rumani 14,0 14,942 2,456 2,555 80 20 30 2 GG 131201-131700 nñ 12,8 13,706 2,5 2,55 70 18 35 3 GG 121000 tr ñi M 13,205 13,893 2,529 2,002 68 19,5 25 4 GG 231000 M 13,205 13,593 2,529 2,002 68 19,5 30 5 GG 132000 và 133000 Trung qu c 12,0 12,9 2,41 2,2 63,71 15,7 30 tr ñi 12,1 13,0 2,7 2,05 66,97 6 HH 431001-431125 Rumani 14,0 14,942 2,54 1,285 47 20 30 7 HH 431131-431160 nñ 12,8 13,706 2,58 1,3 47 16 40 8 HH 321001-321062 Nh t 10,436 13,893 2,178 1,22 27,6 17,8 25 9 HH 322001-322096 Pháp, B 12,48 13,7 2,5 2,08 23,4 17,0 25 10 HH 331601-331755 Vi t nam 10,37 11,4 2,75 1,3 35 15 30 11 HH 329100-329809 Trungqu c 10,37 11,4 2,75 1,3 35 22 12 NN 521001-521075 Nh t 10,5 11,4 2,35 0,7 14 14,2 25 52 13 NN 532001-532146 Trungqu c 10,5 11,7 2,87 0,455 14 14,7 30 14 NN 522003-522212 Trungqu c 10,7 11,97 2,5 0,455 14 12,5 25 15 MM 621002-621081 Nh t 11,9 13,5 2,178 23 m2 13,5 25 16 MM 625011-625129 Pháp 11,0 11,9 2,4 29 m2 13,0 25 17 MM 631002-631026 Pháp 13,25 14,25 2,8 31 m2 17,9 30 18 MM 632001-632192 Trungqu c 12,0 13,0 3,0 31 m2 13,6 30 19 MM 632194-632237 Trungqu c 12,9 13,89 3,1 39,7 m2 15,5 35 20 MM 633010-633031 Trungqu c 12,8 13,425 2,8 30,5 m2 13 30 21 MVT 743001-743009 Trungqu c 15,95 16,94 2,75 25,6 40 22 MVT 762001-762022 Trungqu c 15,4 16,36 3,0 21,4 60 3,1 22,5 60 23 P 822001-822021 Liên xô 7,9 8,8 25 m3 14,0 20 24 P 825006-825019 Pháp 10,54 11,4 30 m3 13,0 25 25 P 829102-829080 Trungqu c 10,4 11,4 30 m3 15,0 25 26 P 831002-831025 Trungqu c 11,5 12,5 40 m3 18,0 30
[m2]; Sxe = L . B (2.1) 5. Dung tích ch a hàng (dung tích dùng ñư c c a toa xe Vdñ: th tích thùng xe dùng ñ x p hàng, ñ i v i các toa xe không mui, thông s này có th thay ñ i do bi n pháp x p và gia c hàng hóa: Vdñ = L . B . Htx = Ssàn . Htx [m3]; (2.2) II.1.2.2. Ch tiêu tr ng t i toa xe hàng: 1. Tr ng t i thành xe (Pth): tr ng lư ng hàng hóa l n nh t có th x p lên toa xe mà không làm thay ñ i k t c u hay m t an toàn chuy n ñ ng toa xe, n u x p ñúng k thu t. Thông s này do nhà thi t k quy ñ nh và ghi tr c ti p trên thành c a toa xe. ð i v i m t t p h p toa xe thì: ∑ni . Pth i Pthbq = ------------- [T/xe]; (2.3) ∑ni Trong ñó:. ni: s toa xe hàng lo i i; . Pth i: tr ng t i thành c a toa xe hàng lo i i (T); 2. T tr ng c a toa xe hàng (Pt ): tr ng lư ng c a b n thân toa xe khi chưa x p hàng. Thông s này cũng do nhà thi t k xác ñ nh và ghi trên thành c a toa xe. ð i v i m t t p h p toa xe thì: ∑ni . Pt i bq Pt = ------------- [T/xe]; (2.4) ∑ni Trong ñó:. Pt i: t tr ng c a toa xe hàng lo i i (T); 3. Tr ng t i tĩnh toa xe hàng (Pt): là tr ng lư ng hàng hóa th c t x p trên toa xe tr ng thái tĩnh (v a x p xong). ð i v i m t t p h p toa xe thì: ∑Qx bq Pt = ------------- [T/xe]; (2.5) Ux Trong ñó: . ∑Qx: t ng kh i lư ng hàng hóa x p trên các toa xe (T); . Ux: t ng s toa xe dùng ñ x p hàng (xe). 4. Tr ng t i ñ ng toa xe hàng: - Tr ng t i ñ ng n ng c a toa xe hàng (Pñn): là tr ng lư ng hàng hóa bình quân trên toa xe trong toàn b c ly ch y n ng c a nó, và ñư c tính theo công th c sau: ∑ Pl Pdn = [T/xe]; (2.6) ∑ NS n Trong ñó: .∑Pl: lư ng luân chuy n hàng hoá (T-km); . ∑NSn: t ng s xe-km ch y n ng (xe-km). - Tr ng t i ñ ng v n d ng c a toa xe hàng (Pdvd): là tr ng lư ng hàng hóa bình quân x p trên các toa xe hàng trong toàn b quay vòng c a nó, xác ñ nh theo công th c: ∑ PL Pdvd = [T/xe]; (2.7) ∑ NS n + ∑ NS r Hay: ∑Pl Pdvd = --------------------- [T/xe]; (2.8) ∑NSn . ( 1 + αr) 53
Trong ñó: . ∑NSr: t ng s xe-km ch y r ng trong quay vòng (xe-km); . αr: h s ch y r ng c a toa xe trong 1 quay vòng. Như v y Pñvd = Pñn/(1+αr) [T/xe]; (2.9) 5. Tr ng t i k thu t cho phép: là tr ng lư ng hàng hóa l n nh t ñư c phép x p lên toa xe hàng phù h p v i công l nh s c kéo trên tuy n ñư ng. Tr ng t i này do ñư ng s t quy ñ nh c th cho t ng tuy n ñư ng, t ng lo i hàng, lo i toa xe hàng chuyên ch nh m ñ m b o an toàn hàng hóa, phương ti n v n chuy n và h t ng cơ s c a tuy n. II.1.2.3. Các h s v n t i c a toa xe hàng: 1. H s t tr ng toa xe: Kt = Pt /Pth (2.10) H s này bi u th tính năng k thu t ch t o toa xe hàng và càng nh càng t t. 2. H s t i tr ng toa xe: Kt i = Pth/Pt (2.11) 3. H s l i d ng tr ng t i toa xe hàng: Kt= Pt/Pth (2.12) H s này ph n ánh m c ñ l i d ng tr ng t i thành xe ñ x p hàng, h s này càng g n t i 1 càng t t. 4. H s l i d ng dung tích toa xe hàng: β = Vx p/Vdñ (2.13) Trong ñó: .Vx p: th tích x p hàng th c t trên toa xe (m3); H s này ph n ánh m c ñ l i d ng dung tích thùng xe ñ ch a hàng và cũng như Kt, h s này càng g n 1 càng t t. 5. Tr ng dung toa xe: γxe = Pth/Vdñ (T/m3) (2.14) H s này bi u th tính năng thông d ng c a toa xe cao hay th p và ñư c s d ng khi l a ch n toa xe ñ cho phù h p v i m t hàng chuyên ch . Các thông s k thu t cơ b n c a toa xe hàng ñư c th hi n trên b ng 2.1. II.2. CÁC BI N PHÁP NÂNG CAO TR NG T I TĨNH TOA XE HÀNG: II.2.1. Ý nghĩa và các y u t nh hư ng ñ n tr ng t i tĩnh toa xe hàng: II.2.1.1. Ý nghĩa và các y u t nh hư ng ñ n tr ng t i tĩnh toa xe hàng: Như ñã trình b y, tr ng t i tĩnh c a toa xe hàng là s t n hàng th c t x p ñư c lên toa xe tr ng thái ñ ng yên. ðây là m t trong nh ng ch tiêu ch t lư ng quan tr ng nh t c a công tác ga hàng hóa và là m t trong nh ng ch tiêu ñ ñánh giá ch t lư ng công tác khai thác toa xe hàng ñư ng s t. Nâng cao tr ng t i tĩnh toa xe hàng cho phép tăng ñư c kh i lư ng chuyên ch v i cùng m t s toa xe nh t ñ nh ho c gi m ñư c s toa xe c n thi t ñ v n chuy n cùng kh i lư ng hàng hóa yêu c u, qua ñó nâng cao ñư c doanh thu và gi m chi phí cho ngành. Tr ng t i tĩnh toa xe hàng ph thu c các y u t ch y u sau: - K t c u lu ng toa xe chuyên ch hàng hóa: s lư ng toa xe hàng có tr ng t i thành l n nhi u thì rõ ràng tr ng t i tĩnh chung c a các toa xe s ñư c nâng cao; - K t c u lu ng hàng hóa chuyên ch : t tr ng hàng n ng l n thì tr ng t i tĩnh c a các toa xe cũng s ñư c tăng lên ñáng k ; - S phù h p gi a toa xe và hàng hóa chuyên ch : m i lo i hàng hóa có m c ñ l i d ng tr ng t i thành xe ñ x p hàng khác nhau, do ñó n u hàng hóa phù h p v i toa xe s cho phép nâng cao ñư c h s l i d ng tr ng t i thành xe ñ x p hàng và nh ñó mà tr ng t i tĩnh c a các toa xe ñư c nâng lên; - Phương pháp và phương ti n x p d s d ng khi x p hàng; - Trình ñ c a ngư i làm công tác x p hàng hóa. 54
II.2.1.2. Công th c xác ñ nh tr ng t i tĩnh toa xe hàng: Hi n nay thư ng s d ng 2 công th c xác ñ nh tr ng t i tĩnh sau: 1. Công th c ñ nh nghĩa: tr ng t i tĩnh c a toa xe ñư c tính theo công th c 2.5. Công th c này áp d ng khi l p k ho ch v n chuy n hàng hóa, tính s toa xe hàng c n thi t... 2. Công th c tính theo t l k t c u: Ptbq = ∑αi.Pti [T]; (2.15) Trong ñó: . αi: t l lo i xe i trong t ng s các toa xe x p hàng; . Pti: tr ng t i tĩnh c a lo i toa xe i (T). Công th c này s d ng khi phân tích vi c th c hi n k ho ch ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân c a 1 ga hàng hóa ho c khi l p k ho ch ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân cho 1 ga ho c 1 ñ a ñi m x p d c a ga hàng hóa. II.2.2. Các bi n pháp nâng cao tr ng t i tĩnh: Tr ng t i tĩnh là ch tiêu ch t lư ng quan tr ng c a công tác ga hàng hóa. Nâng cao tr ng t i tĩnh mang l i nhi u l i ích cho ga và ngành ñư ng s t, góp ph n ti t ki m chi phí ñ u tư phương ti n v n t i, ñáp ng yêu c u v n chuy n c a ch hàng, gi m giá thành v n chuy n, tăng kh năng c nh tranh c a ngành ñư ng s t. Vì v y, trong công tác c a ga hàng hóa ph i luôn luôn tìm m i bi n pháp ñ nâng cao ch tiêu này và coi ñó là m t công vi c quan tr ng trong ho t ñ ng VTðS. Có 2 cách th c ch y u ñ ti n hành nâng cao tr ng t i tĩnh toa xe hàng: II.2.2.1. Các bi n pháp nâng cao tham s tr ng t i tĩnh toa xe hàng: Là nh ng bi n pháp nâng cao tr ng t i tĩnh c a t ng toa xe hàng trong t ng s các toa xe ñ n làm công tác x p hàng. H th ng bi n pháp bao g m: 1. S a ñ i l i kích thư c hình dáng hàng hoá cho phù h p v i toa xe. M c ñích là t n d ng t i ña dung tích x p hàng c a toa xe nh ñó nâng cao ñư c tr ng t i tĩnh. ð ñ t ñư c m c ñích này có th áp d ng các bi n pháp sau: - ðóng gói hàng hóa b ng máy: v i nh ng lo i hàng có t tr ng riêng nh (c khô, bông...) ho c lùng bùng (v i, hàng may m c...), n u s d ng máy ñ ñóng gói thì s gi m ñư c th tích chi m ch c a b n thân hàng hóa và vì v y nâng ñư c tr ng lư ng hàng hóa x p trên phương ti n. Phương pháp này ñư c th c hi n ngay t i nơi s n xu t hàng hóa. 2. Tiêu chu n hóa kích thư c bao gói hàng hóa: toa xe hàng chuyên ch hàng bao ki n là các xe có mui ho c thành cao, thành th p vì v y không gian ch a hàng c a toa xe ñã ñ nh hình c th . ð s d ng t t không gian ch a hàng thì các bao gói hàng hóa ph i có kích thư c thích h p và là ư c s kích thư c tương ng c a toa xe, t c là: L – Σδ Lbg = ----------- (2.16) nl B – Σδ Bbg = ----------- (2.17) nb Htx – Σδ Hbg = ----------- (2.18) nh Trong ñó: . Σδ: kho ng cách c n thi t gi a các ki n hàng và gi a ki n hàng v i thành xe; 55
. nl, nb và nh: s ki n hàng x p trên toa xe theo các chi u dài, r ng và cao c a toa xe. Bi n pháp này ñư c áp d ng thông qua hư ng d n c a ngành ñư ng s t v i cơ quan ch hàng khi ch t o bao gói hàng hóa ho c s d ng bao gói trung gian, bao gói v n t i c a ngành. 3. Tháo r i hàng hóa: ñ i v i nh ng hàng hóa có b ph n c ng k nh (máy móc ho c xe ñ p, xe máy...) khi v n chuy n có th nghiên c u tháo r i m t s b ph n nào ñó ñ chuyên ch , sau ñó s l p ráp l i trư c khi tiêu th . 4. Tri t ñ l i d ng s c ch a c a toa xe hàng: a. X p xe ñông ñ c: tri t ñ l i d ng các kho ng tr ng có trên toa xe ñ x p thêm hàng hoá. Các phương pháp t n d ng kho ng tr ng thư ng dùng là: x p chèn ki n hàng nh hơn, quay tr ki n hàng, dùng toa xe x p g i... V i các m t hàng không c n ph i x p theo m t phương nh t ñ nh có th x p theo các phương khác nhau ñ tri t ñ l i d ng dung tích toa xe. Yêu c u c a phương pháp này là: - ð m b o hàng hóa nguyên v n, không xê d ch trong quá trình v n chuy n; - ð m b o ñ l ch tr ng tâm quy ñ nh và an toàn cho chuy n ñ ng phương ti n; - ð m b o các quy ñ nh v gián cách hàng hóa theo QðVVVTHHTðSQG; - ð m b o hàng hóa không b b i t i. b. L i d ng chi u dài, chi u r ng và chi u cao c a toa xe ñ x p hàng: khi x p hàng n u chi u dài, r ng ho c cao c a toa xe còn th a thì có th nghiên c u t n d ng các kho ng tr ng còn l i này ñ x p thêm hàng b ng cách: x p nh ng l p hàng cu i không cùng chi u... 5. X p ph i h p hàng hóa trên toa xe: Do tính ña d ng và không phù h p gi a ch ng lo i hàng hoá và toa xe x p d n ñ n tình tr ng s d ng tr ng t i, dung tích toa xe không t t, gây lãng phí phương ti n v n t i. M c ñ phù h p gi a toa xe và hàng hoá ñư c ñ c trưng b ng h s : kph = γxe/ γh; Trong ñó: . γxe: tr ng dung c a toa xe s d ng (T/m3); . γh: T tr ng riêng c a lo i hàng c n x p (T/m3). N u kph = 1 thì khi x p hàng có th l i d ng ñư c c tr ng t i và th tích c a toa xe, n u kph > 1 (hàng nh ) thì ch có th x p h t dung tích mà không t n d ng ñư c tr ng t i cho phép c a toa xe và ngư c l i, n u kph < 1 (hàng n ng) thì ch có th t n d ng ñư c t i tr ng c a toa xe khi x p mà thôi. Chính vì v y, v n ñ ñ t ra là c n nghiên c u x p ph i h p các lo i hàng hóa trên toa xe ñ s d ng t i ña tr ng t i và dung tích ch a hàng c a toa xe. ði u ki n ñ x p ph i h p các lo i hàng lên cùng m t toa xe là: - Tính ch t các lo i hàng không nh hư ng l n nhau và cho phép x p chung trên m t toa xe; - Các hàng có cùng ga ñi ga ñ n, ñ a ñi m x p và d hàng; - Có m t t i ga x p, ñ a ñi m x p trong th i gian quy ñ nh. a. Phương pháp x p ph i h p 2 lo i hàng: H phương trình m c tiêu c a bài toán: Vng + Vnh = Vdñ (2.19) Và Png + Pnh = Pth (2.20) 56
V i các ñi u ki n: γng = Png/ Vng (2.21) γnh = Pnh/ Vnh (2.22) Trong ñó: . Vng và Vnh: th tích c a lo i hàng n ng và nh x p trên toa xe (m3); . Png và Pnh: tr ng lư ng c a lo i hàng n ng và nh x p trên toa xe (T); . γng và γnh: t tr ng riêng c a lo i hàng n ng và nh (T/m3). Gi i bài toán trên ñư c k t qu sau: Pth - Vdñ . γnh Png = ------------------ [T]; (2.23) γnh 1 - ----- γng Và: Pnh = Pth – Png [T]; (2.24) ð thu n ti n cho vi c x p ph i h p hàng n ng hàng nh , trong th c t có th l p b ng tính s n tr ng lư ng x p ph i h p v i t ng lo i toa xe x p theo m u sau: B ng tr ng lư ng x p ph i h p hàng n ng – hàng nh : Lo i toa xe: Tr ng t i thành: Dung tích dùng ñư c: γng Png γnh Pnh b. X p ph i h p nhi u lo i hàng: Mô hình bài toán như sau: Hàm m c tiêu: Σxi → Max V i các ràng bu c: xi > 0 ∀ i; Σxi ≤ Pth x ∑ i ≤V γi i xi Qi = ∑ x i ∑ Qi i i Trong ñó: . Qi : kh i lư ng hàng i c n chuyên ch (T), v i i = (1,n); . γi: t tr ng riêng c a hàng i (T/m3); . xi: tr ng lư ng hàng i x p trên 1 toa xe (T). 57
II.2.2.2. Các bi n pháp nâng cao ch tiêu tr ng t i tĩnh toa xe hàng: Là h th ng bi n pháp nh m nâng cao ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân c a t t c các toa xe hàng khi x p. 1. Quy ñ nh và qu n lý tr ng t i k thu t c a toa xe khi x p hàng: Tr ng t i k thu t là tr ng lư ng hàng hóa ch trên toa xe theo quy ñ nh. Tr ng t i này ñư c ngành ñư ng s t ban hành cho t ng lo i toa xe ch t ng lo i hàng trên t ng tuy n ñư ng c th . Vi c ban hành tr ng t i k thu t có tác d ng qu n lý t t toa xe chuyên ch hàng hóa, t n d ng h p lý phương ti n v n chuy n và t o ñi u ki n thu n l i cho ngư i x p hàng; ð quy ñ nh tr ng t i k thu t c n n m v ng tính ch t hàng hóa, tính năng thương v c a toa xe hàng và trình ñ x p hàng c a ngư i x p, ñ ng th i phân tích nghiên c u kinh nghi m x p xe tiên ti n, ki m nghi m b ng th c t nh m ñ m b o an toàn hàng hóa và nâng cao tr ng t i tĩnh toa xe. Hi n nay có 3 phương pháp xác ñ nh tr ng t i k thu t, ñó là: - Phương pháp th ng kê - phân tích: thông qua kinh nghi m x p xe nhi u năm, có tham kh o kinh nghi m tiên ti n c a ñư ng s t các nư c và ñ i công nhân x p d tiên ti n trong ngoài ngành, nh ng thay ñ i v phương ti n x p d , quy ñ nh x p hàng có th có trong kỳ k ho ch... ñ ñ xu t tr ng t i k thu t x p xe, sau ñó l y ý ki n các ñơn v cơ s ñ ch nh ñ i b sung trư c khi ban hành chính th c; - Phương pháp tính toán: tr ng t i k thu t ñư c xác ñ nh theo công th c sau: Pktcp = Vdñ . óhàngbq [T]; (2.25) Trong ñó: . . γh ngbq: t tr ng hàng hóa bình quân (T/m3), xác ñ nh theo công th c: γh ng1 + γh ng2 [T/m3]; bq γh ng = -------------------- (2.26) 2 V i: . γh ng1: t tr ng riêng c a hàng hóa trong trư ng h p bao gói t t nh t (T/m3); . γh ng2: t tr ng riêng c a hàng hóa trong trư ng h p bao gói kém nh t 3 (T/m ); Sau ñó ñưa xu ng các ñơn v cơ s l y ý ki n trư c khi ban hành chính th c; - Phương pháp x p th : v i nh ng lo i hàng, lo i toa xe hoàn toàn m i chưa có s li u th ng kê ho c trong nh ng trư ng h p khó khăn khi tính toán t tr ng riêng bình quân c a hàng hóa thì ph i dùng phương pháp x p th . N i dung c a phương pháp là l a ch n ñ i hình công nhân x p d ñ i di n ñư c cho s ñông c a ngành, t ch c x p th nhi u l n v i nhi u cách khác nhau trong nh ng hoàn c nh khác nhau ñ tìm ra tr ng t i k thu t phù h p nh t; Sau khi ñã có tr ng t i k thu t, ngành ñư ng s t ban hành văn b n hư ng d n, ñ c p nh ng v n ñ sau: lo i toa xe thích h p nh t v i t ng lo i hàng, yêu c u v bao gói hàng hóa, nh ng bi n pháp c th khi x p hàng và các v n ñ chú ý khác. Ngư i thuê v n t i và ñ i x p d ph i tuân th quy ñ nh v tr ng t i k thu t khi x p. Ngành ñư ng s t qu n lý th c hi n tr ng t i này thông qua bi n pháp giá cư c và qu n lý tr ng t i phương ti n, nghĩa là, ngành ñư ng s t tính cư c chuyên ch hàng hóa theo giá tr t n hàng b ng tr ng t i k thu t nhưng ñ ng th i cũng giám sát vi c x p xe ñ ñ m b o an toàn và không ñư c x p b i t i. N u ch hàng x p ñư c cao hơn tr ng t i k thu t tiêu chu n thì có l i, ngư c l i s ph i tr ti n cư c cao hơn c n thi t; 58
Bi n pháp qu n lý như v y khuy n khích ch hàng l i d ng t t tr ng t i toa xe, nâng cao ñư c ch tiêu tr ng t i tĩnh nhưng ñ ng th i cũng ñ m b o s d ng phương ti n v n chuy n c a ngành ñư ng s t ñúng m c ñích, ñúng k thu t. 2. Phương pháp ñi u ph i toa xe r ng h p lý trong bãi hàng: Thùc tÕ ë nh÷ng b i h ng ga h ng hãa lín, trong mét thêi kú cã nhiÒu chñng lo¹i toa xe rçng ®Ó xÕp h ng v nhiÒu lo¹i h ng ho¸ yªu cÇu chuyªn chë. Mét lo¹i toa xe cã thÓ xÕp nhiÒu lo¹i h ng v ng−îc l¹i, mét lo¹i h ng cã thÓ xÕp trªn nhiÒu lo¹i xe kh¸c nhau, mçi lo¹i toa xe chë mét lo¹i h ng sÏ cho mét gi¸ trÞ träng t¶i tÜnh kh¸c nhau. Do ®ã cÇn x¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p ®iÒu phèi sao cho träng t¶i tÜnh b×nh qu©n cña tÊt c¶ c¸c toa xe chë h ng l cao nhÊt; Gäi: . ai l sè toa xe rçng lo¹i i cã trªn b i h ng, i = 1-n, (xe); . bj l khèi l−îng lo¹i h ng j cÇn chë, j=1-m, (T); . xi j l sè toa xe lo¹i i dïng ®Ó chë h ng j, (xe); . pij l träng t¶i tÜnh b×nh qu©n cña lo¹i toa xe i khi chë h ng j, (T/xe). Khi ®ã tån t¹i 2 d¹ng b i to¸n. - B i to¸n kiÓu ®ãng: l b i to¸n m n¨ng lùc chuyªn chë cña sè toa xe rçng hiÖn cã võa ®ñ xÕp hÕt l−îng h ng hãa yªu cÇu. M« h×nh b i to¸n nh− sau: n m ∑∑ x H m môc tiªu: → min ij i =1 j =1 Víi c¸c r ng buéc sau: m ∑x (1) = a i ∀(i = 1,n) (2) xij ≥ 0 ∀(i,j) ij j =1 n m m n ∑∑ pij . xij = ∑ b j ∑p (3) . xij = b j ∀(j =1,m) (4) ij i =1 i =1 j =1 j =1 - B i to¸n kiÓu më: n¨ng lùc chuyªn chë cña c¸c toa xe v nhu cÇu vËn chuyÓn cña h ng hãa kh«ng c©n ®èi. §©y l tr−êng hîp th−êng gÆp trong thùc tÕ v tån t¹i d−íi hai d¹ng b i to¸n nhá: + B i to¸n xe thõa - h ng thiÕu: nhu cÇu vËn chuyÓn cña h ng hãa nhá h¬n n¨ng lùc chuyªn chë thùc tÕ cña c¸c toa xe rçng trªn b i h ng. M« h×nh b i to¸n l : n m ∑∑ x H m môc tiªu: → min ij i =1 j =1 m ∑x Víi c¸c r ng buéc: (1) ≤ a i ∀(i=1,n) ij j =1 (2) xij ≥ 0 ∀ (i,j) n ∑p (3) . xij = b j ∀ (j=1,m) ij i =1 + B i to¸n xe thiÕu - h ng thõa: n¨ng lùc chuyªn chë thùc tÕ cña c¸c toa xe rçng kh«ng ®¸p nhu cÇu vËn chuyÓn cña h ng hãa. M« h×nh cña b i to¸n nh− sau: n m ∑∑ H m môc tiªu: p ij . xij → m· ax i =1 j =1 m ∑x Víi c¸c r ng buéc: (1) ∀ (i=1,n) = ai ij j =1 59
(2) xij ≥ 0 ∀(i,j) n ∑p (3) ∀(j=1,m) . xij ≤ b j ij i =1 §Ó më réng b i to¸n cã thÓ ®−a thªm v o c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nh− yÕu tè vÒ thêi gian, thêi ®iÓm ®i ®Õn cña c¸c ®o n t u, thêi ®iÓm cÊp xe rçng v lÊy xe nÆng, ®iÒu kiÖn l m viÖc cña m¸y dån... Trong tr−êng hîp n y c¸c b i to¸n trªn sÏ cã thªm c¸c ®iÒu kiÖn r ng buéc nh−ng vÉn cã thÓ gi¶i ®−îc, ®Æc biÖt khi ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p to¸n quy ho¹ch tuyÕn tÝnh gi¶i trªn m¸y tÝnh. II.3. LËp vµ ph©n tÝch kÕ ho¹ch chØ tiªu träng t¶i tÜnh b×nh qu©n toa xe hµng: Träng t¶i tÜnh l mét trong nh÷ng chØ tiªu chÊt l−îng quan träng nhÊt cña ga h ng hãa, v× vËy ®Ó qu¶n lý träng t¶i tÜnh b×nh qu©n toa xe h ng xÕp, l m c¬ së cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vËn chuyÓn ë ga v n¾m ®−îc nh÷ng t¸c ®éng chñ quan, kh¸ch quan ®Õn viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch cÇn lËp v ph©n tÝch kÕ ho¹ch chØ tiªu träng t¶i tÜnh b×nh qu©n toa xe h ng. II.3.1. LËp kÕ ho¹ch chØ tiªu träng t¶i tÜnh b×nh qu©n toa xe h ng: KÕ ho¹ch ®−îc lËp víi môc ®Ých c©n ®èi khèi l−îng toa xe h ng vËn dông víi khèi l−îng h ng hãa vËn chuyÓn yªu cÇu, qu¶n lý chØ tiªu träng t¶i tÜnh b×nh qu©n cña toa xe h ng. §Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých ®ã, néi dung kÕ ho¹ch ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc träng t¶i tÜnh xÕp xe cho tõng lo¹i h ng v b×nh qu©n cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h ng nh»m phôc vô cho kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp ë ga. C¨n cø ®Ó lËp kÕ ho¹ch l khèi l−îng h ng hãa yªu cÇu chuyªn chë, sè l−îng toa xe c¸c lo¹i còng nh− t×nh h×nh thùc hiÖn chØ tiªu träng t¶i tÜnh trong nh÷ng thêi kú tr−íc. Néi dung c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch chØ tiªu träng t¶i tÜnh b×nh qu©n toa xe h ng bao gåm 4 b−íc: 1. B−íc 1: x¸c ®Þnh chØ tiªu träng t¶i th nh b×nh qu©n kÕ ho¹ch cho c¸c xe xÕp theo c«ng thøc: Pth®Çu kh + Pthcuèi kh kh Pth = --------------------------------- [T/xe]; (2.27) 2 Trong ®ã: . Pth®Çu kh: träng t¶i th nh b×nh qu©n cña c¸c toa xe ®Çu kú kÕ ho¹ch (T/xe), x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Σni®Çu . Pth i Pth®Çu kh = ----------------- [T/xe]; (2.28) Σni®Çu i Víi: + Pth i: träng t¶i th nh xe cña c¸c toa xe h ng lo¹i i (T); + ni®Çu i: sè toa xe h ng lo¹i i ®Çu kú kÕ ho¹ch (xe). . Pthcuèi kh: träng t¶i th nh b×nh qu©n cña c¸c toa xe h ng cuèi kú kÕ ho¹ch (T/xe), x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Σnicuèi i . Pth i cuèi kh Pth = ---------------------- [T/xe]; (2.29) Σnicuèi i cuèi i Víi: . ni : sè toa xe h ng lo¹i i cã cuèi kú kÕ ho¹ch (xe), tÝnh theo c«ng thøc: nicuèi i = ni®Çu i + nibæ sung - nihñy bá [xe], (2.30) bæ sung Trong ®ã: ni : sè toa xe h ng lo¹i i bæ sung trong kú kÕ ho¹ch; hñy bá ni : sè toa xe h ng lo¹i i hñy bá trong kú kÕ ho¹ch. 60
2. Bư c 2: Xác ñ nh h s l i d ng tr ng t i thành xe ñ x p hàng c a t ng lo i hàng. Căn c vào s li u th ng kê v vi c l i d ng tr ng t i thành xe ñ x p hàng c a các lo i hàng nhi u năm trư c, phân tích các nguyên nhân tác ñ ng, căn c vào tình hình bi n ñ ng lu ng xe, s thay ñ i phương pháp và phương ti n x p d c a kỳ k ho ch. Trên cơ s s d ng nh ng phương pháp th ng kê ñ d báo s li u này cho kỳ k ho ch. M c ñ chính xác c a d báo nh hư ng quy t ñ nh t i s chính xác c a k ho ch, do ñó c n ti n hành d báo th t ch t ch . 3. Bư c 3: Xác ñ nh ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân cho t ng lo i hàng theo công th c sau: Pti = kti . Pthkh [T/xe]; (2.31) Trong ñó: . kti: h s l i d ng tr ng t i thành xe x p hàng c a lo i hàng i. 4. Bư c 4: Xác ñ nh ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân cho t t c các lo i hàng kỳ k ho ch. ð th c hi n n i dung này, trư c tiên ph i xác ñ nh s toa xe hàng lo i i s d ng ñ x p hàng theo công th c: Qxi ni = --------- [xe]; (2.32) Pti Trong ñó: . Qxi: t ng kh i lư ng hàng i c n x p trong kỳ k ho ch (T). Tr ng t i tĩnh bình quân kỳ k ho ch ñư c tính theo công th c: Qxi Ptkh = ---------- [T/xe]; (2.33) ni III.3.2. Phân tích tình hình th c hi n k ho ch ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân toa xe hàng: ð n m v ng quy lu t bi n ñ ng tr ng t i tĩnh, k p th i tìm ra nh ng ưu khuy t ñi m trong công tác x p xe c a ga, nguyên nhân ch quan và khách quan tác ñ ng ñ n vi c th c hi n ch tiêu k ho ch v tr ng t i tĩnh bình quân, trên cơ s ñó ñ xu t nh ng bi n pháp nh m hoàn thành và hoàn thành vư t m c k ho ch, c n ph i ti n hành th ng kê và phân tích tình hình th c hi n k ho ch ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân toa xe hàng x p ga trong t ng th i kỳ. Công tác th ng kê ñư c th c hi n theo m u bi u do ngành ñư ng s t và ga ban hành trên cơ s ñó ti n hành phân tích tình hình th c hi n k ho ch ch tiêu tr ng t i tĩnh toa xe hàng ga. Công tác phân tích có th ñư c ti n hành dư i hai d ng sau: 1. Phân tích chuyên ñ : ñi sâu phân tích m t s nhân t nh hư ng quy t ñ nh nh t ñ n tình hình th c hi n tr ng t i tĩnh toa xe hàng như lo i xe, lo i hàng...; 2. Phân tích ñ nh kỳ: ti n hành hàng tháng, hàng quý ho c hàng năm, ngoài ra còn có th ph c v công tác báo cáo nhanh theo yêu c u c a lãnh ñ o. Nhi m v phân tích là xác ñ nh m c ñ hoàn thành k ho ch, nh hư ng c a nguyên nhân ch quan và khách quan t i vi c hoàn thành k ho ch ñó, t ñó ñ ra nh ng bi n pháp phát huy m t tích c c, h n ch m t tiêu c c trong các k ho ch ti p theo. - Xác ñ nh ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân k ho ch và th c hi n: + Tr ng t i tĩnh k ho ch xác ñ nh theo công th c: Ptkh = ikh.Ptikh [T/xe] (2.34) + Tr ng t i tĩnh th c hi n xác ñ nh theo công th c: 61
Ptth = ith.Ptith [T/xe] (2.35) kh th Trong ñó: . và i : t l lo i xe i trong t ng s xe x p kỳ k ho ch và kỳ th c i hi n; . Ptikh và Ptith: tr ng t i tĩnh bình quân c a lo i xe i kỳ k ho ch và th c hi n (T/xe). - M c ñ hoàn thành k ho ch ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân toa xe hàng: + Tính theo s tuy t ñ i: ∆Pt = Ptth – Ptkh [T/xe]; (2.34) N u: ∆Pt > 0: hoàn thành vư t m c k ho ch v i m c ñ vư t: (∆Pt/ Ptkh).100 [%]; (2.35) ∆Pt = 0: hoàn thành k ho ch; ∆Pt < 0: không hoàn thành k ho ch v i m c ñ không hoàn thành tính theo 2.35. + Tính theo s tương ñ i: Ptth % ∆P t = ------- . 100 [%]; (2.36) kh Pt N u: ∆Pt% > 100: hoàn thành vư t m c k ho ch v i m c ñ vư t là: (∆Pt% - 100) [%]; (2.37) ∆Pt% = 100: hoàn thành k ho ch; ∆Pt% < 100: không hoàn thành k ho ch v i m c ñ không hoàn thành là (100 - ∆Pt%) [%]; (2.38). - nh hư ng c a các y u t ch quan và khách quan ñ n vi c hoàn thành k ho ch ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân toa xe hàng: ð ng trên phương di n ch quan c a ga hàng hóa thì k t c u các lo i xe x p là nguyên nhân khách quan còn tr ng t i tĩnh th c hi n c a t ng lo i xe là nguyên nhân ch quan. Vì v y, ñ xác ñ nh nh hư ng c a nguyên nhân ch quan ñ n vi c hoàn thành k ho ch ch tiêu tr ng t i tĩnh bình quân, trong công tác phân tích s d ng ch tiêu tr ng t i tĩnh k ho ch tính ñ i, xác ñ nh theo công th c: nith.Ptikh Pttñkh = ------------------ [T/xe]; (3.39) th ni Trong ñó: . nith: s toa xe hàng lo i i dùng ñ x p hàng kỳ th c hi n. N u: - Pttñkh > Ptkh : v phía ch quan, ga ñã hoàn thành vư t m c k ho ch; - Pttñkh = Ptkh : v phía ch quan, ga ñã hoàn thành k ho ch; - Pttñkh < Ptkh : v phía ch quan, ga ñã không hoàn thành k ho ch. M c ñ tác ñ ng c a nguyên nhân ch quan là: ∆Ptcq = Pttñkh - Ptikh [T/xe] (3.40); Như v y, nguyên nhân khách quan làm nh hư ng ñ n vi c hoàn thành k ho ch là: ∆Ptkq = ∆Pt - ∆Ptcq [T/xe]; (3.41). CÂU H I ÔN T P CHƯƠNG II: 1. Toa xe hàng ñư ng s t: phân lo i và các ch tiêu k thu t? 2. Tr ng t i tĩnh c a toa xe hàng: khái ni m, ý nghĩa, các y u t nh hư ng và phương pháp xác ñ nh? 3. Các bi n pháp nâng cao tham s tr ng t i tĩnh toa xe hàng? 62
4. Các bi n pháp nâng cao ch tiêu tr ng t i tĩnh toa xe hàng? 5. L p và phân tích k ho ch ch tiêu tr ng t i tĩnh toa xe hàng? 63
52
50
Chương III: TÁC NGHI P HÀNG HÓA - THƯƠNG V ð I V I M T LÔ HÀNG Tác nghi p hàng hóa - thương v ñ i v i m t lô hàng là m t trong nh ng n i dung cơ b n c a công ngh v n chuy n hàng hóa t nơi g i ñ n nơi nh n. T ch c t t công tác hàng hóa thương v ñ i v i lô hàng cho phép v n chuy n an toàn nguyên v n hàng hóa t tay ngư i thuê v n t i ñ n ñúng ngư i nh n hàng t i ñúng ñ a ñi m quy ñ nh, h n ch tai n n thương v , s d ng t t nh t trang thi t b c a ch hàng và ñư ng s t, th c hi n ñúng kỳ h n chuyên ch hàng hóa. Tác nghi p hàng hóa là nh ng tác nghi p tr c ti p tác ñ ng t i hàng hóa như: x p, d , ch nh lý, chuy n t i... Tác nghi p thương v là nh ng tác nghi p liên quan ñ n th t c gi y t ñ chuyên ch hàng hóa ho c x lý s c như: l p hóa ñơn g i hàng, ñăng ký s sách, l p các lo i biên b n... Trong quá trình v n t i hàng hóa t nơi g i ñ n nơi nh n, các tác nghi p này luôn g n v i nhau, là cơ s ñ hoàn thành h p ñ ng v n t i. Tác nghi p hàng hóa-thương v ñ i v i lô hàng g m ba n i dung chính: tác nghi p nơi ñi, trên ñư ng v n chuy n và nơi ñ n. III.1. CÁC KHÁI NI M CƠ B N: III.1.1. Khái ni m và phân lo i lô hàng: III.1.1.1. Khái ni m lô hàng: Trong ngành v n t i, hàng hóa khi ñư c nh n ñ chuyên ch g i là 1 lô hàng. Lô hàng là m t t p h p s lư ng hàng hóa c a ch hàng ñư c chuyên ch theo 1 hóa ñơn g i hàng (v n ñơn). S lư ng hàng hóa trong 1 lô hàng có th x p lên 1 ho c nhi u phương ti n v n chuy n, trong lô hàng có th có nhi u lo i hàng hóa khác nhau nhưng ph i có các ñi u ki n: cùng 1 ngư i thuê v n t i, 1 ngư i nh n hàng, cùng ga ñi, ga ñ n và tính ch t các lo i hàng không nh hư ng l n nhau. III.1.1.2. Phân lo i lô hàng: lô hàng là c th lư ng hàng hóa do ngành ñư ng s t chuyên ch theo cùng m t v n ñơn (hóa ñơn g i hàng), vì v y, lô hàng cũng ñư c phân lo i theo các cách như hàng hóa trong ngành v n t i, tuy nhiên, thông d ng nh t là phân lo i lô hàng căn c theo kh năng l i d ng phương ti n chuyên ch : 1. Lô hàng nguyên toa: là lô hàng ñòi h i ph i dùng nguyên c toa xe ñ chuyên ch , có cùng 1 ngư i g i hàng, 1 ngư i nh n hàng, 1 ga ñi và 1 ga ñ n. Như v y, hàng hóa trong 1 lô hàng nguyên toa ph i th a mãn các ñi u ki n sau: - Có tr ng lư ng ho c th tích (theo quy ñ nh c a ngành ñư ng s t) ñòi h i ph i dùng h t c toa xe hàng ñ ch ; - Cùng m t ngư i thuê v n t i, cùng m t ngư i nh n hàng, cùng m t ga g i, cùng m t ga ñ n, cùng m t kỳ h n chuyên ch , cùng m t th i gian lĩnh hàng; - Là nh ng lo i hàng hóa ñư c phép x p trên cùng m t toa xe. ðSVN quy ñ nh nh ng lo i hàng sau không ñư c x p chung vào m t toa xe: + Hàng d hư th i và hàng không hư th i; + Hàng th c ph m và hàng hôi th i; + Hàng nguy hi m và hàng không nguy hi m; 63
+ Ch t l ng v i hàng hóa k m ư t; + Hàng nguy hi m v i hàng có tính ch t tăng cư ng ho c t o ra s nguy hi m cao hơn; + Hàng v n chuy n theo ñi u ki n ñ c bi t v i hàng v n chuy n theo ñi u ki n bình thư ng. QðVVVTHHTðSQG Vi t nam cũng quy ñ nh, nh ng lo i hàng hoá sau ñây b t bu c ph i chuyên ch theo hình th c nguyên toa: - Máy móc, thi t b , d ng c , không th x p vào toa xe có mui; - Hàng r i x p ñ ng, hàng không th ñóng bao, ki n, khó xác ñ nh s lư ng; - ð ng v t s ng; - Hàng nguy hi m (tr nh ng hàng có qui ñ nh riêng c a c p có th m quy n); - Thi hài; - Toa xe ho c các phương ti n chuyên dùng ch y trên ñư ng s t ñư c ghép n i vào ñoàn t u ñ kéo ñi; - Hàng hóa v n chuy n theo nh ng yêu c u ñ c bi t c a ngư i thuê v n t i ho c c n ñi u ki n chăm sóc, b o v ñ c bi t. 2. Lô hàng l : là hàng hóa không ñòi h i ph i dùng c toa xe hàng riêng ñ chuyên ch . Xét v m t l i d ng s c ch c a toa xe hàng thì lô hàng l không s d ng t t, vì v y ngành ñư ng s t không khuy n khích ch hàng g i hàng theo hình th c hàng l . Các ga làm tác nghi p hàng l là nh ng ga do ngành ñư ng s t quy ñ nh, bi n pháp chuyên ch hàng l cũng ñư c quy ñ nh riêng. Ngoài ra, trong LVðSQT còn có m t lo i lô hàng n a là lô hàng container lo i l n (bao g m c container n ng và r ng). III.1.2. H p ñ ng v n t i: III.1.2.1. Khái ni m h p ñ ng v n t i: H p ñ ng v n t i hàng hóa là s th a thu n gi a Doanh nghi p ñư ng s t v i ngư i thuê v n t i, theo ñó Doanh nghi p ñư ng s t nh n v n chuy n hàng hóa t nơi nh n ñ n nơi ñ n và giao hàng hóa cho ngư i nh n ñư c quy ñ nh trong h p ñ ng. H p ñ ng v n t i hàng hóa xác ñ nh quan h v nghĩa v , quy n l i c a các bên và ñư c l p thành văn b n, hóa ñơn g i hàng hóa ho c hình th c khác mà hai bên th a thu n. III.1.2.2. Nguyên t c chung trong vi c ký và th c hi n h p ñ ng v n t i: 1. T ch c, cá nhân có nhu c u v n t i hàng hóa b ng ñư ng s t ñ u có quy n th a thu n v i Doanh nghi p ñư ng s t ñ ký k t h p ñ ng v n t i theo quy ñ nh c a pháp lu t; 2. Ngư i thuê v n t i và Doanh nghi p ñư ng s t ñ u ph i s d ng kh năng t i ña c a mình ñ th c hi n các n i dung h p ñ ng. Bên vi ph m h p ñ ng ph i b i thư ng thi t h i cho bên còn l i theo quy ñ nh c a pháp lu t; 3. Trong quá trình th c hi n h p ñ ng, tùy thu c vào kh năng c a mình, các bên s n sàng th a thu n ñ tăng t i ña ti n ích cho nhau; 4. Khi kh i lư ng hàng hóa yêu c u v n chuy n vư t quá năng l c v n chuy n c a Doanh nghi p ñư ng s t thì ph i ưu tiên v n t i ph c v nhi m v ñ c bi t và có trách nhi m thông báo s thay ñ i th i gian v n chuy n cho ngư i thuê v n t i bi t; 5. Hai bên ph i căn c vào n i dung h p ñ ng ñã ký và các tài li u có liên quan ñ t ch c thanh lý h p ñ ng. III.1.2.3. N i dung ch y u c a h p ñ ng v n t i ph i th hi n: 64