Toạ đàm khoa học quốc tế: Tôn giáo trong xã hội Việt Nam hiện nay

Täa ®µm khoa häc quèc tÕ:<br /> T¤N GI¸O TRONG X· HéI VIÖT NAM HIÖN NAY<br /> <br /> <br /> PH¹M THU TRANG(*)<br /> tæng thuËt<br /> <br /> Ba thËp kû gÇn ®©y, ë ViÖt Nam vµ nhiÒu quèc gia kh¸c, c¸c sinh ho¹t<br /> t«n gi¸o cã xu h−íng s«i ®éng h¬n. §Ó tiÕp cËn ®êi sèng t«n gi¸o ë n−íc<br /> ta hiÖn nay trong sù so s¸nh víi c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, gãp phÇn<br /> nhËn diÖn mèi quan hÖ gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn t¹i trong ®êi sèng t«n<br /> gi¸o ë ViÖt Nam, võa qua, Tr−êng §¹i häc Khoa häc x· héi vµ Nh©n<br /> v¨n, §¹i häc quèc gia Hµ Néi phèi hîp víi ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o<br /> AACHEN ®· tæ chøc Täa ®µm khoa häc quèc tÕ víi chñ ®Ò: “T«n gi¸o<br /> trong x· héi ViÖt Nam hiÖn nay”.<br /> Täa ®µm ®· nhËn ®−îc h¬n 20 b¸o c¸o tham luËn. Víi 4 phiªn th¶o<br /> luËn, Täa ®µm tËp trung vµo 4 chñ ®Ò lín: t«n gi¸o vµ x· héi ViÖt Nam<br /> hiÖn nay: c¸c h−íng tiÕp cËn lý thuyÕt; t«n gi¸o víi kinh tÕ vµ v¨n ho¸;<br /> t«n gi¸o vµ c¸ nh©n; ®êi sèng t«n gi¸o vµ x· héi. D−íi ®©y lµ mét sè néi<br /> dung ®−îc tr×nh bµy vµ th¶o luËn t¹i Täa ®µm nµy.<br /> <br /> <br /> 1. Vai trß cña t«n gi¸o trong x· héi ViÖt Nam hiÖn nay tr−êng g©y ra nh÷ng rñi ro, mÊt m¸t,<br /> T«n gi¸o ViÖt Nam, trong nh÷ng thua lç, thÊt nghiÖp vµ nhiÒu hiÖn<br /> n¨m gÇn ®©y, cã sù phôc håi, chÊn h−ng t−îng bÝ Èn cña khoa häc ch−a thÓ lý<br /> vµ cã chiÒu h−íng ph¸t triÓn. §ã kh«ng gi¶i, nhiÒu c¨n bÖnh hiÓm nghÌo mµ y<br /> ph¶i chØ lµ sù trë vÒ víi t«n gi¸o truyÒn häc hiÖn ®¹i kh«ng cøu ch÷a ®−îc, bªn<br /> thèng, xu h−íng d©n téc ho¸, mµ cßn lµ c¹nh ®ã lµ nh÷ng vÊn n¹n vÒ sù l¹m<br /> sù ®æi míi, c¸ch t©n t«n gi¸o hoÆc thay dông cña guång m¸y c«ng nghiÖp, sù<br /> thÕ b»ng nh÷ng gi¸o ph¸i míi mang suy tho¸i m«i tr−êng tù nhiªn, nh÷ng<br /> tÝnh thÕ tôc. bÊt an trong x· héi lan réng… tiÕp tôc<br /> g©y ra nhiÒu lo ng¹i vµ gîi lªn nhu cÇu<br /> Theo c¸c nhµ nghiªn cøu, sù gia cøu rçi.(*V× vËy, ng−êi ta t×m ®Õn t«n<br /> t¨ng vµ nh÷ng biÕn ®æi cã tÝnh chÊt gi¸o, tÝn ng−ìng ®Ó mong cã sù bï ®¾p,<br /> phøc t¹p cña ®êi sèng t«n gi¸o ë ViÖt cøu c¸nh, an ñi cho nh÷ng bÊt lùc, lÖ<br /> Nam b¾t nguån tõ mét sè nguyªn nh©n thuéc vµ h¹n chÕ cña m×nh tr−íc hiÖn<br /> nh−: cuéc sèng ®Çy ®ñ, tiÖn nghi h¬n vÒ thùc. MÆt kh¸c, nhiÒu tr−êng hîp lîi<br /> vËt chÊt khiÕn ng−êi d©n cã ®iÒu kiÖn dông tÝn ng−ìng t«n gi¸o víi môc ®Ých<br /> nhiÒu h¬n ®Ó ch¨m lo ®Õn ®êi sèng tinh<br /> thÇn, nh÷ng mÆt tr¸i cña kinh tÕ thÞ (*)<br /> ThS., ViÖn Th«ng tin KHXH.<br /> Täa ®µm khoa häc quèc tÕ: T«n gi¸o… 33<br /> <br /> chÝnh trÞ, nhiÒu hiÖn t−îng mª tÝn dÞ vùc nh− gi¸o dôc, y tÕ vµ x· héi [1]. MÆc<br /> ®oan, biÕn th¸i mang mµu s¾c t«n dï luËt ph¸p hiÖn hµnh vÉn ch−a cho<br /> gi¸o… khiÕn cho ®êi sèng tÝn ng−ìng, phÐp c¸c t«n gi¸o tham gia vµo ch−¬ng<br /> t«n gi¸o cã nh÷ng biÕn ®æi khã l−êng. tr×nh y tÕ, gi¸o dôc vµ mét sè ch−¬ng<br /> tr×nh x· héi kh¸c mét c¸ch ®éc lËp vµ<br /> Bªn c¹nh nh÷ng nguyªn nh©n trªn<br /> kh«ng bÞ giíi h¹n, nh−ng tr−íc thùc<br /> th× sù trë l¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c t«n<br /> tr¹ng cña c«ng t¸c gi¸o dôc, y tÕ vµ x·<br /> gi¸o ë ViÖt Nam cßn xuÊt ph¸t tõ phÝa<br /> héi hiÖn nay, theo nhiÒu ý kiÕn, nÕu c¸c<br /> chñ tr−¬ng, ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña<br /> t«n gi¸o ®−îc ®éng viªn ®Ó gãp phÇn ®æi<br /> §¶ng vµ Nhµ n−íc ta vÒ c«ng t¸c t«n<br /> míi vµ chÊn h−ng ®¹o ®øc x· héi, th× cã<br /> gi¸o ngµy cµng cëi më h¬n, ®−îc n©ng<br /> lÏ t×nh tr¹ng sÏ tèt ®Ñp h¬n.<br /> cao, hoµn chØnh vµ ph¸t triÓn h¬n. §iÒu<br /> nµy thÓ hiÖn râ nÐt trong NghÞ quyÕt sè 2. T«n gi¸o víi v¨n hãa ViÖt Nam<br /> 25-NQ/TW cña Héi nghÞ lÇn thø 7 BCH<br /> TÝn ng−ìng, t«n gi¸o lµ mét trong<br /> Trung −¬ng §¶ng khãa IX vÒ c«ng t¸c<br /> nh÷ng yÕu tè quan träng lµm nªn b¶n<br /> t«n gi¸o. NghÞ quyÕt nµy kh«ng nh÷ng<br /> s¾c v¨n hãa d©n téc. C¸c t«n gi¸o, dï lµ<br /> nh×n nhËn t«n gi¸o lµ “nhu cÇu tinh<br /> néi sinh hay ngo¹i sinh ®Òu cã nh÷ng<br /> thÇn cña mét bé phËn nh©n d©n” mµ<br /> ®ãng gãp nhÊt ®Þnh ®èi víi sù h×nh<br /> cßn kh¼ng ®Þnh r»ng “t«n gi¸o ®ang vµ<br /> thµnh v¨n hãa ViÖt.<br /> sÏ tån t¹i cïng d©n téc trong qu¸ tr×nh<br /> x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta”. Trong sè c¸c t«n gi¸o lín ®ang tån<br /> t¹i ë ViÖt Nam, PhËt gi¸o cã lÞch sö<br /> NhÊn m¹nh chÝnh s¸ch nµy vÒ t«n<br /> ph¸t triÓn l©u ®êi nhÊt, v¨n hãa PhËt<br /> gi¸o, kh¼ng ®Þnh vai trß vµ sù tån t¹i<br /> gi¸o ®· trë thµnh mét bé phËn cña v¨n<br /> l©u dµi cña nã, Linh môc ThiÖn CÈm ®·<br /> hãa d©n téc. Sè l−îng tÝn ®å theo ®¹o<br /> so s¸nh sù tån t¹i cña t«n gi¸o trong x·<br /> PhËt còng chiÕm tû lÖ cao nhÊt (kho¶ng<br /> héi cÇn thiÕt nh− kh«ng gian vµ kh«ng<br /> h¬n 10 triÖu ng−êi); sè l−îng chïa<br /> khÝ. Bëi v×, chóng ta kh«ng chØ gi¶i<br /> chiÒn, c¬ së thê tù vµ sinh ho¹t cña t«n<br /> quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña con ng−êi tõ<br /> gi¸o nµy ®−îc tu bæ, ®−îc x©y dùng míi<br /> ph−¬ng diÖn kinh tÕ, mµ cßn cÇn ®Õn<br /> ngµy cµng nhiÒu vµ cã ë mäi vïng, mäi<br /> nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn. T«n gi¸o chÝnh<br /> miÒn. T− t−ëng PhËt gi¸o ®· ¨n s©u<br /> lµ c¸i kh«ng gian tinh thÇn mµ con<br /> trong t©m thøc, ý thøc cña nhiÒu ng−êi<br /> ng−êi ®ang cÇn ®Õn vµ nh− h¬i thë cÇn<br /> ViÖt; cöa chïa lµ n¬i mµ nhiÒu ng−êi<br /> thiÕt cho sù sèng cña con ng−êi vµ v¹n<br /> t×m ®Õn ®Ó gi¶i táa, gi¶i tho¸t nh÷ng<br /> vËt. V× thÕ, chóng ta ph¶i nhËn ®Þnh t«n<br /> buån phiÒn, bÊt lùc, gian khæ trong cuéc<br /> gi¸o trªn b×nh diÖn ý thøc hÖ vµ lý luËn<br /> sèng, cuéc ®êi. Víi nhiÒu ng−êi ViÖt<br /> míi thÊy ®−îc ý nghÜa vµ sù cÇn thiÕt<br /> Nam, PhËt gi¸o nãi chung, t− t−ëng,<br /> cña t«n gi¸o h¬n lµ chØ ®¸nh gi¸ t«n gi¸o<br /> ®¹o ®øc, triÕt lý nh©n sinh, tõ bi hû x¶,<br /> vÒ nh÷ng ®ãng gãp cô thÓ cho ®êi sèng<br /> cøu khæ cøu n¹n, thuyÕt nh©n qu¶,…<br /> chÝnh trÞ, v¨n hãa vµ x· héi [1].<br /> cña PhËt gi¸o nãi riªng lu«n ¨n s©u<br /> Nh÷ng ®ãng gãp cÇn thiÕt cho sù trong ý thøc, trong ®èi nh©n xö thÕ,<br /> nghiÖp ®æi míi, x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ trong nçi niÒm cña hä, chi phèi nhiÒu<br /> quèc ë n−íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay hµnh vi, suy nghÜ, v.v… PhËt gi¸o ®ang<br /> ®−îc t«n gi¸o thÓ hiÖn trong nh÷ng lÜnh vµ sÏ lµ nh©n tè quan träng nhÊt gãp<br /> 34 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2013<br /> <br /> <br /> phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc h×nh thµnh vµ khi ViÖt Nam héi nhËp víi thÕ giíi. V×<br /> hoµn thiÖn ®¹o ®øc con ng−êi, ®¹o ®øc x¸c tÝn ®ång hµnh cïng d©n téc nªn<br /> x· héi, trong viÖc kh¾c phôc nhiÒu tÖ nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cña x· héi ®· ®−îc<br /> n¹n x· héi, sù bÊt c«ng, bÊt b×nh ®¼ng gi¸o héi h−íng dÉn thùc hiÖn nh−: vÊn<br /> (d−êng nh− ngµy cµng gia t¨ng) trong ®Ò häc hµnh ë vïng gi¸o, ng¨n chÆn c¸c<br /> x· héi ta hiÖn nay. PhËt gi¸o, t− t−ëng tÖ n¹n nh− cê b¹c, ma tóy, kªu gäi gi¸o<br /> PhËt gi¸o gãp phÇn nhÊt ®Þnh trong viÖc d©n tham gia bÇu cö, chÊp hµnh luËt<br /> gi¸o dôc ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm c«ng giao th«ng hay quyªn gãp ñng hé c¸c<br /> d©n, ý thøc t«n träng ph¸p luËt vµ n¹n nh©n bÞ thiªn tai, v.v... Nh»m gãp<br /> nhiÒu quy t¾c, luËt lÖ chung cña céng phÇn h¹n chÕ nh÷ng mÆt tr¸i cña nÒn<br /> ®ång, cña x· héi trong mçi ng−êi. Nã kinh tÕ thÞ tr−êng nh− ®¹o ®øc bÞ xãi<br /> cßn gãp phÇn vµo viÖc h¹n chÕ, kh¾c mßn, tÖ n¹n x· héi gia t¨ng, gi¸o héi<br /> phôc nhiÒu ¶nh h−ëng vµ t¸c ®éng tiªu C«ng gi¸o ®· chñ ®éng ®Èy m¹nh ho¹t<br /> cùc tõ mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr−êng, ®éng tõ thiÖn, b¸c ¸i, tæ chøc nhiÒu líp<br /> cña sù ph¸t triÓn khoa häc vµ nhiÒu h¹n häc t×nh th−¬ng, phßng kh¸m bÖnh<br /> chÕ, hÖ lôy kh¸c cña x· héi hiÖn ®¹i. V× miÔn phÝ, x©y dùng nh÷ng nhµ ch¨m sãc<br /> thÕ, t¸c gi¶ NguyÔn Thanh B×nh vµ trÎ em lang thang vµ ng−êi giµ c« ®¬n...<br /> NguyÔn ViÖt Th¾ng trong tham luËn Dï thÕ giíi quan kh¸c nhau, nh−ng Nhµ<br /> PhËt gi¸o ViÖt Nam trong lÞch sö vµ n−íc vµ Gi¸o héi cïng t×m lý t−ëng x©y<br /> hiÖn nay - mét gãc nh×n ®· kh¼ng ®Þnh, dùng mét n−íc ViÖt Nam ph¸t triÓn, x·<br /> PhËt gi¸o lµ mét trong nh÷ng nh©n tè héi d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh, con<br /> gãp phÇn vµo viÖc kiÕn t¹o mét x· héi ng−êi h¹nh phóc. §iÒu mµ ngµy nay<br /> hiÖn ®¹i vµ ph¸t triÓn hµi hßa, bÒn trong qu¸ tr×nh thÕ tôc hãa, c¸c t«n gi¸o<br /> v÷ng. kh«ng thÓ ®øng ngoµi cuéc. Nh−ng ®Ó<br /> thùc hiÖn lý t−ëng ®ã, ®ßi hái gi÷a C«ng<br /> Sau PhËt gi¸o, C«ng gi¸o lµ t«n gi¸o<br /> gi¸o vµ ng−êi kh«ng C«ng gi¸o ph¶i cã<br /> lín thø hai ë n−íc ta hiÖn nay víi sè<br /> nh÷ng ®iÓm chung. “Sèng Phóc ¢m<br /> l−îng kho¶ng 6,3 triÖu tÝn ®å. C«ng gi¸o<br /> gi÷a lßng D©n téc”, “cã bæn phËn yªu<br /> cã nhiÒu ®ãng gãp víi v¨n hãa ViÖt nh−<br /> mÕn vµ x©y dùng quª h−¬ng” lµ ®iÓm<br /> lµ mét chiÕc cÇu nèi v¨n hãa §«ng -<br /> ®Õn mµ C«ng gi¸o còng nh− Nhµ n−íc<br /> T©y, gãp phÇn h×nh thµnh nªn ch÷ quèc<br /> ®Òu tËp trung phÊn ®Êu hÕt m×nh cho<br /> ng÷ còng nh− lµm phong phó v¨n hãa<br /> môc ®Ých ®ã nh»m ®oµn kÕt, hßa hîp<br /> ViÖt qua lÔ héi, v¨n häc nghÖ thuËt, b¸o<br /> t«n gi¸o víi d©n téc [5].<br /> chÝ C«ng gi¸o… §ång thêi, trong qu¸<br /> tr×nh du nhËp vµ ph¸t triÓn t¹i ViÖt Bªn c¹nh viÖc tËp trung ®Ò cËp ®Õn<br /> Nam, chÝnh v¨n hãa ViÖt còng gãp phÇn nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c t«n gi¸o lín víi<br /> lµm biÕn ®æi t«n gi¸o nµy tõ mét t«n v¨n hãa ViÖt Nam, c¸c tham luËn trong<br /> gi¸o xa l¹ mang dÊu Ên ph−¬ng T©y trë Täa ®µm cßn ®Ò cËp ®Õn c¸c lo¹i h×nh<br /> nªn gÇn gòi víi céng ®ång, víi d©n téc. tÝn ng−ìng nh− tÝn ng−êng thê cóng tæ<br /> MÆt kh¸c, hiÖn nay, C«ng gi¸o x©y dùng tiªn, tÝn ng−ìng thê MÉu, tÝn ng−ìng<br /> con ®−êng ®ång hµnh cïng d©n téc, cæ phån thùc víi c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n,<br /> vò cho nh÷ng nhµ ho¹t ®éng yªu n−íc, truyÒn thèng tèt ®Ñp cña nã t¹o nªn<br /> dÊn th©n v× céng ®ång, cïng chia sÎ tÝnh ®a ®¹ng trong ®êi sèng v¨n hãa cña<br /> nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ®Êt n−íc ng−êi ViÖt.<br /> Täa ®µm khoa häc quèc tÕ: T«n gi¸o… 35<br /> <br /> T«n gi¸o kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ c¸c nh÷ng tÝn ng−ìng t«n gi¸o tõ n−íc<br /> gi¸ trÞ v¨n hãa cña mét téc ng−êi ngay ngoµi ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. Nh÷ng<br /> c¶ khi t«n gi¸o ®ã lµ quèc gi¸o. Sù ®a t«n gi¸o míi nµy ®· vµ ®ang ®Ó l¹i<br /> d¹ng trong v¨n hãa ViÖt Nam cßn ®−îc nhiÒu hÖ lôy vÒ nhiÒu mÆt cho chÝnh c¸c<br /> h×nh thµnh bëi v¨n hãa cña c¸c téc téc ng−êi ®ã vµ trªn c¶ b×nh diÖn triÓn<br /> ng−êi thiÓu sè sèng trªn ®Êt n−íc ViÖt khai thùc hiÖn c«ng t¸c d©n téc cña<br /> Nam. C¸c ®¹i biÓu kh¼ng ®Þnh, bøc §¶ng vµ Nhµ n−íc ta hiÖn nay. Sù ph¸t<br /> tranh ®êi sèng tÝn ng−ìng, t«n gi¸o triÓn mét sè t«n gi¸o míi cña ng−êi<br /> trong c¸c téc ng−êi ë n−íc ta hiÖn nay M«ng ë vïng cao miÒn nói phÝa B¾c lµ<br /> hÕt søc ®a d¹ng. mét vÝ dô. N¨m 1978, mét ®¹o “l¹” ®−îc<br /> gäi lµ “Vµng Chø” b¾t ®Çu du nhËp tr¸i<br /> GS. TS. Ng« V¨n LÖ trong tham phÐp vµo nhãm ng−êi M«ng ë x· Th¾ng<br /> luËn VÒ mét sè ®Æc tr−ng tÝn ng−ìng t«n Lîi, huyÖn Hµm Yªn, tØnh Tuyªn Quang<br /> gi¸o vµ c− d©n Nam bé ®· nhÊn m¹nh, vµ lan dÇn ra mét sè tØnh kh¸c cã ng−êi<br /> Nam bé ®−îc xem lµ mét trong nh÷ng M«ng sinh sèng. Tõ ®ã cho ®Õn nay,<br /> khu vùc ®a d¹ng vÒ téc ng−êi, ®a d¹ng Nhµ n−íc, chÝnh quyÒn c¸c cÊp vµ c¸c tæ<br /> vÒ tÝn ng−ìng t«n gi¸o nhÊt so víi c¸c chøc ®oµn thÓ cña hÖ thèng chÝnh trÞ tõ<br /> khu vùc kh¸c cña n−íc ta. Trong ®ã, tÝn Trung −¬ng xuèng ®Þa ph−¬ng ®· thùc<br /> ng−ìng t«n gi¸o ®−îc xem lµ kh¸ ®Æc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p nh»m gi¶m thiÓu<br /> thï víi nhiÒu lo¹i h×nh mang tÝnh c¸ch nh÷ng hÖ lôy xÊu, ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi<br /> cña nhiÒu c− d©n trén lÉn vµo nhau vµ sù gia t¨ng cña “Vµng Chø”. Tuy nhiªn,<br /> mang ®Ëm nÐt tÝnh c¸ch cña vïng v¨n sù l©y lan cña “Vµng Chø” ®· kh«ng<br /> hãa - lÞch sö. TÝn ng−ìng t«n gi¸o ë thuyªn gi¶m mµ ®ang cã xu h−íng gia<br /> Nam bé gåm tÝn ng−ìng t«n gi¸o cña c¸c t¨ng vÒ sè ng−êi theo vµ më réng ra c¸c<br /> c− d©n b¶n ®Þa, cña c¸c c− d©n di c−… khu vùc kh¸c. Cho ®Õn nay, khã cã thÓ<br /> nªn rÊt phong phó, ®a d¹ng. TÝn ng−ìng ®−a ra mét con sè chÝnh x¸c, nh−ng −íc<br /> t«n gi¸o cña c− d©n Nam bé mang tÝnh cã thÓ lµ hµng chôc ngh×n ng−êi<br /> nh÷ng ®Æc tr−ng tiªu biÓu nh− ®Æc [12]. Tr−íc t×nh h×nh nh− vËy, §¶ng vµ<br /> tr−ng mang tÝnh vïng ®−îc biÓu hiÖn Nhµ n−íc ta cïng mét lóc cÇn ph¶i gi¶i<br /> qua c¸c yÕu tè: ®a thÇn, khu vùc, tÝnh quyÕt tèt 2 chÝnh s¸ch D©n téc vµ T«n<br /> hçn dung vµ tÝnh nhËp thÕ; vµ ®Æc gi¸o, thùc hiÖn ®oµn kÕt t«n gi¸o trong<br /> tr−ng mang tÝnh téc ng−êi ®−îc biÓu khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n nh»m ®Êu<br /> hiÖn qua viÖc b¶o l−u gi¸ trÞ truyÒn tranh chèng mäi hµnh vi lîi dông t«n<br /> thèng vµ tÝnh cè kÕt céng ®ång. ChÝnh gi¸o v× môc ®Ých chÝnh trÞ.<br /> nh÷ng ®Æc tr−ng nµy lµm cho tÝn<br /> ng−ìng t«n gi¸o ë khu vùc Nam Bé cã Nh÷ng diÔn biÕn cña c¸c t«n gi¸o ë<br /> nh÷ng ®Æc thï riªng so víi nh÷ng khu vïng d©n téc thiÓu sè cßn nhiÒu phøc<br /> vùc kh¸c trong c¶ n−íc, còng nh− trªn t¹p ®ßi hái §¶ng vµ Nhµ n−íc ta ph¶i cã<br /> thÕ giíi. chÝnh s¸ch tèt ®Ó øng xö. Dï øng xö<br /> theo c¸ch nµo th× víi bøc tranh t«n gi¸o<br /> Trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn vµ héi ®a d¹ng nh− hiÖn nay, bªn c¹nh viÖc coi<br /> nhËp cïng víi ý thøc duy tr× ®êi sèng t«n gi¸o lµ nhu cÇu tinh thÇn cña mét<br /> tÝn ng−ìng truyÒn thèng cña m×nh, bé phËn nh©n d©n, chóng ta còng cÇn<br /> nhiÒu téc ng−êi thiÓu sè ®· tiÕp nhËn nh×n nhËn t«n gi¸o tõ khÝa c¹nh ®¹o<br /> 36 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2013<br /> <br /> <br /> ®øc - v¨n hãa, coi t«n gi¸o lµ gèc, lµ cho vÊn ®Ò gÇn gòi víi thÇn häc hiÖn<br /> thµnh tè cña v¨n hãa ViÖt Nam nh»m ®¹i. VÊn ®Ò m«i tr−êng râ rµng lµ mét<br /> ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ tÝch cùc cña t«n trong nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c t«n gi¸o ®i<br /> gi¸o gãp phÇn ®iÒu chØnh hµnh vi cña tiªn phong trong viÖc thÓ hiÖn vai trß<br /> con ng−êi trong x· héi hiÖn ®¹i. cña m×nh trong x· héi h«m nay.<br /> 3. T«n gi¸o vµ mét sè vÊn ®Ò kh¸c Thø hai, viÖc luËn gi¶i vÊn ®Ò b¶o<br /> * T«n gi¸o vµ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i vÖ m«i tr−êng, mét vÊn ®Ò thuÇn tóy<br /> tr−êng cña x· héi hiÖn ®¹i xuÊt ph¸t tõ c¸c c¬<br /> së triÕt häc vµ thÇn häc tõ trong kinh<br /> T«n gi¸o kh«ng chØ thÓ hiÖn vai trß<br /> s¸ch cho thÊy kh¶ n¨ng diÔn gi¶i gi¸o lý<br /> ®èi víi sù ph¸t triÓn v¨n hãa, chÝnh trÞ<br /> cho phï hîp víi hoµn c¶nh hiÖn nay.<br /> hay ®¹o ®øc thuéc ®êi sèng tinh thÇn,<br /> §©y còng lµ mét néi dung cho thÊy kh¶<br /> mµ c¶ trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi.<br /> n¨ng thÝch nghi cña c¸c t«n gi¸o ®èi víi<br /> Nh÷ng ph©n tÝch ®¸ng chó ý cña c¸c t¸c<br /> x· héi hiÖn ®¹i.<br /> gi¶ NguyÔn Quang H−ng vµ NguyÔn<br /> V¨n Th¸i nh»m lµm râ vai trß cña t«n Thø ba, c¸c t«n gi¸o b»ng c¸c<br /> gi¸o trong x· héi ViÖt Nam qua viÖc b¶o ph−¬ng tiÖn ®¹i chóng, dÔ qu¶ng b¸, ®i<br /> vÖ m«i tr−êng lµ mét trong nh÷ng minh vµo lßng ng−êi, gi¸o dôc cho ng−êi d©n<br /> chøng kh¼ng ®Þnh t«n gi¸o t¸c ®éng tíi cã ý thøc b¶o vÖ m«i tr−êng tõ nh÷ng<br /> mäi mÆt ®êi sèng x· héi, chø kh«ng chØ hµnh ®éng cô thÓ nhÊt, thiÕt thùc nhÊt,<br /> t¸c ®éng tíi nh÷ng lÜnh vùc v¨n hãa kh¬i dËy tr¸ch nhiÖm x· héi cho mçi<br /> tinh thÇn. ng−êi d©n… Kh«ng thÓ gi¶i quyÕt mét<br /> vÊn ®Ò v¨n hãa vµ t«n gi¸o ®i s©u vµo<br /> Dùa trªn nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu<br /> ng−êi d©n ®¬n thuÇn b»ng c¸c biÖn<br /> thùc ®Þa cña nhãm sinh viªn Khoa M«i<br /> ph¸p hµnh chÝnh.<br /> tr−êng, §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi thùc<br /> hiÖn n¨m 2008 vµ nhãm sinh viªn Khoa * T«n gi¸o vµ vÊn ®Ò b×nh ®¼ng giíi<br /> Khoa häc m«i tr−êng cña Tr−êng §¹i Trong xu thÕ toµn cÇu hãa, ®a d¹ng<br /> häc Khoa häc Tù nhiªn, §¹i häc Quèc hãa, thÕ tôc hãa lµ nh÷ng xu thÕ chñ<br /> gia Hµ Néi thùc hiÖn n¨m 2012 ®Ó ph©n ®¹o cña t«n gi¸o trong bèi c¶nh x· héi<br /> tÝch n¹n ®èt “vµng m·” nh− mét biÕn hiÖn ®¹i, ®êi sèng t«n gi¸o cã nhiÒu thay<br /> th¸i trong sinh ho¹t t«n gi¸o g©y h¹i ®æi. Tr−íc ®©y, vai trß cña ng−êi phô n÷<br /> m«i tr−êng, c¸c t¸c gi¶ ®−a ra kÕt luËn ®èi víi t«n gi¸o kh«ng ®−îc ®Ò cao. Ngµy<br /> r»ng: trong khi c¸c c¬ quan c«ng quyÒn nay ®· cã sù thay ®æi râ rÖt ë nhiÒu gãc<br /> cßn ch−a hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, ®é kh¸c nhau. Phô n÷ tham gia vµ cã<br /> ngay viÖc tæ chøc tuyªn truyÒn cho nh÷ng ®ãng gãp to lín vµo qu¸ tr×nh ®a<br /> ng−êi d©n vÒ vÊn ®Ò m«i tr−êng còng d¹ng hãa, thÕ tôc hãa t«n gi¸o t¹i ViÖt<br /> ch−a lµm ®−îc bao nhiªu th× c¸c tæ chøc Nam. Nh÷ng ph©n tÝch cña t¸c gi¶<br /> t«n gi¸o ®· ®i tr−íc mét b−íc trong vÊn NguyÔn ThÞ Minh Ngäc nh»m chøng<br /> ®Ò nµy [9]. minh cho gi¶ thuyÕt: phô n÷ lµ nh÷ng<br /> Thø nhÊt, chøc s¾c cña hÇu hÕt c¸c ng−êi thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®a d¹ng hãa,<br /> t«n gi¸o ®Òu ®· ®−a vÊn ®Ò m«i tr−êng thÕ tôc hãa t«n gi¸o t¹i ViÖt Nam hiÖn<br /> thµnh mét trong nh÷ng néi dung chÝnh nay, ®· tËp trung lµm râ mét sè néi<br /> trong c¸c thuyÕt gi¶ng cña m×nh, lµm dung [11]:<br /> Täa ®µm khoa häc quèc tÕ: T«n gi¸o… 37<br /> <br /> Mét lµ, vai trß duy tr× vµ ph¸t triÓn ®×nh gåm c¶ nam vµ n÷. NhiÒu gia ®×nh<br /> c¸c ho¹t ®éng t«n gi¸o cña tÝn ®å n÷. thµnh phè hiÖn nay thùc hiÖn viÖc cóng<br /> Trong ®ã, ng−êi phô n÷ ®ãng vai trß nÒn giç tæ tiªn, cha mÑ trong tõng gia ®×nh<br /> t¶ng trong c¸c ho¹t ®éng cña chïa nhá, kh«ng thùc hiÖn cóng giç tËp trung<br /> chiÒn, ®ãng vai trß quan träng trong t¹i nhµ con tr−ëng. Cø nh− vËy, theo t¸c<br /> qu¸ tr×nh håi sinh t«n gi¸o t¹i ViÖt gi¶, trong xu thÕ ph¸t triÓn cña x· héi<br /> Nam. Ng−êi phô n÷ còng lµ ng−êi thóc hiÖn ®¹i, viÖc ng−êi phô n÷ ®¶m tr¸ch<br /> ®Èy qu¸ tr×nh thÞ tr−êng hãa t«n gi¸o c«ng viÖc cóng tÕ trong gia ®×nh, cóng tÕ<br /> diÔn ra nhanh chãng h¬n vµ tiÕp ®Õn, tæ tiªn gia ®×nh chång vµ gia ®×nh m×nh<br /> ng−êi phô n÷ kh«ng cã sù ®ãng gãp cho t¹i ng«i nhµ chung cña hai vî chång sÏ<br /> sù ph¸t triÓn cña thÇn häc t«n gi¸o. §a trë nªn ngµy cµng phæ biÕn. Vai trß cña<br /> phÇn hä ®Õn víi t«n gi¸o qua thùc hiÖn ng−êi phô n÷ trong c«ng viÖc t©m linh<br /> cóng lÔ. Môc ®Ých cuèi cïng cña sù cóng ngµy cµng ®−îc ®Ò cao.<br /> lÔ nµy lµ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña<br /> §ång t×nh víi quan ®iÓm trªn, Linh<br /> cuéc sèng hiÖn t¹i: cÇu søc kháe, b×nh<br /> môc Hµ V¨n Minh còng ®· cã nh÷ng<br /> an, giÇu cã, thµnh ®¹t trong c«ng viÖc<br /> ph©n tÝch vÒ vai trß cña ng−êi phô n÷<br /> cho b¶n th©n vµ nh÷ng ng−êi trong gia<br /> Kit« gi¸o trong ®êi sèng gi¸o héi vµ gia<br /> ®×nh. Hä Ýt t×m hiÓu gi¸o lý hay c¸c häc<br /> ®×nh. Theo t¸c gi¶, thùc ra phÈm gi¸<br /> thuyÕt t«n gi¸o.<br /> ngang nhau gi÷a ng−êi nam vµ ng−êi<br /> §èi víi c¸c hiÖn t−îng t«n gi¸o míi, n÷ ®· ®−îc tr×nh bµy trong Th¸nh Kinh.<br /> kh¶o s¸t cho thÊy tÝn ®å cña c¸c hiÖn Gi¸o héi lu«n ®Ò cao phÈm gi¸ ng−êi<br /> t−îng t«n gi¸o míi t¹i ViÖt Nam ®a phô n÷ vµ ®Êu tranh chèng l¹i mäi ®èi<br /> phÇn lµ phô n÷. Sè l−îng ng−êi ®øng xö bÊt c«ng hay miÖt thÞ phô n÷. Vai trß<br /> ®Çu c¸c hiÖn t−îng t«n gi¸o míi lµ phô ng−êi n÷ Kito gi¸o trong gia ®×nh ®−îc<br /> n÷ còng ®«ng h¬n nam giíi. thÓ hiÖn qua thiªn chøc lµm mÑ vµ qua<br /> Hai lµ, vai trß duy tr× c¸c ho¹t ®éng vai trß lµ ng−êi truyÒn gi¸o. Theo t¸c<br /> t©m linh trong gia ®×nh. gi¶, víi chñ tr−¬ng gi¶i phãng phô n÷,<br /> ®−a ng−êi phô n÷ ra khái gia ®×nh,<br /> Theo ph©n tÝch vµ quan s¸t cña t¸c tham gia vµo c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ,<br /> gi¶, trong nhiÒu gia ®×nh h¹t nh©n t¹i kinh tÕ, x· héi nh− nam giíi, hiÖn nay,<br /> Hµ Néi hiÖn nay nãi riªng vµ t¹i c¸c ngµy cµng nhiÒu phô n÷ ®−îc ®−a vµo<br /> thµnh phè nãi chung, c«ng viÖc cóng lÔ, gi÷ nh÷ng chøc vô cao cÊp trong chÝnh<br /> ch¨m lo h−¬ng khãi ®−îc giao phã hoµn quyÒn hay trong c¸c c«ng ty, nh−ng nh−<br /> toµn cho ng−êi phô n÷, ®Æc biÖt phæ thÕ lµ ng−êi ta l¹i ®ang v« t×nh “ch«n<br /> biÕn trong c¸c gia ®×nh cã ban thê PhËt cÊt” thiªn chøc lµm mÑ. Vµ hËu qu¶ lµ,<br /> t¹i gia. Theo t¸c gi¶ quan s¸t, cã tíi 90% x· héi ®ang ngµy cµng cã thªm nhiÒu téi<br /> sè ban thêi PhËt t¹i gia do ng−êi phô n÷ ph¹m lµ thanh thiÕu niªn mµ nguyªn<br /> thiÕt lËp vµ cóng lÔ hµng ngµy. nh©n lµ do ng−êi con thiÕu v¾ng sù<br /> Ngµy nay, trong hÖ thèng gia ®×nh ch¨m lo d¹y dç ®óng mùc cña ng−êi mÑ.<br /> h¹t nh©n con c¸i kh«ng ë cïng cha mÑ, §êi sèng ®øc tin cña con c¸i còng lÖ<br /> anh chÞ em kh«ng sèng chung trong thuéc vµo ng−êi mÑ rÊt nhiÒu, v× thÕ,<br /> ng«i nhµ. Nhu cÇu cóng giç tæ tiªn lµ gi¸o héi lu«n nhê cËy ®Õn sù dÊn th©n<br /> nhu cÇu cña mäi thµnh viªn trong gia cña c¸c bµ mÑ trong viÖc chuyÓn giao<br /> 38 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2013<br /> <br /> <br /> ®øc tin vµ gi¸o dôc ®øc tin cho con c¸i, gi¸ trÞ cña nã ®èi víi ®¹o ®øc trong<br /> nhÊt lµ trong thêi ®¹i h«m nay, nh»m x· héi ViÖt Nam hiÖn nay.<br /> x©y dùng mét nh©n lo¹i yªu th−¬ng vµ<br /> hßa b×nh, mét nh©n lo¹i kh«ng hËn thï 7. §inh Hång H¶i: Sù biÕn ®æi cña tÝn<br /> vµ biÕt t«n träng sù sèng... [10]. ng−ìng Di LÆc trong PhËt gi¸o: Tõ<br /> ®Êng cøu thÕ PhËt gi¸o ®Õn c¸c biÓu<br /> Trao ®æi vÒ vÊn ®Ò nµy, cßn rÊt<br /> t−îng Di LÆc thêi Trung ®¹i.<br /> nhiÒu ý kiÕn tr¸i ng−îc nhau: cã ý kiÕn<br /> phñ nhËn hoµn toµn vai trß cña ng−êi 8. NguyÔn Vò H¶o: §èi tho¹i liªn t«n<br /> phô n÷ trong viÖc duy tr× c¸c ho¹t ®éng gi¸o vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ë ViÖt<br /> t©m linh t¹i gia ®×nh, còng cã ý kiÕn cho Nam hiÖn nay.<br /> r»ng hiÖn nay, ng−êi duy tr× c¸c ho¹t<br /> ®éng t©m linh trong gia ®×nh chñ yÕu 9. NguyÔn Quang H−ng, NguyÔn V¨n<br /> vÉn lµ nam giíi. Xu h−íng ng−êi phô n÷ Th¸i: T«n gi¸o trong x· héi ViÖt<br /> thùc hiÖn viÖc cóng lÔ, ch¨m lo h−¬ng Nam (qua kh¶o cøu PhËt gi¸o, tÝn<br /> khãi cã ch¨ng chØ phæ biÕn t¹i c¸c gia ng−ìng truyÒn thèng vµ b¶o vÖ m«i<br /> ®×nh h¹t nh©n vµ ë thµnh phè. MÆc dï tr−êng).<br /> vËy, c¸c nhµ nghiªn cøu ®Òu thèng nhÊt<br /> r»ng: vai trß cña ng−êi phô n÷ trong c¸c 10. Hµ V¨n Minh: Vai trß cña ng−êi<br /> lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi còng nh− phô n÷ Kit« gi¸o trong ®êi sèng gi¸o<br /> trong t«n gi¸o ngµy cµng t¨ng lªn, b×nh héi vµ gia ®×nh.<br /> ®¼ng giíi lµ ®iÒu cã thÓ thùc hiÖn ®−îc<br /> nh−ng nh÷ng g× thuéc vÒ “thiªn chøc”, 11. NguyÔn ThÞ Minh Ngäc: Vai trß cña<br /> “bæn phËn” cña ng−êi phô n÷ th× dï ë phô n÷ ViÖt Nam víi T«n gi¸o (nh×n<br /> ®©u vµ ë thêi ®¹i nµo ®i ch¨ng n÷a còng tõ gãc ®é toµn cÇu hãa, ®a d¹ng hãa<br /> khã cã thÓ thay thÕ ®−îc. vµ thÕ tôc hãa t«n gi¸o ViÖt Nam<br /> ®−¬ng ®¹i).<br /> <br /> C¸c Tham luËn ®−îc trÝch dÉn 12. Ph¹m V¨n Thµnh: §êi sèng t«n gi¸o<br /> míi trong c¸c d©n téc thiÓu sè ë ViÖt<br /> 1. ThiÖn CÈm: T«n gi¸o ®ãng gãp g×<br /> Nam - tiÕp cËn tõ gãc nh×n v¨n hãa<br /> cho x· héi.<br /> vµ lÞch sö téc ng−êi (nghiªn cøu<br /> 2. ThiÖn CÈm: Doanh nh©n d−íi gãc tr−êng hîp téc ng−êi M«ng).<br /> nh×n thÇn häc C«ng gi¸o.<br /> 13. D−¬ng V¨n ThÞnh: T×m hiÓu vÒ gi¸<br /> 3. V−¬ng §×nh Ch÷: Héi ®ång Gi¸m<br /> trÞ nh©n v¨n cña tÝn ng−ìng phån<br /> môc ViÖt Nam víi giíi trÎ.<br /> thùc ë ViÖt Nam.<br /> 4. TrÇn V¨n §oµn: §¸nh gi¸ l¹i thÇn<br /> häc Trung Hoa. 14. Ph¹m Huy Th«ng: ¶nh h−ëng cña<br /> v¨n hãa ViÖt víi ®¹o C«ng gi¸o ë<br /> 5. Ng« Quèc §«ng: MÊy suy nghÜ vÒ<br /> ViÖt Nam.<br /> C«ng gi¸o víi d©n téc thêi ®iÓm<br /> N¨m Th¸nh 2010. 15. Kim Chae Young: VÒ nh÷ng xung<br /> 6. TrÇn ThÞ H¹nh, Vò TuyÕt Thanh: ®ét mang tÝnh x· héi gi÷a PhËt gi¸o<br /> “T©m” trong triÕt häc PhËt gi¸o vµ vµ Kit« gi¸o ë Hµn Quèc.<br />