tới ngọn hải đăng: phần 2 - nxb hội nhà văn

THỜI GIAN QUA<br /> 1.<br /> “Chà, chúng ta phải chờ xem tương lai ra sao,” ông Bankes nói, bước vào từ ngoài hiên.<br /> “Trời tối quá không nhìn được,” Andrew nói, đi lên từ bãi biển.<br /> “Hầu như không thể nói đâu là biển và đâu là đất liền nữa,” Prue nói.<br /> “Chúng ta cứ để sáng đèn ở đó hở?” Lily hỏi khi họ cởi áo khoác ra ở bên trong nhà.<br /> “Không,” Prue bảo, “nếu mọi người đều ở trong nhà.”<br /> “Andrew,” cô gọi với, “cứ tắt đèn trong sảnh đi nhé.”<br /> Những ngọn đèn dầu lần lượt bị thổi tắt đi, chỉ có ông Carmichael, do muốn nằm đọc<br /> Virgil[35] thêm một lúc, vẫn còn để sáng cây nến của mình.<br /> <br /> 2.<br /> Thế là với tất cả những ngọn đèn đã tắt mặt trăng chìm xuống, một cơn mưa nhỏ gõ nhịp<br /> trên mái nhà, và bóng tối mênh mang bắt đầu buông. Dường như không có gì có thể thoát<br /> khỏi cơn lũ bóng tối tràn trề đang luồn vào những lỗ khóa và khe hở, cuộn tròn những tấm<br /> mành che cửa sổ, tiến vào những căn phòng ngủ, nuốt chửng một cái chậu và cái bình chỗ<br /> này, một lọ hoa thược dược đỏ và vàng chỗ nọ, những cạnh sắc và hình khối vững chắc<br /> của một cái tủ ngăn chỗ kia. Không chỉ những đồ đạc biến đi; mà hầu như không còn lại<br /> một thân hình hay tâm trí nào để người ta có thể bảo, “Đây là anh ấy,” hay “Đây là cô ấy.”<br /> Thỉnh thoảng một bàn tay lại giơ lên như thể vớ lấy một vật gì đó, né tránh một vật gì đó,<br /> hoặc ai đó rên lên, cười to lên như đang chia sẻ một chuyện vui với khoảng hư vô.<br /> Không có gì khuấy động trong phòng khách, phòng ăn hay trên cầu thang. Chỉ có những<br /> luồng không khí, bị tách khỏi cơn gió (nói cho cùng ngôi nhà đã cũ nát rồi) đang luồn qua<br /> những bản lề han rỉ và những thứ đồ gỗ, lượn quanh những góc nhà và thám thính những<br /> phòng ốc trong nhà.<br /> Hầu như người ta có thể hình dung ra chúng khi chúng lướt vào phòng khách, hỏi han<br /> nhau và hỏi đùa với những miếng giấy dán tường đang bay phần phật, rằng bọn kia lơ<br /> lửng ở đó thêm bao lâu nữa thì sẽ rơi xuống? Rồi quét nhẹ lên những bức tường, chúng<br /> đăm chiêu lướt qua như muốn hỏi những đóa hồng đỏ và vàng trên giấy dán tường rằng<br /> các bạn có sẽ phôi phai đi chăng, và thăm dò (một cách khẽ khàng, vì chúng có thể tùy<br /> nghi sử dụng thời gian) những lá thư bị xé trong sọt đựng giấy vụn, những bông hoa,<br /> những quyển sách, tất cả những thứ giờ đây phơi mở ra với chúng và đang hỏi, Chúng là<br /> đồng minh? Chúng là kẻ thù? Chúng sẽ tồn tại bao lâu?<br /> Với vết chân nhợt nhạt của nó trên cầu thang và tấm thảm, một tia sáng ngẫu nhiên - từ<br /> một vì sao không bị che khuất, từ một con tàu lang thang nào đó, hay thậm chí từ ngọn hải<br /> <br /> đăng - dẫn đường cho chúng. Với vết chân nhợt nhạt của tia sáng trên cầu thang và tấm<br /> thảm, những luồng không khí nhỏ lượn lên cầu thang và lướt vi vu quanh những cửa<br /> phòng ngủ. Nhưng chắc chắn chúng phải dừng lại ở đây. Bất cứ thứ gì khác cũng có thể<br /> tàn lụi và biến mất, còn cái nằm ở đây thì bất biến. Ở đây, người ta có thể nói tới những<br /> ánh sáng lướt qua đó, những làn không khí quờ quạng mà bạn không thể chạm vào hay<br /> hủy hoại đang thở và lướt bên trên chiếc giường đó. Từ bên trên, một cách yếu ớt, ma<br /> quái, như thể chúng có những ngón tay bằng lông vũ-ánh sáng và thứ ánh sáng bền bỉ của<br /> những chiếc lông vũ, chúng nhìn, một lần, vào những đôi mắt nhắm, những ngón tay nắm<br /> hờ, yếu ớt cuộn y phục của họ lên rồi biến mất. Cứ thế, ồn ào, vi vút, chúng lướt lên khung<br /> cửa sổ cầu thang, những căn phòng ngủ của những người hầu, những ngăn buồng của các<br /> căn phòng áp mái; quay trở xuống, nhuộm trắng những quả táo trên bàn ăn, chạm vào<br /> những cánh hoa hồng, sờ vào bức tranh trong khung vẽ, quét qua tấm thảm và cuốn một ít<br /> cát lên sàn nhà. Cuối cùng, chúng ngưng nghỉ, gom tụ lại, cùng thốt lên một tiếng thở dài;<br /> cùng rít lên một giọng than van vô mục đích mà một cánh cửa nào đó trong nhà bếp đáp<br /> lại; chúng tỏa rộng ra; không chứa nhận gì cả; rồi thổi đóng sầm cánh cửa.<br /> [Tới đây, Carmichael, người đang đọc Virgil, thổi tắt ngọn nến. Trời đã quá nửa đêm.]<br /> <br /> 3.<br /> Nhưng rốt cuộc một đêm là gì? Một không gian ngắn ngủi, nhất là khi bóng tối mờ đi quá<br /> sớm, những con chim cất tiếng hót quá sớm, một con gà trống gáy lên, hay một màu xanh<br /> nhợt nhạt hiện nhanh, như một chiếc lá xoay vòng trong vũng xoáy. Tuy nhiên, đêm vẫn<br /> tiếp nối đêm. Mùa đông gom cất chúng và phân phát chúng đồng đều, với những ngón tay<br /> không mệt mỏi. Chúng kéo dài; chúng tối tăm. Một số đêm treo cao những hành tinh trong<br /> trẻo, những chiếc dĩa sáng ngời. Những chiếc lá mùa thu, bị tàn phá là thế, vẫn lấp lánh<br /> ánh sáng của những lá cờ tơi tả ngời lên trong màn ảm đạm của những khung cửa nhà thờ,<br /> nơi những chữ cái bằng vàng trên những phiến đá hoa diễn tả cái chết trong chiến trận và<br /> những nắm xương ngả trắng bị đốt cháy như thế nào ở xứ Ấn Độ xa xôi. Những chiếc lá<br /> thu sáng lấp lánh dưới ánh trăng vàng, thứ ánh sáng của những đêm rằm, thứ ánh sáng làm<br /> chín mọng khả năng lao động, làm mềm đi những gốc rạ, và đưa sóng phủ xanh bờ cát.<br /> Giờ đây, dường như xúc động với sự ăn năn và tất cả những cần lao của con người, đức<br /> thánh linh đã rẻ tấm màn che và để lộ ra phía sau đêm một con thỏ rừng đứng thẳng, đơn<br /> độc, nổi bật; sóng vỗ; con thuyền bồng bềnh; những thứ mà nếu chúng ta xứng đáng sẽ<br /> luôn là của chúng ta. Nhưng chao ôi, đức thánh linh đã giật phăng sợi dây, kéo lại bức<br /> màn; ngài không hài lòng; ngài che đi những kho báu của mình trong một cơn mưa đá, và<br /> phá tan chúng, làm lẫn lộn chúng đến nỗi dường như sự bình thản của chúng sẽ không bao<br /> giờ quay lại hoặc chúng ta sẽ không bao giờ gom những mảnh vụn của chúng lại thành<br /> một tổng thể hoàn hảo hoặc đọc trong những mảnh rải rác những dòng chữ rõ ràng của<br /> chân lý được nữa. Vì sự ăn năn của chúng ta chỉ đáng cho một thoáng nhìn; sự cần lao của<br /> chúng ta chỉ hoãn lại được phút giây.<br /> Đêm bây giờ đầy gió và sự tàn phá; cây cối ngã nghiêng và những chiếc lá bay tơi tả khắp<br /> đó đây cho tới khi phủ đầy bãi cỏ và nằm chồng chất lên nhau trong những máng xối,<br /> những ống dẫn nước mưa bị nghẹt và những con đường mòn rải rác. Ngay biển cả cũng<br /> trở trăn và tự vỡ tung, và một kẻ đang ngủ bất kỳ nào đó sẽ tưởng tượng rằng anh ta có thể<br /> <br /> tìm thấy trên bãi biển một lời giải đáp cho những ngờ vực của mình, một sự sẻ chia cho<br /> nỗi niềm hiu quạnh của mình, vứt đi bộ quần áo ngủ của anh ta rồi một mình đi xuống để<br /> tản bộ trên mặt cát, chẳng có hình ảnh nào giống với sự phục vụ và sự sẵn sàng siêu thoát<br /> dễ dàng đến trong tay để đem trật tự lại cho đêm và làm cho thế giới phản ánh hạn độ của<br /> linh hồn. Bàn tay đó co quắp lại trong tay anh ta; giọng nói đó gầm lên trong đôi tai anh ta.<br /> Có vẻ như trong một tình trạng rối rắm như thế sẽ chẳng ích gì khi hỏi màn đêm những<br /> câu hỏi cái gì, vì sao, bởi đâu, những câu hỏi đã thôi thúc kẻ ngủ ngon rời khỏi giường để<br /> tìm kiếm một lời giải đáp.<br /> [Ông Ramsay, bị trượt ngã trên một hành lang vào một buổi sáng u ám, đã duỗi đôi tay của<br /> ông ra, nhưng bà Ramsay đã chết khá đột ngột vào đêm hôm trước, đôi tay ông, dù đã<br /> duỗi ra, chỉ chạm vào cõi hư vô.]<br /> <br /> 4.<br /> Thế là với ngôi nhà trống rỗng, những cánh cửa khóa chặt và những tấm thảm cuộn lại,<br /> những làn gió nhẹ tản mác ấy, những cảnh vệ tiên phong của các đoàn quân lớn, ào ào thổi<br /> vào, quét qua những tấm ván trần, nhấm nhẳn và tỏa thành hình rẻ quạt, chẳng gặp thứ gì<br /> trong căn phòng ngủ hay phòng khách vốn đã hoàn toàn ghi nhận chúng ngoài những vật<br /> treo tường bay phần phật, những đồ gỗ kêu cọt kẹt, những chân bàn trần trụi, những cái<br /> chảo và đồ sứ đã đóng đầy cặn cáu, xỉn mờ, nứt vỡ. Những thứ mọi người đã bỏ rơi lại một đôi giày, một cái mũ đi săn, vài chiếc váy và áo khoác bạc màu trong tủ quần áo - chỉ<br /> có những thứ đó mới còn lưu giữ hình dáng con người và biểu thị trong nỗi trống vắng<br /> rằng chúng đã từng được khoác mang và làm cho sống động ra sao; những bàn tay đã từng<br /> bận rộn với những cái khuy và móc áo ra sao; tấm gương đã từng ôm giữ một gương mặt<br /> ra sao; đã từng ôm giữ một thế giới bên ngoài trong đó một hình dáng xoay chuyển, một<br /> bàn tay vụt hiện, cánh cửa mở ra, lũ trẻ ùa vào nhốn nháo; và ùa ra ngoài trở lại. Bây giờ,<br /> ngày nối tiếp ngày, ánh sáng biến chuyển hình ảnh sắc nét của nó trên bức tường đối diện,<br /> như một bông hoa phản chiếu trên mặt nước. Chỉ có bóng của những hàng cây ngả<br /> nghiêng trong gió đang rạp người trên tường, và trong khoảnh khắc làm tối đi cái vũng<br /> ánh sáng phản quang; hoặc chỉ những bóng chim bay ngang, tạo thành một vệt nhòa chậm<br /> chạp lướt qua nền phòng ngủ.<br /> Vẻ yêu kiều và sự tĩnh lặng ngự trị và cùng nhau tạo thành hình dáng của chính nó, một<br /> hình thức mà từ đó đời sống đã lìa xa; sự quạnh hiu giống như một vũng nước xa xa mờ<br /> nhạt dưới ánh chiều tà, được nhìn thấy từ cửa sổ một toa tàu, một vũng nước biến đi nhanh<br /> đến nỗi hầu như người ta không thể tước đoạt đi sự quạnh hiu của nó, dù đã nhìn thấy nó<br /> một lần. Vẻ yêu kiều và sự tĩnh lặng nắm chặt tay nhau trong phòng ngủ giữa những chiếc<br /> bình bị che khuất, những chiếc ghế trùm kín, thậm chí nỗi tò mò của ngọn gió, và tiếng ồn<br /> khe khẽ của những làn gió biển nhẹ ẩm ướt đang cọ xát, khụt khịt và lặp lại những câu hỏi<br /> của chúng - “Các bạn có phai nhòa đi không? Các bạn có tàn lụi đi không? - cũng hầu như<br /> không thể quấy nhiễu sự thanh bình, sự lãnh đạm, bầu không khí vẹn nguyên thuần khiết,<br /> như thể câu hỏi mà chúng đặt ra hầu như không cần thiết phải được đáp lại rằng: chúng tôi<br /> vẫn còn đây.<br /> Dường như không gì có thể phá vỡ hình ảnh đó, làm suy đồi sự trinh trắng đó, hoặc làm<br /> náo động tấm áo choàng lung linh của sự im lặng mà, hết tuần này sang tuần khác, trong<br /> <br /> căn phòng trống rỗng, đã đan dệt vào chính nó tiếng lũ chim kêu vọng lại, tiếng còi tàu hụ,<br /> tiếng vi vu rì rào của những cánh đồng, tiếng chó sủa, tiếng người la hét, và cuộn chúng<br /> quanh phòng trong im lặng. Chỉ có một lần một tấm ván ngã xuống đầu cầu thang; một lần<br /> vào lúc nửa đêm với một tiếng ầm ầm, một sự gẫy đổ, như sau hàng bao nhiêu thế kỷ im<br /> lìm, một tảng đá tách ra khỏi ngọn núi và lao nhanh xuống lũng, một nếp gấp của tấm<br /> khăn choàng bung ra và đu đưa qua lại. Rồi sự thanh bình lại bao trùm; và cái bóng chập<br /> chờn; ánh sáng sùng kính nghiêng mình tới hình ảnh của chính nó trên tường phòng ngủ;<br /> và bà McNab, xé toạt bức màn im lặng với đôi bàn tay đã nhúng vào chậu giặt, nghiền nát<br /> nó với đôi ủng đã nghiến trên đá sỏi, tới đó theo chỉ thị để mở mọi cánh cửa sổ ra và quét<br /> dọn những căn phòng ngủ.<br /> <br /> 5.<br /> Khi đang bước chòng chành (vì bà lắc lư như một con tàu trên biển) và đảo mắt quanh (vì<br /> bà không nhìn thẳng vào một thứ nào cả mà chỉ liếc qua, một cái liếc mắt mang tính phản<br /> kháng sự khinh miệt và giận dữ của thế gian - bà biết rằng mình kém thông minh), khi<br /> bám lấy thành cầu thang đu người lên những bậc thang và khi tập tễnh bước từ phòng này<br /> sang phòng khác, bà cất tiếng hát. Trong khi đang lau chùi tấm gương dài và liếc mắt nhìn<br /> thân hình lắc lư lảo đảo của mình, một âm thanh phát ra từ đôi môi bà - một câu hát nào<br /> đó mà có lẽ hai mươi năm trước từng rất vui nhộn trên sân khấu, từng được ngân nga và<br /> nhảy múa theo, nhưng giờ đây, phát ra từ một người đàn bà giúp việc răng rụng sạch, mũ<br /> trùm đầu, nó đã bị tước đi ý nghĩa, như chính bản thân giọng nói của sự ngờ nghệch, sự<br /> hóm hỉnh và sự kiên trì, nó trầm xuống rồi lại vút lên cao, khiến trong lúc vừa lảo đảo<br /> bước vừa quét dọn, lau chùi, dường như bà muốn thốt lên rằng việc thức giấc và đi ngủ<br /> lại, việc lôi mọi thứ ra và thu cất chúng vào trở lại, là một nỗi buồn sầu và phiền muộn dài<br /> dặc biết bao. Cái thế giới mà bà đã biết suốt gần bảy mươi năm qua thật chẳng dễ dàng<br /> hay thoải mái chút nào. Bà mệt nhọc cúi đầu. Vừa quỳ gối rên rẩm bên dưới giường để<br /> quét những tấm ván bà vừa tự hỏi, nó sẽ kéo dài bao lâu nữa? Nhưng khi lại nhổm người<br /> đứng lên, lại liếc nhìn vào gương mặt của chính bà, những nỗi buồn của chính bà, đang<br /> đứng đó há mồm trong tấm gương, mỉm nụ cười ngây ngô vô mục đích, lại bắt đầu nhẹ<br /> nhàng và tập tễnh bước, dỡ những tấm thảm lên, đặt những món đồ sứ xuống, nghiêng mắt<br /> nhìn vào gương, rốt cuộc như thể bà đã tìm được niềm an ủi, như thể một niềm hy vọng<br /> bất khả tu chỉnh nào đó đã thật sự quyện quanh bài hát buồn bã của bà. Ắt hẳn đã có<br /> những viễn cảnh hân hoan khi nói chuyện với con cái của bà (thế nhưng hai đứa là thứ hèn<br /> kém và một đứa đã từ bỏ bà) ở chỗ chậu giặt, khi đang uống ở quán rượu; khi đang lật<br /> những mảnh báo cắt ra trong ngăn kéo của bà. Ắt hẳn đã có một sự phân tách nào đó của<br /> bóng tối, một dòng chảy nào đó dưới những chiều sâu tăm tối mà qua đó ánh sáng đủ sức<br /> phát lộ ra trên gương mặt đang cười trong tấm gương và khiến bà lẩm nhẩm hát một bài ca<br /> cũ trên sân khấu khi một lần nữa quay về với công việc của mình. Kẻ thần bí, kẻ nhìn xa<br /> trông rộng, khi đi trên bãi biển trong một đêm trời đẹp, khi khuấy động một vũng nước<br /> nhỏ, khi nhìn một tảng đá, khi tự hỏi mình “Tôi là ai,” “Đây là cái gì?” đã đột ngột nhận<br /> được một câu trả lời hạ cố (họ không thể nói đó là gì) khiến họ thấy ấm lòng trong màn<br /> sương giá lạnh và thấy an ủi trong cơn quạnh quẽ. Nhưng bà McNab lại tiếp tục uống và<br /> lẩm nhẩm chuyện tầm phào như trước.<br /> <br /> 6.<br /> Mùa xuân không còn chiếc lá nào để nhiễu lộng, trần trụi và rực rỡ như một trinh nữ hung<br /> dữ với sự trinh bạch của mình, ngạo mạn với sự thuần khiết của mình, nàng nằm dài trên<br /> những cánh đồng, mắt mở to cảnh giác và hoàn toàn hờ hững với những gì mà những kẻ<br /> chứng kiến đã thực hiện hay suy nghĩ.<br /> [Prue Ramsay, tựa vào cánh tay của cha mình, đã được trao đi trong hôn lễ. Mọi người<br /> bảo, còn chi xứng lứa vừa đôi hơn thế? Và, họ nói thêm, trông nàng thật xinh đẹp biết<br /> bao!]<br /> Khi mùa hạ tới gần, khi những buổi chiều tà dài ra, những tưởng tượng lạ lùng nhất đã<br /> xuất hiện ở những kẻ thao thức và tràn trề hy vọng đang đi trên bãi biển và quậy tung<br /> vũng nước, về việc xác thịt biến thành những nguyên tử bị cuốn đi trong gió, về những vì<br /> sao lấp lánh trong tim họ, về vách núi, biển, mây và bầu trời được mang tới một cách cố<br /> tình và tập hợp nhau lại ở bên ngoài những viễn tượng rải rác của nội tâm. Trong những<br /> tấm gương đó, những tâm trí của con người, trong những vũng nước băn khoăn đó, mà<br /> bên trong là những đám mây và hình dáng biến chuyển không ngừng, những giấc mơ vẫn<br /> kéo dài dai dẳng, và người ta không thể nào cưỡng lại dự báo lạ lùng mà mỗi con mòng<br /> biển, mỗi đóa hoa, cây cối, mỗi người đàn ông và phụ nữ, và chính bản thân trái đất dường<br /> như đang bày tỏ (nhưng sẽ rút lui lập tức nếu bị đặt câu hỏi) rằng sự tốt lành đang thắng<br /> lợi, hạnh phúc đang chiếm ưu thế, trật tự đang ngự trị; hoặc cưỡng lại sự khích động khác<br /> thường muốn đi khắp đó đây để tìm kiếm một sự tốt lành tuyệt đối, một tinh thể hoặc cảm<br /> xúc mãnh liệt nào đó, xa biệt với những lạc thú từng được biết và những thứ hấp dẫn quen<br /> thuộc, một thứ gì đó xa lạ với những quy trình của cuộc sống trong nhà, đơn độc, cứng<br /> rắn, rực rỡ, như một viên kim cương trên cát, thứ sẽ mang lại an toàn cho người sở hữu<br /> chủ. Ngoài ra, trở nên mềm mại và tuân phục, mùa xuân, với những con ong bay vo ve và<br /> những con muỗi mắt đang nhảy múa của nàng, đã khoác lên người tấm áo choàng, che mắt<br /> lại, ngoảnh đầu đi, và giữa những bóng dáng lướt qua, giữa những cơn mưa nhỏ, dường<br /> như đã thủ đắc thêm một tri kiến về những nỗi u sầu của con người.<br /> [Prue Ramsay qua đời vào mùa hè năm đó vì một cơn bạo bệnh liên quan tới việc sinh nở,<br /> một tấn thảm kịch, mọi người bảo, vì mọi thứ đều đầy hứa hẹn lạc quan.]<br /> Và giờ đây trong mùa hè oi bức, ngọn gió lại cử những tên lính dọ thám của mình dạo<br /> quanh ngôi nhà lần nữa. Những con ruồi dệt thành một tấm lưới trong những căn phòng<br /> tràn ánh nắng; những ngọn cỏ, đã nhú lên sát bên cửa sổ trong đêm, khe khẽ vỗ lên lớp<br /> kính cửa. Khi màn đêm buông xuống, luồng ánh sáng của ngọn hải đăng, đã từng đáp<br /> xuống tấm thảm một cách uy quyền trong bóng tối, lại thực hiện theo khuôn mẫu cũ, giờ<br /> đây nó xuất hiện trong một thứ ánh sáng mùa xuân mềm dịu hơn hòa lẫn với ánh trăng<br /> lóng lánh, như thể nó tỏ bày sự quan tâm, lén lút nấn ná lần khân, nhìn ngó và lại hiện ra<br /> một cách thương yêu. Nhưng chính trong cơn lắng đọng của sự chăm sóc thương yêu này,<br /> khi luồng ánh sáng dài đổ bóng lên giường, tảng đá bị xé toạt ra; một nếp khác của tấm<br /> khăn choàng chùng lỏng; nó treo lơ lửng đong đưa ở đó. Suốt những đêm hè ngắn ngủi và<br /> ngày hè dài dằng dặc, khi những căn phòng dường như thầm thì với tiếng vọng của những<br /> cánh đồng và tiếng vo ve của lũ ruồi, lá cờ đuôi nheo dài nhẹ nhàng ve vẩy đong đưa một<br /> cách vô mục đích. Trong khi đó mặt trời tỏa nắng chắn cửa những căn phòng và phủ đầy<br /> <br />