Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp: Gia đình truyền thống của người Dao ở thôn hợp nhất, xã Ba Vì, huyện Ba Vì tỉnh Hà Tây với việc xây dựng gia đình văn hoá mới hiện nay

Chia sẻ: Thị Huyền | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

74
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp: Gia đình truyền thống của người Dao ở thôn hợp nhất, xã Ba Vì, huyện Ba Vì tỉnh Hà Tây với việc xây dựng gia đình văn hoá mới hiện nay với mục tiêu giới thiệu một cách có hệ thống về gia đình truyền thống, tìm ra những đặc thù riêng trong gia đình người Dao ở Hà Tây. Mời các bạn cùng tìm hiểu và tham khảo nội dung thông tin tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp: Gia đình truyền thống của người Dao ở thôn hợp nhất, xã Ba Vì, huyện Ba Vì tỉnh Hà Tây với việc xây dựng gia đình văn hoá mới hiện nay

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HOÁ HÀ NỘI KHOA VĂN HOÁ DÂN TỘC THIỂU SỐ LÊ THU HOÀN GIA ĐÌNH TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI DAO Ở THÔN HỢP NHẤT, XÃ BA VÌ, HUYỆN BA VÌ TỈNH HÀ TÂY VỚI VIỆC XÂY DỰNG GIA ĐÌNH VĂN HOÁ MỚI HIỆN NAY KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN VĂN HOÁ CHUYÊN NGÀNH VĂN HOÁ DÂN TỘC THIỂU SỐ MÃ SỐ: 608 Hướng dẫn thực hiện: TS. TRẦN BÌNH Hà Nội, 2008 1
Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh kho¸ luËn nµy chóng t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña Phßng V¨n ho¸ - Th«ng tin huyÖn Ba V×, §¶ng uû, Uû ban Nh©n d©n, c¸c ®oµn thÓ, ban ngµnh vµ bµ con ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë th«n Hîp NhÊt, x· Ba V×, huyÖn Ba V×, tØnh Hµ T©y, c¸c thÇy c« gi¸o Khoa V¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè, TS. TrÇn B×nh, nh©n ®©y chóng t«i xin göi tíi tÊt c¶ lêi c¶m ¬n ch©n thµnh vµ s©u s¾c nhÊt. Chóng t«i mong nhËn ®−îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u cña tÊt c¶ mäi ng−êi ®· vµ ®ang quan t©m ®Õn ng−êi Dao ë Ba V×. Mét lÇn n÷a chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Lª Thu Hoµn 2
Môc lôc Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi 4 2. LÞch sö nghiªn cøu 5 3. Môc ®Ých nghiªn cøu 6 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 7 5. §Þa bµn nghiªn cøu 7 6. §ãng gãp cña kho¸ luËn 7 7. Néi dung vµ bè côc cña kho¸ luËn 8 Ch−¬ng 1 Kh¸i qu¸t vÒ tù nhiªn, x∙ héi vμ ng−êi Dao ë hîp nhÊt 1.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn 9 1.2. §Æc ®iÓm x· héi 10 1.3. Kh¸i qu¸t vÒ ng−êi dao ë Hîp NhÊt 10 Ch−¬ng 2 Gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë hîp nhÊt, Ba v× 2.1. Lo¹i h×nh, qui m«, cÊu tróc gia ®×nh 20 2.2. C¸c mèi quan hÖ trong gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao 23 ë Hîp NhÊt 2.3. Quan hÖ gi÷a gia ®×nh víi céng ®ång 38 2.4. Gi¸o dôc gia ®×nh 43 Ch−¬ng 3 ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè truyÒn thèng trong gia ®×nh ng−êi Dao víi viÖc x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ ë Hîp NhÊt, x∙ Ba V× hiÖn nay 3.1. Néi dung x©y dùng gia ®×nh v¨n hãa hiÖn nay 54 3.2. Nh÷ng biÕn ®æi trong gia ®×nh ng−êi Dao ë Hîp NhÊt, Ba V× hiÖn nay 57 3.3. Nh÷ng ¶nh h−ëng tõ c¸c yÕu tè truyÒn thèng trong gia ®×nh ng−êi Dao víi viÖc x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ hiÖn nay ë Hîp NhÊt 59 Kªt luËn 66 Tμi liÖu tham kh¶o 71 Phô lôc 73 3
Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi V¨n hãa x· héi lµ mét trong c¸c bé phËn cÊu thµnh v¨n hãa cña téc ng−êi. Gia ®×nh lµ mét trong c¸c thµnh tè quan träng cña x· héi. Nghiªn cøu gia ®×nh truyÒn thèng lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô nghiªn cøu quan träng hµng ®Çu cña viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu x· héi truyÒn thèng cña c¸c téc ng−êi. Bëi thÕ, muèn t×m hiÓu, nghiªn cøu vÒ ng−êi Dao ë Ba V× kh«ng thÓ kh«ng t×m hiÓu, nghiªn cøu gia ®×nh vµ gia ®×nh truyÒn thèng cña hä vµ c¸c t¸c ®éng cña nã víi cuéc sèng x· héi hiÖn t¹i. Céng ®ång ng−êi Dao lµ mét d©n téc cã nÒn v¨n hãa víi truyÒn thèng l©u ®êi, vµ t−¬ng ®èi ®éc ®¸o. Hä cã d©n sè ®«ng vµo hµng thø 9 so víi c¸c d©n téc trong c¶ n−íc, víi nhiÒu nhãm kh¸c nhau, c− tró ph©n t¸n ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng miÒn nói kh¾p c¶ n−íc. §iÒu ®ã ®· h×nh thµnh sù ®a d¹ng, nhiÒu s¾c mµu ®Þa ph−¬ng trong v¨n ho¸ Dao ë ViÖt Nam. X· Ba V×, huyÖn Ba V×, tØnh Hµ T©y lµ ®Þa bµn duy nhÊt trong tØnh Hµ T©y cã ng−êi Dao sinh sèng. Tuy vËy, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu vÒ ng−êi Dao ë Ba V× còng nh− gia ®×nh truyÒn thèng cña hä, ®Õn nay vÉn Ýt ®−îc chó ý. MÆt kh¸c, víi bèi c¶nh cuéc sèng hiÖn nay, t¸c ®éng cña kinh tÕ thÞ tr−êng qu¸ m¹nh mÏ ®èi víi c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, trong ®ã cã c¶ v¨n hãa téc ng−êi, nÕp sèng truyÒn thèng cña c¸c gia ®×nh. Kh«ng chØ v¨n hãa téc ng−êi ph¶i biÕn ®æi ®Ó thÝch øng, mµ nÕp sèng gia ®×nh còng ph¶i thay ®æi ®Ó thÝch øng víi bèi c¶nh sèng hoµn toµn míi. Lµm thÕ nµo ®Ó b¶o tån ®−îc c¸c yÕu tè truyÒn thèng cã gi¸ trÞ ®Ých thùc, khai th¸c ®−îc nã, vËn dông ®−îc nã trong c«ng cuéc x©y dùng ®êi sèng míi hiÖn nay; lµm thÕ nµo ®Ó cã c¸ch h¹n chÕ ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè tiªu cùc, l¹c hËu,… ®èi víi viÖc x©y dùng nÕp sèng v¨n hãa míi hiÖn nay,…®ã lµ nh÷ng ®ßi hái tõ khoa häc vµ thùc tiÔn ®èi víi viÖc ®iÒu tra, nghiªn cøu vÒ gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë Ba V×, Hµ T©y hiÖn nay. 5
Víi nh÷ng lý do trªn, chóng t«i m¹nh d¹n chän Gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë th«n Hîp NhÊt, x· Ba V×, huyÖn Ba V×, tØnh Hµ T©y víi viÖc x©y dùng gia ®×nh v¨n hãa míi hiÖn nay lµm ®Ò tµi khãa luËn tèt nghiÖp cña m×nh. 2. LÞch sö nghiªn cøu Dao lµ d©n téc cã d©n sè t−¬ng ®èi ®«ng, cã nÒn v¨n ho¸ ®éc ®¸o v× vËy cã kh¸ nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m nghiªn cøu, t×m hiÓu ®Õn hä. C¸c c«ng tr×nh ®¸ng kÓ ®Ò cËp vÒ ng−êi Dao cã thÓ kÓ: Ng−êi Dao ë ViÖt Nam cña BÕ ViÕt §¼ng, NguyÔn Kh¾c Tông, N«ng Trung, NguyÔn Nam TiÕn (1971). §©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n, toµn diÖn vÒ ng−êi Dao. Nh÷ng h×nh th¸i kinh tÕ, sinh ho¹t vËt chÊt, sinh ho¹t x· héi, sinh ho¹t tinh thÇn vµ nh÷ng biÕn ®æi míi trong ®êi sèng, sinh ho¹t cña ng−êi Dao tõ sau C¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945,… ®· ®−îc c¸c t¸c gi¶ ®Ò cËp t−¬ng ®èi cô thÓ chi tiÕt trong c«ng tr×nh nµy. Trong phÇn gia ®×nh, c¸c t¸c gi¶ ®· giíi thiÖu vÒ quy m«, tÝnh chÊt gia ®×nh, quan niÖm vÒ sinh con vµ quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ng−êi Dao. Cã thÓ nãi ®©y lµ c«ng tr×nh cã quy m« kh¸ nhÊt tõ tr−íc tíi nay vÒ ng−êi Dao. C¸c d©n téc thiÓu sè ë Tuyªn Quang cña Hµ V¨n Viªn, Hµ V¨n Phông (1972). Bªn c¹nh viÖc giíi thiÖu tæng thÓ c¸c d©n téc thiÓu sè ë Tuyªn Quang, c¸c t¸c gi¶ cßn cung cÊp cho ng−êi ®äc nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ c¸c nhãm ng−êi Dao ë Tuyªn Quang, tõ sù ph©n bè, c¸ch tæ chøc th«n b¶n, phong tôc tËp qu¸n trong h«n nh©n, cho ®Õn tang ma, cÊp s¾c vµ cóng Bµn V−¬ng… cña hä. Sù ph¸t triÓn cña ng−êi Dao, hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai (KØ yÕu héi th¶o Quèc tÕ vÒ ng−êi Dao, Th¸i Nguyªn, 2004). §©y lµ c«ng tr×nh ®Ò cËp ®Õn mäi mÆt trong ®êi sèng ng−êi Dao ë ViÖt Nam, trong ®ã cã ng−êi Dao ë Ba V×. Nghiªn cøu vÒ gia ®×nh cña hä cã thÓ kÓ ®Õn c¸c bµi: Tôc tang ma cña ng−êi Dao Thanh Ph¸n ë Qu¶ng Ninh (Vi V¨n An); Mét sè kiªng kÞ liªn quan ®Õn sinh ®Î, ch¨m sãc trÎ s¬ sinh cña ng−êi Dao T¶ Pan vµ Dao ¸o dµi ë Hµ Giang (Hoµng L−¬ng); Nghi lÔ ma chay cña ng−êi Dao TiÒn ë Cao B»ng (Lý Thµnh S¬n);… 6
Tôc ng÷, c©u ®è d©n téc Dao ë Lµo Cai cña TrÇn H÷u S¬n (1999). Cuèn s¸ch ®· cung cÊp hÖ thèng c©u ®è, tôc ng÷ cña c¸c nhãm Dao sinh sèng ë Lµo Cai. V¨n ho¸ truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë Hµ Giang cña tËp thÓ t¸c gi¶ do Ph¹m Quang Hoan, Hïng §×nh Quý chñ biªn (1999) lµ c«ng tr×nh ®Ò cËp kh¸ ®Çy ®ñ c¸c thµnh tè v¨n hãa truyÒn thèng cña c¸c nhãm Dao ë Hµ Giang. LÔ cÊp s¾c cña ng−êi Dao L« Gang ë L¹ng S¬n cña Phan Ngäc Khuª, gióp ng−êi ®äc cã thªm kiÕn thøc vÒ mét trong nh÷ng nghi thøc quan träng nhÊt ®èi víi ®êi ng−êi cña ®µn «ng d©n téc Dao. Ngoµi ra, v¨n hãa Dao cßn ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong rÊt nhiÒu luËn ¸n tiÕn sÜ, luËn v¨n th¹c sÜ, kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc thuéc c¸c c¬ së ®µo t¹o vÒ D©n téc häc, V¨n hãa häc vµ Qu¶n lý d©n téc,… Còng bµn vÒ v¨n hãa Dao, cßn cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®−îc ®¨ng t¶i trªn c¸c t¹p chÝ khoa häc chuyªn ngµnh. Nh×n chung, c¸c c«ng tr×nh vÒ ng−êi Dao ®· ®−îc c«ng bè, ®· cung cÊp cho chóng ta mét c¸i nh×n toµn diÖn vÒ bøc tranh ®a s¾c mµu cña v¨n ho¸ ng−êi Dao. Nã ®· trë thµnh nguån cø liÖu khoa häc quý b¸u ®èi víi c¸c nhµ nghiªn cøu vµ qu¶n lý x· héi. Tuy thÕ, nghiªn cøu vÒ ng−êi Dao ë Ba V×, còng nh− gia ®×nh truyÒn thèng cña hä ®Õn nay vÉn Ýt ®−îc quan t©m. Chóng t«i hy väng, víi nghiªn cøu nµy sÏ phÇn nµo kháa lÊp nh÷ng thiÕu hôt vÒ t− liÖu trong bøc tranh chung vÒ ng−êi Dao ë Ba V×, Hµ T©y. 3. Môc ®Ých nghiªn cøu Giíi thiÖu mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ gia ®×nh truyÒn thèng, t×m ra nh÷ng ®Æc thï riªng trong gia ®×nh ng−êi Dao ë Hµ T©y. Ph¸t hiÖn nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp trong gia ®×nh, khai th¸c, vËn dông trong x©y dùng gia ®×nh v¨n hãa míi hiÖn nay. 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tiÓu luËn nµy chóng t«i tuyÖt ®èi tu©n thñ quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh, ®−êng lèi l·nh ®¹o cña §¶ng, Nhµ n−íc vÒ d©n téc, v¨n hãa, x· héi... ViÖc t×m hiÓu Gia ®×nh truyÒn thèng cña 7
ng−êi Dao ë Hîp nhÊt, Ba V×, Hµ T©y vµ ¶nh h−ëng cña nã hiÖn nay trong khãa luËn nµy nhÊt nhÊt tu©n thñ nh÷ng quan ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö. D©n téc häc ®iÒn d· lµ ph−¬ng ph¸p chñ ®¹o ®−îc sö dông ®Ó hoµn thµnh khãa luËn nµy. B»ng c¸c kü thuËt pháng vÊn, quan s¸t, ghi ©m, chôp ¶nh... th«ng qua c¸c ®ît ®iÒn d· t¹i Ba V×, Hµ T©y ®Ó t×m hiÓu gia ®×nh truyÒn thèng, c¸c nÕp sèng trong gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao vµ ¶nh h−ëng cña nã víi x· héi hiÖn nay,… Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu th− tÞch còng ®−îc chóng t«i chó träng nh»m kÕ thõa c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c häc gi¶ ®i tr−íc phôc vô cho viÖc hoµn thµnh khãa luËn nµy. §Ó xö lý t− liÖu, biªn so¹n b¸o c¸o, c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, thèng kª, so s¸nh còng ®−îc chóng t«i sö dông trong khi thùc hiÖn khãa luËn. 5. §Þa bµn, ®èi t−îng nghiªn cøu §Þa bµn ®iÒu tra, nghiªn cøu cña khãa luËn lµ th«n Hîp NhÊt cña ng−êi Dao ë x· Ba V×, huyÖn Ba V×, tØnh Hµ T©y. §èi t−îng nghiªn cøu cña kho¸ luËn lµ céng ®ång ng−êi Dao, v¨n hãa Dao, gia ®×nh truyÒn thèng vµ c¸c nÕp sèng truyÒn thèng trong gia ®×nh ng−êi Dao ë Ba V×, Hµ T©y. 6. §ãng gãp cña kho¸ luËn Kho¸ luËn lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Çu tiªn ®i s©u nghiªn cøu lÜnh vùc gia ®×nh truyÒn thèng ng−êi Dao ë Ba V×. Nã sÏ gãp phÇn bæ sung t− liÖu nghiªn cøu vÒ ng−êi Dao, còng nh− t− liÖu vÒ v¨n ho¸ gia ®×nh cña ng−êi Dao ë Ba V×, Hµ T©y. Kho¸ luËn sÏ lµ c¬ së, tµi liÖu cho c¸c nhµ qu¶n lý d©n téc, qu¶n lý v¨n hãa,… tham kh¶o trong qu¸ tr×nh qu¸n lý, t¸c nghiÖp t¹i ®¹i ph−¬ng. 7. Néi dung vµ bè côc cña kho¸ luËn Ngoµi phÇn Më ®Çu (6 trang), KÕt luËn (5 trang) vµ Phô lôc (25 trang), néi dung cña khãa luËn ®−îc tr×nh bµy trong 3 ch−¬ng: 8
Ch−¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ tù nhiªn, x· héi vµ ng−êi Dao ë Hîp NhÊt, Ba V× (11 trang) Ch−¬ng 2: Gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë Hîp NhÊt, Ba V× (36 trang) Ch−¬ng 3: ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè truyÒn thèng trong gia ®×nh ng−êi Dao víi viÖc x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ ë Hîp NhÊt, x· Ba V× hiÖn nay (13 trang). 9
Tμi liÖu tham kh¶o 1. TrÇn B×nh. TËp qu¸n m−u sinh cña c¸c d©n téc thiÓu sè ë §«ng B¾c ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Ph−¬ng §«ng, TP. Hå ChÝ Minh, 2005. 2. §¶ng céng s¶n viÖt nam (1982), V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø V ®¶ng céng s¶n viÖt nam, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, hn. 3. BÕ ViÕt §¼ng, NguyÔn Kh¾c Tông, N«ng Trung. Ng−êi Dao ë ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1997. 4. Ph¹m Quang Hoan, Hïng §×nh Quý (Chñ biªn). V¨n ho¸ truyÒn thèng ng−êi Dao ë Hµ Giang, Nhµ xuÊt b¶n V¨n ho¸ d©n téc, Hµ Néi, 1999. 5. Ph¹m Quang Hoan, Lý Thµnh S¬n, Hoµng Thanh LÞch, Vò Quèc Kh¸nh. Ng−êi Dao ë ViÖt nam, Nxb Th«ng tÊn, H, 2007. 6. DiÖp §×nh Hoa. Ng−êi Dao ë Trung Quèc, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 2002. 7. Vò Ngäc Kh¸nh. TÝn ng−ìng d©n gian ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n V¨n ho¸ d©n téc, Hµ Néi, 2001. 8. Ph¹m Ngäc Khuª. LÔ cÊp s¾c cña ng−êi Dao L« Giang ë L¹ng S¬n, Nhµ xuÊt b¶n V¨n ho¸ - Th«ng tin, Hµ Néi, 2003. 9. L· v¨n l«, nguyÔn h÷u thÊu, mai v¨n trÝ, ngäc anh, m¹c nh− ®−êng. C¸c d©n téc thiÓu sè ë viÖt nam, nhµ xuÊt b¶n v¨n ho¸ - th«ng tin, hn, 1959. 10. Hoµng L−¬ng. V¨n ho¸ c¸c d©n téc thiÓu sè vïng T©y B¾c, Tr−êng ®¹i häc V¨n hãa Hµ Néi, Hµ Néi, 2005. 11. Chu Th¸i S¬n. Ng−êi Dao, Nhµ xuÊt b¶n TrÎ, TP.Hå ChÝ Minh, 2004. 12. N«ng Quèc TuÊn. Trang phôc cæ truyÒn cña ng−êi Dao ë ViÖt nam, Nhµ xuÊt b¶n V¨n hãa d©n téc, Hµ Néi, 2003. 72
13. NguyÔn Kh¾c Tông, NguyÔn Anh C−êng. Trang phôc cæ truyÒn cña ng−êi Dao ë ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 2004. 14. NguyÔn Quang Vinh. Mét sè vÊn ®Ò ng−êi Dao Qu¶ng Ninh, Nhµ xuÊt b¶n V¨n ho¸ d©n téc, Hµ Néi, 1998. 15. Së v¨n ho¸ th«ng tin Hµ T©y. §Þa chÝ Hµ T©y, Nhµ xuÊt b¶n Hµ T©y, Hµ §«ng, 1999. 73