Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Giáo dục pháp luật cho phạm nhân trong các trại giam ở Việt Nam

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH<br /> <br /> NGÔ VĂN TRÙ<br /> <br /> gi¸o dôc ph¸p luËt cho ph¹m nh©n<br /> trong c¸c tr¹i giam ë viÖt nam<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ LỊCH SỬ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT<br /> <br /> Mã số: 62 38 01 01<br /> <br /> HÀ NỘI - 2015<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại<br /> Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trịnh Đức Thảo<br /> <br /> Phản biện 1:.........................................................<br /> .........................................................<br /> <br /> Phản biện 2:.........................................................<br /> .........................................................<br /> <br /> Phản biện 3:.........................................................<br /> .........................................................<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện<br /> họp tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh<br /> Vào hồi...... giờ....... ngày...... tháng...... năm 20.....<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia<br /> và Thư viện Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu<br /> Tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền<br /> xã hội chủ nghĩa (XHCN) Việt Nam đã và đang là một trong những nhiệm<br /> vụ quan trọng của Đảng và Nhà nước ta trong sự nghiệp đổi mới. Một trong<br /> những đặc trưng cơ bản của Nhà nước pháp quyền là pháp luật phải luôn<br /> luôn được tôn trọng và được đặt ở vị trí thượng tôn; bất kỳ ai, dù ở cương vị<br /> nào cũng đều phải sống và làm việc theo pháp luật. Nhiệm vụ quan trọng đặt<br /> ra đối với Nhà nước không chỉ là xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật,<br /> mà điều quan trọng hơn là phải đưa pháp luật vào thực thi trong đời sống xã<br /> hội; biến các quy phạm pháp luật thành nhân tố thường trực trong nhận thức<br /> và trở thành phương tiện điều tiết, điều chỉnh hành vi pháp luật của mỗi<br /> công dân. Con đường ngắn nhất, nhanh nhất, hiệu quả nhất để đưa pháp luật<br /> vào đời sống xã hội chính là đẩy mạnh phổ biến, giáo dục pháp luật (GDPL)<br /> cho cán bộ, công chức (CBCC) nhà nước, các tầng lớp nhân dân nói chung,<br /> cho từng nhóm đối tượng xã hội cụ thể nói riêng; hướng tới cung cấp, trang<br /> bị cho họ những kiến thức, hiểu biết về pháp luật.<br /> Trong những năm qua, hoạt động GDPL đã đạt được nhiều kết quả<br /> quan trọng; tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, ý thức tôn trọng,<br /> chấp hành pháp luật; góp phần thực hiện nếp sống và làm việc theo pháp luật<br /> trong CBCC, nhân dân... Tuy nhiên, thực tế cho thấy, có lúc, có nơi, công tác<br /> này còn thiếu trọng tâm, trọng điểm, làm theo kiểu đối phó, thiếu liên tục nên<br /> hiệu quả không cao; ý thức pháp luật trong một bộ phận CBCC, nhân dân<br /> chậm được cải thiện, chưa được nâng lên tương xứng với những thay đổi<br /> trong hệ thống pháp luật thời kỳ đổi mới. Thực tiễn công tác phòng, chống<br /> tội phạm ở nước ta trong những năm qua cũng cho thấy, do những hạn chế<br /> về trình độ học vấn, thiếu kiến thức, hiểu biết pháp luật nói chung, hiểu biết<br /> pháp luật hình sự nói riêng nên không ít người đã thực hiện hành vi phạm tội,<br /> bị tòa tuyên án, trở thành phạm nhân (PN).<br /> <br /> 2<br /> <br /> PN là người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, tù chung thân.<br /> Trong nhiều trường hợp, một người trở thành PN là do thiếu kiến thức, hiểu<br /> biết pháp luật, trong đó có pháp luật hình sự; bởi vậy, trong quá trình chấp<br /> hành án phạt tù tại trại giam (TG), theo quy định tại Điều 28 Luật Thi hành<br /> án hình sự, PN phải học pháp luật, giáo dục công dân và được học văn hoá,<br /> học nghề. PN chưa biết chữ phải học văn hoá để xoá mù chữ. PN được cung<br /> cấp thông tin về thời sự, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Luật Phổ biến,<br /> giáo dục pháp luật năm 2012 đã dành Điều 21 để quy định về phổ biến,<br /> GDPL cho người đang chấp hành hình phạt tù.... Điều đó nói lên rằng,<br /> GDPL cho PN trong các TG là một trong những hoạt động quan trọng nhằm<br /> trang bị cho PN kiến thức pháp luật, chuẩn bị hành trang để họ trở thành<br /> người có ích cho xã hội sau khi trở về tái hòa nhập cộng đồng.<br /> Là những cơ quan thi hành án hình sự trực thuộc Bộ Công an, các TG<br /> ở nước ta luôn phấn đấu hoàn thành tốt công tác tiếp nhận, tổ chức quản lý<br /> giam giữ, giáo dục cải tạo PN, trong đó có công tác GDPL cho PN. Công tác<br /> GDPL cho PN trong các TG ở Việt Nam trong những năm qua đã đạt được<br /> những kết quả quan trọng, giúp PN nhận thức được tính chất, hậu quả nguy<br /> hại cho xã hội mà hành vi phạm tội của họ gây ra, làm hình thành, củng cố ý<br /> thức tôn trọng, chấp hành pháp luật của PN. Bên cạnh đó, công tác này cũng<br /> còn bộc lộ những hạn chế, nhược điểm nhất định, như vẫn còn hiện tượng<br /> PN bỏ trốn khỏi TG; còn có PN vi phạm nội quy, quy chế TG, vẫn có PN<br /> phạm tội mới sau khi mãn hạn chấp hành án phạt tù... Một trong những<br /> nguyên nhân của tình trạng đó là do công tác GDPL cho PN chưa đạt mục<br /> đích, mục tiêu, hiệu quả như mong muốn; ngoài ra còn do ảnh hưởng của<br /> những nét đặc thù về điều kiện địa lý - tự nhiên, thành phần dân tộc, văn hóa,<br /> lối sống, phong tục tập quán... của các vùng, miền khác nhau ở Việt Nam.<br /> Từ thực tế đó, việc nghiên cứu lý luận về GDPL cho PN trong các TG,<br /> khảo sát, đánh giá thực trạng, nguyên nhân, chỉ ra những nét đặc thù, các yếu<br /> tố ảnh hưởng tới công tác này để trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp bảo<br /> đảm nâng cao hiệu quả công tác GDPL cho PN trong các TG ở Việt Nam<br /> <br /> 3<br /> <br /> hiện nay là một vấn đề có tầm quan trọng và mang tính cấp thiết cả về lý<br /> luận và thực tiễn. Đó cũng là lý do tác giả chọn vấn đề “Giáo dục pháp luật<br /> cho phạm nhân trong các trại giam ở Việt Nam” làm đề tài luận án tiến sĩ<br /> luật học, chuyên ngành Lý luËn vµ Lịch sử nhà nước và pháp luật.<br /> 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án<br /> Mục đích nghiên cứu của luận án là trên cơ sở nghiên cứu lý luận về<br /> GDPL cho PN trong các TG ở Việt Nam, khảo sát tình hình PN, điều tra xã<br /> hội học (ĐTXHH) về thực trạng GDPL cho PN tại các TG ở Việt Nam trong<br /> những năm qua; từ đó, luận án đề xuất quan điểm và các giải pháp nâng cao<br /> hiệu quả GDPL cho PN trong các TG ở Việt Nam trong điều kiện cải cách tư<br /> pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, góp phần bảo đảm quyền con<br /> người; tạo điều kiện tốt cho PN tái hòa nhập cộng đồng sau này.<br /> Để đạt được mục đích, luận án cần giải quyết các nhiệm vụ cụ thể sau:<br /> - Nghiên cứu cơ sở lý luận về GDPL cho PN trong các TG trên các<br /> phương diện: làm rõ khái niệm, các yếu tố cấu thành GDPL cho PN; chỉ ra<br /> vai trò, những nét đặc thù và các yếu tố ảnh hưởng tới GDPL cho PN trong<br /> các TG ở Việt Nam; tìm hiểu GDPL cho PN tại TG ở một số nước trên thế<br /> giới và rút ra những bài học kinh nghiệm, giá trị tham khảo cho Việt Nam.<br /> - Phân tích đặc điểm tình hình PN trong các TG; khảo sát, đánh giá<br /> thực trạng công tác GDPL cho PN trong các TG ở Việt Nam, chỉ ra các<br /> nguyên nhân dẫn đến thực trạng đó; nhận diện những vấn đề cấp thiết đang<br /> đặt ra đối với công tác GDPL cho PN trong các TG ở Việt Nam.<br /> - Đề xuất quan điểm và phân tích, luận giải tính khả thi của các nhóm<br /> giải pháp bảo đảm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác GDPL cho PN<br /> trong các TG ở Việt Nam hiện nay.<br /> 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận án<br /> 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Luận án nghiên cứu về GDPL cho PN tại<br /> các TG ở Việt Nam dưới góc độ Lý luận và Lịch sử nhà nước và pháp luật.<br /> <br />