Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý chất lượng đào tạo tại các trường đại học tư thục ở TP.HCM theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

115
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát và đánh giá thực trạng về quản lý chất lượng đào tạo tại các trường ĐHTT tại TP. HCM, luận án xây dựng hệ thống biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể (TQM) nhằm từng bước đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu kiểm định chất lượng đào tạo tại các trường Đại Học Tư Thục ở TP. HCM.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý chất lượng đào tạo tại các trường đại học tư thục ở TP.HCM theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGUYỄN LAN PHƯƠNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TƯ THỤC Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO QUAN ĐIỂM QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 62.14.01.14 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2015 CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HCM Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Khánh Đức TS. Nguyễn Thị Tứ Phản biện 1: GS.TS. Đặng Quốc Bảo – Học viện Quản lý Giáo dục Hà Nội Phản biện 2: GS.TS. Nguyễn Lộc – Viện khoa học giáo dục Việt Nam Phản biện 3: T.S. Nguyễn Đức Danh – Trường Đại học Sư phạm TP. HCM Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Trường, họp tại Trường Đại học Sư phạm TP. HCM Vào hồi ...... giờ, ngày ….tháng …… năm 2015
Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia Việt Nam Thư viện Trường Đại học Sư phạm TP. HCM
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chất lượng đào tạo tại các trường đại học nói chung và các trường đại học tư thục nói riêng đã và đang được quan tâm của các cấp quản lý và toàn xã hội. Tuy nhiên, hệ thống quản lý chất lượng đào tạo ở các trường đại học trong đó có các trường đại học tư thục chưa được quan tâm đúng mức nhằm đảm bảo và từng bước nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu nhân lực và yêu cầu kiểm định chất lượng theo quy định của Luật Giáo Dục nước ta. Trong thời gian qua, tuy đã có nhiều công trình nghiên cứu, luận án về quản lý chất lượng đào tạo đại học song hiện nay chưa có luận án nào nghiên cứu sâu về quản lý chất lượng đào tạo đại học ở trường Đại Học Tư Thục (ĐHTT) theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể (TQM) tại TP.HCM. Trên cơ sở kế thừa các nghiên cứu lý luận về quản lý chất lượng đào tạo và nhu cầu thực tiễn, tác giả chọn đề tài: “Quản lý chất lượng đào tạo tại các trường đại học tư thục ở TP.HCM theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể” làm đề tài nghiên cứu trong khuôn khổ luận án tiến sĩ về quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát và đánh giá thực trạng về quản lý chất lượng đào tạo tại các trường ĐHTT tại TP. HCM, luận án xây dựng hệ thống biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể (TQM) nhằm từng bước đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu kiểm định chất lượng đào tạo tại các trường Đại Học Tư Thục ở TP. HCM. 3. Khách thể, đối tượng và vấn đề nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý chất lượng đào tạo tại các trường đại học ở TP. HCM 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể (TQM) tại các trường đại học tư thục ở TP. HCM. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý chất lượng đào tạo hệ đại học ở các trường ĐHTT ở TP. HCM tuy đã có những bước phát triển và đạt được một số thành tựu nhất định song còn nhiều yếu kém, bất cập như nhận thức của đội ngũ CBQL, GV, NV về chất lượng và quản lý chất lượng đào tạo chưa đầy đủ; chưa ứng dụng các mô hình quản lý chất lượng hiện đại trong quản lý chất lượng đào tạo; chưa chú trọng quản lý tổng thể trong quá trình đào tạo... Nếu xây dựng và triển khai từng bước hệ thống biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể (TQM) theo các khâu của hoạt động đào tạo: từ quá trình tuyển sinh đầu vào – quá trình đào tạo – đầu ra thì sẽ từng bước đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu nhân lực và yêu cầu kiểm định chất lượng đào tạo tại các trường đại học tư thục ở TP. HCM.
2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý chất lượng đào tạo ở trường ĐH theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý chất lượng đào tại các trường đại học tư thục TP.HCM. 5.3. Xây dựng hệ thống biện pháp quản lý chất lượng đào tạo tại các trường ĐHTT ở TP. HCM theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể. 5.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo TQM 5.5. Thực nghiệm một số biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM tại trường ĐH Nguyễn Tất Thành TP. HCM. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Luận án nghiên cứu thực trạng quản lý chất lượng đào tạo tại một số trường Đại Học Tư Thục chủ yếu tập trung vào hệ đào tạo ĐH của các trường ĐHTT ở TP.HCM. Luận án xây dựng hệ thống biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM áp dụng vào hệ đào tạo đại học ở ĐHTT tại TP.HCM. Luận án thực nghiệm một số biện pháp quản lý chất lượng đào tạo hệ đại học tại trường Đại học Nguyễn Tất Thành trong năm học 20132014. 7. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Phương pháp luận duy vật biện chứng Quan điểm duy vật biện chứng đòi hỏi phải xem xét vấn đề chất lượng và quản lý chất lượng đào tạo đại học một cách khách quan, khoa học trong mối quan hệ biện chứng với các tác động qua lại và sự vận động, phát triển của công tác quản lý chất lượng đào tạo trong các giai đoạn phát triển của giáo dục đại học tại Việt Nam. 7.1.2. Tiếp cận hệ thống cấu trúc Luận án tiếp cận theo quan điểm hệ thống để nghiên cứu về quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể (TQM) tại các trường ĐHTT trong đó chú trọng xem xét các thành tố và các mối quan hệ của chúng trong cấu trúc hệ thống quản lý chất lượng đào tạo ở trong và ngoài trường ĐHTT. Luận án nghiên cứu hoạt động quản lý chất lượng đào tạo trong mối liên hệ chặt chẽ với các hoạt động giáo dục và quản lý giáo dục khác trong trường ĐHTT. 7.1.3. Tiếp cận lịch sửlogic Tìm hiểu quá trình hình thành và phát triển của các quan điểm về đào tạo chất lượng, chất lượng đào tạo và quản lý, quản lý và quản lý chất lượng, quản lý chất lượng và các cấp độ quản lý chất lượng, các mô hình quản lý chất lượng đào tạo qua các giai đoạn phát triển và tính logic của nó khi áp dụng vào trường đại học cũng như mức độ hợp lý, logic khi áp dụng
3 trong quản lý chất lượng đào tạo đại học ở Việt Nam hiện nay nói chung và ở các trường ĐHTT tại TP. HCM nói riêng. 7.1.4. Tiếp cận thực tiễn Luận án tiếp cận theo quan điểm thực tiễn các trường ĐHTT để nghiên cứu về quản lý chất lượng đào tạo và đề xuất các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM tại trường ĐHTT. Để đưa ra được hệ thống các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo phù hợp với các trường ĐHTT cần căn cứ vào kết quả nghiên cứu thực trạng ở các trường ĐHTT, lấy cơ sở thực tiễn làm tiền đề cho việc đề xuất hệ thống quản lý chất lượng đào tạo và các biện pháp triển khai hệ thống. 7.1.5. Tiếp cận quan điểm TQM Quản lý chất lượng đào tạo quan điểm TQM là đảm bảo và từng bước nâng cao chất lượng đào tạo, thỏa mãn các nhu cầu nhân lực, hướng tới khách hàng, đề cao vai trò lãnh đạo, huy động tất cả mọi người tham gia, chú trọng quá trình, tư duy hệ thống, cải tiến liên tục của người học. Các nghiên cứu trong luận án này đều dựa vào các quan điểm chủ đạo này để nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng về quản lý chất lượng đào tạo trường ĐHTT và áp dụng các quan điểm này để xây dựng hệ thống biện pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động quản lý chất lượng đào tạo tại các trường ĐHTT ở TP. HCM. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng các phương pháp: phân tích tổng hợp, khái quát hoá và hệ thống hóa, so sánh, đối chiếu, mô hình hóa, phân tích, so sánh, khái quát hóa và tổng hợp các công trình nghiên cứu, các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, của ngành giáo dục, của các cấp quản lý, các tài liệu, giáo trình tham khảo và thông tin chính thức trên hệ thống Internet của các trường ĐHTT và số liệu thống kê chính thức của Bộ GD&ĐT, Tổng cục thống kê để thực hiện đề tài để làm rõ các khái niệm cơ bản, các luận điểm...về đào tạo, quản lý đào tạo và quản lý chất lượng đào tạo đại học theo TQM tại trên cơ sở đó hình thành cơ sở lý luận của luận án. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Khảo sát, đánh giá khách quan về thực trạng quản lý chất lượng đào tạo tại các trường ĐHTT tại TP. HCM; tính cần thiết và khả thi của hệ thống biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM ở các trường ĐHTT; đánh giá kết quả thực nghiệm một số biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo TQM ở trường ĐH Nguyễn Tất Thành. 7.2.2.2. Phương pháp nghiên cứu điển hình Lựa chọn và tìm hiểu sâu về thực trạng các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo ở 04 trường ĐHTT tại TP. HCM gồm các Trường Đại học Hoa Sen; Trường Đại học Nguyễn Tất Thành; Trường Đại học Dân lập Ngoại Ngữ và Tin học TP. HCM và Trường Đại học Công Nghệ TP.HCM (HUTECH). So sánh và đánh giá thực trạng và các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo ở các trường được chọn nghiên cứu điển hình.
4 7.2.2.3. Phương pháp thực nghiệm Luận án đã sử dụng phương pháp thực nghiệm để chứng minh rằng các biện pháp được xây dựng là cần thiết và khả thi, phù hợp với cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chất lượng đào tạo ở các trường ĐHTT tại TP.HCM. Ngoài ra, thông qua thực nghiệm để làm sáng tỏ giả thuyết khoa học của luận án là nếu xây dựng và thực hiện được các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM tại các ĐHTT tại TP. HCM thì sẽ nâng cao được chất lượng hoạt động quản lý chất lượng đào tạo trường ĐHTT tại TP.HCM, qua đó góp phần đảm bảo và từng bước nâng cao chất lượng đào tạo đại học ở các trường ĐHTT tại TP HCM, đáp ứng nhu cầu nhân lực xã hội và yêu cầu kiểm định chất lượng giáo dục đại học. 7.2.2.4. Phương pháp thống kê toán học Luận án xử lý số liệu bằng excel (các bảng biểu, biểu đồ), kỹ thuật thống kê toán học để thống kê, phân tích số liệu trong các bảng hỏi, và các số liệu, thông tin thu thập và biểu đồ tiêu biểu cần thiết cho việc khảo sát và lý giải kết quả nghiên cứu. 8. Các luận điểm bảo vệ, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1. Các luận điểm bảo vệ 1. Quản lý chất lượng tổng thể (TQM) là cách tiếp cận hiện đại và là cơ sở lý luận chủ đạo để xây dựng khung lý thuyết về quản lý chất lượng đào tạo ở các trường đại học tư thục. 2. Công tác quản lý chất lượng đào tạo ở các trường đại học tư thục tại TP. HCM có những hạn chế và bất cập. Trong đó, một trong những nguyên nhân chính là do các trường đại học tư thục chưa xây dựng và triển khai được hệ thống quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể. 3. Các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo ở các trường đại học tư thục tại TP. HCM theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể được xây dựng trong luận án có cơ sở khoa học, thực tiễn và có tính cần thiết và khả thi cao. 8.2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 8.2.1. Ý nghĩa khoa học Các kết quả nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý chất lượng đào tạo ở trường ĐH theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể góp phần khẳng định quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM ở trường ĐH nói chung và trường ĐHTT nói riêng đã và đang là xu hướng phát triển mới về lý luận quản lý chất lượng đào tạo. Việc nghiên cứu, vận dụng và xây dựng hệ thống biện pháp và mô hình quản lý chất lượng đào tạo ở trường ĐH theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể nhằm đảm bảo và từng bước nâng cao chất lượng đào tạo của các trường đại học nói chung và các trường đại học tư thục nói riêng. 8.2.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng đã làm rõ công tác quản lý chất lượng đào tại các trường ĐHTT ở TP. HCM có nhiều ưu điểm nhưng còn có nhiều hạn chế và bất cập do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân chính là các trường ĐHTT chưa quan tâm xây dựng và triển khai hệ thống quản lý chất lượng đào tạo (QMS) bên trong nhà trường. Vì vậy, để từng
5 bước và đảm bảo nâng cao chất lượng đào tạo, các trường ĐHTT cần xây dựng và triển khai hệ thống quản lý chất lượng (QMS) bên trong nhà trường theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể (TQM). Kết quả nghiên cứu xây dựng hệ thống biện pháp quản lý chất lượng đào tạo tại các trường ĐHTT ở TP. HCM theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể góp phần giúp các trường ĐHTT từng bước triển khai và đảm bảo nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu kiểm định chất lượng đào tạo đại học nói chung và các trường ĐHTT nói riêng. 9. Cấu trúc của luận án Mở đầu Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý chất lượng đào tạo tại các trường đại học theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể. Chương 2: Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo tại các trường đại học tư thục ở TP. HCM Chương 3: Các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo tại các trường đại học tư thục ở TP. HCM theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể Kết luận và kiến nghị Công trình nghiên cứu khoa học Tài liệu tham khảo Phụ lục CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THEO QUAN ĐIỂM QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài Vào những năm 50 của thế kỷ XX, QLCL trong sản xuất – kinh doanh rất được quan tâm với nhiều nhà nghiên cứu như Shewhart, Edward Deming, Crosby v.v.. xuất phát từ ý tưởng đầu tiên của các tác giả như Eli Whitney, Winslow Taylor, Karl Friedrich Bens về QLCL từng công đoạn của sản phẩm. Trong hai thập niên cuối của thế kỷ XX, có rất nhiều cách nhìn mới về quản lý và kiểm soát chất lượng xuất hiện như: ISO, QFD, Kaizen, Zero Defect Program, Six sigma, PDCA, Quality circle, TQM…Trong đó, TQM luôn luôn được các nhà nghiên cứu về khoa học quản lý quan tâm và được xem là một cách thức, phương pháp quản lý hiệu quả nhất. Hiện nay, một số nước đã áp dụng thành công mô hình TQM trong sản xuất, kinh doanh và trong giáo dục, đặc biệt là giáo dục Đại học. Vào những năm cuối của thế kỷ XX, nhiều tác giả như E. Stalls (1993) đã viết về quản lý chất lượng tổng thể (TQM) trong giáo dục; Harvey và Green (1993) viết về các khía cạnh thể hiện của chất lượng giáo dục như sự xuất sắc, hoàn hảo, sự phù hợp và thể hiện giá trị; E.Stanley và W. Patrick (1998) viết về Bảo đảm Chất lượng trong giáo dục Đại học ở Hoa Kỳ và Anh Quốc; Austin (1985) viết về lý thuyết giá trị gia tăng trong giáo dục và các nghiên cứu về
6 ứng dụng TQM trong giáo dục của J.M Juran,... Trong đó, giai đoạn cải tiến liên tục còn được gọi là quản lý chất lượng tổng thể (TQM) được coi là mức độ cao nhất của QLCL. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước Trong thời gian vừa qua, đã có một số công trình nghiên cứu, sách chuyên khảo của một số tác giả trong nước đã nghiên cứu về chất lượng, quản lý chất lượng giáo dục và các mô hình QLCL vận dụng trong GDĐH ... như Nguyễn Đức Chính, Trần Khánh Đức, Phạm Thành Nghị, Nguyễn Đức Trí; Trần Kiểm; Nguyễn Lộc ...và một số luận án Tiến sĩ về quản lý chất lượng giáo dục ở một số trường đại học công lập . Các kết quả nghiên cứu của các Luận án trên chủ yếu là vận dụng các quan điểm, mô hình quản lý chất lượng theo ISO hoặc TQM trong quản lý chất lượng dạy học hoặc đào tạo ở một cơ sở đào tạo Đại học công lập cụ thể. Tuy nhiên, tác giả nhận thấy chưa có công trình, luận án nào đi sâu vào nghiên cứu quản lý chất lượng đào tạo tại các trường ĐHTT ở TP Hồ Chí Minh theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể (TQM). 1.1.3. Các giai đoạn phát triển quản lý chất lượng đào tạo đại học Việt Nam Đảm bảo chất lượng qua tuyển chọn chất lượng đầu vào Đảm bảo chất lượng qua các nguồn lực Đảm bảo chất lượng qua đáp ứng tiêu chuẩn 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Chất lượng, đào tạo, chất lượng đào tạo đại học Các nhóm quan niệm về chất lượng: Nhóm thứ nhất: Chất lượng là sự vượt trội Nhóm thứ hai: Chất lượng là sự hoàn hảo nhất quán Nhóm thứ ba: Chất lượng là sự phù hợp với mục tiêu Nhóm thứ tư: Chất lượng đo bằng tính đáng giá đồng tiền Nhóm thứ năm: Chất lượng là giá trị chuyển đổi Tuy có nhiều định nghĩa khác nhau về chất lượng, trong luận án này tác giả cho rằng: “Chất lượng là sự đáp ứng mục tiêu” là phù hợp nhất trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo . Luận án lấy quan niệm này làm cơ sở để triển khai các nội dung nghiên cứu. 1.2.2. Quản lý và quản lý đào tạo đại học Trong luận án, khái niệm quản lý được hiểu: Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên thuộc một hệ thống/đơn vị và việc sử dụng các nguồn lực phù hợp để đạt được các mục đích đã định. Quản lý đào tạo đại học là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý đến toàn bộ quá trình đào tạo nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt được mục tiêu đào tạo đã đặt ra trong các điều kiện và môi trường bên trong và ngoài nhà trường. 1.2.3. Quản lý chất lượng và quản lý chất lượng đào tạo tổng thể
7 Tiêu chuẩn Việt Nam về chất lượng "TCVN581494" (tiếp thu hệ tiêu chuẩn Quốc tế ISO.9000) cho rằng “Quản lý chất lượng là tập hợp những hoạt động của chức năng quản lý chung, xác định chính sách chất lượng, mục đích, trách nhiệm và thực hiện chúng thông qua các biện pháp như lập kế hoạch chất lượng, điều khiển và kiểm soát chất lượng, đảm bảo chất lượng và cải tiến chất lượng trong khuôn khổ hệ chất lượng”. Luận án lấy định nghĩa trên là cơ sở cho các nghiên cứu các nội dung của luận án. Trong quản lý chất lượng có 3 cấp độ chính: kiểm soát chất lượng, đảm bảo chất lượng và quản lý chất lượng tổng thể (TQM). 1.3. Các mô hình quản lý chất lượng đào tạo 1.3.1. Mô hình SEAMEO 1.3.2. Mô hình ISO 9001 – 2008 1.3.3. Mô hình EFQM 1.3.4. Mô hình CIPO 1.3.5. Mô hình AUNQA 1.3.6. Mô hình quản lý chất lượng tổng thể (TQM) 1.3.6.1. Quan niệm chung về mô hình quản lý chất lượng tổng thể (TQM) Quản lý chất lượng tổng thể là cách quản lý một tổ chức tập trung vào chất lượng, dựa vào sự tham gia của tất cả các thành viên của nó, nhằm đạt được sự thành công lâu dài nhờ việc thỏa mãn khách hàng và đem lại lợi ích cho các thành viên của tổ chức và cho xã hội. Quan niệm về TQM rất đa dạng và được thể hiện ở nhiều cấp độ từ triết lý đến hệ thống, quá trình, phương pháp, công cụ quản lý chất lượng trong đó nhấn mạnh các đặc trưng về quản lý quá trình tổng thể, hướng vào khách hàng, huy động mọi sự tham gia và nỗ lực của các thành viên trong tổ chức, cải tiến liên tục và hình thành văn hóa chất lượng. TQM cũng đặt ra yêu cầu ở các cấp độ kiểm soát, duy trì, đảm bảo và nâng cao chất lượng theo các chuẩn mực chất lượng Trong khuôn khổ luận án, tác giả xem quản lý chất lượng đào tạo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể (TQM) nghĩa là: Xem chất lượng là độ tin cậy, là sự đáp ứng yêu cầu của khách hàng, là xem khách hàng là trọng tâm. Đây là một yếu tố quan trọng nhất của sức cạnh tranh và tồn tại của mỗi trường Đại Học Tư Thục vì tiêu chuẩn của chất lượng là sự hài lòng của khách hàng, chất lượng phải do khách hàng xác định. Là hệ thống QL lấy con người làm trung tâm, là một hệ thống tổng thể vận hành theo chiều ngang trong đó, trách nhiệm đối với chất lượng không chỉ tập trung vào các nhà QL, mà còn là trách nhiệm của toàn bộ các thành viên trong tổ chức và theo tinh thần tự quản. Việc đảm bảo chất lượng đòi hỏi phải có sự cam kết của các thành viên và các bộ phận trong tổ chức; Chú trọng từ QL số lượng đến QLCL sản phẩm hoặc dịch vụ, QL chi phí, kể cả QL việc cung ứng và thỏa mãn yêu cầu của khách hàng. TQM được hiểu bao gồm các vấn đề: am
8 hiểu, cam kết, tổ chức, đo lường (chi phí), hoạch định, thiết kế, hệ thống, năng lực, kiểm soát, hợp tác nhóm, đào tạo và thực thi; Là “làm tốt ngay từ đầu”, ngăn ngừa rủi ro, tránh sai sót ngay từ khâu đầu tiên của quá trình làm ra sản phẩm hoặc dịch vụ. Do đó, triết lý của TQM là “ liên tục cải tiến”. Điều này đòi hỏi mọi thành viên cam kết luôn luôn nâng cao CL, coi đó là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài và là văn hóa trong tổ chức; TQM đòi hỏi sự thay đổi văn hóa của tổ chức được hiểu là thay đổi tác phong, quan hệ, phương pháp làm việc, quản lý kể cả việc xây dựng và phát triển truyền thống, uy tín của tổ chức. Quản lý chất lượng một cách toàn diện từ đầu vào, quá trình, đầu ra nhằm đáp ứng nhu cầu khách hàng và cải tiến liên tục… Cung cấp một hệ thống quản lý toàn diện và ưu tiên mọi khía cạnh liên quan đến chất lượng. Không áp đặt các quy trình, chuẩn mực quản lý cứng nhắc như ISO Thống nhất được sự nỗ lực của tất cả cán bộ, lôi kéo sự tham gia của mọi thành viên vào các hoạt động cải tiến, nâng cao chất lượng một cách đồng bộ tạo ra một hệ thống hoạt động nhịp nhàng. Chú trọng văn hóa chất lượng. Cải thiện uy tín, khắc phục lỗi và các vấn đề được phát hiện và sắp xếp nhanh hơn, nâng cao tinh thần của nhân viên thúc đẩy thêm trách nhiệm làm việc phải theo nhóm và sự tham gia vào các quyết định của TQM. 1.3.6.2. Các quy tắc nền tảng trong mô hình TQM 1.3.6.3. Các nguyên tắc quản lý trong mô hình TQM 1.4. Mô hình quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể 1.4.1. Đặc điểm mô hình quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM Mô hình QLCLĐT theo quan điểm TQM được xây dựng trên nền hệ thống đảm bảo chất lượng (QA) và định hướng tới các yêu cầu theo quan điểm TQM về đáp ứng khách hàng, liên tục cải tiến; huy động sự tham gia của mọi người và chú trọng hình thành văn hóa chất lượng, văn hóa tổ chức. 1.4.2. Mô hình quản lý chất lượng đào tạo đại học theo quan điểm TQM Dựa vào đặc điểm mô hình TQM, tác giả đề xuất mô hình quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM là một mô hình quản lý chất lượng mới, liên quan đến nhiều cấp, nhiều bộ phận có chức năng khác nhau nhưng đòi hỏi một sự hợp tác đồng bộ trong trường ĐH. Sơ đồ mô hình quản lý chất lượng đào tạo ở trường đại học theo quan điểm TQM như sau:
9 SỨ MẠNG, TẦM NHÌN VÀ HỆ GIÁ TRỊ CỦA NHÀ TRƯỜNG Văn hoá , sự cam kết, kế hoạch chất lượng Giao Tổ chức & tiếp và thông tin Kiểm tra & Thực hiện Đánh giá ( C) (D) Chuẩn đầu ra và chương trình ĐT NHU CẦU XÃ HỘI/ QL ĐẦU VÀO QL QUÁ TRÌNH QL ĐẦU RA Khách hàng Các quy trình, chuẩn mực QLCL ĐT Theo ISO và AUN&QA HĐ điều chỉnh + HĐ phát huy Hoạch định & + HĐ uốn nắn + HĐ xử lý ( A) Thiết kế ( P) MÔI TRƯỜNG VĂN HOÁ CHẤT LƯỢNG CÁC QUAN ĐIỂM TQM Ghi chú: QL: Quản lý; HD: Hành động Hình 1.13 Mô hình quản lý chất lượng đào tạo đại học theo quan điểm TQM 1.4.3. Nguyên tắc triển khai mô hình quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM ở trường đại học 1.4.4. Tác dụng của việc triển khai áp dụng mô hình quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM ở trường đại học Tiểu kết chương 1 Chương 1 của Luận án đã trình bày tổng quan những tư tưởng, quan điểm về chất lượng và quản lý chất lượng đã được nghiên cứu, áp dụng trong sản xuất kinh doanh và ứng dụng trong quản lý chất lượng giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng với quan điểm giáo dục là một loại hình dịch vụ cơ bản của xã hội. Khung lý thuyết của luận án đã được hình thành trên cơ sở hệ thống các khái niệm cơ bản về chất lượng; đào tạo, quản lý và quản lý chất lượng; quản lý chất lượng đào tạo và các cấp độ quản lý chất lượng. Kết quả phân tích cấu trúc và nội dung các mô hình quản lý chất lượng phổ biến như mô hình ISO 90012008; Mô hình SEAMEO; mô hình EFQM; mô hình AUN&QA... cho thấy phần lớn các mô hình này điều đã tiếp cận các quan điểm quản lý quá trình theo TQM ở các mức độ khác nhau và đều có khả năng vận dụng trong quản lý chất lượng đào tạo đại học. Các công trình nghiên cứu về quản lý và bảo đảm chất lượng giáo dục đại học trong và ngoài nước khẳng định việc nghiên cứu và áp
10 dụng các quan điểm quản lý chất lượng tổng thể TQM là phù hợp với xu hướng phát triển của công tác quản lý chất lượng đào tạo đại học hiện nay. Trên cơ sở các kết quả nghiên cứu lý luận cơ bản về quản lý chất lượng đào tạo nói chung và quản lý chất lượng đào tạo đại học nói riêng, tác giả luận án đề xuất mô hình quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm quản lý chất lượng tổng thể TQM với các thành tố chủ yếu sau: Quản lý Đầu vào là quản lý tuyển sinh, mục tiêu, chương trình đào tạo, các nguồn lực cho đào tạo bao gồm giảng viên, sinh viên, cơ sở vật chất, tài chính và thực hiện các quy chế, quy định của trường; Quản lý Quá trình là quản lý hoạt động dạy và học, hoạt động nghiên cứu khoa học và hoạt động QLĐT; Quản lý Đầu ra là phẩm chất đạo đức, kỹ năng, kỹ xảo và đáp ứng nhu cầu thị trường lao động của người học, trưởng thành của đội ngũ giảng viên, cán bộ QL; uy tín và thương hiệu của nhà trường. Quy trình này sẽ được thực hiện dựa trên các chuẩn mực của đảm bảo chất lượng, sứ mạng, tầm nhìn, hệ giá trị của từng trường ĐHTT và theo quy tắc 5S; triết lý 3C của quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM gồm Commitment (Cam kết chất lượng), Culture (văn hóa chất lượng) và Communication (thông tin chất lượng đào tạo) với định hướng lấy khách hàng làm trọng tâm và chất lượng đào tạo phải phù hợp và đáp ứng nhu cầu xã hội. Mô hình trên là cơ sở lý luận để triển khai các nội dung nghiên cứu tiếp theo ở chương 2 và 3 của luận án. CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TƯ THỤC Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Tổng quan về hệ thống chính sách và đặc điểm các trường đại học tư thục tại Việt Nam 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển các chính sách đối với các trường đại học tư thục Từ năm 1987 Việt Nam từ bỏ mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung bao cấp, chấp nhận mô hình “kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa”, các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh được công nhận, đó là cơ sở để phát triển hệ thống GDĐH ngoài công lập. Năm 1993, quy chế đầu tiên về trường ĐHTT đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành. Tuy quy chế này vẫn tồn tại, không bị hủy bỏ, nhưng do nhiều lý do khách quan và chủ quan, quy chế này đã không được đưa vào cuộc sống. Năm 1994, Bộ GDĐT ban hành Quy chế tạm thời về trường ĐH dân lập và Quy chế tạm thời trường đại học bán công, và đến năm 2000 thì có Quy chế chính thức. Tuy nhiên, các văn bản này chỉ thể hiện một số quan điểm dè dặt đối với sở hữu tư nhân và phân chia lợi nhuận. Nhìn chung, mô hình bán công và dân lập dựa trên nền tảng
11 sở hữu tập thể và có nhiều yếu tố phi lợi nhuận, vì nhà nước quy định phần chênh lệch thu chi phải dành cho quỹ dự trữ bắt buộc, đầu tư cơ sở vật chất; trả lãi và hoàn trả vốn góp, vốn vay. Bước ngoặt đối với GDĐH ngoài công lập là Luật Giáo dục 2005 và Nghị định số 75/2006/NĐCP ngày 2/8/2006 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục. Theo các văn bản này, hai loại hình trường đại học bán công và dân lập bị xoá bỏ, chỉ còn một loại hình trường ĐHTT duy nhất là trường đại học tư thục. Năm 2005, Quy ch ế t ổ ch ứ c và ho ạ t đ ộ ng c ủ a tr ườ ng ĐHTT đ ượ c ban hành theo Quy ế t đ ị nh 14/2005/Q ĐTTg ngày 17/01/2005. Với quy chế này, các khái niệm “góp vốn”, “phần vốn góp”, “vốn điều lệ”, “vốn có quyền biểu quyết”, “Thành viên sáng lập’’, “Đại hội đồng cổ đông”, “Hội đồng quản trị” vốn là những khái niệm gắn liền với doanh nghiệp, lần đầu tiên được sử dụng cho lĩnh vực giáo dục đào tạo (Điều 3) [13]. Điều này thể hiện rất rõ quan điểm xem trường tư thục là một doanh nghiệp vì lợi nhuận. Toàn bộ tài sản của trường thuộc sở hữu của các nhà đầu tư (Điều 35). Thu nhập còn lại sau khi thực hiện nghĩa vụ và trích lập quĩ, được phân chia cho các thành viên góp vốn theo tỷ lệ vốn góp (Điều 36). Cổ đông có quyền chuyển nhượng và rút vốn. Trong trường hợp nhà trường bị giải thể, việc xử lý về tài chính, tài sản được áp dụng theo quy định của pháp luật về giải thể doanh nghiệp [6]. 2.1.2. Một số đặc điểm của trường ĐHTT 2.1.2.1. Định nghĩa đại học tư thục Cơ sở giáo dục tư thục do tổ chức xã hội, xã hội – nghề nghiệp, tổ chức kinh tế hoặc cá nhân thành lập khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép. Nguồn đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và đảm bảo kinh phí hoạt động của cơ sở giáo dục tư thục là nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước. Theo Luật Giáo dục đại học 2013Điều 3 quy định “ Cơ sở giáo dục đại học tư thục là cơ sở giáo dục đại học mà phần lợi nhuận tích lũy hằng năm là tài sản chung không chia, để tái đầu tư phát triển cơ sở giáo dục đại học; các cổ đông hoặc các thành viên góp vốn không hưởng lợi tức hoặc hưởng lợi tức hằng năm không vượt quá lãi suất trái phiếu Chính phủ.”. Cũng theo Luật này Điều 7 mục 2b nêu rõ “Cơ sở giáo dục ĐHTT thuộc sở hữu của tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân, do tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất” [47] 2.1.2.2. Cơ cấu tổ chức trường ĐHTT Cơ cấu hệ thống quản lý chất lượng của các trường ĐHTT khác với các trường công lập ở chỗ các trường ĐHTT chịu sự quản lý, chỉ đạo chung của Hội đồng quản trị và sự điều hành trực tiếp của Hiệu trưởng nhà trường và không được nhà nước rót vốn hoạt động. a) Hội đồng quản trị nhà trường: Chịu trách nhiệm xem xét và thông qua chính sách, chiến lược phát triển nhà trường nói chung và đảm bảo chất lượng đào tạo nói riêng. Đảm bảo các nguồn lực về tài chính, nhân sự và cơ sở vật chất cho công tác này. Trường đại học tư thục được tự chủ về tài chính và được chủ động dành nguồn đầu tư tài chính cần thiết cho hoạt động đảm bảo chất lượng.
12 b) Hiệu trưởng và các phó hiệu trưởng: Chịu trách nhiệm xây dựng, tổ chức và chỉ đạo triển khai các kế hoạch chất lượng; hình thành bộ máy giúp việc Hiệu trưởng để tư vấn, đôn đốc công tác đảm bảo chất lượng của nhà trường. Xây dựng cơ chế và ban hành các văn bản pháp quy về đảm bảo chất lượng trong nhà trường....Phê duyệt các báo cáo tự đánh giá của nhà trường.. c) TT đảm bảo chất lượng: Là đơn vị chuyên môn giúp Hiệu trưởng chỉ đạo, tư vấn, đôn đốc công tác đảm bảo chất lượng của nhà trường. Phối hợp với các đơn vị liên quan trong xây dựng các chuẩn mực, quy trình, phương pháp, công cụ .. và các hướng dẫn đảm bảo chất lượng (đầu vào quá trình đầu ra). Thu thập và xứ lý các thông tin phản hồi về chất lượng đào tạo từ phụ huynh, sinh viên và người sử dụng lao động (Doanh nghiệp, cơ quan). d) Phòng/Ban chuyên mônnghiêp vụ : Tùy theo chức năng, nhiệm vụ của mình mà triển khai thực hiện các hoạt động quản lý, đảm bảo chất lượng đào tạo ( chất lượng tuyển sinh; phát triển chương trình đào tạo và đội ngũ giảng viên; đảm bảo cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học...) e) Các Khoa/TT chuyên môn: Chịu trách nhiệm đảm bảo chất lượng trong tổ chức triển khai các hoạt động đào tạo và chuyên môn của đơn vị được giao; phối hợp với TT đảm bảo chất lượng của Trường trong công tác đánh giá thường xuyên và định kỳ về hoạt động đảm bảo chất lượng. 2.1.2.3. Chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng quản trị trong đại học tư thục Theo Luật giáo dục đại học Điều 17 quy định Hội đồng quản trị phải thực hiện các nhiệm vụ sau: 1. Hội đồng quản trị được thành lập ở trường cao đẳng, trường ĐHTT. 2. Hội đồng quản trị là tổ chức đại diện duy nhất cho chủ sở hữu của trường ĐHTT. Hội đồng quản trị có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây: a) Tổ chức thực hiện các nghị quyết của đại hội đồng cổ đông; b) Quyết nghị chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển và quy chế về tổ chức và hoạt động của nhà trường; c) Quyết nghị phương hướng hoạt động đào tạo, khoa học và công nghệ, hợp tác quốc tế, bảo đảm chất lượng giáo dục; d) Quyết nghị những vấn đề về tổ chức, nhân sự, tài chính, tài sản và phương hướng đầu tư phát triển của nhà trường; e) Giám sát việc thực hiện các nghị quyết của hội đồng quản trị, việc thực hiện quy chế dân chủ trong các hoạt động của nhà trường. 2.1.3. Qui mô phát triển của các trường đại học tư thục Trong những năm gần đây, các trường đại tư thục Việt Nam đã và đang tiếp tục đứng trước nhiều khó khăn thách thức. Tuy sự tăng trưởng của khu vực GDĐH tư trong hai thập kỷ
13 qua về mặt số lượng là rất ấn tượng, số trường ĐHTT thực sự thành công còn chưa nhiều. Trong bối cảnh nguồn lực công dành cho giáo dục đại học công lập tiếp tục hạn chế, việc phát triển giáo dục Đại học ngoài công lập (nay được gọi là ĐHTT) là con đường tất yếu để đáp ứng nhu cầu giáo dục và đào tạo kỹ năng cho tăng trưởng. 2.2. Nghiên cứu điển hình về thực trạng quản lý chất lượng đào tạo ở một số trường đại học tư thục tại TP. HCM 2.2.1 Tổ chức nghiên cứu điển hình Để nghiên cứu điển hình thực trạng quản lý chất lượng đào tạo tại các trường ĐHTT ở TP. HCM, tác giả tiến hành nghiên cứu thông tin của 4 trường tư thục gồm: Trường Đại học Ngoại ngữ Tin học TP. HCM (HUFLIT), Trường Đại học Hoa Sen, Trường Đại học Công nghệ TP. HCM (HUTECH), Trường Đại học Nguyễn Tất Thành. Tác giả tổng hợp các nguồn thông tin chính thức của các trường trên thông qua báo cáo và các số liệu chính thức trong báo cáo 3 công khai của 04 trường để có được các thông tin về thực trang quản lý chất lượng của các trường tư thục ở TP. HCM. 2.2.2. Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo ở một số trường đại học tư thục tại TP. HCM theo nghiên cứu điển hình 2.2.2.1. Trường Đại học Ngoại ngữ và Tin học TP. HCM (HUFLIT) 2.2.2.2. Trường đại học Hoa Sen 2.2.2.3. Trường Đại học Công nghệ TP. HCM (HUTECH) 2.2.2.4. Trường Đại học Nguyễn Tất Thành 2.2.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý chất lượng đào tạo các trường đại học tư thục tại TP. HCM sau khi nghiên cứu điển hình Qua những thông tin trên, luận án đã thực hiện so sánh nghiên cứu cac ch ́ ỉ số quản lý chất lượng của các trường ĐHTT theo mô tả 3 công khai theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo về 4 trường đại học tư gồm Trường đại học Ngoại ngữ và Tin học TP. HCM (HUFLIT), Trường đại học HOA SEN, Trường đại học Công nghệ TP. HCM (HUTECH), Trường đại học NGUYỄN TẤT THÀNH, tác giả nhận thấy các trường ĐHTT ở TP. HCM có những đặc điểm như sau: Điểm chung: 1. Đều là các trường đào tạo đa ngành, đa nghề giúp sinh viên dễ dàng lựa chọn cho mình một ngành nghề phù hợp theo sở thích qua đó thu hút được công tác tuyển sinh của nhà trường đạt được theo mong đợi tuyển sinh. 2. Cùng có những chiến lược đầu tư nguồn lực con người theo định hướng đáp ứng các yêu cầu đảm bảo chất lượng và hệ số quy đổi số giảng viên trên sinh viên của bộ quy định theo thông tư số 57 /2011 BGD – ĐT va Luât giao duc Đai hoc co hiêu l ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ực tư ngay 1/1/2013. ̀ ̀ 3. Đầu tư về cơ sở vật chất dần được chú trọng để phù hợp với quy mô tuyển sinh của trường đáp ứng được nhu cầu dạy và học của chính đơn vị.
14 Điểm riêng: 1. Trường Đại học Nguyễn Tất Thành cùng lúc triển khai nhiều công cụ đảm bảo chất lượng theo hướng đáp ứng nhu cầu và quyền lợi của người học thông qua triển khai kiểm định đánh giá ngoài theo chuẩn AUN – QA với các chương trình đào tạo, cung ứng dịch vụ sinh viên theo chuẩn ISO: 9001 – 2008. Tuy nhiên chỉ mới dừng lại ở mức độ đang triển khai nội bộ và chưa được đánh giá công nhận. 2. Trường Đại học Hoa Sen là trường đã và đang triển khai thành công và trở thành một trong những trường ĐHTT hàng đầu tại TP. HCM với hệ thống đảm bảo chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 90012008. 3. Trường đại học Công nghệ TP. HCM là trường cũng triển khai đảm bảo chất lượng dịch vụ sinh viên theo chuẩn ISO 9001 –2008 và được tổ chức QUACERT đánh giá và công nhận đến năm 2016. 4. Trường Đại học Ngoại ngữ tin học (Huflit) là trường triển khai mô hình đảm bảo chất lượng theo hướng phương phap tiêp cân CDIO. CDIO la môt ph ́ ́ ̣ ̀ ̣ ương phap luân đ ́ ̣ ược viêt́ ́ ừ Conceive – Design – Implement – Operate. Phương phap luân CDIO giup tra l tăt t ́ ̣ ́ ̉ ơi 2 câu hoi ̀ ̉ ̣ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ̀ ̣ ̀ ̣ ̀ ̣ trong tâm cua giao duc đai hoc la Day va Hoc gi, Day va Hoc nh ư thê nao. L ́ ̀ ời giai cho 2 câu hoi ̉ ̉ ̉ ̉ nay năm trong Chuân đâu ra cua ch ̀ ̀ ̀ ương trinh đao tao, trong nôi dung va cach th ̀ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ưc th ́ ực hiên ̣ chương trinh đao tao. Tuy nhiên cũng m ̀ ̀ ̣ ới dừng lại mức độ triển khai thực hiện nội bộ mà chưa được đánh giá ngoài. Tóm lại trường ĐHTT ở TP. HCM tuy đi theo 1 mô hình quản lý chất lượng khác nhau, nhưng nhìn chung các trường ĐHTT đã bước đầu nhận thức tầm quan trọng của việc quản lý chất lượng đào tạo và xem đây là trọng tâm và mục tiêu phát triển lâu dài của ĐHTT. 2.3. Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo ở các trường đại học tư thục tại TP. HCM theo quan điểm TQM 2.3.1. Tổ chức nghiên cứu thực trạng theo quan điểm TQM Để khảo sát thực trạng quản lý chất lượng đào tạo tại các trường ĐHTT ở TP. HCM, tác giả tiến hành khảo sát tại 4 trường đại học tư thục gồm: + Trường Đại học Ngoại ngữ tin học TP. HCM (HUFLIT) + Trường Đại học Hoa Sen + Trường Đại học Công nghệ TP. HCM (HUTECH) + Trường Đại học Nguyễn Tất Thành Trong đó, số lượng phiếu điều tra bảng hỏi được phát ra như sau: Bảng 2.5. Thống kê quy mô điều tra bằng phiếu khảo sát tại các trường ĐHTT tại TP. HCM Số phiếu Số phiếu Số phiếu STT Tên trường phát ra thu vào hợp lệ 1 Đại học HUFLIT 100 phiếu 95 phiếu 93 phiếu 2 Đại học Hoa Sen 100 phiếu 93 phiếu 92 phiếu 3 Đại học HUTECH 100 phiếu 95 phiếu 95 phiếu
15 Đại học Nguyễn Tất 4 100 phiếu 97 phiếu 95 phiếu Thành Tổng 04 trường 400 phiếu 380 phiếu 375 phiếu Tác giả lấy ý kiến của 400 cán bộ quản lý và giảng viên ở 4 trường ĐHTT trên tuy nhiên số phiếu thu về hợp lệ chỉ đạt 375 phiếu (chiếm 93.75%) do có một số phiếu không thu lại được hoặc phiếu trả lời không hợp lệ. Số liệu khảo sát qua phiếu hỏi được xử lý theo phương pháp thống kê tỷ lệ phần trăm các mức đánh giá theo từng nội dung câu hỏi. 2.3.2. Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo ở các trường đại học tư thục tại TP. HCM theo quan điểm TQM Quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM thực chất là quản lý mục tiêu chất lượng bao gồm các cam kết về tầm nhìn, sứ mạng, chính sách, đầu vào, đầu ra, kế hoạch chất lượng và việc thực hiện đúng các cam kết đó. Bên cạnh đó, TQM chú trọng việc quản lý đầu vào, đầu ra, quá trình đào tạo trong việc quản lý chất lượng đào tạo tại các trường ĐHTT. Để xác định thực trạng quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM tại các trường ĐHTT tại TP. HCM, tác giả sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu khảo sát đối với 04 trường ĐHTT cho kết quả điều tra như sau: 2.3.2.1. Về quản lý mục tiêu đào tạo 2.3.2.2. Về quản lý công tác tuyển sinh đầu vào 2.3.2.3. Về quản lý chương trình đào tạo 2.3.2.4. Về công tác quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên 2.3.2.5. Về quản lý đội ngũ giảng viên 2.3.2.6. Về quản lý các điều kiện đảm bảo chất lượng 2.3.2.7. Về công tác quản lý chất lượng đầu ra 2.3.2.8. Về chính sách, cơ chế và kế hoạch chất lượng 2.3.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý chất lượng đào tạo ở các trường đại học tư thục tại TP. HCM theo quan điểm TQM Nhìn chung, các trường ĐHTT ở TP. HCM đã từng bước quan tâm đến công tác quản lý, đảm bảo chất lượng đào tạo nhằm nâng cao vị thế và uy tín của nhà trường trong xã hội và các đơn vị sử dụng lao động. Tuy nhiên, nhận thức của đội ngũ CBQL và giảng viên về đảm bảo chất lượng đào tạo chưa cao. Do đó, công tác này còn nặng về hình thức và có tính đối phó với yêu cầu kiểm định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Các trường ĐHTT tại TP.HCM chưa thực sự xác định rõ mục tiêu, sứ mạng, tầm nhìn tiêu chuẩn, chuẩn đầu ra và các điều kiện để thực hiện các mục đó ở từng trường. Chưa có lộ trình cụ thể ngắn hạn và dài hạn cho công tác đảm bảo chất lượng. Đảm bảo chất lượng là một khái niệm tương đối mới đối với lĩnh vực giáo dục Đ HTT và nền văn hóa chất lượng chưa được hình thành và thẩm sâu vào trong những suy nghĩ của đa số các nhà lãnh đạo, quản lý và các nhân viên ở các ĐHTT. Chương trình đào tạo ở các ĐHTT chưa có mục tiêu rõ ràng, cụ thể, cấu trúc hợp lý, thiết kế một cách hệ thống, đáp ứng yêu cầu về chuẩn kiến thức, kỹ năng và thái độ đào tạo
16 đáp ứng đáp ứng linh hoạt nhu cầu nhân lực của xã hội. Quản lý chương trình đào tạo ở các ĐHTT chưa hướng đến mục tiêu đảm bảo chương trình cụ thể là chưa được thiết kế và thực hiện trọn vẹn với chất lượng và hiệu quả cao nhất trong điều kiện cụ thể của từng trường, từng mục tiêu. Chương trình đào tạo ở các ĐHTT chưa được định kỳ bổ sung và chưa điều chỉnh dựa trên cơ sở tham khảo các chương trình tiên tiến quốc tế, các ý kiến phản hồi từ các nhà tuyển dụng lao động, người tốt nghiệp, các tổ chức giáo dục và các tổ chức khác để điều chỉnh chương trình đào tạo đảm bảo chất lượng của chương trình đang giảng dạy. Đội ngũ nhân viên, giảng viên ở các ĐHTT chưa hiểu qui trình lộ trình tham gia công tác đảm bảo chất lượng nên thiếu tích cực và chủ động. Giảng viên và cán bộ nhân viên ở các ĐHTT chưa xác định rõ được mục tiêu các học phần đã nêu trong đề cương môn học, kết quả điểm học tập chưa thể hiện được đúng chuyên môn, năng lực thực của sinh viên đồng thời chưa phản ảnh được các nguyên nhân của vấn đề đánh giá sinh viên. Các trường ĐHTT mong muốn các em SV ra trường có bằng khá giỏi để dễ xin việc, nên các giảng viên thường cho điểm cao, chính vì vậy mà điểm số chưa phản ánh hết thực tế đào tạo ở trường ĐHTT. Các phòng ban/ khoa/ tổ trong trường đang thực hiện quản lý theo cách quản lý cũ (quản lý hành chính đơn thuần) chưa thực sự quan tâm và triển khai quản lý chất lượng đào tạo bằng cách quản lý toàn diện và đổi mới, cải tiến liên tục theo quan điểm TQM. Tổ chức chuyên trách về công tác đảm bảo chất lượng ở các ĐHTT chưa được quan tâm đúng mức và thường là kết hợp với bộ phận thanh tra, khảo thí nên ở các ĐHTT hiệu quả chưa thực sự gắn kết giữa chất lượng, vẫn còn tồn tại suy nghĩ chất lượng là tiêu tốn chi phí, thời gian và cũng như tiêu tốn nhiều nguồn lực khác của các trường ĐHTT. So với các trường Đại học công lập, Đại học ĐHTT thường có nguồn vốn đầu tư cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế, đầu tư dàn trải ở nhiều mảng, cơ sở vật chất vừa thừa vừa thiếu, vừa lạc hậu so với thực tiễn đào tạo giảng dạy tại trường chưa đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp sau khi sinh viên tốt nghiệp. Điều này dễ nhận thấy qua các thiết bị máy móc thực hành tại nhà trường còn quá nhiều lạc hậu so với máy móc hiện tại của doanh nghiệp. Từ thực trạng trên cho thấy các trường ĐHTT tại TP. HCM cần quan tâm nhiều hơn đến việc ứng dụng các mô hình quản lý chất lượng hiện đại vào công tác quản lý đào tạo nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, điều hành và kiểm soát chất lượng đào tạo ở đơn vị mình . Quản lý chất lượng ở các trường ĐHTT cần quản lý theo quá trình như quá trình đào tạo là hoạt động chủ yếu của nhà trường, quá trình mua sắm thiết bị, quá trình đánh giá thi, thi tốt nghiệp và cấp văn bằng chứng chỉ đồng thời với việc quản lý một số yếu tố cấu thành của trường ĐHTT như đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học...Các trường ĐHTT tại TP. HCM cần chú trọng đến công tác quản lý chất lượng đào tạo thông qua việc hình thành hệ thống quản lý chất lượng phù hợp với đặc điểm của từng trường và áp dụng một mô hình đảm bảo chất lượng khu vực và quốc tế như AUNQA, ISO, TQM. Tiểu kết chương 2 Kết quả tổng hợp và phân tích chính sách phát triển loại hình các trường đại học tư thục trong quá trình đổi mới giáo dục trong nhiều năm qua cho thấy bức tranh phát triển của các
17 trường đại học tư thục về số lượng trường; quy mô đào tạo; số lượng và cơ cấu trình độ đội ngũ giảng viên..., qua đó phản ánh những thành tựu và đồng thời là một số bất cập, hạn chế của các trường đại học tư thục nói chung và ở TP. HCM nói riêng. Kết quả phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý chất lượng đào tạo ở các trường đại học tư thục nói chung và ở 4 trường đại học tư thục điển hình được lựa chọn phản ánh những thông tin chung của các trường, các hoạt động về quản lý chất lượng đào tạo của các ĐHTT trong các lĩnh vực: xác định sứ mạng, tầm nhìn và chính sách, kế hoạch chất lượng; Quản lý chất lượng đầu vào: mục tiêu, nội dung chương trình, công tác tuyển sinh, đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý và điều kiện bảo đảm cho giáo dục đào tạo. Quản lý chất lượng quá trình đào tạo: quá trình giảng dạy của thầy và quá trình học tập rèn luyện của học viên. Quản lý chất lượng đầu ra: Công tác kiểm tra, đánh giá và tổ chức thông tin phản hồi. Kết quả so sánh và đánh giá chung cho thấy các trường ĐHTT trong thời gian vừa qua đã triển khai nhiều hoạt động quản lý chất lượng đào tạo theo Bộ tiêu chuẩn quản lý chất lượng quốc tế ISO 90012008; Bộ tiêu chí Bảo đảm chất lượng AUN&QA và xây dựng báo cáo tự đánh giá theo Bộ tiêu chuẩn của Bộ GD&ĐT để tham gia kiểm định chất lượng. Tuy nhiên do nhiều lý do khách quan và chủ quan công tác quản lý chất lượng đào tạo ở các trường ĐHTT chưa được triển khai liên tục, nhất quán và đồng bộ cho thấy việc cần thiết phải nghiên cứu đề xuất mô hình mới về quản lý chất lượng đào tạo theo quan điểm TQM nhằm triển khai, cải tiến liên tục chất lượng đào tạo của các trường ĐHTT. Bên cạnh đó, việc quản lý ĐHTT vẫn theo kiểu truyền thống, chưa quen quản lý là quản lý quá trình cụ thể như quá trình đào tạo là hoạt động chủ yếu của nhà trường, quá trình mua sắm thiết bị, quá trình đánh giá thi, thi tốt nghiệp và cấp văn bằng chứng chỉ. Đồng thời quản lý một số yếu tố cấu thành của nhà trường như đội ngũ Giảng viên và Cán bộ quản lý, Nội dung chương trình đào tạo cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học... Việc quản lý các yếu tố trên thường chỉ dựa vào thông tư, chỉ thị và các qui định của nhà nước mà phần lớn các văn bản này đã lạc hậu không còn phù hợp với quản lý chất lượng trong thời điểm hiện nay như các tiêu chuẩn quốc tế như AUNQA, ISO, TQM. Các trường ĐHTT tuy đã có cơ chế kiểm tra, đánh giá, giám sát tập thể lãnh đạo và các cá nhân thực hiện đúng nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm được giao, nhưng chủ yếu thực hiện vào cuối quá trình, đánh giá vào cuối học kỳ và năm học nên không thể đánh giá đúng được chất lượng đào tạo của sinh viên. Những kết quả nghiên cứu trên là cơ sở thực tiễn để tham khảo xây dựng hệ thống quản lý chất lượng đào tạo và đề xuất các biện pháp triển khai hệ thống tại các trường ĐHTT nói chung và thực nghiệm một số biện pháp tại trường Đại học Nguyễn Tất Thành nói riêng.