Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học môi trường: Nghiên cứu tác động của biến đổi khí hậu đến nuôi tôm nước lợ ven biển tỉnh Thanh Hóa

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> CAO LỆ QUYÊN<br /> <br /> NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU<br /> ĐẾN NUÔI TÔM NƯỚC LỢ VEN BIỂN<br /> TỈNH THANH HÓA<br /> <br /> CHUYÊN NGÀNH: MÔI TRƯỜNG TRONG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG<br /> MÃ SỐ: CHUYÊN NGÀNH ĐÀO TẠO THÍ ĐIỂM<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> Hà Nội – năm 2015<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại: Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi<br /> trường – Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> PGS. TS. Nguyễn Chu Hồi ............................................................<br /> .......................................................................................................<br /> <br /> Phản biện 1: ..................................................................................<br /> Phản biện 2: ..................................................................................<br /> Phản biện 3: ..................................................................................<br /> <br /> Luận án được bảo vệ trước Hội đồng cấp Đại học Quốc gia chấm luận án tiến sĩ<br /> Họp tại: .........................................................................................<br /> Vào hồi: ...... giờ......... ngày......... tháng........ năm ......................<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> - Thư viện Trung tâm Thông tin – Thư viện, ĐHQGHN<br /> - Trung tâm NC TN&MT<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu<br /> Thanh Hóa là một trong sáu tỉnh ven biển thuộc vùng duyên<br /> hải Bắc Trung bộ có hoạt động nuôi tôm nước lợ đóng vai trò quan<br /> trọng trong đời sống kinh tế - xã hội (KTXH) của người dân. Trong<br /> bối cảnh biến đổi khí hậu (BĐKH) đang và sẽ tiếp tục diễn ra hết sức<br /> phức tạp thì hoạt động nuôi tôm ven biển của tỉnh cũng là một trong<br /> những lĩnh vực chịu tác động lớn. Tuy nhiên, cho đến nay, các<br /> nghiên cứu về tác động của BĐKH đến lĩnh vực nuôi tôm nước lợ<br /> của tỉnh Thanh Hóa vẫn còn hạn chế, chủ yếu là các nghiên cứu<br /> mang tính định tính, riêng lẻ, chưa lượng hóa được cụ thể các ảnh<br /> hưởng của BĐKH. Chính vì vậy, để phát triển nuôi tôm bền vững,<br /> cần phải đánh giá được tác động của BĐKH và xây dựng được các<br /> giải pháp thích ứng nhằm phát huy và tận dụng hiệu quả các tác động<br /> có lợi, hạn chế các tác động bất lợi từ chính BĐKH.<br /> Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn như vậy, dựa trên tiếp cận tổng<br /> hợp giữa nghiên cứu có sự tham gia của cộng đồng người dân địa<br /> phương và nghiên cứu thống kê và kinh tế học, tác giả đã thực hiện<br /> đề tài nghiên cứu luận án tiến sỹ về “Nghiên cứu tác động của biến<br /> đổi khí hậu đến nuôi tôm nước lợ ven biển tỉnh Thanh Hóa”.<br /> 2. Mục tiêu của luận án<br /> i) Đánh giá được hiện trạng phát triển nuôi tôm nước lợ vùng<br /> ven biển tại Thanh Hóa;<br /> ii) Đánh giá được tác động của BĐKH đến nuôi tôm nước lợ;<br /> iii) Đề xuất được các giải pháp thích ứng với BĐKH cho lĩnh<br /> vực nuôi tôm nước lợ.<br /> 1<br /> <br /> 3. Nội dung của luận án<br /> i) Nghiên cứu cơ sở lý luận về nuôi trồng thủy sản (NTTS) ven<br /> biển, nuôi tôm nước lợ, cộng đồng người nuôi tôm, BĐKH và mối<br /> liên quan giữa BĐKH và NTTS;<br /> (ii) Đánh giá hiện trạng phát triển nuôi tôm nước lợ tỉnh Thanh<br /> Hóa trong bối cảnh BĐKH;<br /> (iii) Đánh giá tác động của BĐKH đến nuôi tôm nước lợ ở cấp<br /> độ cộng đồng và dự báo tác động của BĐKH ở cấp tỉnh;<br /> (iv) Đề xuất các giải pháp thích ứng với BĐKH cho lĩnh vực<br /> nuôi tôm nước lợ tại Thanh Hóa.<br /> 4. Điểm mới của luận án<br /> i) Đã bước đầu xây dựng được mô hình tương quan hồi quy đa<br /> biến về mối quan hệ giữa sản lượng tôm nuôi nước lợ với các yếu tố<br /> BĐKH để lượng hóa được tác động của BĐKH đến nuôi tôm;<br /> ii) Đã bước đầu đưa ra điểm mới khi khẳng định số ngày nắng<br /> nóng với nhiệt độ không khí tăng cao trên 35°C trong năm có ảnh<br /> hưởng tiêu cực đến đối tượng tôm nuôi khi làm giảm sản lượng tôm<br /> nuôi trong năm cũng như hai năm tiếp sau;<br /> iii) Nghiên cứu cũng đã chứng minh được việc sử dụng biến<br /> nhiệt độ không khí như là một biến “gián tiếp” thay thế cho biến<br /> nhiệt độ nước trong mô hình hồi quy dự báo tác động của BĐKH là<br /> có cơ sở khoa học đáng tin cậy.<br /> 5. Ý nghĩa của luận án<br /> Luận án có ý nghĩa khoa học và thực tiễn trong việc dự báo<br /> được ảnh hưởng của BĐKH đến hoạt động nuôi tôm nước lợ. Trên<br /> cơ sở phân tích các bài học kinh nghiệm quốc tế và trong nước có<br /> 2<br /> <br /> liên quan, luận án đã làm sáng tỏ và lựa chọn cách tiếp cận tổng hợp<br /> giữa nghiên cứu dựa vào cộng đồng và kinh tế lượng để lượng hóa<br /> được tác động của BĐKH đến nuôi tôm tại Thanh Hóa.<br /> Dựa vào kết quả nghiên cứu, luận án cũng đề xuất các giải<br /> pháp thích ứng với BĐKH cho nuôi tôm nước lợ tại Thanh Hóa góp<br /> phần đảm bảo sản xuất hiệu quả và bền vững. Kết quả của luận án<br /> cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoạch định các định<br /> hướng chiến lược và quy hoạch phát triển nuôi tôm nước lợ bền vững<br /> trong chế độ khí hậu mới, hỗ trợ quản lý các mục tiêu phát triển dài<br /> hạn và chỉ đạo sản xuất của địa phương.<br /> 6. Bố cục của luận án<br /> Luận án bao gồm 118 trang: Phần mở đầu, 3 chương nội dung,<br /> kết luận, kiến nghị và tài liệu tham khảo. Trong đó, Chương 1: Tổng<br /> quan vấn đề nghiên cứu (35 trang); Chương 2: Địa điểm, thời gian,<br /> nội dung, phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu (21 trang),<br /> Chương 3: Kết quả nghiên cứu và thảo luận (50 trang); và Kết luận<br /> và kiến nghị (3 trang).<br /> CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN VẤN ĐỀ<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1.1. Cơ sở lý luận<br /> 1.1.1. Một số khái niệm<br /> Nuôi trồng thủy sản (NTTS) là các hoạt động nuôi trồng<br /> động, thực vật thuỷ sinh mang lại phúc lợi kinh tế cho con người, có<br /> tác động tốt về mặt xã hội, không gây ảnh hưởng xấu đến môi trường<br /> và hiệu quả trong việc sử dụng nguồn lợi tự nhiên.<br /> Cộng đồng những người nuôi tôm nước lợ được hiểu là tập<br /> 3<br /> <br />