Tóm tắt Luận án tiến sĩ Kinh tế: Luận án tiến sĩ Kinh tế: Nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản ở Việt Nam

Chia sẻ: Trần Văn Gan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án đã đạt được các kết quả và đóng góp mới cả về lý luận và thực tiễn trong việc xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án tiến sĩ Kinh tế: Luận án tiến sĩ Kinh tế: Nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT –––––––––––––––––––––– PHẠM THỊ HỒNG HẠNH NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN THUỘC TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, 01/2018
Công trình được hoàn thành tại: Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh Trƣờng Đại học Mỏ - Địa chất Người hướng dẫn khoa học: 1. TS Nguyễn Văn Hải 2. TS Nguyễn Thị Bích Ngọc Phản biện 1: TS Nguyễn Duy Lạc Phản biện 2: PGS.TS Nguyễn Phú Giang Phản biện 3: PGS.TS Nguyễn Văn Định Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đ nh gi uận án cấp Trường tại: Trường Đại học Mỏ - Địa chất vào hồi …. giờ … ngày … th ng… năm …. Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: N 1- Thƣ viện Quốc gia 2- Thƣ viện Trƣờng Đại học Mỏ - Địa chất
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quản trị chi phí trong doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam nói riêng hiện nay đóng vai trò quan trọng trong công tác quản trị doanh nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng chi phí cũng như hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chính vì vậy công tác quản trị chi phí trong các doanh nghiệp hiện nay cần được đặc biệt quan tâm và thực hiện nghiêm túc, đảm bảo tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm. Để thực hiện công tác quản trị chi phí tốt các nhà quản trị cần có các thông tin cần thiết iên quan đến việc hình thành, phát sinh chi phí. C c thông tin đó chủ yếu được cung cấp bởi hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp, bao gồm cả hai nhánh là hệ thống thông tin kế toán tài chính và hệ thống thông tin kế toán quản trị. Chất ượng của thông tin kế toán phục vụ cho công tác quản trị chi phí trong doanh nghiệp phụ thuộc lớn vào hệ thống thông tin kế toán tạo ra nó. Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, khi công nghệ thông tin ngày càng có nhiều ảnh hưởng sâu rộng đến qu trình điều hành, quản lý doanh nghiệp, đặc biệt là ảnh hưởng đến hệ thống thông tin kế toán trong việc cung cấp thông tin nhanh và hữu ích cho nhà quản trị thì việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán là tất yếu với mọi doanh nghiệp. Thực tế hiện nay giá thành than của Tập đoàn TKV ngày càng tăng cao, tại nhiều doanh nghiệp khai th c than vượt quá giá bán, dẫn đến giảm năng ực cạnh tranh và nguy cơ thua ỗ. Một trong những nguyên nhân chính là do công tác quản trị chi phí còn nhiều bất cập, yếu kém do hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí cung cấp thông tin chưa đầy đủ, chính xác, kịp thời và chưa đúng địa chỉ phục vụ cho quản trị chi phí và quyết định các vấn đề iên quan đến chi phí. Mặt khác, mặc dù các doanh nghiệp này đều nhận thấy vai trò của công tác quản trị chi phí cũng như ảnh hưởng của thông tin kế to n đến việc ra quyết định, điều hành và quản lý chi phí của đơn vị song hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp này chủ yếu mới cung cấp các thông tin kế to n tài chính mà chưa cung cấp được các thông tin kế toán quản trị. Hơn nữa giữa các bộ phận trong doanh nghiệp chưa có sự gắn kết chặt chẽ trong việc xử lý và cung cấp thông tin phục vụ quản trị chi phí do đó thông tin còn thiếu tính đồng bộ, nhất quán. Ngoài ra các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam là loại doanh nghiệp sản xuất đặc
2 thù với nhiều công đoạn sản xuất, phát sinh nhiều loại chi phí đòi hỏi phải có c c phương ph p xử lý và hạch toán chi phí theo từng công đoạn rất phức tạp, tiêu hao nhiều thời gian và công sức do đó ảnh hưởng đến quá trình cung cấp thông tin (thiếu tính kịp thời). Từ các phân tích trên, việc xây dựng hệ thống thông tin kế toán nhằm phục vụ công tác quản trị chi phí được đặt trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại là một yêu cầu cần thiết và có ý nghĩa to lớn đối với các doanh nghiệp, đặc biệt đ p ứng được yêu cầu của quản trị chi phí cũng như khắc phục được các hạn chế hiện tại trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam. Chính vì vậy tác giả đã ựa chọn đề tài “ Nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam” để tìm hiểu và nghiên cứu với mục đích xây dựng được hệ thống thông tin kế to n đầy đủ từ dữ liệu đầu vào, phương pháp xử lý kế toán đến c c b o c o đầu ra cho cả hai nhánh kế toán tài chính và kế toán quản trị trong môi trường ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại nhằm đ p ứng được yêu cầu quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác than. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của luận án là xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam đảm bảo cung cấp đầy đủ, kịp thời, đồng bộ thông tin kế toán tài chính và thông tin kế toán quản trị trên nền ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, phục vụ đắc lực cho công tác quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu chung của luận án là hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) Đối tượng nghiên cứu cụ thể là: - Cơ sở lý luận về xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. - Đặc điểm công nghệ sản xuất kinh doanh, đặc điểm tổ chức quản lý, công tác kế toán tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV chi phối việc quản trị chi phí. - Công tác quản trị chi phí, công tác tổ chức hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV.
3 - Hệ thống thông tin kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV - Những căn cứ xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ cho quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV. b. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian nghiên cứu: Hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV. - Về thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu, thu thập, thống kê, phân tích số liệu iên quan giai đoạn từ 2011 – 2016 - Về nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin kế toán với 3 phân hệ thông tin chi phí dự toán, thông tin chi phí thực hiện, thông tin phân tích và kiểm soát chi phí trong phạm vi thực hiện của kế toán:  Dữ liệu đầu vào (chứng từ, cơ sở dữ liệu)  Phương ph p xử lý dữ liệu (các phương pháp kế toán)  Thông tin đầu ra (báo cáo kế toán) 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Với mục tiêu đã đặt ra ở trên, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài bao gồm: 1) Nghiên cứu tổng quan các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước có iên quan đến đề tài luận án. 2) Nghiên cứu cơ sở lý luận về hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong doanh nghiệp. 3) Kinh nghiệm nước ngoài về xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí và rút ra bài học cho Việt Nam. 4) Phân tích, đ nh gi thực trạng hệ thống thông tin kế toán nói chung và đặc biệt là thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV 5) Xây dựng hệ thống thông tin kế to n đ p ứng yêu cầu quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV. 5. Những kết quả đạt đƣợc và đóng góp mới của luận án Về lý luận: Luận n đã nghiên cứu hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về quản trị chi phí và hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí từ đó nhận diện thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong hệ thống thông tin quản lý của doanh nghiệp, chỉ ra mối quan hệ và vai trò của hệ thống thông tin kế toán với công tác quản trị chi phí. Khẳng định sự cần thiết phải xây dựng hệ thống thông tin kế toán đảm bảo sự tích hợp, đầy đủ, chính xác, kịp thời, linh hoạt mọi lúc mọi nơi cho c c doanh nghiệp
4 Nghiên cứu các vấn đề về xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí theo các nội dung và chức năng của quản trị chi phí với ba phân hệ là hệ thống thông tin chi phí dự toán, hệ thống thông tin chi phí thực hiện và hệ thống thông tin kiểm soát và phân tích chi phí. Đặc biệt hơn nữa việc nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí tích hợp đầy đủ thông tin kế toán tài chính và thông tin kế toán quản trị trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, đ p ứng yêu cầu mới của xã hội trong điều kiện bùng nổ công nghệ thông tin như hiện nay. Về thực tiễn: Qua nghiên cứu thực trạng hệ thống thông tin kế toán hiện hành tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV luận án chỉ ra cho các doanh nghiệp này thấy vai trò, nhiệm vụ của hệ thống thông tin kế toán với công tác quản trị chi phí, đ nh gi mức độ đ p ứng yêu cầu quản trị chi phí trong việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin kế toán hiện nay đồng thời cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế (về tính đầy đủ, kịp thời, chính xác, linh hoạt, đồng bộ) và nguyên nhân mà hệ thống chưa đ p ứng được các yêu cầu của quản trị doanh nghiệp nói chung và quản trị chi phí nói riêng. Luận án khẳng định, để quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV hiệu quả cần xây dựng hệ thống thông tin kế toán mới khắc phục các hạn chế trên với đầy đủ thông tin kế toán tài chính và thông tin kế toán quản trị theo các chức năng của quản trị chi phí (bao gồm ba phân hệ: hệ thống thông tin chi phí dự toán, hệ thống thông tin chi phí thực hiện và hệ thống thông tin kiểm soát và phân tích chi phí). Ngoài ra luận n cũng chỉ ra để đảm bảo hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV hoạt động hiệu quả thì hệ thống này phải được xây dựng trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại. Với yêu cầu như vậy luận n đã xây dựng mô hình hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV theo các chức năng của quản trị chi phí và ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại (giải pháp tích hợp) để tích hợp thông tin trong hệ thống đảm bảo cung cấp thông tin cho quản trị chi phí đầy đủ, kịp thời, chính xác, linh hoạt và đồng bộ. Cụ thể hơn uận n đã xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí với ba phân hệ: (1) Phân hệ thông tin chi phí dự toán, (2) Phân hệ thông tin chi phí thực hiện và (3) Phân hệ thông tin phân tích và kiểm soát chi phí theo các cấu thành của hệ thống à cơ sở dữ liệu đầu vào, quy trình xử ý và thông tin đầu ra.
5 6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài luận án Ý nghĩa khoa học: Đề tài luận n đã góp phần bổ sung và àm phong phú cơ sở lý luận và khoa học về xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu là tài liệu có giá trị tham khảo đối với các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV trong việc xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí. Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo cho học tập, nghiên cứu về hệ thống thông tin kế toán nói chung và hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí nói riêng trong các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. 7. Kết cấu nội dung của luận án Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận n được kết cấu thành 4 chương CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƢỚC VỀ ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1 Tổng quan các công trình nghiên cứu 1.1.1 Tổng quan các công trình nghiên cứu ở nước ngoài 1.1.2 Tổng quan các công trình nghiên cứu ở trong nước Với các nội dung nghiên cứu của luận án, tổng quan các vấn đề nghiên cứu iên quan được chia thành 3 nhóm: 1) Các nghiên cứu iên quan đến xây dựng hệ thống thông tin kế toán 2) Các nghiên cứu iên quan đến hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí 3) Các nghiên cứu iên quan đến tích hợp hệ thống thông tin kế toán 1.2 Các vấn đề kế thừa và khoảng trống nghiên cứu Những vấn đề kế thừa: - Luận án kế thừa c c quan điểm, cơ sở lý luận về xây dựng hệ thống thông tin kế toán nói chung và hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí nói riêng trong doanh nghiệp. - Luận án kế thừa kinh nghiệm xây dựng hệ thống thông tin kế toán nói chung và hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. - Luận án kế thừa c c phương ph p hạch toán, xử lý thông tin kế to n mang tính đặc thù tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV hiện nay.
6 Những khoảng trống nghiên cứu: - Nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí dựa trên quan điểm hệ thống và yêu cầu của quản trị chi phí chưa được triển khai thực hiện một cách đầy đủ và hiệu quả, còn thiếu tính ogic và đồng bộ. - Hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí được xây dựng chưa có sự kết hợp chặt chẽ, còn chồng chéo, thiếu đồng bộ, nhất quán giữa hệ thống thông tin kế toán quản trị và hệ thống thông tin kế toán tài chính. - Hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí chưa được đặt trong môi trường ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại - tích hợp thông tin toàn hệ thống. Với những khoảng trống nghiên cứu trên NCS sẽ tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện trong luận án của mình. CHƢƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN KINH NGHIỆM VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DỰNG HỆ THỐNG TH NG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP SẢN UẤT KINH DOANH 2.1 Cơ sở lý luận về quản trị chi phí n v v tr quản trị chi phí Quản trị chi phí à tổng hợp c c qu trình từ hoạch định, tổ chức thực hiện, tập hợp, tính to n, phân tích và kiểm so t chi phí ph t sinh trong qu trình sản xuất kinh doanh giúp doanh nghiệp sử dụng chi phí đúng mục đích, hợp lý và có hiệu quả. ung quản trị p Theo tác giả, nếu nhìn nhận vấn đề từ bản chất và vai trò của quản trị chi phí thì nội dung của quản trị chi phí không chỉ bao gồm: (1) Tính to n và x c định chi phí kinh doanh; (2) Phân tích chi phí kinh doanh, mà bao gồm: (1) Hoạch định chi phí, (2) Tính to n, x c định chi phí cho từng đối tượng, từng địa điểm ph t sinh chi phí, (3) Phân tích chi phí, (4) Kiểm so t chi phí. 2.1.3 Thông tin phục vụ quản trị chi phí trong doanh nghiệp C c thông tin về chi phí trong doanh nghiệp được x c định từ c c hoạt động cung ứng, hoạt động sản xuất, hoạt động b n hàng… Thông tin của c c hoạt động này được ghi nhận, xử ý và cung cấp bởi tổng hợp c c hệ thống thông tin như hệ thống thông tin sản xuất, hệ thống thông tin kinh doanh, hệ thống thông tin kế to n…
7 Hệ thống TT sản xuất Hệ thống TT Marketing Các hệ thống TT kh c… Thông tin Thông tin Thông tin Quản trị chi phí H thống thông tin kế toán Phân hệ TT chi phí dự toán Phân hệ TT chi phí thực hiện Phân hệ TT phân tích và kiểm soát CP Hình 2.3 Thông tin phục vụ quản trị chi phí 2.2 Cơ sở lý luận về hệ thống thông tin kế to n phụ vụ quản trị hi ph 2.2.1 Các khái ni m về h thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí 2.2.1.1 Khái niệm hệ thống 2.2.1.2 Hệ thống thông tin 2.2.1.3 Hệ thống thông tin quản lý 2.2.1.4 Hệ thống thông tin kế toán Hệ thống thông tin kế to n à hệ thống thông tin được thiết ập nhằm thu thập, xử ý, ưu trữ, kiểm so t và cung cấp thông tin kinh tế tài chính (thông tin kế to n tài chính và thông tin kế to n quản trị) cho đối tượng sử dụng. 2.2.1.5 Hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí Hệ thống thông tin kế to n phục vụ quản trị chi phí à hệ thống thông tin kế to n thực hiện qu trình thu thập, xử ý, phản nh, ưu trữ và cung cấp thông tin về tình hình chi phí (dự to n chi phí, thực hiện chi phí, phân tích và kiểm so t chi phí) của doanh nghiệp cho c c nhà quản trị trong việc điều hành và quản ý chi phí. 2.2.2 tr ứ n ng t ống t ng t n ế to n p ụ vụ quản trị p (1) Ghi nhận, xử ý và ưu trữ dữ iệu về chi phí trong doanh nghiệp. (2) Lập và cung cấp các báo cáo chi phí cho c c nhà quản trị. (3) Hỗ trợ việc ra quyết định cho hoạt động sản xuất kinh doanh của nhà quản trị. (4) Hoạch định và kiểm so t c c hoạt động kinh tế. (5) Thiết ập hệ thống kiểm so t nội bộ cho tất cả hoạt động kinh tế
8 chung và cụ thể cho công t c quản trị chi phí. 2.2.3 Cấu thành c a h thống thông tin kế to n p ụ vụ quản trị p Cấu thành hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí Theo chức năng và Theo cấu trúc vật Theo nội dung QT hoạt động lý quản trị CP PHTT kiểm soát và phân tích CP Thôing tin dữ liệu ưu trữ PHTT thực hiện chi phí PHTT dự toán chi phí Công cụ kiểm soát Thông tin kết xuất Dữ liệu đầu vào Bộ phận xử lý Con người Phần cứng Phần mềm Dữ liệu Mạng Hình 2.7 Sơ đồ cấu thành c a h thống thông tin kế toán 23 ựng hệ thống thông tin kế to n phụ vụ quản trị hi ph gu n t v u ầu ng t ống t ng t n ế to n p ụ vụ quản trị p 2.3.1.1 Nguyên tắc xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí (1) Nguyên tắc hệ thống. (2) Nguyên tắc mô hình hóa. (3) Nguyên tắc linh hoạt. (4) Nguyên tắc đơn giản hiệu quả (5) Nguyên tắc phục vụ yêu cầu quản trị. 2.3.1.2 Yêu cầu xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí (1) Yêu cầu về sự phù hợp.
9 (2) Yêu cầu về đảm bảo cơ chế kiểm soát. (3) Yêu cầu về tính độc lập và chia sẻ. (4) Yêu cầu về khả năng đ p ứng yêu cầu quản trị chi phí. 2.3.2 Các nhân tố ản ưởng đến xây d ng h thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí Nhóm nhân tố khách quan Nhóm nhân tố ch quan Các quy Sự phát triển Tổ chức Đặc Yêu cầu Trình định, của CNTT và bộ máy điểm của độ chính ứng dụng QL tổ chức QL QL, sách, chế CNTT trong sản xuất với tác độ kế toán của quản lý ở VN TTKT nghiệp nhà nước Xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí Hình 2.8 Nhân tố ản ưởng đến xây d ng h thống thông tin kế toán phục vụ QTCP P ương p p t ếp cận xây d ng h thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí Tiếp cận theo hướng chức năng Phân tích Khảo sát yêu cầu Dữ liệu, Phân tích xử lý Dữ liệu, xử Thiết kế lý, giao diện Cài đặt, thử Dữ liệu, xử nghiệm lý, giao diện Bảo trì Hn 9: M n t nước [32] u tr n ng t ống t ng t n ế to n p ụ vụ quản trị p
10 2.3.4.1 Khảo s t sơ bộ, nghiên cứu khả thi của xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí 2.3.4.2 Phân tích hệ thống thông tin kế to n phục vụ quản trị chi phí 2.3.4.3 Thiết kế các thành phần của hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí 2.3.4.4 Cài đặt và thử nghiệm hệ thống thông tin kế toán 2.3.4.5 Vận hành khai thác và bảo trì hệ thống thông tin kế toán 235 ựng ph n hệ ủa hệ thống th ng tin kế to n phụ vụ quản trị hi ph 2.3.5.1 Xây dựng phân hệ thông tin chi phí dự to n (1) Xây dựng hệ thống thông tin định mức chi phí (2) Xây dựng hệ thống thông tin dự to n chi phí 2.3.5.2 Xây dựng phân hệ thông tin chi phí thực hiện (1) Xây dựng hệ thống chứng từ kế toán chi phí thực hiện (2) Xây dựng hệ thống tài khoản kế toán (sổ kế toán) chi phí thực hiện theo dõi từng khoản mục chi phí, theo dõi chi tiết chi phí. (3) Xây dựng hệ thống báo cáo kế toán chi phí thực hiện. (4) Xây dựng c c phương ph p hạch toán và phân bổ chi phí cho từng đối tượng tập hợp chi phí và theo từng trung tâm chi phí. 2.3.5.3 Xây dựng phân hệ thông tin phân tích và kiểm so t chi phí Việc phân tích chi phí được thực hiện qua c c bước sau: Bước 1: Tổng hợp dự toán chi phí từ các báo cáo kế hoạch đầu kỳ Bước 2: Tổng hợp tình hình thực hiện chi phí trong kỳ. Bước 3: Phân tích sự biến động và nguyên nhân của biến động chi phí thực hiện so với chi phí dự toán Bước 4: Lập báo cáo biến động về chi phí và nguyên nhân ảnh hưởng. Báo cáo kết quả phân tích biến động chi phí được xây dựng gồm hai phần chính: Phần 1: Kết quả phân tích biến động, phần này cho biết kết quả tính toán biến động chi phí, tính toán mức độ ảnh hưởng của các nhân tố biến động. Phần 2: Đ nh gi và khuyến nghị. 2 4 Kinh nghiệm ựng hệ thống th ng tin kế to n phục vụ quản trị chi phí tại một số nƣớc trên thế giới v i họ ho Việt Nam - Về c ch tổ chức hệ thống kế to n àm cơ sở cho xây dựng hệ thống thông tin kế to n qua kinh nghiệm của c c nước trên, c c doanh nghiệp Việt Nam nên tổ chức hệ thống kế to n với hai hệ thống con à hệ thống kế to n tài chính và hệ thống kế to n quản trị trong cùng một hệ thống kế to n chung, không có sự t ch biệt riêng hai hệ thống này
11 như tại c c doanh nghiệp ở Mỹ để đảm bảo thông tin sử dụng có mối quan hệ chặt chẽ và thống nhất. - Về c ch vận dụng phương ph p kế to n trong xử ý và phản nh thông tin kế to n c c doanh nghiệp Việt Nam có thể học tập kinh nghiệm của Đức trong việc inh hoạt xử ý và phản nh thông tin kế to n theo c c đặc thù của doanh nghiệp mà không cần phải tuân thủ theo một quy định cứng nhắc nào. Chẳng hạn tự do trong việc xây dựng hệ thống tài khoản chi tiết theo dõi chi phí sản xuất kinh doanh theo từng đối tượng, từng trung tâm chi phí hay việc xây - Về tổ chức c c hệ thống con trong hệ thống thông tin kế to n phục vụ quản trị chi phí, c c doanh nghiệp Việt Nam cũng nên học tập bài học kinh nghiệm của cả Mỹ, Đức và Nhật Bản trong việc chú trọng vào hệ thống thông tin kiểm so t chi phí vì mục tiêu cuối cùng của quản trị chi phí à phải kiểm so t được chi phí để tiết kiệm tối đa chi phí và nâng cao ợi nhuận của doanh nghiệp. - Về việc ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại trong xây dựng hệ thống thông tin kế to n c c doanh nghiệp Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm của c c nước ph t triển đặc biệt à Mỹ và Đức. 2 5 Phƣơng ph p nghiên ứu 5 P ương pháp nghiên cứu chung Phương ph p nghiên cứu chung sử dụng trong luận n à phương ph p uận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, duy vật lịch sử. 5 P ương p p t u t ập thông tin * Thu thập hệ thống dữ liệu thứ cấp * Thu thập hệ thống dữ liệu sơ cấp (1) Điều tra thông quan xem xét đ nh gi c c tài iệu (2) Phỏng vấn trực tiếp c c đối tượng tham gia thực hiện hệ thống thông tin kế to n và c c đối tượng sử dụng thông tin từ hệ thống (3) Sử dụng bảng câu hỏi à việc điều tra thông qua gửi c c bảng câu hỏi đến c c đối tượng được hỏi (4) Đo ường công việc (quan s t trực tiếp) à việc tìm hiểu khối ượng công việc, x c định cường độ àm việc trong hệ thống. 5 P ương p p ử lý thông tin - Phương ph p thống kê, tổng hợp. - Phương ph p đối chiếu, so s nh, phân tích, đ nh gi - Phương ph p mô hình hóa bằng sơ đồ, bảng biểu 5 P ương p p u n g Tham vấn, hỏi ý kiến của c c chuyên gia như: c c nhà khoa học thuộc ĩnh vực nghiên cứu của luận án, các nhà quản ý, nhà ãnh đạo doanh nghiệp, Tập đoàn qua các hội nghị, hội thảo.
12 CHƢƠNG 3 THỰC TRẠNG HỆ THỐNG TH NG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN THUỘC TẬP ĐOÀN C NG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM 3.1 Khái quát chung về Tập đo n C ng nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam và các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đo n 3.1.1 Khái quát chung về Tập đo n C ng ng p Than – Khoáng sản Vi t Nam Hội đồng Thành viên Ban kiểm soát Ban giảm đốc: -Tổng gi m đốc -C c phó gi m đốc Các ban chức năng Các Đơn vị Các công ty con Các công ty Các tổng Các công công sự TKV nắm giữ con TKV nắm công ty ty con ở ty liên nghiệp 100% vốn điều giữ cổ phần chi hoạt động nước kết có thu lệ (Chi nhánh) phối (Công ty mô hình ngoài CP) mẹ - con Hn Sơ đồ tổ chức Tập đo n ng ng p Than – Khoáng sản Vi t Nam 3.1.2 Khái quát chung về các doanh nghi p khai thác than thu c Tập đo n C ng ng p Than – Khoáng sản Vi t Nam 3.1.2.1 Khái quát chung về cơ cấu tổ chức và loại hình doanh nghiệp C c công ty khai th c than thuộc TKV bao gồm 10 Công ty con do TKV nắm giữ 100% vốn điều ệ và 9 Công ty con à Công ty cổ phần do TKV nắm cổ phần chi phối. 3.1.2.2 Khái quát chung về tình hình sản xuất kinh doanh 3.1.2.3 Khái quát chung về đặc điểm tổ chức sản xuất C c doanh nghiệp khai th c than thuộc Tập đoàn hiện nay tổ chức sản xuất theo quy trình công nghệ, tùy theo điều kiện địa chất, kho ng sàng c c doanh nghiệp khai th c có thể sử dụng hai công nghệ: (1) Công nghệ khai th c hầm ò và (2) Công nghệ khai th c ộ thiên. Mỗi công nghệ khai th c này đều gồm nhiều công đoạn phức tạp ảnh hưởng đến công t c tập hợp chi phí cũng như quản ý chi phí trong doanh nghiệp.
13 3.1.2.4 Khái quát chung về tổ chức công tác kế toán C c doanh nghiệp khai th c than có bộ m y kế to n được tổ chức theo hình thức vừa tập trung vừa phân t n (Kết quả khảo s t 19/19 doanh nghiệp), mô hình tổ chức kế to n tài chính và kế to n quản trị độc ập, đã ứng dụng công nghệ thông tin trong quản ý nói chung (c c phần mềm quản ý) và trong công t c kế to n nói riêng (phần mềm kế to n). 3.2 Thực trạng hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp khai thác than 3.2.1 H thống thông tin kế toán tài chính. 3.2.1.1 Tổ chức ghi nhận, xử lý dữ liệu. Nghiệp vụ kinh tế phát sinh Công trường, Các bộ phận chức Bên ngoài phân xưởng năng trong DN doanh nghiệp Thống kê công Kế toán ghi nhận, tổng hợp, trường, phân xưởng phân loại và xử lý các chứng ghi nhận lên các từ phát sinh bên trong và bên chứng từ tại CT, PX ngoài doanh nghiệp Hình 3.5 Tổ chức ghi nhận và xử lý dữ li u c a HTTT KTTC trong các DN khai thác than - TKV 3.2.1.2 Tổ chức phản nh và ưu trữ dữ liệu Hệ thống chứng từ kế to n đã qua xử lý, phân loại Hệ thống bảng kê Hệ thống nhật ký Bảng phân bổ (Số chứng từ (NVL, CCDC, 1,2,3,4,5,6,8,11) (1,2,5,7,8,9,10) TL, KHTSCĐ) Hệ thống sổ chi tiết Hệ thống sổ cái (NVL, CCDC, TL, các tài khoản TSCĐ, CPSX….) Hình 3.6 Tổ chức phản n lưu trữ dữ li u c a HTTT KTTC trong các DN KKT - TKV
14 3.2.1.3 Tổ chức lập báo cáo và cung cấp các thông tin kế toán 3.2.2 H thống thông tin kế toán quản trị 3.2.2.1. Tổ chức ghi nhận, xử lý dữ liệu. C c dữ iệu về c c sự kiện kinh tế ph t sinh trực tiếp tại c c công trường phân xưởng được bộ phận thống kê của phân xưởng, công trường đó ghi nhận ại và được tổng hợp tới bộ phận kế to n. C c bộ phận iên quan như bộ phận kế hoạch, vật tư, ao động tiền ương...tập hợp thông tin về kê hoạch sản xuất kinh doanh sau đó phối hợp với công trường, phân xưởng và bộ phận kế to n xử ý theo yêu cầu cụ thể của đơn vị 3.2.2.2 Tổ chức phản nh và ưu trữ dữ liệu Sau khi thông tin ban đầu (gốc) đã được ghi nhận ở c c công trường, phân xưởng thường được tập hợp cung cấp cho bộ phận kế to n àm nhiệm vụ tổng hợp và phản nh trên sổ s ch. Ngoài ra để phục vụ cho yêu cầu quản trị trong doanh nghiệp, c c thông tin này còn được sử dụng cung cấp cho c c bộ phận iên quan như bộ phận kế hoạch, vật tư, ao động tiền ương,… nhằm đối chiếu so s nh và kiểm so t tình hình thực hiện so với kế hoạch và định mức đã xây dựng về tình hình quản ý sử dụng c c oại vật tư, ao động,… 3.2.2.3. Tổ chức lập báo cáo và cung cấp các thông tin kế toán Trong hệ thống b o c o kế to n quản trị có một số b o c o được ập và cung cấp thông tin đồng thời với hệ thống b o c o tài chính và cuối niên độ kế to n, đây thường à c c b o c o quy định thống nhất trong toàn Tập đoàn như: B o c o chi phí sản xuất theo yếu tố; B o c o chi phí bán hàng, chi phí quản ý doanh nghiệp; B o c o gi thành theo công đoạn; B o c o về tài sản cố định; B o c o chi tiết doanh thu; B o c o ãi ỗ tiêu thụ than… 3.3 Thực trạng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than 3.3.1 P n t ng t n p to n Phân hệ thông tin chi phí dự to n trong c c doanh nghiệp khai th c than thuộc TKV hiện tại chưa thực sự được tổ chức một c ch độc ập mà đang được tổ chức en ỏi trong c c bộ phận như kỹ thuật, kế hoạch, vật tư, ao động … iên quan đến ghi nhận, xử ý, phản nh và cung cấp c c thông tin về định mức chi phí, dự to n chi phí của doanh nghiệp.
15 Tổ chức ghi nhận, Tổ chức phản ánh Tổ chức lập báo cáo xử ý dữ iệu và ưu trữ dữ liệu và cung cấp các thông tin Dữ liệu đầu vào Quá trình xử lý Thông tin đầu ra C c quy định về Phận tích, xử lý C c quy định về ĐM của TKV, thông tin, xây dựng ĐM Hệ thống chỉ KH SXKD do định mức chi phí và tiêu định mức chi TKV giao, điều phí và bảng tổng dự toán chi phí cho kiện của DN… hợp dự toán chi phí DN cho từng đối tượng Hình 3.12 Quy trình hoạt đ ng c a phân h thông tin chi phí d toán trong các DN khai thác than - TKV 3.3.2 Phân h thông tin chi phí th c hi n 3.3.2.1 Tổ chức ghi nhận, xử lý dữ liệu Với đặc điểm tổ chức kế to n vừa tập trung vừa phân t n, việc ghi nhận và xử ý dữ iệu ban đầu về chi phí thực tế ph t sinh trong c c doanh nghiệp khai th c than được thực hiện bởi nhân viên thống kê ở ngay tại công trường, phân xưởng nơi chi phí trực tiếp ph t sinh sau đó được xử ý và tổng hợp bởi nhân viên kế to n tại bộ phận kế to n của doanh nghiệp. 3.3.2.2 Tổ chức phản nh và ưu trữ dữ liệu Tại mỗi công trường, phân xưởng đều có nhân viên thống kê thực hiện phản nh chi tiết c c ph t sinh của đơn vị mình cho từng đối tượng, thông thường thể hiện qua c c bảng thống kê tình hình sử dụng vật tư, nhiên iệu (bảng theo dõi tiêu hao vật tư, nhiên iệu) cho từng bộ phận, từng oại m y móc thiết bị, hay c c bảng thống kê tình hình sử dụng ao động, thống kê thời gian sử dụng m y móc thiết bị… Căn cứ vào c c b o c o thống kê, định mức tiêu hao, đơn gi chi phí cho từng oại chi phí bộ phận kế to n sẽ tính to n chi phí thực tế ph t sinh cho từng đối tượng và tổng hợp cho từng công trường, phân xưởng. Số iệu này sẽ được phản nh ên hệ thống tài khoản kế to n thông qua c c sổ s ch kế to n từ chi tiết đến tổng hợp. 3.3.2.3 Tổ chức lập báo cáo và cung cấp các thông tin kế toán Theo chỉ đạo của Tập đoàn TKV c c doanh nghiệp khai th c than định kỳ phải b o c o tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh cho Tập đoàn nhất à tình hình thực hiện chi phí trong kỳ. - B o c o chi phí sản xuất theo yếu tố, theo hoạt động, theo công
16 đoạn (Phụ ục 18); - Báo cáo chi phí bán hàng, chi phí quản lý DN, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí khác bằng tiền; - Báo cáo chi phí SXKD dở dang; - B o c o gi thành công đoạn… 3.3.3 Phân h thông tin phân tích và kiểm soát chi phí Thực tế c c doanh nghiệp khai th c than thuộc TKV đang thực hiện công việc này cụ thể như sau: - Tổng hợp dự toán chi phí từ các báo cáo kế hoạch đầu kỳ (do bộ phận kế hoạch, bộ phận khoán quản trị chi phí, bộ phận vật tư, bộ phận ao động tiền ương… kết hợp thực hiện) - Tổng hợp tình hình thực hiện chi phí trong kỳ (do các công trường, phân xưởng kết hợp bộ phận kế toán thực hiện) - Lập báo cáo so sánh chi phí thực hiện với chi phí dự toán (do bộ phận kế hoạch, bộ phận khoán quản trị chi phí kết hợp thực hiện) C c công việc này được thực hiện theo quy trình của tổ chức hệ thống thông tin từ tổ chức ghi nhận, xử ý dữ iệu, tổ chức phản nh và ưu trữ dữ iệu cho đến tổ chức ập b o c o và cung cấp c c thông tin. 3.4 Đ nh gi hệ thống thông tin kế to n phụ vụ quản trị hi ph trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đo n C ng nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam 3.4.1 Những kết quả đạt được 3.4.2 Những hạn chế tồn tại và nguyên nhân Bảng 3 16 Kết quả đánh giá v phƣơng hƣớng ựng hệ thống th ng tin kế to n phụ vụ quản trị hi ph Đ p êu ầu ủa quản trị hi Đ p ứng Phƣơng hƣớng STT ph với hệ thống th ng tin ứng hƣa giải ph p kế to n tôt tốt Ph n thông tin chi phí I to n Xây dựng hệ thống định mức 1 chi phí chi tiết cho từng yếu x tố chi phí. Hệ thống định mức chi phí phải Tính to n đầy đủ c c chỉ 2 x đảm bảo đầy đủ c c chỉ tiêu. tiêu Xem xét đầy đủ c c Hệ thống chỉ tiêu định mức 3 x nhân tố ảnh hưởng đến chi phí phải inh hoạt. xây dựng chỉ tiêu Dự to n (kho n) chi phí phải X c định rõ đặc thù DN 4 x phù hợp đặc điểm SXKD. ảnh hưởng đến việc ập
17 Đ p êu ầu ủa quản trị hi Đ p ứng Phƣơng hƣớng STT ph với hệ thống th ng tin ứng hƣa giải ph p kế to n tôt tốt dự to n Liên kết c c bộ phận Lập kế hoạch và kho n chi iên quan đến ập kế phí phải đồng bộ, có quan hệ 5 x hoạch, kho n chi phí chặt chẽ giữa c c bộ phận trong hệ thống thông tin liên quan. tích hợp P n thông tin chi phí II t n C c chứng từ, sổ s ch, b o 1 c o đảm bảo đúng chế độ kế x toán. Theo dõi chi phí trực tiếp thực tế ph t sinh theo từng đối 2 x tượng (công đoạn, công trường phân xưởng). Tập hợp chi phí gi n tiếp và Xây dựng tiêu thức phân 3 phân bổ hợp ý cho từng đối x bổ chi phí cho từng yếu tượng. tố chi phí Thiết kế mẫu biểu chứng Đảm bảo từ ghi nhận ban từ ghi nhận ban đầu gắn 4 đầu chi tiết theo đặc thù x với đặc thù doanh SXKD. nghiệp Ghi nhận, xử ý và cung cấp Ứng dung CNTT hiện 5 thông tin phải đồng bộ, nhất x đại (tích hợp) qu n, kịp thời. Xây dựng c c b o c o Cung cấp b o c o phục vụ 6 x chi tiết chi phí đ p ứng cho quản trị chi phí yêu cầu của nhà quản trị P n thông tin phân tích III v ể so t p Tuân thủ c c quy định về 1 công t c quản trị chi phí theo x chỉ đạo của Tập đoàn Thực hiện kiểm soát chi phí 2 x kho n ở từng bộ phận Thực hiện so s nh phân tích biến động chi phí thực hiện 3 x so với chi phí dự to n (khoán).
18 Đ p êu ầu ủa quản trị hi Đ p ứng Phƣơng hƣớng STT ph với hệ thống th ng tin ứng hƣa giải ph p kế to n tôt tốt Phân tích nguyên nhân biến Sử dụng c n bộ chuyên sâu 4 động chi phí và đưa ra giải x về quản trị chi phí và kế ph p khắc phục. to n quản trị để thực hiện Xây dựng quy chế trong Phải có cơ chế khuyến khích quyết to n chi phí kho n 5 x tiết kiệm chi phí tốt đảm bảo quyền ợi cho người ao động CHƢƠNG 4 DỰNG HỆ THỐNG TH NG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN THUỘC TẬP ĐOÀN C NG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM 4.1 Quan điểm, nguyên tắc và yêu cầu xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than 4.1.1 u n đ ểm - Thứ nhất là xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí dựa trên quan điểm hệ thống . - Thứ hai là xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí dựa trên quan điểm xuất phát từ yêu cầu của quản trị chi phí. - Thứ ba là xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trên nền công nghệ thông tin hiện đại. 4.1.2 Nguyên t c - Một là xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí phải bám sát vào các quan điểm đã đưa ra. - Hai là xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí phải mô hình hóa dòng thông tin chi phí được đưa vào hệ thống, xử lý và cung cấp ra các báo cáo chi phí theo yêu cầu của quản trị chi phí. - Ba là xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí phải đảm bảo đơn giản hóa và sáng tạo. - Bốn à đảm bảo tính hiệu quả 4.1.3 Yêu cầu - Hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí phải được xây dựng đảm bảo khoa học, thuận tiện cho việc sử dụng, phù hợp với trình độ của cán bộ quản ý cũng như phù hợp với điều kiện thực tế của đơn vị. - Hệ thống thông tin kế to n phục vụ quản trị chi phí phải đảm bảo cơ chế kiểm so t thông tin trong toàn bộ hệ thống.