Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Lập luận trong tiểu phẩm trào phúng (Trên cứ liệu tiếng Việt)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> <br /> TRẦN TRỌNG NGHĨA<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> <br /> LẬP LUẬN<br /> TRONG TIỂU PHẨM TRÀO PHÚNG<br /> (Trên cứ liệu tiếng Việt)<br /> Chuyên ngành : Lí luận ngôn ngữ<br /> Mã số : 62220101<br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC<br /> 1. GS.TS NGUYỄN ĐỨC DÂN<br /> 2. TS. TRẦN VĂN TIẾNG<br /> <br /> Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2015<br /> <br /> Công trình này được hoàn thành tại Trường Đại học Khoa học xã hội<br /> và Nhân văn – Đại học Quốc gia Thành Phố Hồ Chí Minh<br /> <br /> Cán bô ̣ hướng dẫn khoa ho ̣c:<br /> 1. GS.TS. Nguyễn Đức Dân<br /> 2. TS. Trần Văn Tiếng<br /> Cán bô ̣ phản biê ̣n đô ̣c lâ ̣p:<br /> <br /> Cán bô ̣ phản biện Hội đồng chấm luâ ̣n án cấ p Trường:<br /> <br /> Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án tiến sĩ cấp Trường,<br /> tại Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia<br /> Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Thời gian: giờ ngày tháng năm<br /> <br /> Có thể tìm đọc luận án tại:<br /> - Thư viê ̣n Khoa ho ̣c Tổ ng hơ ̣p TP.HCM<br /> - Thư viê ̣n Trung tâm Đa ̣i ho ̣c Quố c gia TP.HCM<br /> - Thư viện Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn<br /> TP.HCM<br /> <br /> NHỮNG CÔNG BỐ KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ<br /> LIÊN QUAN ĐẾN NỘI DUNG LUẬN ÁN<br /> <br /> 1. Trần Trọng Nghĩa (2011), Logic ngôn ngữ trong truyện<br /> cười, Tập san Ngoại ngữ - tin học và giáo dục, (tr. 109 114), Trường đại học Ngoại ngữ và Tin học TP.HCM.<br /> 2. Trần Trọng Nghĩa (2012), So sánh cách lập luận trong<br /> chuyện cười của Việt Nam và Hàn Quốc, Kỷ yếu hội thảo<br /> quốc tế Việt – Hàn, (tr. 209 - 214), Trường đại học Ngoại<br /> ngữ và Tin học TP.HCM.<br /> 3. Trần Trọng Nghĩa (2013), Về cái hài trong ngôn ngữ, Tạp<br /> chí Đại học Sài Gòn (Journal of Saigon University), số<br /> 13/2013 (tr. 22-27), Trường đại học Sài Gòn.<br /> 4. Trần Trọng Nghĩa (2013), Một số yếu tố cơ bản trong gây<br /> cười bằng ngôn ngữ, tạp chí Ngôn ngữ và đời sống số 7,<br /> (tr. 21 - 24), tháng 7 năm 2013.<br /> 5. Trần Trọng Nghĩa (2013), Lý lẽ trong lập luận trào phúng châm biếm, Tạp chí Ngôn ngữ và đời sống số 12, (tr. 48 52), tháng 12 năm 2013.<br /> <br /> 1<br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Trào phúng bằng ngôn ngữ là một phạm trù phức tạp và đặc biệt thú vị.<br /> Việc giải mã trào phúng chủ yếu dựa trên các nguyên tắc lập luận để chạm đến<br /> ý nghĩa ẩn sâu bên dƣới lớp bề mặt ngôn từ. Trào phúng còn là phƣơng tiện đả<br /> kích mạnh mẽ nhƣng lại có ý nghĩa xây dựng sâu sắc và hiệu quả cao. Vì vậy,<br /> việc nghiên cứu đề tài „Lập luận trong tiểu phẩm trào phúng’ có ý nghĩa cả về<br /> mặt lý thuyết và thực tiễn trong nói năng hài hƣớc hàng ngày, trong giảng dạy<br /> và nghiên cứu tiếng Việt.<br /> 2. Lịch sử vấn đề<br /> Trên thế giới, các phạm trù của trào phúng gồm hài hước, mỉa mai và<br /> châm biếm đã đƣợc giới học thuật quan tâm nghiên cứu từ rất sớm. Một số đại<br /> diện tiêu biểu là: Socrates (469-399) một triết gia Hy Lạp cổ đại, nổi tiếng với<br /> khái niệm Mỉa mai kiểu Socrates (Socratic irony); Henri Bergson, Le rire<br /> (1959), (Tiếng cười); Booth W. có công trình A rhetoric of irony (1974), (Phép<br /> tu từ nói mỉa); Raskin V. với quyển The semantic mechanisms of humor<br /> (1984), (Những cơ cấu ngữ nghĩa của hài hước). Tuy nhiên những công trình<br /> trên thƣờng chỉ xem xét từng đối tƣợng riêng, chƣa thấy công trình nào khảo<br /> sát bộ ba của trào phúng gồm: hài hước, mỉa mai và châm biếm trong một hệ<br /> thống chỉnh thể. Đến năm 2007, Thomas Cathcart & Daniel Klein trong Plato<br /> and a Platypus Walk into a Bar, bắt đầu khảo sát bộ ba trên từ góc nhìn liên<br /> ngành với triết học, xem trào phúng là một nguyên tắc thấu thị.<br /> Tại Việt Nam, Trƣơng Chính và Phong Châu bàn về tiếng cƣời trong văn<br /> học trào phúng dân gian trong tác phẩm “Tiếng cười dân gian Việt Nam”<br /> (TCDGVN, 1979); cuốn “Tiếng cười thế giới” (TCTG, 1988) do Nguyễn Đức<br /> Dân chủ biên, đã đề cập đến vai trò của ngôn ngữ trong nghệ thuật gây cƣời.<br /> <br />