Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Nhân vật trẻ em trong văn xuôi thiếu nhi Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI<br /> <br /> NGUYỄN THỊ THANH HƢƠNG<br /> <br /> NHÂN VẬT TRẺ EM TRONG VĂN XUÔI<br /> THIẾU NHI VIỆT NAM<br /> Chuyên ngành: Văn học Việt Nam<br /> Mã số<br /> <br /> : 62.22.01.21<br /> <br /> Tãm t¾t LuËn ¸n tiÕn sÜ ng÷ v¨n<br /> <br /> hµ néi – 2016<br /> <br /> Công trình đƣợc hoàn thành tại:<br /> Tr-êng §¹i häc S- ph¹m Hµ Néi<br /> <br /> Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: 1. PGS.TS. Lã Thị Bắc Lý<br /> 2. PGS. Nguyễn Văn Long<br /> Phaûn bieän 1: PGS.TS. Biện Minh Điền<br /> Trường Đại học Vinh<br /> Phaûn bieän 2: PGS.TS. Lƣu Khánh Thơ<br /> Viện Văn học<br /> Phaûn bieän 3: PGS.TS. Hỏa Diệu Thúy<br /> Trường Đại học Hồng Đức<br /> <br /> Luận án sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận án cấp Trƣờng<br /> họp tại: Tr-êng §¹i häc S- ph¹m Hµ Néi<br /> Vào hồi.............giờ...........phút, ngày........tháng........năm 2016<br /> <br /> Có thể tìm đọc luận án tại:<br /> - Thƣ viện Quốc gia<br /> - Thƣ viện Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội<br /> <br /> CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC Đà CÔNG BỐ<br /> 1. Nguyễn Thị Thanh Hương (2012), “Personnality education for children<br /> <br /> through the character Pippi in Astrid Lindgren’s Pippi Longstocking”,<br /> Proceedings 17, Ochanomizu University, tr.125-128.<br /> 2. Nguyễn Thị Thanh Hương (2012-2013), Kiểu nhân vật trong truyện đồng thoại<br /> <br /> viết cho trẻ mầm non , Đề tài cấp trường, Mã số: SPHN-12-193.<br /> 3. Nguyễn Thị Thanh Hương(2013), “Câu đố dân gian với giáo dục trẻ lứa tuổi<br /> <br /> mầm non”, Tạp chí Khoa học - Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, số 58, tr.8288.<br /> 4. Nguyễn Thị Thanh Hương (2013), “Nhân vật người kể chuyện trong “Cho<br /> <br /> tôi xin một vé đi tuổi thơ” của Nguyễn Nhật Ánh”, Tạp chí Lý luận phê bình<br /> văn học, nghệ thuật (10), tr.64-68.<br /> 5. Nguyễn Thị Thanh Hương (2015), “Nhân vật trẻ em trong truyện Việt Nam<br /> <br /> trước 1945”, Tạp chí Khoa học (60), Trường Đại học Sư phạm Hà Nội,<br /> tr.63-67.<br /> 6. Nguyễn Thị Thanh Hương (2015), “Sức hấp dẫn từ nhân vật Pippi trong<br /> <br /> truyện “Pippi tất dài” của Astrid Lindgren”, Tạp chí Văn hóa nghệ thuật<br /> (370), tr.104-107.<br /> 7. Nguyễn Thị Thanh Hương (2015), “Một số đặc trưng của tự truyện viết cho<br /> <br /> thiếu nhi ở Việt Nam thế kỷ XX”, Tạp chí Lý luận phê bình văn học nghệ<br /> thuật (33), tr. 64-69<br /> 8. Nguyễn Thị Thanh Hương (2015), “Nhân vật trẻ em trong truyện thiếu nhi<br /> <br /> Việt Nam giai đoạn 1945-1975”, Tạp chí Lý luận phê bình văn học nghệ thuật<br /> (40), tr.38-48.<br /> 9. Nguyễn Thị Thanh Hương (2016), “Về định nghĩa Văn học thiếu nhi”, Tạp<br /> <br /> chí Văn hóa nghệ thuật (385), tr.91-93.<br /> <br /> 1<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> 1.1. Văn học thiếu nhi là một bộ phận quan trọng, góp phần làm nên diện mạo<br /> của một nền văn học.<br /> 1.2. Văn xuôi thiếu nhi Việt Nam, từ khi ra đời, đã tái hiện được những nét cơ<br /> bản trong đời sống của trẻ em qua các giai đoạn lịch sử. Không những thế, gắn<br /> liền với những đổi mới của nền văn xuôi dân tộc, văn xuôi thiếu nhi cũng mang<br /> lại một số cách tân đáng kể trên mỗi chặng đường phát triển. Một trong những<br /> cách tân đó thể hiện ở thế giới nhân vật.<br /> 1.3. Cuộc sống hiện đại với vô vàn rào cản ngăn cách mối tương giao giữa con<br /> người với con người, đặc biệt là giữa thế hệ trước với thế hệ sau. Trẻ em thời<br /> hiện đại đã không còn giống với cha anh. Cuộc sống của chúng ngày một khác<br /> trước, tâm sinh lí cũng có nhiều thay đổi. Hơn thế, bản thân mỗi đứa trẻ đã là<br /> một thế giới luôn luôn biến động, khó nắm bắt.Trẻ em không phải là một người<br /> lớn thu nhỏ. Tìm hiểu nhân vật trẻ em trong văn xuôi thiếu nhi Việt Nam cũng<br /> là một con đường dẫn vào thế giới trẻ thơ để hiểu và có ứng xử thích hợp với<br /> những công dân tương lai của đất nước.<br /> 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> 2.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu của luận án là nhân vật trẻ em trong văn xuôi thiếu<br /> nhi Việt Nam qua hai giai đoạn lớn của văn học: từ năm 1945 đến năm 1975 và<br /> sau năm 1975.<br /> 2.2. Phạm vi nghiên cứu<br /> Diện khảo sát của luận án là Văn xuôi viết cho thiếu nhi. Tuy nhiên, tiểu<br /> loại kí thiếu nhi không được coi trọng và cũng chưa có nhiều thành tựu. Cho<br /> nên, chúng tôi tập trung khảo sát nhân vật trẻ em trong truyện thiếu nhi Việt<br /> Nam.<br /> Do khối lượng tác phẩm nhiều, cho nên chúng tôi lựa chọn tư liệu phục<br /> vụ mục đích nghiên cứu của đề tài là các tiểu thuyết, truyện ngắn và tự truyện<br /> viết cho thiếu nhi từ năm 1945 đến nay, đặc biệt, tập trung vào một số sáng tác<br /> tiêu biểu, có giá trị và chứa đựng nhiều yếu tố mang tính cách tân.<br /> 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu<br /> 3.1. Mục tiêu nghiên cứu<br /> Thực hiện đề tài Nhân vật trẻ em trong văn xuôi thiếu nhi Việt Nam,<br /> chúng tôi hướng tới mục tiêu: Nhận diện, lý giải hình tượng nhân vật trẻ em và<br /> các phương thức nghệ thuật thể hiện nhân vật qua các giai đoạn phát triển của<br /> văn học thiếu nhi qua đó dựng lên bức tranh toàn cảnh văn học thiếu nhi với<br /> những góc nhìn khác nhau về trẻ em, qua đó, góp phần khẳng định những giá trị<br /> thẩm mĩ đặc thù của Văn học thiếu nhi.<br /> <br /> 2<br /> 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> 3.2.1. Xây dựng cơ sở lí luận của đề tài, cụ thể là xác định khái niệm: văn<br /> học thiếu nhi, trẻ em, nhân vật trẻ em, sự phân loại nhân vật trẻ em trong văn học.<br /> 3.2.2. Tìm hiểu về sự hình thành nền văn học thiếu nhi Việt Nam và những<br /> chặng đường phát triển của nhân vật trẻ em trong tiến trình văn học thiếu nhi.<br /> 3.2.3. Phân tích một số kiểu nhân vật trẻ em trong truyện thiếu nhi giai<br /> đoạn 1945-1975<br /> 3.2.4. Phân tích một số kiểu nhân vật trẻ em trong truyện thiếu nhi Việt Nam<br /> giai đoạn sau 1975<br /> 4. Phương pháp nghiên cứu<br /> Để thực hiện đề tài này chúng tôi sử dụng phối hợp các phương pháp sau đây:<br /> - Phương pháp loại hình<br /> - Phương pháp so sánh<br /> - Phương pháp phân tích tác phẩm theo đặc trưng thể loại<br /> - Phương pháp văn học sử<br /> - Phương pháp liên ngành<br /> 5. Những đóng góp mới của luận án<br /> Về mặt lí luận, hướng tiếp cận của đề tài góp phần cung cấp một bức<br /> tranh khái quát và toàn diện về nhân vật trẻ em trong văn xuôi thiếu nhi Việt<br /> Nam, từ đó làm rõ thêm những vấn đề lý luận chi phối văn học mỗi giai đoạn.<br /> Ý nghĩa văn học sử của luận án là góp phần nghiên cứu, tổng kết diện<br /> mạo nhân vật trẻ em trong tiến trình văn học thiếu nhi nước nhà. Qua đó, đưa<br /> đến một cách tham chiếu về sự vận động, những quy luật cơ bản trong nền văn<br /> học Việt Nam.<br /> Về mặt thực tiễn, từ việc xác lập hệ thống cấu trúc nhân vật trẻ em trong<br /> suốt quá trình hình thành và phát triển của văn học thiếu nhi Việt Nam đưa ra<br /> những mẫu hình nhân vật thiếu nhi tiêu biểu tạo thành những hình tượng nhân<br /> vật gắn với thực tế đời sống qua đó góp phần định hướng sự phát triển nhân<br /> cách của trẻ em trong thời kì đổi mới.<br /> Luận án cung cấp một tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu và<br /> giảng dạy văn học thiếu nhi Việt Nam trong các trường Cao đẳng, Đại học.<br /> 6. Bố cục của luận án<br /> Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận án được triển<br /> khai trong 3 chương:<br /> Chương 1. Tổng quan về đề tài<br /> Chương 2. Nhân vật trẻ em trong truyện thiếu nhi Việt Nam từ năm 1945<br /> đến năm 1975<br /> Chương 3. Nhân vật trẻ em trong truyện thiếu nhi Việt Nam từ năm 1975<br /> đến nay<br /> <br />