Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Tính năng sản xuất và định hướng chọn lọc nâng cao khả năng sinh trưởng của lợn Piétrain kháng stress

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> <br /> BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT<br /> <br /> HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> HÀ XUÂN BỘ<br /> <br /> TÍNH NĂNG SẢN XUẤT VÀ ĐỊNH HƯỚNG CHỌN LỌC<br /> NÂNG CAO KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG CỦA LỢN<br /> PIÉTRAIN KHÁNG STRESS<br /> <br /> CHUYÊN NGÀNH: CHĂN NUÔI<br /> MÃ SỐ: 62.62.01.05<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> <br /> Hà Nội, 2015<br /> <br /> Công trình hoàn thành tại: Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. ĐẶNG VŨ BÌNH<br /> <br /> Phản biện 1: PGS. TS. Nguyễn Văn Đức<br /> Hội Chăn nuôi<br /> Phản biện 2: PGS. TS. Đặng Hữu Lanh<br /> Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> <br /> Phản biện 3: TS. Phạm Kim Dung<br /> Cục Chăn nuôi<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện<br /> họp tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> vào hồi<br /> <br /> , ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> - Thư viện Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu<br /> Lợn Piétrain kháng stress được phát triển từ lợn Piétrain cổ điển của Bỉ từ năm<br /> 1983, nhằm giữ lại những ưu điểm của giống lợn này, bên cạnh đó làm giảm mức độ<br /> nhạy cảm với stress bằng phép lai trở ngược để chuyển allen C của Large White thay thế<br /> allen T ở locus halothane của Piétrain (Leroy and Verleyen, 1999a).<br /> Từ năm 2007, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội (nay là Học viện Nông<br /> nghiệp Việt Nam) đã nhập lợn Piétrain kháng stress và nhân thuần trong điều kiện khí hậu<br /> miền Bắc Việt Nam. Sau 3 năm nhân giống thuần chủng và phát triển trong sản xuất, năm<br /> 2011, “lợn đực Piétrain kháng stress nhân thuần tại Việt Nam” đã được Bộ Nông nghiệp<br /> và Phát triển nông thôn công nhận là tiến bộ kỹ thuật. Từ tháng 11 năm 2011, Trung tâm<br /> giống lợn chất lượng cao, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội cũng đã trở thành cơ sở<br /> thứ hai nhân giống thuần chủng lợn Piétrain kháng stress tại Việt Nam.<br /> Lợn Piétrain kháng stress đã thích nghi tốt trong điều kiện sinh thái môi trường<br /> miền Bắc nước ta. Tuy nhiên, nghiên cứu này để có thể đánh giá một cách toàn diện và<br /> đầy đủ hơn về khả năng sản xuất của lợn Piétrain kháng stress, đồng thời xây dựng được<br /> định hướng chọn lọc đối với đàn lợn này nhằm đáp ứng được đòi hỏi ngày càng cao của<br /> thực tiễn sản xuất chăn nuôi nước ta.<br /> 2. Mục tiêu của đề tài<br /> 2.1. Mục tiêu tổng quát<br /> Trên cơ sở đánh giá khả năng sản xuất xây dựng định hướng chọn lọc đối với đàn<br /> lợn Piétrain kháng stress nhằm đáp ứng yêu cầu chăn nuôi lợn hướng nạc của nước ta.<br /> 2.2. Mục tiêu cụ thể<br /> Đánh giá năng suất chất lượng tinh dịch, năng suất sinh sản, khả năng sinh trưởng,<br /> năng suất, chất lượng thịt và các yếu tố ảnh hưởng tới khả năng sản xuất của lợn Piétrain<br /> kháng stress nuôi ở miền Bắc Việt Nam.<br /> Đánh giá khả năng di truyền và định hướng chọn lọc nâng cao khả năng sinh<br /> trưởng của lợn Piétrain kháng stress nuôi ở miền Bắc Việt Nam.<br /> 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài<br /> 3.1. Ý nghĩa khoa học<br /> Đóng góp thêm các tư liệu về khả năng sản xuất của lợn Piétrain kháng stress<br /> trong điều kiện sản xuất chăn nuôi miền Bắc nước ta. Định hướng chọn lọc nhằm nâng<br /> cao khả năng sinh trưởng của đàn lợn Piétrain kháng stress.<br /> 3.2. Ý nghĩa thực tiễn<br /> Đánh giá tương đối toàn diện về khả năng sản xuất của đàn lợn Piétrain kháng<br /> stress trong điều kiện sản xuất chăn nuôi ở các tỉnh miền Bắc. Cung cấp các thông tin có<br /> căn cứ khoa học về khả năng sản xuất của lợn Piétrain kháng stress giúp các cơ sở chăn<br /> 1<br /> <br /> nuôi nâng cao hiệu quả việc sử dụng, khai thác đàn lợn này trong sản xuất. Xây dựng<br /> định hướng chọn lọc góp phần nâng cao năng suất lợn Piétrain kháng stress đáp ứng yêu<br /> cầu của sản xuất chăn nuôi nước ta.<br /> 4. Những đóng góp mới của luận án<br /> - Đánh giá được tương đối toàn diện và đầy đủ một cách có hệ thống về khả năng<br /> sản xuất (phẩm chất tinh dịch, năng suất sinh sản, khả năng sinh trưởng, năng suất thịt và<br /> chất lượng thịt) của lợn Piétrain kháng stress nuôi ở miền Bắc Việt Nam.<br /> - Đánh giá được khả năng di truyền và xây dựng được định hướng chọn lọc đối<br /> với tính trạng sinh trưởng của lợn Piétrain kháng stress nhằm góp phần nâng cao chất<br /> lượng đàn giống, đáp ứng yêu cầu của sản xuất chăn nuôi nước ta.<br /> Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU<br /> Các chỉ tiêu về phẩm chất tinh dịch của lợn đực chịu ảnh hưởng bởi yếu tố giống<br /> (Ciereszko et al., 2000; Smital et al., 2004; Kawecka et al., 2008; Phan Văn Hùng và<br /> Đặng Vũ Bình, 2008; Wierzbicki et al., 2010; Đỗ Đức Lực và cs., 2013a). Tuổi khai thác,<br /> các tháng trong năm và mùa vụ có ảnh hưởng đến các chỉ tiêu về phẩm chất tinh dịch<br /> (Phan Xuân Hảo, 2006; Kawecka et al., 2008; Smital, 2009; Wysokinska et al., 2009;<br /> Wolf and Smital, 2009; Trịnh Văn Thân và cs., 2010; Wierzbicki et al., 2010; Do et al.,<br /> 2013; Đỗ Đức Lực và cs., 2013a). Hình thức chăn nuôi có ảnh hưởng đến thể tích tinh<br /> dịch, hoạt lực tinh trùng và tổng số tinh trùng tiến thẳng trong một lần khai thác (Trịnh<br /> Văn Thân và cs., 2010). Kiểu gen halothane có ảnh hưởng đến các chỉ tiêu về phẩm chất<br /> tinh dịch (Đỗ Đức Lực và cs., 2013a; Do et al., 2013). Các tính trạng thể tích tinh dịch,<br /> nồng độ tinh trùng, tổng số tinh trùng tiến thẳng trong một lần khai thác có khả năng di<br /> truyền ở mức cao và hoạt lực tinh trùng, tỷ lệ tinh trùng kỳ hình có khả năng di truyền ở<br /> mức trung bình (Smital et al., 2005).<br /> Yếu tố giống, phương thức phối và vùng sinh thái có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản<br /> của lợn nái (Đặng Vũ Bình, 2003; Đặng Vũ Bình và cs., 2005; Nguyễn Văn Thắng và Đặng<br /> Vũ Bình, 2005; 2006a, b, c; Đặng Vũ Bình và cs., 2008b; Lê Đình Phùng và Mai Đức Trung,<br /> 2008; Lê Đình Phùng và Phan Hữu Tuần, 2008; Ibáñez-Escriche et al., 2009; Phan Xuân Hảo<br /> và Hoàng Thị Thuý, 2009; Pholsing et al., 2009; Nguyễn Ngọc Phục và cs., 2009; Lê Đình<br /> Phùng, 2009; Lê Đình Phùng và Nguyễn Trường Thi, 2009; Nguyễn Văn Đức và cs., 2010;<br /> Phan Xuân Hảo, 2010; Nguyễn Văn Thắng và Vũ Đình Tôn, 2010; Vũ Đình Tôn và Nguyễn<br /> Công Oánh, 2010b; Đoàn Văn Soạn và Đặng Vũ Bình, 2011). Kiểu gen halothane không ảnh<br /> hưởng đến các chỉ tiêu về năng suất sinh sản của lợn nái Piétrain kháng stress (Do et al.,<br /> 2013). Sử dụng đực thuần hoặc đực lai không ảnh hưởng đến năng suất sinh sản của lợn nái<br /> (Mccann et al., 2008). Số con đẻ ra/lứa thường thấp ở lứa thứ nhất, tăng dần và đạt cao nhất<br /> từ lứa thứ 3 đến lứa thứ 5 (Tretinjak et al., 2009). Khả năng di truyền của tính trạng số con sơ<br /> sinh sống/ổ, khối lượng lúc 21 ngày tuổi có khả năng di truyền ở mức thấp (0,11 – 0,17) trên<br /> 2<br /> <br /> tất cả các giống lợn thuần Yorkshire, Landrace và Duroc nuôi tại cách tỉnh phía Nam<br /> (Nguyễn Hữu Tỉnh và cs., 2006). Hệ số di truyền của khối lượng sơ sinh là 0,07, khối lượng<br /> cai sữa là 0,14 và khối lượng 60 ngày tuổi là 0,18 (Tomiyama et al., 2010). Khối lượng sơ<br /> sinh có hệ số di truyền ở mức thấp (Roeche et al., 2009).<br /> Yếu tố giống, phương thức phối có ảnh hưởng đến các chỉ tiêu về năng suất thân<br /> thịt và chất lượng thịt của lợn (Nguyễn Văn Thắng và Đặng Vũ Bình, 2004; Phùng<br /> Thăng Long, 2005; Nguyễn Văn Thắng và Đặng Vũ Bình, 2006a, b, c; Phan Xuân Hảo,<br /> 2007; Đặng Vũ Bình và cs., 2008a; Nguyễn Thị Lộc và Lê Văn An, 2008; Vũ Đình Tôn<br /> và cs., 2008; Phan Xuân Hảo và Hoàng Thị Thuý, 2009; Phùng Thăng Long và Nguyễn<br /> Phú Quốc, 2009; Nguyễn Ngọc Phục và cs., 2009; Nguyễn Văn Đức và cs., 2010; Phan<br /> Xuân Hảo, 2010; Phan Xuân Hảo và Nguyễn Văn Chi, 2010; Đoàn Văn Soạn và Đặng<br /> Vũ Bình, 2010; Nguyễn Văn Thắng và Vũ Đình Tôn, 2010; Vũ Đình Tôn và Nguyễn<br /> Công Oánh, 2010a, b; Phạm Thị Đào và cs., 2013; Đỗ Đức Lực và cs., 2013a). Tính biệt<br /> và kiểu gen halothane có ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng, tiêu tốn thức ăn ở lợn<br /> Piétrain kháng stress (Đỗ Đức Lực và cs., 2008). Thế hệ chọn lọc có ảnh hưởng đến<br /> năng suất thân thịt và chất lượng thịt (Trịnh Hồng Sơn và cs., 2013a). Yếu tố giống,<br /> vùng sinh thái có ảnh hưởng đến khả năng tăng khối lượng trung bình hàng ngày, tiêu<br /> tốn thức ăn trên lợn giai đoạn từ sơ sinh đến cai sữa, từ 15 đến 35 kg (Rinaldo and<br /> Jacques, 2001; Htoo and Molares, 2012; Taylor et al., 2012) và giai đoạn kiểm tra năng<br /> suất (Muller et al., 2000; Rauw et al., 2006; Tribout et al., 2010; Lewis and Bunter,<br /> 2011; Saintilan et al., 2011, 2013).<br /> Vùng sinh thái, tính biệt và kiểu gen halothane có ảnh hưởng đến khả năng sinh<br /> trưởng, năng suất thân thịt và chất lượng thịt của lợn Piétrain (Bidanel et al., 1991; Zhang<br /> et al., 1992; Youssao et al., 2002; Peinado et al., 2008; Merour et al., 2009; Pas et al.,<br /> 2010; Werner et al., 2010). Khả năng di truyền của tính trạng tuổi đạt khối lượng 90 kg ở<br /> mức trung bình (0,32 – 0,45), dày mỡ lưng có khả năng di truyền ở mức cao (0,47 – 0,66)<br /> trên tất cả các giống lợn thuần Yorkshire, Landrace và Duroc nuôi tại cách tỉnh phía Nam<br /> (Nguyễn Hữu Tỉnh và cs., 2006). Hệ số di truyền về tăng khối lượng trung bình hàng ngày<br /> trong khoảng từ 0,07 đến 0,578 (Szyndler-Nedza et al., 2010; Tomka et al., 2010;<br /> Kiszlinger et al., 2011; Saintilan et al., 2011; Radović et al., 2013). Hệ số di truyền của<br /> tính trạng tỷ lệ nạc trên lợn Piétran đạt các giá trị từ 0,17 đến 0,633 (Szyndler-Nedza et al.,<br /> 2010; Kiszlinger et al., 2011; Saintilan et al., 2011; Radović et al., 2013). Phương pháp<br /> chọn giống tốt nhất và ngày càng sử dụng rộng rãi trong chăn nuôi là phương pháp BLUP<br /> (Long et al., 1991; Newcom et al., 2005; Apostolov and Sabeva, 2009). Ở nước ta, Trần<br /> Thị Minh Hoàng và cs. (2008, 2010), Phạm Thị Kim Dung và Tạ Thị Bích Duyên (2009),<br /> Tạ Thị Bích Duyên và cs. (2009), Nguyễn Hữu Tỉnh và Nguyễn Thị Viễn (2011), Trịnh<br /> Hồng Sơn và cs. (2014) cũng đã sử dụng phương pháp này để xác định giá trị giống và<br /> 3<br /> <br />