Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Y học: Thừa cân béo phì ở trẻ mẫu giáo quận 5 thành phố Hồ Chí Minh và hiệu quả giáo dục sức khỏe

BỘ GIÁO DỤC VÀ ÐÀO TẠO<br /> <br /> BỘ Y TẾ<br /> <br /> ÐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> <br /> PHÙNG ĐỨC NHẬT<br /> <br /> THỪA CÂN BÉO PHÌ Ở TRẺ MẪU GIÁO<br /> QUẬN 5 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> VÀ HIỆU QUẢ GIÁO DỤC SỨC KHỎE<br /> <br /> Chuyên ngành: Dịch tễ học<br /> Mã số: 62.72.70.01<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC<br /> <br /> Thành phố Hồ Chí Minh - 2014<br /> <br /> Công trình đƣợc hoàn thành tại :<br /> ÐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:<br /> 1. PGS.TS. TRƢƠNG PHI HÙNG<br /> 2. GS.TS. LÊ HOÀNG NINH<br /> Phản biện 1: GS.TS. NGUYỄN CÔNG KHẨN<br /> Cục Khoa Học Công Nghệ và Đào tạo – Bộ Y tế<br /> <br /> Phản biện 2: PGS.TS. PHẠM HÙNG LỰC<br /> Trƣờng Đại Học Y Dƣợc Cần Thơ<br /> Phản biện 3: TS. NGUYỄN THANH DANH<br /> Trung Tâm Dinh Dƣỡng TP. Hồ Chí Minh<br /> Luận án sẽ đƣợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Nhà<br /> nƣớc, họp tại: ÐẠI HỌC Y DƢỢC TP. HỒ CHÍ MINH<br /> vào hồi: ____ giờ ____ ngày _____ tháng _____ năm 20…<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thƣ viện quốc gia Việt Nam<br /> - Thƣ viện Khoa học Tổng hợp TP. HCM<br /> - Thƣ viện Đại học Y Dƣợc TP. HCM<br /> <br /> 1<br /> GIỚI THIỆU LUẬN ÁN<br /> Đặt vấn đề<br /> Thừa cân béo phì (TCBP) đang trở thành một trong<br /> những vấn đề y tế công cộng quan trọng. Theo Tổ chức Y tế thế<br /> giới (WHO) năm 2008 trên thế giới có 1,4 tỉ người lớn từ 20<br /> tuổi trở lên bị thừa cân béo phì, trong đó có 500 triệu là béo phì.<br /> Năm 2005 có 20 triệu trẻ thừa cân béo phì dưới 5 tuổi. Dự đoán<br /> đến năm 2015 có khoảng 2,3 tỉ người lớn thừa cân béo phì,<br /> trong đó hơn 700 triệu là béo phì. Tốc độ gia tăng của dịch thừa<br /> cân béo phì là đáng báo động. Tình hình gia tăng thừa cân béo<br /> phì xảy ra nhanh chóng ở cả nước phát triển và nước đang phát<br /> triển.<br /> Tại Việt Nam, trong khi tình trạng suy dinh dưỡng chưa<br /> được giải quyết hoàn toàn lại xuất hiện thêm một gánh nặng do<br /> tỉ lệ thừa cân béo phì gia tăng nhanh. Tại các thành phố lớn của<br /> Việt Nam đều thấy tình trạng gia tăng tỉ lệ thừa cân béo phì ở<br /> lứa tuổi nhà trẻ, mẫu giáo và học sinh tiểu học. Phần lớn các<br /> trường hợp thừa cân béo phì là do tăng năng lượng khẩu phần<br /> ăn hoặc giảm hoạt động thể lực hoặc kết hợp cả hai yếu tố.<br /> Can thiệp phòng chống thừa cân béo phì cho kết quả khả<br /> quan. Năm 2004, Trần Thị Phúc Nguyệt đã tiến hành một<br /> nghiên cứu thực trạng thừa cân béo phì ở trẻ 4-6 tuổi nội thành<br /> Hà Nội và thử nghiệm một giải pháp can thiệp cộng đồng đạt<br /> kết quả tốt. Ðiều này thúc đẩy chúng tôi nghiên cứu thử nghiệm<br /> giải pháp can thiệp cộng đồng qua truyền thông giáo dục sức<br /> khỏe về thừa cân béo phì ở trẻ lứa tuổi mẫu giáo tại thành phố<br /> Hồ Chí Minh.<br /> Nghiên cứu có những mục tiêu sau:<br /> 1. Xác định tỉ lệ thừa cân béo phì ở học sinh mẫu giáo<br /> quận 5, thành phố Hồ Chí Minh.<br /> 2. Xác định mối liên quan của các yếu tố: đặc tính dân số<br /> <br /> 2<br /> học; chế độ ăn, thói quen ăn uống của trẻ, hoạt động thể<br /> chất của trẻ, kiến thức và thái độ về thừa cân béo phì<br /> của mẹ với tình trạng thừa cân béo phì học sinh mẫu<br /> giáo quận 5, thành phố Hồ Chí Minh.<br /> 3. Ðánh giá hiệu quả một can thiệp cộng đồng bằng truyền<br /> thông giáo dục sức khoẻ tại trường mẫu giáo nhằm<br /> giảm yếu tố nguy cơ thừa cân béo phì học sinh mẫu<br /> giáo quận 5, thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Tính cấp thiết của đề tài<br /> Thừa cân béo phì là đại dịch không chỉ giới hạn ở các<br /> nước công nghiệp, trong số 43 triệu trẻ tiền học đường thừa cân<br /> béo phì có 35 triệu trẻ là từ các nước đang phát triển. Sự gia<br /> tăng số người béo phì từ 200 triệu năm 1995 lên 300 triệu năm<br /> 2000 và 400 triệu năm 2005 cho thấy đây là một gánh nặng y tế<br /> trong tương lai. Ước tính béo phì và các hậu quả của nó làm<br /> tiêu tốn khoảng 2% đến 7% tổng chi tiêu y tế.<br /> Nghiên cứu tại Nhật Bản cho thấy khoảng 1/3 trẻ nhỏ<br /> thừa cân béo phì tiếp tục thừa cân béo phì đến khi trưởng thành.<br /> Đây cũng là nguyên nhân các bệnh mạn tính như tăng huyết áp,<br /> đái tháo đường làm tăng gánh nặng y tế do bệnh mạn tính<br /> không lây.<br /> Tại Việt Nam, các cuộc điều tra nhân khẩu trước năm<br /> 1995 thấy tỉ lệ thừa cân béo phì không đáng kể. Đến năm 2000<br /> điều tra tại các thành phố lớn thấy tỉ lệ thừa cân béo phì học<br /> sinh tiểu học Hà Nội là 10%, thành phố Hồ Chí Minh là 12%.<br /> Đến 2006, tại TP. HCM tỉ lệ TCBP ở trẻ tiền học đường đã là<br /> 20,5% trong đó béo phì là 16,3%.<br /> Ðể can thiệp hiệu quả phòng chống thừa cân béo phì ở<br /> trẻ, cần xác định những yếu tố nguy cơ thừa cân béo phì và tìm<br /> các biện pháp làm giảm các yếu tố nguy cơ này. Thử nghiệm<br /> giải pháp can thiệp cộng đồng phòng chống thừa cân béo phì ở<br /> trẻ em là cấp thiết.<br /> <br /> 3<br /> Những đóng góp mới của luận án<br /> Nghiên cứu can thiệp chủ yếu là truyền thông thay đổi<br /> kiến thức và thái độ của bà mẹ về dinh dưỡng và phòng chống<br /> thừa cân béo phì. Can thiệp nhằm gia tăng kiến thức bà mẹ về<br /> dinh dưỡng, về thừa cân béo phì và thúc đẩy mối quan tâm đến<br /> việc tăng cường vận động của trẻ tại trường học và tại gia đình.<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy can thiệp làm tăng kiến thức và<br /> thay đổi thái độ của bà mẹ về thừa cân béo phì theo hướng tích<br /> cực. Tại trường can thiệp, có sự gia tăng kiến thức đúng và thái<br /> độ đúng về dinh dưỡng và thừa cân béo phì. Can thiệp tác động<br /> lên thời gian dành cho hoạt động tĩnh tại của trẻ. Ở trẻ tại<br /> trường can thiệp thời gian hoạt động tĩnh tại không đổi. Trong<br /> khi thời gian hoạt động tĩnh tại của trẻ tại trường đối chứng gia<br /> tăng có ý nghĩa thống kê. Đề tài cho thấy biện pháp truyền<br /> thông giáo dục sức khỏe có vai trò nhất định trong việc phòng<br /> chống thừa cân béo phì ở các trường mầm non mẫu giáo.<br /> Bố cục luận án<br /> Luận án được trình bày trong 120 trang, bao gồm Đặt vấn<br /> đề 5 trang, Tổng quan tài liệu 36 trang, Đối tượng và Phương<br /> pháp nghiên cứu 13 trang, Kết quả 42 trang, Bàn luận 20 trang,<br /> và Kết luận – Kiến nghị 4 trang. Luận án có 47 bảng, 10 hình<br /> và 3 sơ đồ; 148 tài liệu tham khảo (62 tài liệu tiếng Việt, 88 tài<br /> liệu tiếng Anh), và 4 phụ lục.<br /> <br />